Οἱ Ἅγιοι Φλῶρος καὶ Λαῦρος οἱ Μάρτυρες
Δίψει τελευτῆς τῆς ὑπὲρ Θεοῦ Λόγου,
Χωροῦσι Φλῶρος καὶ Λαῦρος πρὸς τὸ φρέαρ
Φλώρῳ ἀμφ' ὀγδοάτῃ δεκάτῃ φρέαρ εἰσέδυ Λαῦρος.
Χωροῦσι Φλῶρος καὶ Λαῦρος πρὸς τὸ φρέαρ
Φλώρῳ ἀμφ' ὀγδοάτῃ δεκάτῃ φρέαρ εἰσέδυ Λαῦρος.
Ἦταν δίδυμα ἀδέλφια καὶ ἦταν ἄρρηκτα ἑνωμένοι διὰ τῆς θερμῆς πίστεως καὶ ἀγάπης ποὺ εἶχαν πρὸς τὸ Χριστό. Κατάγονταν ἀπὸ τὸ Βυζάντιο καὶ εἶχαν διδαχθεῖ τὸν χριστιανισμὸ καὶ τὴν τέχνη τοῦ λιθοξόου ἀπὸ τοὺς Ἁγίους Πρόκλο (καὶ ὄχι Πάτροκλο, ὅπως λανθασμένα γράφεται ἀπὸ ὁρισμένους Συναξαριστές, καὶ ποὺ ἡ μνήμη του ἔτσι λανθασμένα ἐπαναλαμβάνεται καὶ τὴν 21η Ἰανουαρίου) καὶ Μάξιμο, οἱ ὁποῖοι ὑπέστησαν καὶ μαρτυρικὸ θάνατο γιὰ τὸν Χριστό.
Μετὰ τὸν θάνατο τῶν διδασκάλων τους, ὁ Φλῶρος καὶ ὁ Λαῦρος ἀναχώρησαν στὴν Ἰλλυρία καὶ διάλεξαν σὰν τόπο διαμονῆς τους τὴν πόλη Οὐλπιανά. Στὴν πόλη αὐτὴ ἐργάζονταν τὴν τέχνη τους, ἀλλὰ συγχρόνως μέσῳ αὐτῆς προσπαθοῦσαν γιὰ τὴν ἐξάπλωση τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἐκεῖ ὑπῆρχε καὶ κάποιος ἱερέας εἰδώλων, ὀνομαζόμενος Μερέντιος. Ὁ γιὸς αὐτοῦ Ἀθανάσιος ἀπὸ τὸ ἕνα του μάτι ἔπαθε τύφλωση, ποὺ ἀπὸ τὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη δὲ βρῆκε θεραπεία. Τότε πλησίασε τοὺς δυὸ τεχνῖτες ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ θεράπευσαν τὸ μάτι τοῦ γιοῦ τοῦ εἰδωλολάτρη ἱερέα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ πιστέψουν καὶ οἱ δύο στὸν Χριστό. Αὐτὸ μόλις τὸ ἔμαθε ὁ ἔπαρχος Λύκων, συνέλαβε τοὺς δύο ἀδελφοὺς καί, ἀφοῦ τοὺς βασάνισε φρικτά, τοὺς ἔριξε μέσα σὲ ἕνα πηγάδι, ὅπου καὶ παρέδωσαν τὸ πνεῦμα τους.
Ἔτσι, οἱ δυὸ τεχνῖτες ἀδελφοὶ μπῆκαν στὴν αἰώνια πόλη, «ἧς τεχνίτης καὶ δημιουργὸς ὁ Θεός». Τῆς ὁποίας, δηλαδή, τεχνίτης καὶ κτίστης εἶναι αὐτὸς ὁ Θεός.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Εὐσεβείας τοῖς τρόποις ἐγγυμναζόμενοι, τοῦ μαρτυρίου τὴν τρίβον διαπερᾶτε καλῶς, ὡς αὐτάδελφοι κλεινοὶ Χριστὸν δοξάσαντες· ὅθεν γεραίρομεν ὑμᾶς, ὡς γενναίους Ἀθλητάς, Φλῶρε καὶ Λαῦρε βοῶντες· Ἀπὸ παντοίας ἀνάγκης, ῥύσασθε πάντας ἡμᾶς Ἅγιοι.
Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ἡ δυὰς ἡ ἔνθεος, τῶν ἱερῶν αὐταδέλφων, τῆς Τριάδος ἔχουσα, τὸ ἀπροσμάχητον κράτος, ᾔσχυνε, τῶν παρανόμων τὰς ἐπινοίας· ἤθλησε, μέχρι θανάτου ἐνδρειοφρόνως· οἷς βοήσωμεν ἐκ πόθου· χαίρετε Λαῦρε καὶ Φλῶρε ἔνδοξοι.
Μεγαλυνάριον.
Σύμφρων καὶ ὁμόψυχος ἐν παντί, ἡ τῶν αὐταδέλφων, ἀναδέδεικται ξυνωρίς, Φλῶρός τε καὶ Λαῦρος, ἐν βίῳ καὶ ἐν ἄθλοις· διὸ καὶ ἰσοτίμως ἐμεγαλύνθησαν.
Μετὰ τὸν θάνατο τῶν διδασκάλων τους, ὁ Φλῶρος καὶ ὁ Λαῦρος ἀναχώρησαν στὴν Ἰλλυρία καὶ διάλεξαν σὰν τόπο διαμονῆς τους τὴν πόλη Οὐλπιανά. Στὴν πόλη αὐτὴ ἐργάζονταν τὴν τέχνη τους, ἀλλὰ συγχρόνως μέσῳ αὐτῆς προσπαθοῦσαν γιὰ τὴν ἐξάπλωση τοῦ Εὐαγγελίου.
Ἐκεῖ ὑπῆρχε καὶ κάποιος ἱερέας εἰδώλων, ὀνομαζόμενος Μερέντιος. Ὁ γιὸς αὐτοῦ Ἀθανάσιος ἀπὸ τὸ ἕνα του μάτι ἔπαθε τύφλωση, ποὺ ἀπὸ τὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη δὲ βρῆκε θεραπεία. Τότε πλησίασε τοὺς δυὸ τεχνῖτες ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ θεράπευσαν τὸ μάτι τοῦ γιοῦ τοῦ εἰδωλολάτρη ἱερέα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ πιστέψουν καὶ οἱ δύο στὸν Χριστό. Αὐτὸ μόλις τὸ ἔμαθε ὁ ἔπαρχος Λύκων, συνέλαβε τοὺς δύο ἀδελφοὺς καί, ἀφοῦ τοὺς βασάνισε φρικτά, τοὺς ἔριξε μέσα σὲ ἕνα πηγάδι, ὅπου καὶ παρέδωσαν τὸ πνεῦμα τους.
Ἔτσι, οἱ δυὸ τεχνῖτες ἀδελφοὶ μπῆκαν στὴν αἰώνια πόλη, «ἧς τεχνίτης καὶ δημιουργὸς ὁ Θεός». Τῆς ὁποίας, δηλαδή, τεχνίτης καὶ κτίστης εἶναι αὐτὸς ὁ Θεός.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Εὐσεβείας τοῖς τρόποις ἐγγυμναζόμενοι, τοῦ μαρτυρίου τὴν τρίβον διαπερᾶτε καλῶς, ὡς αὐτάδελφοι κλεινοὶ Χριστὸν δοξάσαντες· ὅθεν γεραίρομεν ὑμᾶς, ὡς γενναίους Ἀθλητάς, Φλῶρε καὶ Λαῦρε βοῶντες· Ἀπὸ παντοίας ἀνάγκης, ῥύσασθε πάντας ἡμᾶς Ἅγιοι.
Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ἡ δυὰς ἡ ἔνθεος, τῶν ἱερῶν αὐταδέλφων, τῆς Τριάδος ἔχουσα, τὸ ἀπροσμάχητον κράτος, ᾔσχυνε, τῶν παρανόμων τὰς ἐπινοίας· ἤθλησε, μέχρι θανάτου ἐνδρειοφρόνως· οἷς βοήσωμεν ἐκ πόθου· χαίρετε Λαῦρε καὶ Φλῶρε ἔνδοξοι.
Μεγαλυνάριον.
Σύμφρων καὶ ὁμόψυχος ἐν παντί, ἡ τῶν αὐταδέλφων, ἀναδέδεικται ξυνωρίς, Φλῶρός τε καὶ Λαῦρος, ἐν βίῳ καὶ ἐν ἄθλοις· διὸ καὶ ἰσοτίμως ἐμεγαλύνθησαν.
