ΚΥΡΙΑΚΗ Ε΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ[: Ματθ. 8,28-34 και 9,1]
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
με θέμα:
«Η ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗ ΜΑΣ ΥΓΕΙΑ»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 8-7-2001]Όποτε,αγαπητοί μου, η ευαγγελική περικοπή αναφέρεται σε θεραπεία δαιμονιζομένων, αισθανόμεθα μία θλίψη για το φαινόμενο του δαιμονισμού. Όπως ακούσαμε σήμερα στην ευαγγελική περικοπή. Και ο δαιμονισμός είναι μία πραγματικότητα. Όσο και αν θέλομε να την αμφισβητήσομε, ιδίως άνθρωποι άπιστοι, που δεν πιστεύουν ούτε σε αγγέλους ούτε σε δαίμονες, για να μην πω δεν πιστεύουν ούτε στον Θεό, αυτοί αμφισβητούν. Κι όμως ο δαιμονισμός είναι μία πραγματικότητα. Σκληρή και φοβερή πραγματικότητα. Και εξ αντικειμένου πραγματικότητα… Διότι όταν επνίγησαν οι χοίροι- κανένα ζώο δεν αυτοκτονεί, είναι γνωστό- τόσες χιλιάδες χοίροι να πάνε να πνιγούν στην λίμνη…,αυτό δείχνει -και το έδειξε ο Θεός εις τους Σαδδουκαίους, οι οποίοι δεν πίστευαν εις τους δαίμονες, ούτε σε αγγέλους- είναι μία πραγματικότητα. Τόσες χιλιάδες χοίροι να αυτοκτονήσουν;
Διακρίνεται δε ο δαιμονισμός -σαφώς από τους ιερούς Ευαγγελιστάς-, η δαιμονοληψία από την ασθένεια. Σαφής διάκρισις. Η δαιμονοληψία είναι κατάληψις της ανθρωπίνης προσωπικότητος από τον δαίμονα. Θυμούμαι κάποιον νεαρόν, που υπηρετούσε εδώ στρατιώτης, στη Λάρισα και κατελαμβάνετο από δαιμόνιο, ο ίδιος μου το είπε, και το δαιμόνιο του σήκωνε το χέρι και τον χτυπούσε στο πρόσωπο με γροθιές. Με το δικό του το χέρι. Γροθιές. Και να παρακαλάει τώρα, να παρακαλάει: «Μη με χτυπάς άλλο, δεν μπορώ!». Φοβερό... Παραμερίζεται εδώ η ανθρωπίνη προσωπικότης και προβάλλεται το δαιμονικό πρόσωπο, το δαιμονικό εγώ. Αυτό μπορεί να είναι περιοδικό. Όπως στην ιστορία που σας είπα τώρα. Το και συνηθέστερον. Ή και μόνιμο μπορεί να είναι.
Η κατάληψις ακόμη μπορεί να είναι και στο σώμα του ανθρώπου, και στην ψυχή δηλαδή και στο σώμα, στο εγώ και στο σώμα. Πάντως η θέα ενός δαιμονιζομένου είναι φρικτή. Συλλογίζεται κανείς το κατάντημα της εικόνος του Θεού στον άνθρωπο. Όλα αυτά ξέρετε γιατί. Γιατί παρεδόθη ο άνθρωπος εις τον διάβολον. Δεν ήκουσε τον Θεόν, όταν του είπε «Μη δοκιμάσετε από τον καρπόν». Άκουσε όμως τον διάβολο που του είπε: «Ο Θεός σας είπε ψέματα, για να μη γίνετε θεοί. Γι'αυτό σας είπε να μην δοκιμάσετε τον καρπόν». Και εδοκίμασαν. Από την στιγμή εκείνη ο άνθρωπος παρεδόθη εις την εξουσία του σατανά. Κι επειδή και η κτίσις όλη έγινε χάριν του ανθρώπου, και η κτίσις ακόμη, εν πολλοίς και σε πολλές περιπτώσεις, δαιμονοκρατείται.
