Στις 5 Νοεμβρίου 2020 ο Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Ονούφριος συμπληρωσε 76 χρόνια. Το ενημερωτικό-μορφωτικό Τμήμα της Ουκρανικής Ορθοδόξου Εκκλησίας προετοίμασε επιλογή σκέψεων του Μακαριωτάτου Ονουφρίου, τις οποίες διατύπωσε στα κηρύγματα, τις συνεντεύξεις και τους λόγους του κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου.
Περί εμμονής στην πίστη
Από την εμμονή μας στην πίστη, από την πιστότητά μας στην Εκκλησία, την πιστότητα στη διδασκαλία και την κανονική παράδοσή της εξαρτάται το μέλλον της Ορθοδοξίας στην Ουκρανία. Παρ᾽όλες τις δυσχέρειες, πρέπει και με τον λόγο, και με τη ζωή μας να μαρτυρούμε περί του Χριστού, περί της αγάπης και της συγχωρέσεως, περί της αγιότητας και της ηθικής καθαρότητας, πρέπει να κομίζουμε τον λόγο του Θεού στον λαό μας. Πρέπει να αναπέμπομε την ειλικρινή μας προσευχή στον Θεό για την Εκκλησία και τη χώρα μας.
Περί πνευματικού καθήκοντος
Δεν μπορούμε πάντοτε να γνωρίζουμε την Πρόνοια του Θεού στη ζωή μας, για ποιο λόγο επιτρέπεται αυτή η άλλη δοκιμασία. Αλλά το ευλογημένο καθήκον μας είναι να αλλάξουμε προς τα βέλτιστα την αμαρτωλή ζωή μας και να προοδεύουμε πνευματικά στις χριστιανικές αρετές.
Περί αγάπης
Ο Θεός είναι Αγάπη, και η αγάπη διακρίνεται από ένα όμορφο χαρακτηριστικό – δεν περικλείεται στον εαυτό της, αλλά θέλει να καταστήσει μετόχους της και τους άλλους.
Εάν ο άνθρωπος δεν εφαρμόζει την πρώτη εντολή, δηλαδή δεν αγαπά τον Θεό, δεν μπορεί να αγαπήσει τον πλησίον. Η αγάπη προς τον πλησίον ομοιάζει με την αγάπη προς τον Θεό. Εάν δεν έχω αγάπη προς τον Θεό, με τι θα ομοιάζει η αγάπη μου προς τον πλησίον; Εάν ο άνθρωπος δεν έχει αγάπη προς τον Θεό, η αγάπη του προς τον πλησίον είναι εμπόριο. Είναι πάντοτε κάτι σαν «σου δίδω με την ελπίδα ότι θα μου ανταποδώσεις το ίδιο, αλλά μπορεί και περισσότερο». Η αγάπη πνευματική ενέχει θυσία.
Περί εφαρμογής των εντολών του Θεού
Οι εντολές του Θεού δεν είναι καπρίτσια του Θεού. Είναι ανάγκη να βιάζουμε τον εαυτό μας να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Θεού, παρ᾽όλες τις δυσκολίες. Ακόμη και αν δεν είναι της μόδας σήμερα, ακόμη και εάν ίσως αποτελούν αντικείμενο γελοιοποιήσεως ή χλευασμού, δεν πρέπει να δίνουμε προσοχή.
Και η νηστεία, και η προσευχή, και όλα τα άλλα, όσα μας λένε να πράξουμε οι εντολές του Θεού – συγχώρεση, ταπείνωση, υπομονή – όλα αυτά είναι για το καλό του ίδιου του ανθρώπου. Με αυτούς τους νόμους ο Θεός μάς δείχνει πώς πρέπει να ζούμε για να Του μοιάζουμε και χάρη σ' αυτό να απολαμβάνουμε τη μακαριότητα, την ευτυχία και την ειρήνη, τις οποίες έχει εκείνος, που ομοιάζει με τον Θεό, τις οποίες ενέχει ο Θεός και χαρίζει σε όσους είναι όμοιός Του.
Περί της Παναγίας
Η Παναγία είναι η Προστάτιδα όλων των ανθρώπων και δέεται υπέρ καθενός. Μακάριος ο άνθρωπος, ο οποίος το γνωρίζει αυτό και σέβεται την Υπεραγία Παρθένο Μαρία ως Θεοτόκο, ως Μητέρα των απάντων και ως την δική του Μητέρα. Και είναι άσχημο για τον άνθρωπο, ο οποίος δεν το γνωρίζει αυτό. Απλώς, αγνοεί τι στερεί από τον εαυτό του.
Και όταν παρακαλούμε την Παναγία: «Βοήθησέ μας, δεήθητι υπέρ υμών, σώσον μας!», Αυτή δέεται του Σωτήρος για μας. Ο Κύριος μάς παρέχει μια μεγάλη, πανίσχυρη χάρη, μας ενδυναμώνει στις δοκιμασίες μας, τι οποίες διερχόμαστε κατά την επίγεια ζωή μας.
Περί προσευχής
Συμβαίνει ο άνθρωπος να ακούσει κάποιο τραγούδι, και του κόλλησε στο κεφάλι και γυρίζει, γυρίζει… Ενώ η προσευχή, την οποία ο άνθρωπος διαβάζει κάθε ημέρα και αγωνίζεται να διαβάζει με όλη του την καρδιά, τη ψυχή, δεν εισέρχεται τόσο εύκολα στη διάνοια. Διότι ο άνθρωπος ρέπει περισσότερο στο κακό και το κακό μας κολλά ευκολότερα από το καλό. Αλλά πρέπει να υποχρεώνουμε τον εαυτό μας να αγαπούμε τον Θεό πρώτα απ᾽όλα, να αγαπούμε τον πλησίον, να συγχωρούμε τον πλησίον, να προσευχόμαστε, να νηστεύουμε, να πράττουμε αγαθοεργίες, να βοηθούμε τα ορφανά, τις χήρες, τους ηλικιωμένους.