Ἀνακομιδὴ Τιμίων Λειψάνων Ὁσίου Ἀρσενίου τοῦ νέου τοῦ ἐν Πάρῳ
Ἁγίων Ἀρσένιε τὸν βίον ζήσας,
Σὺν Ἁγίοις Ἅγιος νῦν συναγάλλῃ
Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν.
Σὺν Ἁγίοις Ἅγιος νῦν συναγάλλῃ
Ταῖς αὐτῶν ἁγίαις πρεσβείαις, ὁ Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν.
Δὲν ἔχουμε λεπτομέρειες γιὰ τὸ γεγονός.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὁσίων τὴν ἄσκησιν, δι’ ἐναρέτου ζωῆς, ἐνθέως ἐζήλωσας, ἐν τοῖς ἐσχάτοις καιροῖς, Ἀρσένιε Ὅσιε· σὺ γὰρ ἐν νήσῳ Πάρῳ, ἰσαγγέλως ἀσκήσας, εἴληφας οὐρανόθεν, τῶν θαυμάτων τὴν χάριν, παρέχων τοῖς σὲ τιμῶσι, χάριν καὶ ἔλεος.
Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὡς τῶν Ὁσίων μιμητὴν καὶ ἰσοστάσιον
Καὶ τοῦ Σωτῆρος ἐνθεώτατον θεράποντα
Ἀνημνοῦμέν σε οἱ παῖδές σου θεοφόρε.
Ἀλλ’ ὡς ἔμπλεως χαρίτων τῶν τοῦ Πνεύματος
Δίδου πάντοτε τὴν χάριν σου τὴν ἄφθονον
Τοῖς βοῶσί σοι, χαίροις Πάτερ Ἀρσένιε.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις ἱερέων ἡ καλλονή, καὶ τῶν Μοναζόντων, τύπος θεῖος ἐν ἀρετῇ· χαίροις ὁ τῆς Πάρου, θερμότατος προστάτης, Ἀρσένιε παμμάκαρ, Ἠπείρου βλάστημα.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὁσίων τὴν ἄσκησιν, δι’ ἐναρέτου ζωῆς, ἐνθέως ἐζήλωσας, ἐν τοῖς ἐσχάτοις καιροῖς, Ἀρσένιε Ὅσιε· σὺ γὰρ ἐν νήσῳ Πάρῳ, ἰσαγγέλως ἀσκήσας, εἴληφας οὐρανόθεν, τῶν θαυμάτων τὴν χάριν, παρέχων τοῖς σὲ τιμῶσι, χάριν καὶ ἔλεος.
Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὡς τῶν Ὁσίων μιμητὴν καὶ ἰσοστάσιον
Καὶ τοῦ Σωτῆρος ἐνθεώτατον θεράποντα
Ἀνημνοῦμέν σε οἱ παῖδές σου θεοφόρε.
Ἀλλ’ ὡς ἔμπλεως χαρίτων τῶν τοῦ Πνεύματος
Δίδου πάντοτε τὴν χάριν σου τὴν ἄφθονον
Τοῖς βοῶσί σοι, χαίροις Πάτερ Ἀρσένιε.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις ἱερέων ἡ καλλονή, καὶ τῶν Μοναζόντων, τύπος θεῖος ἐν ἀρετῇ· χαίροις ὁ τῆς Πάρου, θερμότατος προστάτης, Ἀρσένιε παμμάκαρ, Ἠπείρου βλάστημα.
Τὸ Ἅγιο Πλῆθος τῶν Πενήτων (Φτωχῶν)
Πένητες ἄνδρες πλοῦτον εὗρον ἀθρόον,
Τὸ σύντροφον δός, εἰς τὸ πῦρ λελοιπότες.
Πένητες ἄνδρες πλοῦτον εὗρον ἀθρόον,
Τὸ σύντροφον δός, εἰς τὸ πῦρ λελοιπότες.