Και αναρωτιέται κανείς: Γιατί; Καταρχάς πρέπει να πούμε, όπως τότε στην εποχή του Χριστού, υπάρχουν πολλοί δαιμονισμένοι και στην εποχή μας. Και δεν είναι δαιμονιζόμενοι με την ευρεία έννοια. Που λέμε κάποιον: «Αυτός είναι δαιμονισμένος άνθρωπος». Με την ευρεία έννοια το λέμε. Όταν ενεργεί αντίθετα από το θέλημα του Θεού. Αλλά δυστυχώς και με την στενή σημασία της λέξεως.
Πρέπει ακόμη να διακρίνομε την δαιμονοληψία από την τρέλα. Υπάρχει σαφής διάκρισις. Η τρέλα δεν είναι τίποτε άλλα παρά μία βλάβη του εγκεφάλου. Εκεί, εις τα κέντρα του εγκεφάλου συμβαίνει κάτι και προκαλείται το φαινόμενον που σας είπα, η τρέλα. Ακόμη και τα λεγόμενα «ψυχολογικά προβλήματα» διακρίνονται έστω με τις ποικίλες των επιπτώσεις. Δεν μπορούμε να πούμε ότι ένας άνθρωπος που έχει ψυχολογικά προβλήματα, ότι είναι δαιμονισμένος. Αυτό θα ήταν πάρα πολύ βαρύ να το πούμε αυτό.
Στο θέμα μας, δεν θα μείνομε στην δαιμονοληψία. Αλλά με αφορμή αυτήν, θα ήταν καλό να επισημάνομε την ανάγκη διατηρήσεως της ψυχοσωματικής μας υγείας· που είναι μεγάλο κεφάλαιο η ψυχοσωματική μας υγεία. Και δεν φαίνεται αυτονόητο να μιλάει κανείς για την ψυχοσωματική του υγεία. Καθόλου αυτονόητο. Αφού φθάνομε να μην την εκτιμούμε σοβαρά.
«Το κάπνισμα βλάπτει», λέμε, αλλά ποιος το λογαριάζει; «Η τηλεόρασις βλάπτει», λέμε, «ψυχικά και σωματικά». Αλλά ποιος το λογαριάζει αυτό; «Οι ποικίλες ανώμαλες ψυχικές καταστάσεις επιδρούν στον ανθρώπινο οργανισμό». Αλλά ποιος το αντιλαμβάνεται αυτό;
Το θέμα είναι ότι η ψυχοσωματική μας υγεία είναι το πρώτον φυσικόν αγαθόν που έχομε, πολύτιμο και αναντικατάστατο και πρέπει πολύ να προσέξομε. Πολλές φορές λέμε: «Καλά, άνθρωπε, δεν είδες εσύ σε πινακίδες πελωρίων διαστάσεων, που είναι διαφημίσεις τσιγάρων κ.τ.λ. ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία;». Κι όμως το κάνει. Κι όμως καπνίζει. Εδώ είναι το περίεργο, το περίεργο εις τον άνθρωπο.
Λέγει η Σοφία Σειράχ το εξής εις το 30όν κεφάλαιον: «Κρείσσων πτωχὸς ὑγιὴς καὶ ἰσχύων τῇ ἕξει – δηλαδή: Είναι καλύτερος ο φτωχός, που είναι όμως υγιής και έχει ευρωστία -ἢ πλούσιος μεμαστιγωμένος εἰς σῶμα αὐτοῦ- παρά ο πλούσιος που έχει μάστιγες στο σώμα του, δηλαδή αρρώστιες. Ὑγεία καὶ εὐεξία βέλτιον παντὸς χρυσίου - Ποιος δεν το ξέρει αυτό; Από την πείρα το ξέρομε ότι είναι η υγεία και ευεξία καλύτερη από όλα τα χρυσάφια του κόσμου-, καὶ σῶμα εὔρωστον –υγιές- ἢ ὄλβος ἀμέτρητος- και σώμα εύρωστο, υγιές, παρά πλούτος αμέτρητος. Οὐκ ἔστι πλοῦτος βελτίων ὑγείας σώματος- Δεν υπάρχει πλούτος καλύτερος από την υγεία-, καὶ οὐκ ἔστιν εὐφροσύνη ὑπὲρ χαρὰν καρδίας- και δεν υπάρχει, λέει, ευφροσύνη, πέρα από την χαρά της καρδιάς».
