Τὸ νὰ φορᾶ κανεὶς μουρόπανο (μάσκα) ἦταν δείγμα δουλείας καὶ αἰχμαλωσίας. «Συνελήφθη καὶ τὸν ὁδήγησαν μέσα σὲ κλουβὶ μὲ φίμωτρο στὴ μούρη»:
«Ἐν διαφθορᾷ αὐτῶν συνελήφθη εἰς γῆν Αἰγύπτου ·καὶ ἔθεντο αὐτὸν ἐν κημῷ καὶ ἐν γαλεάγρᾳ» ΙΕΖΕΚΙΗΛ 19, 8-9
(γελεάγρα εἶναι ἡ παγίδα, τὸ κλουβὶ τῶν φυλακισμένων)
Δερμάτινα φίμωτρα ἔβαζαν στοὺς δούλους, λέει ὁ Θεοδώρητος ἐπίσκοπος Κύρου: «Αὐτοὶ τοῖς οἰκέταις περιτιθέασι τοὺς ἐκ δερμάτων κημούς» ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ PG 81 400
Ἐν κημῷ καὶ χαλινῷ. Σὰν τὰ ζώα στὴ σειρά.
Γράφει ο Γεώργιος Τζανάκης
Εἶναι βαρὺ νὰ βλέπεις κληρικούς, πατριάρχες, ἐπισκόπους καὶ παπάδες νὰ ἐπιτελοῦν τὰ ἅγια μυστήρια καὶ νὰ κοινωνοῦν ἀνθρώπους φορῶντας τὸ φίμωτρο, τὴν μουρίδα, τὸ μουρόπανο· καὶ τοὺς ἀνθρώπους, μέσα στὴν ἐκκλησία, νὰ φαίνονται μόνο τὰ φοβισμένα μάτια τους…
Εἶναι σίγουρο ὅτι οἱ περισσότεροι πιστεύουν ὅτι δὲν εἶναι καὶ τίποτα καὶ ὅτι μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ προστατεύονται οἱ ἵδιοι καὶ προστατεύουν καὶ τοὺς ἄλλους ἀπὸ τὴν ἁρρώστια ποὺ τόσο ἀπασχολεῖ , τόσο διαφημίζεται, τόσο καθορίζει πλέον τὰ πάντα…
Δυστυχῶς ἐπειδὴ ἀκριβῶς εἶναι θέμα πίστεως καὶ αἰσθήσεως πνευματικῆς, ἀφοὺ δὲν ἀκοῦν καὶ δὲν λαμβάνουν ὑπ᾿ ὅψιν τους τοὺς ἁγίους Πατέρες ποὺ τόσα ἔχουν πεῖ, διδάξει καὶ πράξει γιὰ τὸ μυστήριο τῆς πίστεως καὶ τὰ τελούμενα ἐν τῷ ναῷ, δὲν ὑπάρχει περίπτωσις νὰ ἀκούσουν τὸν ὁποιονδήποτε ἄλλον.
Ὁ φόβος, ὅμως, ποὺ καλλιεργεῖται εἶναι ἕνα αἴσθημα ποὺ δὲν μένει σταθερὸ , ἀλλὰ συνεχῶς αὐξάνει μέχρι νὰ κυριεύσῃ ὅλον τὸν ἄνθρωπο καὶ νὰ τὸν ἐξευτελίσῃ ἐντελῶς καὶ ταυτοχρόνως μεταδίδεται σὰν τὴν σαπίλα στὰ φρούτα. Ὁ κημὸς, τὸ φίμωτρο, τὸ μουρόπανο ἀνέκαθεν ἦταν σύμβολο δουλείας καὶ ὑποταγῆς. Σύμβολο ξεπεσμοῦ καὶ ζωώδους τυραννικῆς καταστάσεως. Αὐτὸ φαίνεται ξεκάθαρα στὰ κείμενα τῶν ἀρχαίων καὶ τῶν πατέρων.