Θανατώθηκαν ἀπὸ τὸν Λικίνιο διὰ πυρός, ἐπειδὴ κατέστρεψαν τὰ εἴδωλα τοῦ ναοῦ. Τὸ ναὸ αὐτὸν, ἔκτισαν οἱ Ἅγιοι Φλῶρος καὶ Λαῦρος. Τὰ χρήματα ὅμως ποὺ τοὺς ἔδωσε ὁ βασιλιὰς αὐτὸς γιὰ τὴν ἀνέγερση τοῦ ναοῦ, οἱ ἅγιοι τὰ ἔδωσαν στὸ πλῆθος αὐτὸ τῶν φτωχῶν, οἱ ὁποῖοι, κατόπιν, μὲ προτροπὴ τῶν Ἁγίων Φλώρου καὶ Λαύρου, κατέστρεψαν τὰ εἴδωλα τοῦ ναοῦ καὶ τὸν μετέτρεψαν, τρόπον τινά, σὲ χριστιανικό.
Οἱ Ἅγιοι Ἔρμος (ἢ Ἑρμῆς), Σεραπίων καὶ Πολύαινος οἱ Μάρτυρες
Eις τον Έρμον.
Ἕρμῳ βιαίως ἐν πέτραις συρομένῳ,
Ὑπῆρξε πέτρα προσφυγὴ λαγῷ πόλος.
Eις τον Σεραπίωνα.
Τὸν ἐκ πέτρας πάνδεινον ἑλκυσμὸν φέρει,
Καὶ Σεραπίων, ὁ πλέον στερρὸς πέτρας.
Eις τον Πολύαινον.
Ὁ Πολύαινος αἷμα χεῖ συρεὶς πέτραις,
Ὑπὲρ Χριστοῦ, χέαντος ἐκ πέτρας ὕδωρ.
Ἦταν τέκνα τῆς Ρώμης καὶ διακρίνονταν γιὰ τὸ ζῆλο τους στὴ διάδοση τῆς πίστης καὶ ἐναντίον τῆς πολεμικῆς τῶν εἰδωλολατρῶν.
Καταγγέλθηκαν στὶς ἀρχὲς καὶ ἔμειναν σταθεροὶ στὴν ὁμολογία τῆς πίστης τους. Τότε, μιὰ σειρὰ ἀπὸ ἄγρια βασανιστήρια τοὺς περίμεναν.
Στὴν ἀρχὴ τοὺς ἔδειραν ἀλύπητα καὶ ἔπειτα τοὺς ἔριξαν σὲ μία φυλακὴ σκοτεινὴ καὶ δυσώδη. Ἐκεῖ τοὺς ταλαιπωροῦσαν μὲ πολλὲς στερήσεις καὶ κακοπάθειες. Ἀλλὰ τίποτα δὲν κατάφερε νὰ τοὺς κλονίσει. Τότε τοὺς ἔβγαλαν ἀπὸ ἐκεῖ, καὶ ἀφοῦ τοὺς ἔδεσαν σφιχτὰ μὲ σχοινιά, τοὺς ἔσυραν οἱ ὄχλοι σὲ ἀνώμαλο ἔδαφος, γεμάτο μὲ πολλὲς καὶ κοφτερὲς πέτρες.
Ἔτσι οἱ σάρκες τους κομματιάστηκαν καὶ τὰ κεφάλια τους γέμισαν ἀπὸ πληγὲς καὶ αἵματα. Οἱ ψυχές τους ὅμως ἀνέγγιχτες, πέταξαν στὸν Σωτῆρα Χριστὸ γιὰ νὰ ἀναπαυτοῦν αἰώνια κοντά Του.
Καταγγέλθηκαν στὶς ἀρχὲς καὶ ἔμειναν σταθεροὶ στὴν ὁμολογία τῆς πίστης τους. Τότε, μιὰ σειρὰ ἀπὸ ἄγρια βασανιστήρια τοὺς περίμεναν.
Στὴν ἀρχὴ τοὺς ἔδειραν ἀλύπητα καὶ ἔπειτα τοὺς ἔριξαν σὲ μία φυλακὴ σκοτεινὴ καὶ δυσώδη. Ἐκεῖ τοὺς ταλαιπωροῦσαν μὲ πολλὲς στερήσεις καὶ κακοπάθειες. Ἀλλὰ τίποτα δὲν κατάφερε νὰ τοὺς κλονίσει. Τότε τοὺς ἔβγαλαν ἀπὸ ἐκεῖ, καὶ ἀφοῦ τοὺς ἔδεσαν σφιχτὰ μὲ σχοινιά, τοὺς ἔσυραν οἱ ὄχλοι σὲ ἀνώμαλο ἔδαφος, γεμάτο μὲ πολλὲς καὶ κοφτερὲς πέτρες.