Όλοι γνωρίζομε ότι εκείνο που αρρωσταίνει είναι το σώμα. Εντούτοις λίγοι γνωρίζουν ότι και η ψυχή υπόκειται στην ασθένεια και μάλιστα πολλές ασθένειες. Δεν το αντιλαμβανόμεθα αυτό. Και δεν φυλάττομε την υγείαν της ψυχής, παρά φυλάττομε την υγεία του σώματος. Ο σύνδεσμος βέβαια ψυχής και σώματος, δεν αφήνει στεγανά. Είναι ηνωμένη η ψυχή με το σώμα. Πώς συνδέεται όμως η ψυχή με το σώμα, αυτό είναι άγνωστο. Δεν το έχει βρει κανείς. Καμία επιστήμη δεν το έχει βρει. Ένα μόνο. Από τα αποτελέσματα γνωρίζομε ότι συνδέεται η ψυχή με το σώμα. Και έχομε μια αμοιβαία επίδραση. Επιδρά το σώμα στην ψυχή, όταν κανείς είναι άρρωστος σωματικά, βεβαίως είναι δύσθυμος. Δηλαδή ψυχικά δεν αισθάνεται καλά. Και αντίστροφα: Όταν η ψυχή είναι άρρωστη, τότε επιδρά επί του σώματος και τότε προκαλεί πολλές ανωμαλίες.
Λέγει ένας ωραίος στίχος και ακριβέστατος, που λέμε εις την Παράκλησιν της Παναγίας: «Ἀσθενεῖ μου τὸ σῶμα, ἀσθενεῖ μου καὶ ἡ ψυχή. Ἀπὸ τῶν πολλῶν μου ἁμαρτιῶν, ἀσθενεῖ μου τὸ σῶμα, ἀσθενεῖ μου καὶ ἡ ψυχή». Δηλαδή, ασθενεί και το σώμα, ασθενεί και η ψυχή. Όταν το σώμα λοιπόν ασθενεί, επηρεάζει και καθιστά δύσθυμον, όπως ήδη είπαμε και την ψυχή. Και αντίστροφα, να μην τα επαναλαμβάνω. Παρότι πολλές φορές πρέπει να επαναλαμβάνονται για μία ακουστική εδραίωση.
Αλλά τι αρρωσταίνει την ψυχήν; Τα πάθη και η κατεγνωσμένη συνείδηση. Ναι, ναι, ναι. Κατεγνωσμένη θα πει καταμαρτυρούσα συνείδηση. Όταν έκανες κάτι, σκότωσες έναν άνθρωπο, αδίκησες κάποιον άνθρωπο, έβλαψες κάποιον άνθρωπο και η συνείδησή σου δεν σε αφήνει. Η συνείδησή σου είναι κατεγνωσμένη. Δηλαδή σου καταμαρτυρεί.
