Ὁ Ἐπίσκοπος κατά τόν Γέροντα π. Ἐπιφάνιον
Γράφει ὁ Ἀρχιμανδρίτης π. Ἱερόθεος Ἀργύρης
«Δεμένο μ’ ἔφεραν ἐνώπιόν σας, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, ὅμως μὲ τὴ θέλησί μου. Μ’ ἔδεσαν τὰ γηρατειὰ τοῦ Σεβαστοῦ πατέρα καὶ ἡ φιλία τοῦ ἀγαπητοῦ Βασιλείου… Εἶναι τρομερὸ ποὺ τὸ σκέπτομαι… ὁ ἴδιος ἐγὼ βρίσκομαι στὸ θυσιαστήριο, ἕτοιμος νὰ μὲ θυσιάσουν πατέρας καὶ φίλος»1.
Ἄρνησις τοῦ π. Ἐπιφανίου νὰ δεχθῆ τὸ ἀξίωμα: Τὰ ἀνωτέρω συγκινητικὰ ρήματα ἐνέπνεαν ὅλους τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ φυσικὰ καὶ τὸν π. Ἐπιφάνιο. Εἶναι γνωστὸν ὅτι αὐτὸς ἀρνήθηκε νὰ δεχθῆ τὸ ἀρχιερατικὸ ἀξίωμα, παρὰ τὶς πιέσεις καὶ τὰ ἐπιχειρήματα εὐλαβῶν Ἐπισκόπων. Καὶ παρέμεινε ἀμετάβλητος ἕως τέλους σ’ αὐτή του τὴν ἀπόφασι:
«Ἡ στάσις Σας μὲ συνθλίβει, σημειώνει μὲ ἔμφασι, ἀλλὰ δὲν δύναμαι νὰ εἰπῶ τὸ ναί. «Τί ποιεῖτε κλαίοντες καὶ συνθρύπτοντές μου τὴν καρδίαν;» ’Ἐὰν ὅπως λέγετε, εἶνε θέλημα Θεοῦ, διατὶ ὁ Θεὸς δὲν λαλεῖ καὶ εἰς τὴν καρδίαν μου, διατὶ δὲν μοῦ δίδει ἐσωτερικὴν πληροφορίαν, διατὶ δὲν ἀλλάσσει τὰ ἐντός μου;… Παρακαλέσατε τὸν Θεόν, ἀφοῦ πιστεύετε ὅτι τὸ νὰ γίνω Ἐπίσκοπος εἶνε θέλημά Του, νὰ μὲ ἀλλοιώση. «Ἀδυνατεῖ Αὐτῷ οὐδέν». Δὲν βλέπω ἄλλην διέξοδον…»2.
Πραγματικὰ αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος δὲν ἦτο μόνον μπροστὰ ἀπὸ τὴν ἐποχή του, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό του!
Τὸ ὕψος τῆς Ἀρχιερωσύνης: Ὅλοι μέσα στὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο γνωρίζουμε τὴν σημασία καὶ τὸ ὕψος τοῦ ἀρχιερατικοῦ ἀξιώματος. Τὸ νὰ εἶναι κανεὶς διάδοχος τῶν Ἀποστόλων καὶ εἰς τόπον καὶ τύπον Χριστοῦ ἀποτελεῖ τὸ ὕψιστο τῆς εὐθύνης ποὺ δύναται νὰ ἀναλάβη ὁ ἄνθρωπος.
Γι’ αὐτὸ τὸν λόγο, δὲν ἐπιτρέπεται ποτὲ κανεὶς νὰ ἀναζητῆ μόνος του τὴν ἀνάληψι αὐτοῦ τοῦ ἀξιώματος παρὰ μόνον ἐπιλεγόμενος καὶ ἐκλεγόμενος ἀπὸ τὸν Θεό, μέσα στὸν θεανθρώπινο ὀργανισμὸ τῆς Ἐκκλησίας. «Καὶ οὐχ ἑαυτῷ τις λαμβάνει τὴν τιμήν, ἀλλὰ ὁ καλούμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, καθάπερ καὶ ὁ Ἀαρών»3. Ἐννοεῖται, καὶ τότε μετὰ φόβου καὶ τρόμου καὶ ἐὰν ὑπάρχη ἐσωτερικὴ πληροφορία. Πολλοὶ Ἅγιοι (ἐκτὸς τοῦ π. Ἐπιφανίου) ἐκλήθησαν καὶ διὰ νὰ ἀποφύγουν, ἔφυγαν εἰς τὰς ἐρήμους!