Παρατηρῶ ὅτι στὸν σημερινὸ προοδευτικὸ ἐκσυγχρονισμένο ἄνθρωπο καὶ μάλιστα τὸν «πιστό», ὅλα αὐτὰ φαίνονται παραλληρήματα μανιακῶν ὀπισθοδρομικῶν καὶ φανατικῶν καὶ αὐτὸ ἐκφράζεται εὐθέως, ἀκόμα καὶ ἀπὸ χείλη ποιμένων, ὅταν χαρακτηρίζουν ὅσους ἐκφράζουν τἐτοιες ἀπόψεις φανατικοὺς, ψεκασμένους καὶ συνωμοσιολόγους…
Ἐπειδὴ ὅμως ἡ ἐκκλησία δὲν εἶναι πολυσυλλεκτικὸ κόμμα ὅπου ἡ κάθε τάσις διεκδικεῖ μέρος τῆς ἀληθείας τὸ μόνον ἀσφαλὲς εἶναι ἡ ὁδὸς τῶν ἁγίων πατέρων. Οὔτε ἡ παπιστικὴ ἐξουσιαστικὴ αὐθαιρεσία τῶν ποιμένων, οὔτε ἡ προτεσταντικὴ ἀτομικὴ ἄποψις τοῦ κάθε ποιμενομένου.
Ἅς δοῦμε λοιπὸν πῶς οἱ πατέρες ἔχουν μιλήσει γιὰ τὰ φίμωτρα-μουρίδες-μουρόπανα.
Κατ᾿ ἀρχὴν δὲν εἶναι μάσκες, βέβαια, οὔτε «μασκοῦλες» , ὅπως ἀρέσκονταν νὰ λένε –καὶ συνεχίζουν- πολλοὶ ποιμένες μας. Ἡ μάσκα κρύβει κυρίως τὰ μάτια ἤ καὶ ὅλο τὸ πρόσωπο ἐξ οὖ καὶ προσωπίς. Τὸ προτεινόμενο ὡς προστατευτικὸ ὕφασμα (ἤ ἄλλο ὑλικὸ) καλύπτει τὴν μύτη καὶ τὸ στόμα. Ἐχρησιμοποιεῖτο ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων στὰ ζώα καὶ στοὺς ἀνθρώπους. Στὰ ζώα γιὰ νὰ μὴ δαγκάνουν τοὺς ἀνθρώπους ἤ νὰ μὴν τρῶνε τὸν καρπὸ ὅταν ἀλώνιζαν. Στοὺς ἀνθρώπους εἴτε σὰν προστατευτικὸ κατὰ τὴν ἐργασία τους, εἴτε ὡς σύμβολο δουλείας καὶ ὑποταγῆς.
Ὁ Εὐστάθιος Θεσσαλονίκης λέει ὅτι τὸ χρησιμοποιοῦσαν οἱ μυλωνάδες γιὰ νὰ μὴν πέφτει μέσα στὰ ἀλέσματα ὁτιδήποτε ἀπὸ τὸ πρόσωπο τὴν μύτη καὶ τὸ στόμα τοῦ άνθρώπου, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ μὴν ἀναπνέουν τὴν σκόνη ἀπὸ τὸ ἀλέυρι . Ὀνομαζόταν κημὸς καὶ ἦταν ἕνα κομμάτι λινοῦ ὑφάσματος ποὺ ἐκαλυπτε τὴν μύτη καὶ τὰ χείλη.
«ὁ δὲ κημὸς ἰδοὺ καὶ ἐπὶ ἀνθρώπου, ἔξω δηλαδὴ περὶ τὰ χείλη κείμενος·… κόμμα τι λίνεον προβέβληται τῶν τε χειλέων καὶ τῆς ῥινὸς,» ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ.
