Ανδρέας Λουδάρος
Ο Ανδρέας Λουδάρος έχει σπουδάσει δημοσιογραφία στην Αθήνα. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ. Εργάζεται ως εκκλησιαστικός συντάκτης από το 1999
Τίνος είναι μάνα -Ιεραρχία- το παιδί;
14/10/2024
Αν παρακολουθήσει κάποιος τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει η Εκκλησία την αρχιεροσύνη διαχρονικά, θα διαπιστώσει χωρίς καμία δυσκολία και χωρίς καν την ανάγκη ύπαρξης ειδικών γνώσεων, πως εδώ έχουμε να κάνουμε με κάτι σπουδαίο.
Όπως συχνά σας επαναλαμβάνω, θεολόγος δεν είμαι, αλλά με το φτωχό μου μυαλό κι έχοντας παρακολουθήσει κάμποσες «γέννες» νέων αρχιερέων κάτι έχω καταλάβει. Κι εξηγούμαι.
Στην εποχή μας για να γίνει κάποιος αρχιερέας, αφού γίνουν ζυμώσεις, επικοινωνίες, συγκοινωνίες, συμμαχίες, καραμπόλες κι ότι άλλο χρειάζεται, πρέπει να μαζευτεί απ’ όλη τη χώρα το σύνολο των εν ενεργεία μητροπολιτών, να κλειστεί σε ένα δωμάτιο, και να ακολουθήσει μια πολύ συγκεκριμένη διαδικασία. Μια διαδικασία ιερή, όχι απλά επειδή συντελείται από κληρικούς αλλά γιατί σύμφωνα με τα όσα πρεσβεύει η ίδια η Εκκλησία και φαντάζομαι πιστεύουν και ενστερνίζονται πρώτοι οι ίδιοι οι ιεράρχες, γίνεται παρουσία του Αγίου Πνεύματος.
Όμως επειδή όλοι όσοι εμπλέκονται είναι άνθρωποι, η Εκκλησία έχει φροντίσει να θωρακίσει την διαδικασία με μια σειρά από δικλείδες ασφάλειας. Σαν χρηματοκιβώτιο με πέντε διαφορετικά κλειδιά και άλλους τόσους συνδυασμούς.
Σας το υπεραπλουστεύω και ζητώ συγγνώμη εκ των προτέρων σε όσους αυτή η υπεραπλούστευση προκαλέσει ενόχληση. Αλλά έχω την ελπίδα ότι με αυτόν τον τρόπο θα καταλάβετε το πόσο μεγάλη υπόθεση για την Εκκλησία είναι το «χτίσιμο» ενός νέου αρχιερέα και πόσο σοβαρή είναι η προβληματική που έχει αναπτυχθεί τις τελευταίες ημέρες γύρω από την εκλογή ενός νέου.
ΔΙΚΛΕΙΔΕΣ ΚΙ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΣΕ ΚΑΘΕ ΒΗΜΑ
Αφού η κάλπη βγάλει τον εκλεκτό, ενεργοποιείται μια ακολουθία γεγονότων η οποία μόνο τυχαία δεν είναι. Καταρχάς το Σώμα των εκλεκτόρων τον καλεί. Αυτό είναι το «Μικρό Μήνυμα». Τι είναι αυτό; Με απλά λόγια η Ιεραρχία ενημερώνει τον εψηφισμένο ότι… ψηφίστηκε. «Πάτερ τάδε σε εκλέξαμε επίσκοπο δείνα… δέχεσαι;» λέει εν ολίγοις ο Πρώτος στον εψηφισμένο. Εκείνη τη στιγμή ο εκλεγείς οφείλει να ενημερώσει το Σώμα για την απόφαση του. Επί τόπου. Συνήθως η απάντηση είναι καταφατική.
Έχοντας σιγουρευτεί, εκλέκτορες κι εψηφισμένος πως δεν υπάρχει κάποιο ψεγάδι το οποίο θα αμαυρώσει αυτήν την εξόχως σημαντική διεργασία, πάνε για το επόμενο βήμα. Το «Μέγα Μήνυμα». Τι είναι αυτό; Η αναγγελία στον λαό. Από κοινού Ιεραρχία και εκλεγμένος ενημερώνουν κλήρο και λαό, αυτή τη φορά εντός ναού, για το τι συνέβη. Πάλι με απλά λόγια ο μεν εκπρόσωπος της Ιεραρχίας -στην περίπτωση μας ο Αρχιγραμματέας της- ανακοινώνει στο πλήρωμα πως εξέλεξε τον τάδε για την δείνα επισκοπή ή μητρόπολη, ο δε εκλεγμένος ενημερώνει ότι αποδέχεται.