Ας δούμε πάλι τι λέγει η Σοφία Σειράχ πάνω σ’ αυτό το σημείο, στο 30ον πάλι κεφάλαιον. Λέγει: «Ἀγάπα τὴν ψυχήν σου καὶ παρακάλει τὴν καρδίαν σου καὶ λύπην μακρὰν ἀπόστησον ἀπὸ σοῦ-Διώξε την λύπη μακριά από σένα. Τη λύπη. Η λύπη δεν είναι παρά στην ψυχή-· πολλοὺς γὰρ ἀπώλεσεν ἡ λύπη, καὶ οὐκ ἔστιν ὠφέλεια ἐν αὐτῇ-Γιατί λέει, πολλούς κατέστρεψε η λύπη και δεν υπάρχει καμία ωφέλεια σ’ αυτή. Αμφιβάλλετε γι'αυτό; Ότι η λύπη προκαλεί αρρώστιες; Καμία αντίρρησις δεν υπάρχει. Αλλά και όχι μόνον η λύπη:- Ζῆλος καὶ θυμὸς –συνεχίζει η Σοφία Σειράχ- ἐλαττοῦσιν ἡμέρας- Αν είσαι ζηλιάρης, αν είσαι θυμώδης, σου μικραίνει η ζωή· «Ἐλαττοῦσιν ἡμέρας». Ναι, ναι, θα ζήσεις λιγότερο, εάν είσαι ζηλιάρης και θυμώδης-, καὶ πρὸ καιροῦ γῆρας ἄγει μέριμνα –Η μέριμνα. Κι αυτή είναι φοβερή. Η μέριμνα, η φροντίδα. Τι θα κάνομε; Τι θα κάνομε; Τι θα κάνομε, τι θα φάμε, τι θα πιούμε, πώς θα παντρέψομε το παιδί μας, τι επάγγελμα θα κάνομε, πόσα λεφτά θα βγάλομε. Αυτή η μέριμνα η καθημερινή… τι λέγει εδώ; Ότι άγει; Οδηγεί στο πρόωρον γήρας. Το ακούσατε;
Τέσσερα αντιπροσωπευτικά σημεία αναφέρει εδώ βλέπομε η Σοφία Σειράχ που αρρωσταίνουν την ψυχήν. Και θα πρέπει αυτά να τα προσέξομε. Πρώτον:η λύπη, που αναφέραμε. Δεύτερον: ο φθόνος, η ζήλεια. Τρίτον:ο θυμός. Τέταρτον η μέριμνα. Αυτά τα τέσσερα. Προσβάλλουν την ψυχήν. Και αρρωσταίνουν την ψυχήν.
Γεννιέται όμως το ερώτημα: Τι σχέση έχουν αυτά τα ψυχικά πάθη με την όλη σωματική μας υγεία; Αν έχουν! Έγραφε ο πολύς Μαρίνος Γερουλάνος, γιατρός διάσημος, μακαρίτης πλέον. Θα έχετε ακούσει πιθανώς το όνομά του. Γράφει, έγραφε το εξής: « Ουδεμία οργανική λειτουργία υπάρχει, το στομάχι, η καρδιά, το συκώτι, τα έντερα, η οποία να μην κατευθύνεται από την ψυχήν (Το ξέρομε). Ουδεμία λειτουργική παρεκτροπή, ως είναι η εκδήλωσις της νόσου, εις την οποίαν να μην συμμετέχει η ψυχή». Πολλοί άνθρωποι επειδή στενοχωριούνται πονάει το στομάχι τους. Δεν μπορούν να χωνέψουνε, να έχουν καλή χώνευση, όταν έχουν στενοχώρια. Μάλιστα λέγεται το εξής: «Εάν είσαι πολύ στενοχωρημένος, μην καθίσεις να φας. Πήγαινε, ξάπλωσε να σου περάσει, κάνε μία βόλτα και μετά γύρισε να φας. Γιατί αυτό που θα φας θα είναι μολύβι μέσα στο στομάχι σου». Βλέπετε;