Ὅποιος ἐπιδιώκει ἤ μεθοδεύει, χάνει τὴν Χάρι: Ὁ Γέρων Ἐπιφάνιος ἔλεγε πάντοτε ὅτι «ὅποιος ἐπιδιώκει ἤ μεθοδεύει νὰ καταστῆ Ἐπίσκοπος, αὐτὸς χάνει τὴν Θεία Χάρι».
Ἐπιδίωξις μὲ ἀνθρώπινα μέσα καὶ μεθόδους: Καὶ νὰ τί ἀναφέρει αὐστηρὰ ἡ πατερικὴ σοφία: «Χωρὶς νὰ κληθῆς ἀπὸ τὸν Θεό, μὴ ἐπιδιώκης ποτὲ νὰ καταλάβης ἐκκλησιαστικὸ ἀξίωμα μὲ χρήματα, ἢ μὲ βοήθεια ἀνθρώπων ἤ μὲ δική σου ἀπαίτησι, καὶ ἂν ἀκόμη βλέπης τὸν ἑαυτό σου ἱκανὸ νὰ ὠφελήση ψυχές. Γιατί ὑπάρχουν τρία ἐνδεχόμενα, καὶ θὰ συμβῆ ἕνα ἀπὸ αὐτά. Ἤ θὰ ἔλθη ἐπάνω σου ἡ ἀγανάκτηση καὶ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ, μὲ ποικίλους πειρασμοὺς καὶ συμφορὲς καὶ θὰ σὲ πολεμήσουν ὄχι μόνον ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ἀλλὰ καὶ ὅλη ἡ κτίσις σχεδὸν καὶ θὰ γεμίση στεναγμοὺς ἡ ζωή σου. Ἤ θὰ ὑπερισχύσουν οἱ ἀντίπαλοί σου καὶ θὰ καθαιρεθῆς μὲ μεγάλη ντροπὴ ἀπὸ τὴ θέση σου. Ἤ θὰ πεθάνης πρόωρα καὶ θὰ χωρισθῆς ἀπὸ αὐτὴ τὴ ζωή»4.
Πολεμικὴ κατὰ τοῦ μεταθετοῦ: Ἡ ἐπιδίωξις τῆς ἀναλήψεως τοῦ ἀρχιερατικοῦ ἀξιώματος γίνεται, συνήθως, ἀπὸ ταπεινὰ καὶ ἁμαρτωλὰ ἐλατήρια. Ἔτσι πολλοὶ ἀναζητοῦν ὄχι τὴν διακονίαν, ἀλλὰ τὴν δόξα, τὶς τιμὲς καὶ τὸ χρῆμα. Γι’ αὐτὸ τὸ λόγο καὶ πολλοὶ Μητροπολίτες ἐπιδιώκουν νὰ πάρουν μετάθεσι σὲ μεγαλύτερες μητροπολιτικὲς περιφέρειες. Ὁ π. Ἐπιφάνιος ἐπολέμησε αὐτὴ τὴν ἀσθένεια μέσα στὴν Ἐκκλησία μὲ μεγάλο ζῆλο καὶ διεξάγοντας νικηφόρους πολέμους. Ἔγραψε πολλὰ κείμενα καὶ ἠγωνίσθη, ὥστε στὸν Καταστατικὸ Χάρτη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τοῦ 1977 νὰ μὴ περάση διάταξις ἐπιτρέπουσα τὸ μεταθετό. Δυστυχῶς, δὲν ἐπέτυχε τὸ ἀπόλυτο, ἀλλὰ νὰ γίνεται μεταθετὸ πολὺ δύσκολα καὶ μὲ αὐξημένη πλειοψηφία τῆς Ἱεραρχίας.