Η εκλογή πλέον θεωρείται «κλειδωμένη». Ο εψηφισμένος έχει ήδη αλλάξει τίτλο και προσφώνηση. Δεν είναι πια πανοσιολογιώτατος αλλά θεοφιλέστατος αφού δεν θεωρείται πλέον αρχιμανδρίτης αλλά εψηφισμένος επίσκοπος. Σύμφωνα μάλιστα με την πρακτική των τελευταίων αιώνων ο εψηφισμένος σταματά να λειτουργεί και να τελεί ιερουργίες μέχρι την χειροτονία του.
Και πάμε στην χειροτονία. Θα περίμενε κάποιος η διαδικασία να συνεχιστεί κανονικά από εκεί που την άφησαν. Όμως όχι. Πριν οι αρχιερείς τοποθετήσουν τον εψηφισμένο μπροστά στην Αγία Τράπεζα για να επικαλεστούν την Θεία Χάρη, το Άγιο Πνεύμα δηλαδή, για να τον μετατρέψει σε επίσκοπο, τον βάζουν να σταθεί στη μέση της Εκκλησίας. Οι δικλίδες ασφαλείας δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί.
Εκεί λοιπόν ο εψηφισμένος, καλείται ενώπιον όλων να δώσει ομολογία πίστης αλλά και συγκεκριμένες διαβεβαιώσεις. Πριν μπει στο ιερό Βήμα, θα πει το Σύμβολο της Πίστης, θα διαβεβαιώσει πως αποδέχεται το Δόγμα και τις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων, θα ξεκαθαρίσει πως δεν θεωρεί τον εαυτό του «αδέσποτο» αναγνωρίζοντας πως λογοδοτεί στην Ιερά Σύνοδο οι αποφάσεις της οποίας δεν δέχονται αμφισβήτησης. Κι αφού τα πει όλα αυτά, δημόσια, θα τα υπογράψει κιόλας μπροστά στο εκκλησίασμα με το χέρι του. Κι όλα αυτά δημόσια.
Τότε και μόνο τότε η Εκκλησία «ξεκλειδώνει» τη διαδικασία για να ξεκινήσει η χειροτονία, η οποία γίνεται καθόλου τυχαία με την υμνολογία της Θ. Λειτουργίας που ψάλλεται την Κυριακή της Πεντηκοστής.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αντιληφθεί κάποιος ότι από την στιγμή που ο Αρχιεπίσκοπος θα πει το «Ευλογητός ο Θεός» για την έναρξη της εκλογικής συνεδρίασης μέχρι το «Δι ευχών» που θα πει ο χειροτονηθείς πλέον αρχιερέας στην Θ. Λειτουργία της χειροτονίας του, η Εκκλησία επικαλείται ασταμάτητα το Άγιο Πνεύμα.
Τώρα αφού είδαμε πόσο σοβαρή υπόθεση είναι για την Εκκλησία και την Σύνοδο των Επισκόπων η «δημιουργία», το «χτίσιμο», η «γέννηση» ή όπως θέλετε να το πείτε ενός νέου επισκόπου, πάμε να δούμε τι άνευ προηγουμένου συμβαίνει τις τελευταίες μέρες στην Εκκλησία της Ελλάδος και «δεν ανοίγει μύτη».
Για όσους δεν το γνωρίζουν η Ι.Σ.Ι. εξέλεξε νέο βοηθό επίσκοπο για την Μητρόπολη Καισαριανής. Αν και κανείς δεν μπόρεσε να εξηγήσει τι χρειάζεται μια Μητρόπολη 9 μόλις ενοριών έναν βοηθό επίσκοπο, εντούτοις η Σύνοδος αποδέχθηκε το αίτημα και εξέλεξε. Φαντάζομαι ότι αναλογικά ο Θεσσαλιώτιδος, ο Φθιώτιδος και ο Αιτωλίας & Ακαρνανίας με 200 και 300 ενορίες έκαστος, δικαιούνται μια δωδεκάδα επισκόπων τουλάχιστον αλλά αυτό είναι «άλλου παπά Ευαγγέλιο».