Τα τέσσερα αυτά προηγούμενα πάθη που είπαμε, ανήκουν στην ψυχή. Και όμως επηρεάζουν κάθε λειτουργία του σώματος, όπως την καρδιά, την πίεση του αίματος… Δεν ανεβαίνει η πίεσις, παρακαλώ, όταν ο άνθρωπος είναι στενοχωρημένος,όταν είναι πιεσμένος; Κλπ. κλπ. Και τις έσω εκκρίσεις. Να σας πω μία χαρακτηριστική. Όταν στενοχωρεθείς, οι σιαλογόνοι αδένες –δεν είμαι γιατρός, αλλά απ’ ό,τι ξέρομε και διαβάζομε- οι σιαλογόνοι αδένες, οι αδένες που είναι εδώ στο στόμα μας αριστερά, δεξιά, τι είναι; Είναι εκείνοι που βγάζουν το σάλιο. Το σάλιο είναι σπουδαίον υγρόν. Και θεωρείται μάλιστα υγρόν χωνευτικόν. Δηλαδή προστίθεται εις τα υγρά του στομάχου για να γίνει η χώνευσις. Τι παρατηρούμε; Όταν στενοχωρεθούμε, αυτοί οι αδένες δεν βγάζουν σάλιο. Και τι λέμε στον συνομιλητή μας; «Στέγνωσε η γλώσσα μας». Πώς στέγνωσε η γλώσσα μας; Από την στενοχώρια μας. Βλέπετε παρακαλώ;
Λέγεται ότι το εξήντα τοις εκατό των αρθριτικών έχει ψυχικά αίτια. Κυριολεκτικά λοιπόν τα πάθη δηλητηριάζουν την ψυχή, δηλητηριάζουν και το σώμα. Πολύ συχνά βλέπομε την όψη του πάσχοντος, που είναι ο καθρέπτης της σωματικής και ψυχικής μας καταστάσεως, να εξαρτάται από τον χαρακτήρα μας. Φερειπείν, ένας που είναι ζηλιάρης, δεν έχει χρώμα στο πρόσωπο· είναι κίτρινος. «Άντε βρε ζηλιάρη!» του λέμε. «Κιτρινιάρη!». Ο λαός αυτά τα γνωματεύει. Γιατί; «Η ζήλεια», λέει, «σε έφαγε. Είσαι κιτρινιάρης». Είναι αλήθεια;
Θα επαναλάβομε τώρα τον στίχο από την Παράκληση που λέμε στην Παναγία μας: «Ἀπὸ τῶν πολλῶν μου ἁμαρτιῶν, ἀσθενεῖ μου τὸ σῶμα, ἀσθενεῖ μου καὶ ἡ ψυχή». Γι'αυτό πρέπει να προσέχομε.
Από τα τέσσερα αντιπροσωπευτικά σημεία, που αρρωσταίνουν την ψυχή, αυτά που ήδη αναφέραμε, τα ξαναλέω γρήγορα γρήγορα, η λύπη, ο φθόνος, ο θυμός και η μέριμνα, θα αναφερθούμε, από τα τέσσερα αυτά, μόνο εις την λύπην.
Η λύπη θεωρείται ένα από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Το ξέρομε αυτό; Αν ανοίξετε την Φιλοκαλία, θα δείτε, μεταξύ των θανασίμων αμαρτημάτων, που είναι η πορνεία, που είναι η πλεονεξία, η φιλαργυρία κτλ. είναι και η λύπη. Θα μου πει κάποιος, «Δεν το είχα φανταστεί ποτέ ότι η λύπη είναι θανάσιμον αμάρτημα». Ναι. Μάλιστα κάπου λέει ο Απόστολος Παύλος: «Κυρώσατε ἀγάπην- σε κάποιον αιμομίκτην της Κορίνθου- κυρώσατέ του, λέει, αγάπη –δηλαδή συγχωρήσατέ τον- να του μιλάτε». Γιατί είχε δώσει ο ίδιος παραγγελία να μην του μιλάνε, αυτού του αιμομίκτη. Γιατί είχε σχέσεις με την μητριά του. Αιμομίκτης. «Κυρώσατέ του, λοιπόν, αγάπη, για να μην καταποθεί από την πολλή λύπη. Να μην το καταπιεί η λύπη». Είδατε; Να μην τον καταπιεί η λύπη. Μάλιστα η Παλαιά Διαθήκη πάρα πολύ συχνά αναφέρεται στο θέμα της λύπης. Και η Σοφία Σειράχ ομοίως.