Τὸ κυνήγι κατὰ τῶν μοιχεπιβατῶν: Ἕτερο μεγάλο θέμα ποὺ ἐχαρακτήριζε τὴν στάσι τοῦ π. Ἐπιφανίου γιὰ τὸ ἐπισκοπικὸ ἀξίωμα, ὑπῆρξε ὁ πόλεμος κατὰ τῶν Ἀρχιερέων ποὺ κατέλαβον Μητροπόλεις ζώντων εὐλαβῶν Ἐπισκόπων ἐκδιωχθέντων βιαίως, ἀντικανονικῶς καὶ ἀδίκως, διὰ τῆς κρατικῆς ἐξουσίας. Διεξήγαγε ἀνένδοτο πόλεμο ἐναντίον τῶν μοιχεπιβατῶν. Μὲ αὐτοὺς διέκοψε κάθε ἐπικοινωνία, ἀκόμη καὶ ὅταν ἦσαν πρόσωπα προσφιλῆ εἰς αὐτόν.
– «Τὰ χέρια σου στάζουν αἷμα, τὸ αἷμα τῶν ἀδελφῶν σου», ἔλεγε πρὸς κάποιον ἔνοχο γι’ αὐτὸ τὸ ζήτημα.
Ἀπουσία συνοδικοῦ συστήματος: Ἕνα ἀπὸ τὰ οὐσιαστικὰ προβλήματα ποὺ στεναχωροῦσαν τὸν π. Ἐπιφάνιο ἦτο ἡ ἀπουσία οὐσιαστικῆς καὶ πραγματικῆς λειτουργίας τοῦ συνοδικοῦ συστήματος. Καὶ τοῦτο διότι, πολλοὶ Ἐπίσκοποι καθίστανται ἄβουλοι στὰ χέρια τῶν Προκαθημένων τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν τῆς Ὀρθοδοξίας. Καὶ δυστυχῶς, κάποιοι ἔχουν δώσει «ὅρκους ὑποταγῆς» πρὸς αὐτοὺς ποὺ τοὺς προώθησαν…!
Βαθὺς πόνος γιὰ τὴν κατάστασι τῆς Ἐκκλησίας μας: Πολλὲς φορὲς βλέπουμε τὰ βαθειὰ προβλήματα καὶ τὰ καρκινώματα ποὺ δημιουργοῦν μέσα στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας ἀνάξιοι καὶ ἐπίορκοι κληρικοί, κάθε βαθμοῦ καὶ τάξεως, καὶ κυρίως οἱ Ἐπίσκοποι. Αὐτὰ ἀποτελοῦσαν ὀδυνηρὸ βίωμα γιὰ τὸν π. Ἐπιφάνιο, καὶ γι’ αὐτὸ τὸ λόγο συχνὰ ἀπήγγειλε μὲ βαθὺ πόνο ψυχῆς, πάντοτε ἀπὸ στήθους, τὰ διαπιστωτικὰ λόγια τοῦ ἀετοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας, Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου: «…τὰ τῶν φίλων ἄπιστα, τὰ τῆς Ἐκκλησίας ἀποίμαντα. Ἔρρει τὰ καλά, γυμνὰ τὰ κακά, ὁ πλοῦς ἐν νυκτί, πυρσὸς οὐδαμοῦ, Χριστὸς καθεύδει. Τί χρὴ παθεῖν; Μία μοι τῶν κακῶν λύσις, ὁ θάνατος»5.
Σκάνδαλα τῶν ἀναξίων καὶ ἐπιόρκων: Ἡ πορεία πολλῶν Ἀρχιερέων καὶ ἡ κατάπτωσις ὀφείλεται στὸ κακὸ ξεκίνημά τους, στὰ κωλύματά τους καὶ στὶς ἐσφαλμένες ἐπιλογές τους. Αὐτοὶ βασανίζουν τὴν Ἐκκλησία καὶ τραυματίζουν βαθύτατα τὴν Πατρίδα.