Σύμφωνα με τα «ειωθότα» ο αρχιερέας που ζητά τον βοηθό, λέει ποιον επιθυμεί και ταυτόχρονα προτείνει κι άλλους δυο για να συμπληρωθεί το Τριπρόσωπο. Αυτό έκανε κι ο Καισαριανής Δανιήλ. Είπε «θέλω να μου κάνετε τον αρχιμανδρίτη Καλλίνικο» και πρότεινε επίσης δυο ακόμη.
Για λόγους που στο τέλος της μέρας η Ιεραρχία γνωρίζει (εδώ διαβάζετε μια προσπάθεια ερμηνείας της), οι εκλέκτορες ψήφισαν τον ένα εκ των τριών που πρότεινε ο μητροπολίτης Καισαριανής αλλά όχι τον πρώτο. Πήγαν στον τρίτο.
Το να προταθεί κάποιος προς εκλογή από τον Αρχιεπίσκοπο ή από κάποιον άλλο Μητροπολίτη και να μην εκλεγεί δεν είναι καθόλου σπάνιο. Το να μην εκλεγεί όμως στην θέση βοηθού επισκόπου αυτός που ζήτησε ο μητροπολίτης για τον οποίο προορίζεται ο βοηθός, δεν έχει προηγούμενο.
Αυτό όμως που επίσης δεν έχει προηγούμενο είναι και η στάση των εμπλεκομένων στην υπόθεση αυτή μετά το αποτέλεσμα. Δηλαδή του μητροπολίτη ο οποίος ζήτησε κι έλαβε βοηθό, του Αρχιεπισκόπου και των δυο συνοδικών Σωμάτων της Εκκλησίας της Ελλάδος Δ.Ι.Σ. και Ι.Σ.Ι στα οποία συμμετέχει ταυτόχρονα ο μητροπολίτης Δανιήλ.
Όπως είναι γνωστό -πλέον- ο μητροπολίτης Καισαριανής αρνήθηκε να «παραλάβει» τον βοηθό που του εξέλεξε η Ιεραρχία. Αυτό δεν έγινε με λόγια ή έγγραφα αλλά με πράξεις. Ο ίδιος αρνήθηκε να μετάσχει και να παρακολουθήσει τα μηνύματα του υποτιθέμενου (;) βοηθού του. Ύστερα μάλιστα από μια σειρά παλινωδιών, οι οποίες εάν δεν αφορούσαν την ύψιστη αξία της αρχιεροσύνης θα προκαλούσαν θυμηδία, κατέληξε στην έκδοση μιας ανακοίνωσης η οποία χωρίς να εξηγεί τι και πως, ενημερώνει λιτά πως η προγραμματισμένη για τις 13 Οκτωβρίου χειροτονία του εψηφισμένου βοηθού επισκόπου, χωρίς να αναφέρεται καν το όνομα αυτού, θα τελεσθεί σε χρόνο και τόπο που θα ανακοινωθεί.
Τα ερωτήματα που εγείρονται είναι σοβαρά. Ας ξεκινήσουμε όμως από τα λιγότερο σύνθετα.Γιατί δεν αναφέρεται το όνομα και ο τίτλος του βοηθού επισκόπου στην ανακοίνωση της Μητροπόλεως Καισαριανής;
Ποιός είναι ο λόγος για τον οποίο αναβλήθηκε η προγραμματισμένη χειροτονία;
Ποια είναι η ανάγκη μιας τέτοιας γενικότητας περί τόπου και χρόνου που θα ανακοινωθούν… κάποτε.
Πού βρίσκεται σήμερα ο εψηφισμένος επίσκοπος της Εκκλησίας της Ελλάδος; Που ανήκει; Που υπηρετεί; Πως αμείβεται;
Γιατί ο Μητροπολίτης Καισαριανής με αίτημα του οποίου η Ιεραρχία εξέλεξε έναν νέο αρχιερέα αρνείται να δώσει εξηγήσεις τόσο στην Ιεραρχία όσο και στον κλήρο και τον λαό της επαρχίας του πρωτίστως;
Αυτή τη στιγμή εγείρεται μείζον ζήτημα αξιοπρέπειας της ίδιας της Σύνοδου της Ιεραρχίας και των αποφάσεων της. Αποφάσεων που και ο ίδιος ο μητροπολίτης Καισαριανής έχει διαβεβαιώσει κατά την χειροτονία του, να σέβεται και να τηρεί όπως και φυσικά όλοι οι Ιεράρχες που την συγκροτούν.