Λέει ακόμη η Σοφία Σειράχ, ακούστε, στο 30όν πάλι κεφάλαιον: «Λύπην μακρὰν ἀπόστησον ἀπὸ σοῦ· πολλοὺς γὰρ ἀπώλεσεν ἡ λύπη, καὶ οὐκ ἔστιν ὠφέλεια ἐν αὐτῇ». Και δεν υπάρχει ωφέλεια σε αυτήν. Ακόμη στο πένθος πολλοί λυπούνται υπερβολικά. Το να λυπηθείς είναι ανθρώπινο. Το να μη λυπηθείς είναι θηριώδες. Έτσι λένε οι Πατέρες. Το να λυπηθείς υπερβολικά, αυτό είναι παθιασμένη κατάσταση. Λοιπόν, λέει, για το θέμα του πένθους: «Πρόσεξε, θα λυπηθείς όσο πρέπει. Να μη σε κατηγορήσουν οι άνθρωποι ότι ήσουν άκαρδος. Πέθανε η μάνα σου, πέθανε ο πατέρας σου και …να πω ότι γελάς; Ότι δεν σ’ ενδιαφέρει; Θα πουν: ‘’Κοίταξε αναισθησία που έχει αυτός ο άνθρωπος’’. Όχι. Θα πενθήσεις. Και μάλιστα λέει… τρεις μέρες θα πενθήσεις· όχι περισσότερο». Ναι, ναι. Ο λαός επένθησε τον Ααρών, 30 μέρες. Και τον Μωυσή 40 μέρες. Από εκεί έχομε πάρει που έχομε τις 40 μέρες πένθους. Όχι περισσότερο. Γιατί όχι περισσότερο; «Ἀπό λύπης ἐκβαίνει θάνατος». Διότι από την λύπη βγαίνει ο θάνατος. Και: «λύπη καρδίας κάμψει ἰσχύν». Και η λύπη της καρδιάς θα λυγίσει την δύναμή σου, και την σωματική και την ψυχική.
Αυτή λοιπόν η λύπη, η κατά κόσμον λύπη, είναι κατά κόσμον λύπη αυτή, δεν είναι η κατά Θεόν λύπη, εκείνη που λέγεται χαρμολύπη· που είναι μεμειγμένη η λύπη με την χαρά. Για τις αμαρτίες μου, φερειπείν αν πενθώ, δεν έχει τίποτα κακό να μου κάνει. Και πότε είναι κατά κόσμον λύπη; Άμα λυπηθώ άμα χαθούν χρήματα, άμα χάσω κάποιες ευκαιρίες, όταν χάσω την υγεία μου. Ξέρετε μερικοί άνθρωποι πώς απογοητεύονται! Κάπου κάπου μας παρουσιάζονται τα φαινόμενα, στα νοσοκομεία. Στο αντικαρκινικό των Αθηνών, να του πει ο γιατρός ότι «είσαι ανίατος». Όπως τελευταία είπε σε κάποια κοπέλα ο γιατρός κάπου στην Ελλάδα: «Πωπωπωπω! Είσαι ανίατη!».Κι όμως έπεσε και έξω στην γνωμάτευσή του. Ας είναι. Πέφτουν από το μπαλκόνι και αυτοκτονούν. Από τι κινήθηκαν; Από την υπερβολική τους λύπη. Με πρόσωπα που πέθαναν, αγαπημένα τους κ.ο.κ. Αυτά λέγονται κατά κόσμον λύπη. Δεν υπάρχει καμία σχέση με την κατά Θεόν λύπη, θα το ξανατονίσω αυτό· που δίδει παρηγορία στην καρδιά. Και είναι η χαρμολύπη, όπως σας ανέφερα.
Λέγει ο άγιος Κασσιανός ο Ρωμαίος: «Ὦσπερ σῆς - σῆς είναι ο σκώρος- ἱμάτιον καί σκώληξ ξύλον, οὕτως ἡ λύπη την τοῦ ἀνθρώπου ψυχήν κατεσθίει». «Κατατρώει την ψυχήν του ανθρώπου, όπως», λέει, «ο σκώρος τον ιματισμό και το σκουλήκι το ξύλο».
