«Η βίωση των Ψαλμών και ο ρόλος τους επί των ρυθμών της ζωής»

 

(Μ. Βασίλειος – Εις τον Α΄ Ψαλμόν – Ε.Π.Ε. 5)

 

Το βιβλίο των ψαλμών, τονίζει ο Μ. Βασίλειος, έχει συμπεριλάβει το ωφέλιμον από όλα τα βιβλία – κεφάλαια της Γραφής (ομιλία του εις τον Α΄ Ψαλμόν): «η δε των ψαλμών βίβλος το εκ πάντων ωφέλιμον περιείληφε», υπογραμμίζει ο Ι. Πατήρ.

Στο αρχαίο κείμενο, για την πνευματική ωφέλειά των ψαλμών, διαβάζουμε: «Τα τε γαρ παλαιά τραύματα των ψυχών εξιάται, και τω νεοτρώτω ταχείαν επάγει την επανόρθωσιν∙ και το νενοσηκός περιποιείται∙ και το ακέραιον διασώζει∙ και όλως εξαιρεί τα πάθη, καθ’ όσον οιόν τε, τα ποικίλως ταις ψυχαίς εν τω βίω των ανθρώπων ενδυναστεύοντα».

Μετάφρασις: «Διότι και τα παλαιά τραύματα των ψυχών θεραπεύει (η βίβλος των Ψαλμών) και εις τον νεοτραυματισθέντα αποδίδει γρήγορα την θεραπεία - επανόρθωση∙ και το άρρωστον (της ψυχής) περιποιείται και το υγιές προφυλάσσει και γενικώς ξεριζώνει, όσον είναι δυνατόν, τα πάθη, τα οποία κατατυρρανούν ποικιλοτρόπως εις την ζωήν τας ψυχάς των ανθρώπων».

Όλοι οι Άγιοι τονίζουν την διαβρωτικότητα (σε ψυχή και σώμα) των παθών, ως γεννήματα της αμαρτίας.

Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, στους ασκητικούς λόγους του, τονίζει:

«Εάν η αρετή υπάρχη φυσική υγεία της ψυχής, τα πάθη λοιπόν είναι αρρωστία αυτής, τα οποία έπειτα εισήχθησαν εις την φύσιν της ψυχής, και αφήρεσαν την υγείαν αυτής» (Λόγος ΠΓ΄).

Ο Μ. Βασίλειος υπογραμμίζει την κινητικότητα των παθών που νομοτελειακά, από τη φύση τους, επηρεάζουν νοσηρά τους ρυθμούς της ζωής, δηλ. «ποικίλως ταις ψυχαίς εν τω βίω των ανθρώπων ενδυναστεύοντα». Ως «ρυθμό ζωής» εκλαμβάνουμε (γενικά) τον «τρόπο ζωής» της κοινωνίας ή του ατόμου, όπου εμπεριέχονται η ένταση των προσπαθειών τους και η ανησυχία των αναγκών τους, καθώς και η ταχύτητα εργασίας τους.

Να υπενθυμίσουμε (ενδεικτικά) και ένα ευρύτερο σύνολο ρυθμών, όπως:

1^ο) Περιοδικοί ρυθμοί κοσμικοί: Ημέρα – νύχτα, φάσεις Σελήνης, εποχές κλπ.

2^ο) Βιολογικοί ρυθμοί: Κτύποι καρδιάς, αναπνοή κλπ.

3^ο) Ρυθμοί Μηχανικοί και ρυθμοί Φυσικής, όπως π.χ. η επιτάχυνση στις κινήσεις κλπ.

Αναμφίβολα, υπάρχει ένα ευρύ φάσμα περιοδικότητας στον οργανισμό του ανθρώπου (ειδικά), στο φαινόμενο της ζωής (γενικά) καθώς και στο μυστηριώδες Σύμπαν.

Να τονίσουμε, ακόμη, ότι υπάρχει στο χώρο της Επιστήμης η διάκριση μεταξύ κυριολεκτικής και μεταφυσικής χρήσεως του όρου «Ρυθμός».

Η σοφία των αρχαίων Ελλήνων επισημαίνει:

«Ου γαρ πάσα χρόνων τάξις εν ρυθμοίς» (Αριστόξενος).

Στην αρχαία Ελληνική γλώσσα συναντούμε ποικιλία παραγώγων της έννοιας – λέξης «ρυθμός», όπως:

Εύρυθμος, ευρύθμως, ευρυθμία, ρυθμίζω, αρρυθμία κλπ.