Η προσευχή τρέφει τη ψυχή μας. Εάν δεν υπάρχει προσευχή, πεθαίνει η ψυχή.
Στην αρχή ας είναι η προσευχή μας μικρή, ωστόσο όμως πρέπει να υπάρχει. Σηκώθηκες το πρωί - έκανες τον σταυρό του, στάθηκες μπροστά στις εικόνες - έκανες τον σταυρό σου, διάβασες τρεις φορές την προσευχή στην Παναγία και το «Πιστεύω». Στη συνέχεια, με τη βοήθεια του Προσευχηταρίου, την εωθινή και την βραδινή προσευχή, ακολούθως το Ευαγγέλιο και το Ψαλτήρι. Αργότερα ο άνθρωπος εξοικειώνεται με τη συνεχή προσευχή. Όπου και να πάει, διαβάζει την προσευχή του Ιησού: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με τον αμαρτωλόν!».
Περί μοναχών
Δεν πρέπει να κατακρίνουμε κανένα στη ζωή μας και ιδίως τον μοναχό. Επειδή την πτώση του τη βλέπουν όλοι, την καθιστούν μάλιστα μεγαλύτερη απ᾽ ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Ενώ τη μετάνοια και τη διόρθωσή του τη βλέπει μόνον ο Θεός.
Όποιος αγωνίσθηκε, γνωρίζει ότι δεν νικά πάντοτε, αλλά αναγκαστικά σκοντάφτει κάπου, πέφτει, στη συνέχεια σηκώνεται. Όλοι οι μοναχοί παλεύουν με τον εαυτό τους, αλλιώς δεν μπορεί ο άνθρωπος να ζήσει μέσα στη μονή. Και κάτι άλλο: όλοι οι μοναχοί προσεύχονται για όλον τον κόσμο και για εμάς τους αμαρτωλούς, για να δώσει ο Θεός την ευλογία σε όλους μας.
Περί του κόσμου και του διαβόλου, που μάχονται κατά του ανθρώπου της πίστεως
Στον άνθρωπο, ο οποίος πορεύεται την οδό της σωτηρίας προς τον Θεό, πάντοτε ανθίσταται ο κόσμος και ο διάβολος. Ο κόσμος απαιτεί από τον άνθρωπο να δώσει τις καλύτερες του δυνάμεις, τον χρόνο του, προκειμένου να μην προσεύχεται και να μην υπηρετεί τον Θεό. Όταν ο άνθρωπος αποστρέφεται τον Θεό, στρέφεται στον διάβολο και βλάπτει στον εαυτό του. Εάν ο Κύριος λέει ότι δεν θέλει ο άνθρωπος να αποστραφεί από Εκείνον, τούτο συμβαίνει όχι διότι χρειάζεται την παρουσία μας αλλά διότι τη χρειαζόμαστε εμείς. Να έχουμε το πρόσωπό μας στραμμένο προς τον Θεό σημαίνει να προσευχόμαστε, να νηστεύουμε, να μελετάμε την Αγία Γραφή, να υποχρεώνουμε τον εαυτό μας να πράττουμε αγαθοεργίες, ακόμη και εάν δεν θέλουμε. Τότε η δύναμη του Θεού, η χάρη του Θεού θα μας περιφρουρούν από κάθε σκάνδαλο, το οποίο αντιμετωπίζουμε καθ᾽οδόν.
Περί υπομονής των θλίψεων
Ευγνωμοσύνη οφείλουμε στον Θεό για όσα μας επιτρέπει και μας φέρνει όφελος. Θλίψεις υπάρχουν μικρές, μεγάλες, μακρόχρονες, βραχύχρονες, αλλά όλες αυτές φέρνουν πικρία. Εάν ο άνθρωπος δέχεται τη θλίψη ως φάρμακο από το Θεό, αποβαίνει για το καλό του ανθρώπου. Γι᾽αυτό πρέπει να ευχαριστούμε τον Θεό για όσα μας επιτρέπει: το γλυκό, το πικρό, για τις δυσκολίες, τις δοκιμασίες. Διότι όλα αυτά είναι φάρμακα για τη σωτηρία μας.
Περί πραγματικού πατριωτισμού
Ο Κύριος μας είπε ότι όλα τα πάθη εξέρχονται της καρδίας, και η αιτία τους ευρίσκεται μέσα μας, και όχι έξωθεν. Οι περιστάσεις του βίου είναι απλώς το υπόβαθρο, το οποίο μπορεί να βοηθήσει ή να εμποδίσει την ανάπτυξη του πάθους. Σήμερα ομιλούμε πολύ για μια «νέα και καλύτερη Ουκρανία». Εάν θέλουμε να είμαστε πατριώτες του κράτους μας, πρέπει να αγωνιζόμαστε κατά των ατελειών μας. Πρέπει να αγωνίζομαι κατά του εαυτού μου! Εάν ο καθένας μας ασχοληθεί με αυτά, πράγματι θα γινόμαστε καλύτεροι και η χώρα μας θα γίνεται καλύτερη.