Τὸ νὰ φορᾶ κανεὶς μουρόπανο ἦταν δείγμα δουλείας καὶ αἰχμαλωσίας. «Συνελήφθη καὶ τὸν ὁδήγησαν μέσα σὲ κλουβὶ μὲ φίμωτρο στὴ μούρη»:
«Ἐν διαφθορᾷ αὐτῶν συνελήφθη εἰς γῆν Αἰγύπτου ·καὶ ἔθεντο αὐτὸν ἐν κημῷ καὶ ἐν γαλεάγρᾳ» ΙΕΖΕΚΙΗΛ 19, 8-9
(γελεάγρα εἶναι ἡ παγίδα, τὸ κλουβὶ τῶν φυλακισμένων)
Δερμάτινα φίμωτρα ἔβαζαν στοὺς δούλους, λέει ὁ Θεοδώρητος ἐπίσκοπος Κύρου: «Αὐτοὶ τοῖς οἰκέταις περιτιθέασι τοὺς ἐκ δερμάτων κημούς» ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ PG 81 400
Εἶναι ἀπόδειξις ὅτι κάποιος ἄλλος σὲ ἐλέγχει καὶ ἔχει ἀπόλυτη κυριότητα καὶ δικαίωμα ἐπάνω σου. Ὅταν ἐλέγχεις τὴν ἀναπνοὴ τοῦ ἀνθρώπου, ἐλέγχεις τὴν ζωή του. Ἄν τοῦ στερήσεις τὴν ἀναπνοὴ, τοῦ στερεῖς τὴν ζωή:
«Τὴν γὰρ ζωήν, φησίν, ἐν ταῖς ἀναπνοαῖς ἔχουσι κἄν ταύτας ἀποφράξῃς, ἀποστερήσαις αὐτοὺς ζωῆς». ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ PG 81 244
Εἶναι σαφὲς πιστεύω ὅτι τὸ νὰ φορῇ κανεὶς τέτοιο πράγμα στὸ πρόσωπο εἶναι σύμβολο ἐλέγχου, ὑποτέλειας καὶ δουλείας γιὰ τοὺς ἀνθρώπους. Γιὰ τὰ ζώα δὲν χρειάζεται, νομίζω, συζήτησις.
Ὑπάρχει καὶ ἡ προφητικὴ ρήσις τοῦ προφητάνακτος Δαυΐδ:
«Μὴ γίνεσθε ὡς ἵππος καὶ ἡμίονος, οἷς οὐκ ἔστι σύνεσις. Ἐν κημῷ καὶ χαλινῷ τὰς σιαγόνας αὐτῶν ἄγξαι τῶν μὴ ἐγγιζόντων πρὸς σέ». (Ψαλμὸς 31ος)
Πάνω σ᾿ αὐτὸ τὸ χωρίον ἔχουν μιλήσει πολλοὶ Πατέρες καὶ τὰ λόγια τους θεωρῶ ὅτι (πρέπει νὰ) εἶναι ἡ βάσις γιὰ κάθε προβληματισμό.
Ὁ φόβος, εἶναι μεθύσι, («Φόβος ἑτέρα μέθη», ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ PG 31, 181, «Μεθύων γὰρ ἀπὸ τοῦ φόβου», ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ 50,735) εἶναι τύφλωσις («Ὑπὸ τοῦ φόβου δὲ τυφλουμένους» ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ PG60 291), εἶναι ἀπόδειξις ἐσχάτης ἄννοιας. («Καὶ γὰρ ἐσχάτης ἀνοίας φοβεῖσθαι τὰ μὴ ἄξια φόβου». ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ PG 55,226). Σκοπίμως προηγήθηκε, καλλιεργήθηκε ὁ φόβος καὶ μετὰ ἦρθαν τὰ μουρόπανα καὶ ἀκολούθως τὰ ἐμβόλια.