Η λύπη λοιπόν οδηγεί στην μελαγχολία και η μελαγχολία οδηγεί στην ψυχοπάθεια και αν όχι και εις την αυτοκτονία. Τι πρέπει να κάνομε; Να ασκούμεθα, αγαπητοί μου, στην απομάκρυνση των παθών, που δημιουργούν, σαν νοσογόνοι παράγοντες, ασθένειες της ψυχής και του σώματος. Όπως είπαμε, ο φθόνος, η μέριμνα κ.ο.κ.
Και πάλι λέγει η Σοφία Σειράχ: «Ἀγάπα τήν ψυχήν σου καί παρακάλει τήν καρδίαν σου». «Να αγαπάς την ψυχήν σου και να παρηγορείς την καρδίαν σου». Που σημαίνει να έχεις πάντοτε την χαρά της ζωής. Η ζωή έχει αξία. Επειδή είναι έργο του Θεού και επεκτείνεται εις την αιωνιότητα. Θα ζήσομε στην αιωνιότητα με την ψυχήν αυτήν και με την ανάσταση του σώματος. Δεν παραλείπω πάντα να το σημειώνω αυτό.
Ακόμη λέγει: «Ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου γίνου ἐντρεχής, καί πᾶν ἀρρώστημα οὐ μή σοί ἀπαντήσει». Δηλαδή «σε όλα τα έργα σου να είσαι προσεκτικός και τότε καμία αρρώστια δεν θα έλθει να σε προσβάλει».
Η πίστις στην πρόνοια του Θεού, θα σας έλεγα, αγαπητοί μου, είναι το καλύτερο φάρμακο που μπορούμε να παίρνομε. Εκείνο που λέμε καμία φορά επιπόλαια: «Έχει ο Θεός». Και τι θα γίνει εκεί κι εκεί; Η απάντησις: «Έχει ο Θεός». Είναι φάρμακο! Η πίστις στην πρόνοια του Θεού. Είναι πολύ σπουδαίο στοιχείο.
Η αγάπη στον πλησίον, σαν εικόνα του Θεού, μετριάζει και εξαφανίζει και την ζήλεια και τον θυμό. Να τα φάρμακα, αγαπητοί μου.
Αγαπητοί, προ ετών είχε γίνει ένα Συνέδριο σε μία πόλη, το Μπόσεϋ της Ελβετίας, και μεταξύ των άλλων ειπώθηκαν και τα εξής. Αντιγράφω: «Η ασθένεια δεν οφείλεται μόνον εις την τυχαίαν συμβολήν ενός μικροβίου ή άλλων φυσικών παραγόντων. Κρύωσα κ.τ.λ. Αλλά δηλοί και την έκφρασιν μίας δυσαρμονίας της προσωπικότητος και του κόσμου την απάρνησιν της θείας τάξεως. Η υγεία σημαίνει κάτι περισσότερον από την απουσία της ασθενείας. Συνίσταται εις μίαν αρμονίαν μεταξύ σώματος και ψυχής».
Το συμπέρασμα είναι ότι η σωματική μας υγεία είναι αποτέλεσμα της ψυχικής μας υγείας. Αλλά η καλή διατήρηση της ψυχικής υγείας είναι η τήρησις των εντολών του Θεού. Όπως μας είπε ο Χριστός. Δεν θα έχομε κατεγνωσμένη συνείδηση. Όταν δεν υπάρχει αυτή η κατεγνωσμένη συνείδησις, και τα πάθη απουσιάζουν και τότε η καρδιά έχει ειρήνη. Αχ, αυτή η πολυπόθητη ειρήνη της ψυχής! Η πίστις, η αγάπη και η ειρήνη είναι ο θεμέλιος της ψυχικής μας υγείας. Είθε κάποτε να το κατανοήσομε αυτό. Αμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
ψηφιοποίηση και επιμέλεια της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος• Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
• https://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_882.mp3