Εἶναι λίαν χαρακτηριστικὰ τὰ φοβερὰ λόγια τοῦ κοσμοκαλόγερου, τοῦ ἁγίου τῶν Ἑλληνικῶν γραμμάτων, Ἀλεξάνδρου Παπαδιαμάντη, ποὺ ἐντάσσει μὲ γλαφυρότητα μέσα στὶς πληγὲς τῆς πονεμένης Ἑλλάδος, μετὰ τὴν Ἐθνικὴ Παλιγγενεσία, τοὺς πολιτικοὺς καὶ τοὺς ἀναξίους Ἀρχιερεῖς (καὶ ὄχι μόνον τότε!): «Πολλοὶ πολιτικοὶ εἶναι γόνοι λῃστῶν». Καί, «Στὸ κλῖμα τῆς ἠθικῆς καταπτώσεως, μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσι τοῦ 1821, προβάλλουν οἱ διεφθαρμένοι ὡς φαντάσματα!».
Ἡγέτες εἰς Ἐκκλησίαν αἰώνιον: Ὁ Γέρων Ἐπιφάνιος ἤθελε Ἀρχιερεῖς δυνατοὺς στὸ λόγο καὶ στὸ ἔργο. Μᾶς ἀνέφερε περιστατικὰ Ἐπισκόπων, ποὺ μὲ σθένος ἀντέδρασαν στὶς ἀπαιτήσεις πανισχύρων πολιτικῶν παραγόντων. Ἡ στάσις τους ὑπῆρξε ὄντως μεγαλειώδης καὶ ἀντάξια τῶν παλαιῶν ἀδούλωτων Πατέρων. Καὶ σήμερα ἀναζητοῦμε μορφές, ποὺ νὰ μὴ σκύβουν στῆς ἐξουσίας τὰ κελεύσματα, στὶς κολακεῖες τῶν ἰσχυρῶν καὶ στὰ δῶρα τῶν πλουσίων.
Σχέδιο ἀντιδράσεως: Ἡ Ἐκκλησία ἐν διωγμῷ: Ὅταν ἡ Ἐκκλησία εὑρέθη εἰς δύσκολη θέσι κατὰ τὸ 1987, ὁ π. Ἐπιφάνιος ἐβοήθησε τὴν ἡγετικὴ ὁμάδα τῆς Ἐκκλησίας, ὥστε νὰ διεξάγουν πόλεμο νικηφόρο. Τότε λοιπόν, ἐπρότεινε ἕνα ἔξυπνο σχέδιο νίκης: Νὰ κηρύξουν τὴν Ἐκκλησία εἰς κατάστασι διωγμοῦ, δηλ. νὰ κλείσουν τοὺς Ἱ. Ναούς, νὰ σταματήσουν κάθε τελετουργία, ἐκτὸς τῶν ἀναγκαίων (π.χ. κηδειῶν), νὰ ἀποσυρθῆ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καὶ νὰ ἀναλάβη ἐπιτροπὴ Ἀρχιερέων τὴν διοίκησι, ὥστε νὰ μὴ δύναται ἡ ἐξουσία νὰ πιέζη ἕνα πρόσωπο. Καὶ μόνον ἡ ἔξυπνη ἀπειλὴ ἐφαρμογῆς τοῦ σχεδίου ἐπέφερε τὸ νικητήριο ἀποτέλεσμά του. Παρὰ ταῦτα, ἐν συνεχείᾳ, ὁ «πρωτεργάτης» τοῦ δημιουργηθέντος ἐκκλησιαστικοῦ ζητήματος, μὲ τὶς ἐκθρονίσεις τῶν Ἀρχιερέων καὶ τὶς μοιχεπιβασίες, Ἀρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, ὑπέστειλε τὴν σημαία καὶ ἐπρόδωσε τοὺς ἀγῶνες..!
Ἡ ἐξουσία μπορεῖ νὰ διαφθείρη καὶ ἡ ἀπόλυτος ἐξουσία διαφθείρει ἀπόλυτα: Ὁ κίνδυνος ἐκ τῆς δόξης τῆς ἀρχιερατικῆς ἐξουσίας εἶναι τεράστιος. Ὁ π. Ἐπιφάνιος μᾶς ἀνέφερε ἕνα λίαν χαρακτηριστικὸ περιστατικό: Ἕνας νεαρὸς χαρισματικὸς κληρικὸς μὲ ἀγγελόμορφο πρόσωπο ἐχειροτονήθη Ἐπίσκοπος εἰς νεαρὴ ἡλικία. Γρήγορα ἡ δόξα τοῦ πῆρε τὰ μυαλά. Ἐνεπλάκη μὲ τὰ πολιτικὰ καὶ ἐξετράπη στὰ ἠθικὰ ζητήματα. Τέλος κατέληξε, νὰ λάβη τὸν τίτλο «ματωμένος…» καὶ ἔφυγε ἀπὸ τὴν ζωὴ καθηρημένος καὶ περιφρονημένος.