Αὐτοὺς ποὺ βρίσκονται σὲ τέτοια κατάστασι καὶ ἔχουν διαφθείρει τὸ λογικὸ τους, τοὺς χρησιμοποιοῦν σὰν ἄλογα ζώα. Τοὺς δείχνουν ὅτι ἔχουν δουλικὴ φύσι καὶ τοὺς ἀπειλοῦν νὰ τοὺς βάλουν τὸ φίμωτρο ὅπως τὸ βάζουν στοὺς δούλους:
«Ὡς ἀλόγῳ κέχρηται τῷ τὸ λογικὸν διαφθείραντι· «Ἐν χαλινῷ» γάρ φησι «καὶ κημῷ τὰς σιαγόνας αὐτῶν ἄγξεις τῶν μὴ ἐγγιζόντων πρός σε.» Ἔδειξεν αὐτὸν καὶ δουλικὴν ἔχοντα φύσιν· ἐπειδὴ γὰρ αὐτοὶ τοῖς οἰκέταις περιτιθέασι τοὺς ἐκ δερμάτων κημούς, εἰκότως ὡς οἰκέτῃ πονηρῷ ἠπείλησεν αὐτῷ τὸν κημὸν περιθήσειν». ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ PG 81 400
Γίνονται οἱ ἄνθρωποι ἐνεργούμενα τῶν ἀφεντάδων τους, ὅπως τὰ βόδια ποὺ ἀλωνίζουν στὸ ἀλώνι φορῶντας τὸ φίμωτρο καὶ μόνο βλέπουν χωρὶς νὰ μποροῦν νὰ ἀκουμπήσουν· καὶ ὅπως οἱ μάγειροι καὶ οἱ ὑπηρέτες, ποὺ φροντίζουν γιὰ τὴν εὐχαρίστησι τῶν πλουσίων χωρὶς νὰ γεύονται τίποτα ἀπὸ ὅσα ἐτοιμάζουν:
«ὡς τῷ βοῒ τὰ γεννήματα τῷ μετὰ κημῶν ἐπιστρεφομένῳ τὴν ἅλωνα …ταὐτὸν πάσχομεν τοῖς ὀψοποιοῖς τε καὶ ὑπηρέταις, οἳ τὴν ἐπιτραπέζιον τῶν πλουσίων τρυφὴν ἄλλοις ἡδύνουσιν, οὐδενὸς αὐτοὶ τῶν παρεσκευασμένων μετέχοντες». ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΥΣΣΗΣ ΠΕΡΙ ΠΑΡΘΕΝΙΑΣ, ΕΠΕ τομ 109, σελ.22-23
Ἡ εἰκόνα αὐτὴ, τοῦ φιμωμένου ἀνθρώπου, ἀφορᾶ καὶ αὐτοὺς ποὺ ἀπειθοῦν στὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ:
«Τοῖς δὲ ἀπειθοῦσι τὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ εἴρηται· Ἐν κημῷ καὶ χαλινῷ τὰς σιαγόνας αὐτῶν ἄγξαις τῶν μὴ ἐγγιζόντων πρὸς σέ» ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ PG55 700
Ἄν δὲν πεισθῆτε, θὰ δεχθῆτε χαλινάρι καὶ φίμωτρο σὰν τὰ ζώα. Μὲ τὰ λόγια ἐτούτα δηλώνει τὶς τιμωρίες ποὺ τοὺς περιμένουν:
«Εἰ δὲ μὴ πείθεσθε, δέξεσθε χαλινὸν καὶ κημὸν τούτοις παραπλησίως. Διὰ δὲ τούτων τὰς παιδείας δηλοῖ» ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ PG 80 1092
Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος χρησιμοποιεῖ τὸ χωρίον γιὰ ὅσους ἁμαρτάνουν νὰ μὴν ὑποχωροῦν στὰ πάθη τους, καὶ ὅσους δὲν θέλουν νὰ μετανοήσουν νὰ βρῇ τρόπο, ὁ Κύριος ἐννοεῖται, νὰ τοὺς κάνει νὰ ἐπιστρέψουν:
«Μὴ γίνεσθαι ὡς ἵππος καὶ ἡμίονος, οἷς οὐκ ἔστι σύνεσις. Εἰσηγεῖται τοῖς ἁμαρτάνουσι, τοῖς ἀλόγοις μὴ ἐκδιδόναι αὐτοὺς πάθεσι. Ἐν κημῷ καὶ χαλινῷ τὰς σιαγόνας αὐτῶν ἄγξεις. Ὡς πρὸς τὸν Κύριον ὁ λόγος. Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστι· Τοὺς μὴ βουλομένους μετανοεῖν οἷά τινι χαλινῷ ἐπίστρεψον πρὸς ἑαυτόν». ΜΕΓΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ PG27 164
Αὐτοὶ ποὺ ἀπειθοῦν στὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ, ποὺ δὲν σωφρονίζονται μὲ τὸν ὀρθό λόγο ἐτιμωροῦντο καὶ ἐμαστιγώνοντο σὰν ἄλογα κτήνη, μπᾶς καὶ καταλάβουν τί συμβαίνει:
«Μαστιζόμενοι γὰρ καὶ κολαζόμενοι, κτηνῶν ἀλόγων δίκην αἴσθησιν ἀνελάμβανον τοῦ τύπτοντος, λόγῳ μὲν ὀρθῷ μὴ σωφρονιζόμενοι· πρὸς οὓς εἶπεν ἂν ὁ λόγος· Μὴ γίνεσθε ὡς ἵππος καὶ ἡμίονος, οἷς οὐκ ἔστι σύνεσις. Ἐν κημῷ καὶ χαλινῷ τὰς σιαγόνας αὐτῶν ἄγξαι τῶν μὴ ἐγγιζόντων πρὸς σέ». ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΠΑΜΦΙΛΟΥ PG23 924
Γιὰ νὰ μὴν γίνῇ πολὺ κουραστικὴ ἡ πάράθεσις τῶν σχετικῶν χωρίων σταματῶ ἐδὼ.
Πιστεύω νὰ γίνεται φανερὴ, σὲ ὅλες τὶς περιπτώσεις, ἡ τιμωρητικὴ, παιδευτικὴ, ἐλεγκτικὴ καὶ δουλικὴ φύσι τῆς χρήσεως τοῦ κημοῦ-φίμωτρου- μουρόπανου.
Ἄν γιὰ ἰδιαίτερες περιπτώσεις εἶναι κατανοητὴ καὶ ἀναγκαία ἡ χρῆσις τοῦ φιμώτρου, πχ στὰ χειρουργία ἤ ἀπὸ ἀνθρώπους πάσχοντες ποὺ θεωρεῖται ὅτι τοὺς προστατεῦει ἀπὸ κινδύνους, εἶναι ἐντελῶς ἀκατανόητο νὰ φοριέται ἀπὸ ὑγιείς ἀνθρώπους ποὺ περπατοῦν στοὺς δρόμους ἤ στὴν ἐξοχή ἤ ὁδηγοῦν τὸ ἀμάξι τους καὶ ἀπολύτως βλάσφημο ἐντὸς τῶν ναῶν καὶ μάλιστα ἀπὸ τοὺς ἱερουργούς τοὺς τελοῦντας τὰ ἱερὰ μυστήρια.
Ὅπως εἴδαμε, ὅτι στὸ παρελθὸν ἦταν σύμβολο δουλείας καὶ φοριόταν σὲ ὑποτελεῖς καὶ αἰχμαλώτους ἔτσι καὶ τώρα, ὡς τέτοιο σύμβολο ἀπαιτεῖται ἀπὸ τοὺς νεοταξίτες σχεδιαστὲς τοῦ νέου κόσμου καὶ τοῦ νέου ἀνθρώπου. Ἡ προσπάθεια νὰ παρουσιαστῇ ὡς μέσον ὑγειονομικῆς προστασίας ἀποδεικνύει τὴν πονηρία καὶ τὴν δολιότητα τῶν σχεδιαστῶν. Αὐτοὶ καὶ τώρα κάνουν τὴν δουλειά τους, μὲ τὸν ἵδιο τρόπο ὅπως καὶ στὸ παρελθόν. Μὲ τὴν συνέργεια τῶν κακῶν ἤ ἀδιάφορων ποιμένων κατάφεραν καὶ ἔπέβαλλαν αὐτὴ τὴν κατάστασικαὶμέσα στοὺς ναούς. Καὶ τώρα σοῦ λένε ὑποτιμητικά «Τί εἶναι αὐτὰ ποὺ σκέφτεσαι καὶ λές, ὥ ψεκασμένε συνομωσιολόγε; Εἶναι γιὰ τὴν προστασία τῆς ὑγείας σου καὶ τῶν ἄλλων συνανθρώπων σου».