Αναγνωρίζουμε, όλοι, ότι τα σημερινά προβλήματα της ζωής (κοινωνίας - ατόμου) έχουν γίνει ιδιαίτερα πολύπλοκα, με επιπτώσεις στην υγεία (ψυχική και σωματική).

Τα προβλήματα της κοινωνίας και του ατόμου έχουν αναφορά – ρίζες στην αμαρτία και στα κοινωνικά συστήματα, τα οποία εντάσσονται στην πρόγνωση του Όργουελ στο βιβλίο του «1984», ότι ο βιομηχανικός πολιτισμός οδηγεί στη γέννηση ενός ολοκληρωτικού συστήματος όπου η ιδέα της ελευθερίας, της αυτόνομης ανάπτυξης της ανθρώπινης προσωπικότητας, χάνει κάθε ελπίδα πραγμάτωσής της…».

Επίσης, η Σίμον Βέϊλ (1909-1943) εύστοχα παρατηρεί:

«Ποτέ το άτομο δεν υπήρξε τόσο παραδομένο σε μια τυφλή συλλογικότητα, και ποτέ οι άνθρωποι δεν υπήρξαν πιο ανίκανοι όχι μόνο να υπαγάγουν τις πράξεις τους στις σκέψεις τους, αλλά ακόμα και να σκέφτονται… τόσο εμφανείς είναι η ανημποριά και η αγωνία όλων των ανθρώπων μπροστά στην κοινωνική μηχανή, που έχει γίνει μια μηχανή για να ματώνει τις καρδιές, να συνθλίβει τα πνεύματα, μια μηχανή κατασκευής της ασυνειδησίας, της ανοησίας, της διαφθοράς, της νωθρότητας και προπάντων του ιλίγγου» (Σκέψεις για τις αιτίες της ελευθερίας και της κοινωνικής καταπίεσης, Σελ. 110).

Σχόλιο: Μέγιστη απόδειξη της πνευματικής τοξικότητας, που αντιλαμβάνονται προφητικά ο Όργουελ και η Σίμον Βέϊλ, εδώ και χρόνια, είναι η σημερινή παγκόσμια Ορθόδοξη εκκλησιαστική κατάσταση. Είμαστε μάρτυρες της σχεδόν ολοκληρωτικής αδυναμίας των Ορθοδόξων να συλλάβουν την αντίχριστη μορφή ενέργειας του οικουμενισμού που έχει μολύνει τον χώρο της Ορθοδοξίας. Εφόσον υπάρχει αυτή η αποσυναρμολόγηση των Ορθοδόξων κριτηρίων στο πλήρωμα, ώστε να μην αντιλαμβάνεται (ακόμη) τον ρόλο της «συνόδου» της Κρήτης, τότε ασφαλώς είμαστε στα χρόνια που προφητεύει η Αποκάλυψη!

Εις πείσμα όμως των δαιμονικών δυνάμεων, η Ορθόδοξη πνευματική ζωή κοντά στους αληθινούς ποιμένες, είναι οργανωμένη στα μέτρα που έχει καθορίσει το Πνεύμα το Άγιο. Ακριβώς αυτά τα πνευματικά – χαρισματικά μέτρα, ως πεδίο θεραπείας, υποδεικνύει με την ερμηνεία του ο Μ. Βασίλειος:

«Ο Ψαλμός γαληνεύει τας ψυχάς, τας βραβεύει με ειρήνη, καθησυχάζει τους θορύβους και τα κύματα των λογισμών. Μαλακώνει την τάσιν της ψυχής δια θυμόν και σωφρονίζει την ακολασίαν της… Ο Ψαλμός τρέπει εις φυγήν τους δαίμονας, επιφέρει την βοήθειαν των αγγέλων∙ είναι όπλον εις τους φόβους της νυκτός και ανάπαυσις εις τους κόπους της ημέρας…».

Συμπερασματικά, η ερμηνεία του Μ. Βασιλείου για τον ρόλο των ψαλμών, είναι κάλεσμα στους αποκαμωμένους από τη βιοτική περιπέτεια ανθρώπους. Είναι κάλεσμα σε θεωρητική και πρακτική βάση, ώστε ο πιστός να αποκτήσει το βίωμα της σωτηρίας. Τότε «τα πάντα μπαίνουν σε ρυθμό θεϊκό υπό το κραταιόν φως της θείας ευλογίας» (Γ. Εφραίμ Φιλοθεΐτης - Αριζόνας). 

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