Βασικὴ ἀρχή του ὅτι, οἱ Μητροπολίτες ἐκπροσωποῦν τὴν Ἐκκλησία: Τέλος νὰ σημειώσουμε ὅτι, ὅπως καὶ ὁ Βουλευτής, σύμφωνα μὲ τὸ Σύνταγμα, δὲν ἐκπροσωπεῖ οὔτε τοὺς ψηφοφόρους του, οὔτε τὴν περιοχή του, οὔτε τὸ κόμμα του, ἀλλὰ τὸ Ἔθνος, τὸ ἴδιο συμβαίνει, κατὰ τοὺς Ἱ. Κανόνες καὶ γιὰ τὸν Ἐπίσκοπο καὶ γενικῶς καὶ γιὰ τὸν κάθε κληρικό. Δὲν ἐκπροσωπεῖ καὶ δὲν πρέπει νὰ ἐργάζεται μόνον γιὰ τὴν ἐπαρχία του, ἀλλὰ κυρίως γιὰ ὁλόκληρο τὴν Ἐκκλησία.
Αὐτὸ ἀποτελοῦσε βασικὴ καὶ κυρίαρχο θέσι τοῦ π. Ἐπιφανίου γιὰ τὶς ἐκκλησιαστικὲς εὐθύνες τῶν Ἐπισκόπων. Αὐτοὶ ὀφείλουν νὰ ἐργάζωνται γιὰ τὴν καθόλου Ἐκκλησία καὶ νὰ πολεμοῦν τὴν «ἀντι-Ἐκκλησία», ποὺ σὲ ἐποχὲς καταπτώσεως ὑφέρπει διὰ τῶν ἀνηθίκων καὶ ἀναξίων ρασοφόρων ἐκ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν Ἀρχιερέων. Νὰ πολεμοῦν ἐκείνους ποὺ μέσα στὴν Ὀρθοδοξία δημιουργοῦν ὑποδορίως τὴν «ἀντ-Ὀρθοδοξία»· ἐκείνους ποὺ εἶναι πραγματικὰ κλέπτες καὶ ληστές, κατὰ τὰ ἀδιάψευστα λόγια τοῦ Κυρίου μας:
«Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὁ μὴ εἰσερχόμενος διὰ τῆς θύρας εἰς τὴν αὐλὴν τῶν προβάτων, ἀλλὰ ἀναβαίνων ἀλλαχόθεν, ἐκεῖνος κλέπτης ἐστὶν καὶ λῃστής· ὁ δὲ εἰσερχόμενος διὰ τῆς θύρας ποιμήν ἐστιν τῶν προβάτων»6.
Σημειώσεις:
1. Λόγος Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, κατὰ τὴν εἰς Ἐπίσκοπον χειροτονία του ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπο πατέρα του καὶ ἀπὸ τὸν Ἅγιο Βασίλειο. 2. Γέροντος Ἐπιφανίου Θεοδωροπούλου, «Ἐξομολόγησις καὶ ἀπολογία», περὶ ἀποφυγῆς τῆς Ἀρχιερωσύνης, Ἀρχιμ. Ἀθανασίου Παπασταύρου, ἐκδόσεις «Τροχαλία», πρώτη ἔκδοσις 1999, σελ. 42-43. 3. Ἑβρ. ε΄ 4. 4. Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν Πατέρων, Μετάφρασις Ἀντ. Γαλίτη, ἐκδόσεις «τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας», τόμος Δ’, Ὅσιος Νικήτας Στηθάτος, Β΄ Ἑκατοντάς, σελ. 95. 5. Tlg. Epistulae 80.2-3, Ἁγ. Γρηγορίου Θεολόγου. 6. Ἰωάν. ι΄ 1-2.
Πηγή: «Ὀρθόδοξη Μαρτυρία» ἀρ. 106 Ἄνοιξη – Καλοκαίρι 2015
Ορθόδοξος Τύπος