Γιὰ θυμηθεῖτε τί ἔλεγαν καὶ γιὰ τὸ 666. Τὰ ἴδια ἔλεγαν. «Τί σᾶς πειράζει ποὺ ὑπάρχει στὸν γραμμωτό κώδικα ΕΑΝ13; Τί πειράζει ἄν θὰ μπῇ στὶς ταυτότητες;» Ἀναγκάστηκε ὁ ἅγιος Παΐσιος νὰ γράψει χειρογράφως τὸ σχετικὸ κείμενο «Σημεία τῶν καιρῶν», γιὰ νὰ ἐπιστήσῃ τὴν προσοχὴ τῶν ἀνθρώπων ὥστε νὰ μὴν ἀφεθοῦν στὶς διαβεβαιώσεις τῶν πνευματικῶν, ὅτι δὲν τρέχει τίποτα. Γιατὶ τὸν πείραξε τὸν ἅγιο; Γιατὶ ἔβλεπε ποὺ καταλήγει ὁ σχεδιασμὸς καὶ ἡ μεθόδευσις. Γιατὶ τὰ εἶχε πεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος στὴν Ἀποκάλυψι καὶ τόσοι ἄλλοι ἅγιοι.
Τὴν κατάστασι μὲ τὰ μουρόπανα μέσα στὸν ναό δὲν τὰ ἔχουν πεῖ οἱ ἄγιοι σὲ συνδυασμὸ μὲ ὅλα τὰ ὑπόλοιπα; Καὶ ἕνας καὶ δύο καὶ τρεῖς. Καὶ πάντα πρέπει νὰ ἐξετάζεται μὲ ὅλα τὰ συναφή. Κλείσιμο καὶ ἀποϊεροποίησι ναῶν, ἐμβόλια μὲ κύταρα ἐκτρωμένων ἀνθρωπίνων ἐμβρύων, γελοιοποίησις ἱερέων καὶ πιστῶν· καὶ εἶναι μόνον ἡ ἀρχή.
Τώρα ποὺ διαφενεύουν τύραννοι, ὁλέθριοι τύραννοι, πολιτικοὶ καὶ ἐκκλησιαστικοί, παντελῶς ἀνίκανοι γιὰ τὸ καλό καὶ πολυμήχανοι γιὰ τὸ κακό, μὴν κάτσουμε νὰ μᾶς σέρνουν σὰν τὰ κτήνη μὲ μουρόπανα καὶ χαλινάρια καὶ νὰ μᾶς ἀποπλανοῦν:
«Μὴ δίκην κτηνῶν ἐν χαλινῷ καὶ κημῷ διελκώμεθα καὶ ἀποβουκολώμεθα παρὰ τῶν ὀλεθρίων τυράννων». ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΟΣ. ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ( ἀπὸ TLG, Ann Arbor: University of Michigan Press, 1928, σελ. 87)
Αὐτοὶ τὴν δουλειά τους κάνουν καὶ ἀμοίβονται. «Σε έκτακτη επιχορήγηση προς την Εκκλησία της Ελλάδος και προς λοιπούς θρησκευτικούς φορείς προχωρά η κυβέρνηση…» (1) Δὲν διασαφηνίζεται ἄν τὰ ἀργύρια εἶναι τριάκοντα ἤ περισσότερα…
Τζανάκης Γεώργιος. Ἀκρωτήρι Χανίων. Πρωταπριλιά 2021.