Κι εδώ πλέον έρχονται νέα ερωτήματα, πιο σοβαρά και πιο σημαντικά.Τι ακριβώς συμβαίνει στην Εκκλησία της Ελλάδος;
Παραμένει η Σύνοδος της Ιεραρχίας το ανώτατο διοικητικό όργανο της ή οι συνεδριάσεις της θεωρούνται «εθιμοτυπικές» και οι αποφάσεις της στην διακριτική ευχέρεια των Ιεραρχών να τις τηρήσουν;
Ποιός είναι αυτός που διασφαλίζει την τήρηση των αποφάσεων της Συνόδου της Ιεραρχίας;
Είναι στη διακριτική ευχέρεια του κάθε μητροπολίτη να χειροτονήσει, αν, όπου κι όποτε θέλει τον βοηθό επίσκοπο που εξέλεξε για την Μητρόπολη του η Ιεραρχία;
Έχει δικαίωμα ένας μητροπολίτης που ζήτησε βοηθό επίσκοπο να αρνηθεί την εκλογή κάποιου τον οποίο δεν επιθυμεί να συνυπηρετήσει μαζί του;
Κι εν τέλει ποια είναι η αξία σήμερα του αρχιερατικού αξιώματος;
Όλα τα παραπάνω ερωτήματα όπως κι άλλα ακόμη δεν είναι δικές μου απορίες. Είναι ερωτήματα που κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα κληρικών όλων των βαθμίδων. Κληρικών που θα βρεθούν απέναντι σε πολύ σκληρές διοικητικές και εκκλησιαστικές ποινές εάν διανοηθούν να ακυρώσουν ακόμη και να αμφισβητήσουν τις αποφάσεις της προϊσταμένης αρχής τους όπως ακριβώς ουσιαστικά πράττει χωρίς να το λέει ο μητροπολίτης Καισαριανής.
Ορισμένοι θεωρούν πως η όλη υπόθεση έχει να κάνει με γινάτια, αντεκδικήσεις, πείσματα και κάθε λογής ανθρώπινες αδυναμίες. Απ’ ότι μου έχουν πει σοβαροί θεολόγοι κι ερευνητές, η ζωή της Εκκλησίας στα 2024 χρόνια πορείας της είναι γεμάτη από τέτοιες ανθρώπινες αδυναμίες. Ίσως γι’ αυτό και αυτές οι διεργασίες είναι γεμάτες δικλείδες κι ασφάλειες. Αυτό λοιπόν δεν είναι κάτι νέο. Όμως ακόμη και σε εκείνες τις στιγμές, κάποιος σηκωνόταν, κάποιος φώναζε κάποιος ενεργοποιούσε τις δικλείδες…
Αυτή η βουβαμάρα των τελευταίων ημερών στην Εκκλησία της Ελλάδος μόνο για καλό δεν είναι. Η σιωπή θυμίζει κάτι παλιές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, ασπρόμαυρες. Τότε που όλοι ήξεραν αλλά κανείς δεν μιλούσε. Γειτονιές που όταν γίνεται το έγκλημα είναι λαλίστατες στα κανάλια αλλά όταν έπρεπε να βοηθήσουν έκαναν πως δεν άκουγαν.
Δεν είναι διόλου υγιές για έναν φορέα όπως η Εκκλησία να ακολουθεί την μέθοδο του ώριμου φρούτου και να περιμένει τα προβλήματα να λυθούν από μόνα τους, σαπίζοντας είτε πάνω στο δέντρο ή κάτω από αυτό. Κάποιος πρέπει να μιλήσει. Δεν είναι το φτυάρι κι ο χρόνος που τα λύνουν όλα…
Και με την ευκαιρία θα ήθελα να αφήσω μια ακόμη σκέψη για το τέλος. Το ότι σε επίπεδο δημόσιου λόγου και διαλόγου δεν ασχολούμαστε με αυτά τα ζητήματα παρά ελάχιστοι είναι ένα ζήτημα το οποίο πολύ φοβάμαι πως λίγοι έχουν κατανοήσει πόσο βαθιές και άρρωστες προεκτάσεις έχει.
Όταν ένα λουλούδι σταματά να δέχεται επισκέψεις από ζουζούνια και μέλισσες και πανηγυρίζει ότι γλίτωσε από τον θόρυβο και την ενόχληση τους, απλά έχει πεθάνει και δεν το έχει αντιληφθεί.