Ἔτσι οἱ σάρκες τους κομματιάστηκαν καὶ τὰ κεφάλια τους γέμισαν ἀπὸ πληγὲς καὶ αἵματα. Οἱ ψυχές τους ὅμως ἀνέγγιχτες, πέταξαν στὸν Σωτῆρα Χριστὸ γιὰ νὰ ἀναπαυτοῦν αἰώνια κοντά Του.
Ἡ Ἁγία Ἰουλιανὴ ἡ Μάρτυς πλησίον τοῦ Στροβίλου
Ιουλιανήν ήραν εντεύθεν νόες,
Tω μαρτυρίου αίματι κοσμουμένην.
Μᾶλλον εἶναι ἡ ἴδια μὲ αὐτὴ τῆς 21ης Δεκεμβρίου, ποὺ μαρτύρησε στὴ Νικομήδεια.
Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες.
Ιουλιανήν ήραν εντεύθεν νόες,
Tω μαρτυρίου αίματι κοσμουμένην.
Μᾶλλον εἶναι ἡ ἴδια μὲ αὐτὴ τῆς 21ης Δεκεμβρίου, ποὺ μαρτύρησε στὴ Νικομήδεια.
Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες.
Ὁ Ἅγιος Λέων ὁ Μάρτυρας
Λέων κατά θάλασσαν αθλήσας κάτω,
Θάλασσαν εύρεν αγαθών εν τω πόλω.
Μαρτύρησε στὰ παράλια τῶν Μύρων τῆς Λυκίας. Πιθανῶς νὰ εἶναι ὁ ἴδιος μὲ αὐτὸν τῆς 18ης Φεβρουαρίου.
Λέων κατά θάλασσαν αθλήσας κάτω,
Θάλασσαν εύρεν αγαθών εν τω πόλω.
Μαρτύρησε στὰ παράλια τῶν Μύρων τῆς Λυκίας. Πιθανῶς νὰ εἶναι ὁ ἴδιος μὲ αὐτὸν τῆς 18ης Φεβρουαρίου.
Οἱ Ἅγιοι Τέσσερις Ὅσιοι Ἀσκητὲς
Ἀδελφότης τέθνηκεν ἀνδρῶν τεσσάρων,
Τὰ κῶλα θέντες εἰς ἐρημίαν μίαν.
Ἀπεβίωσαν εἰρηνικά. Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες γιὰ τὸν βίο τῶν Ὁσίων.
Ἀδελφότης τέθνηκεν ἀνδρῶν τεσσάρων,
Τὰ κῶλα θέντες εἰς ἐρημίαν μίαν.
Ἀπεβίωσαν εἰρηνικά. Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες γιὰ τὸν βίο τῶν Ὁσίων.
Οἱ Ἅγιοι Γεώργιος καὶ Ἰωάννης Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως
Eις τον Γεώργιον.
Ὁ Γεώργιος «Ὡς κελεύεις Χριστέ μου»,
Ἔφασκε θνῄσκων «ἔρχομαι κληθεὶς ἄνω».
Eις τον Iωάννην.
Σκυθρωπὰ τὰ πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας.
Στέρησιν οὐ φέροντα τὴν Ἰωάννου.
Eις τον Γεώργιον.
Ὁ Γεώργιος «Ὡς κελεύεις Χριστέ μου»,
Ἔφασκε θνῄσκων «ἔρχομαι κληθεὶς ἄνω».
Eις τον Iωάννην.
Σκυθρωπὰ τὰ πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας.
Στέρησιν οὐ φέροντα τὴν Ἰωάννου.
Ὁ Πατριάρχης Ἰωάννης ὁ Ε’ διαδέχτηκε τὸν Θωμὰ Β’ τὸ ἔτος 668 καὶ πατριάρχευσε μέχρι τὸ 674. Προηγούμενα, ὡς πρεσβύτερος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, εἶχε ὑπηρετήσει σὰν πρωτέκδικος καὶ χαρτοφύλακας τοῦ Πατριαρχείου καὶ σκευοφύλακας τῆς ἁγίας Σοφίας. Διακρίθηκε γιὰ τὸ ὀρθόδοξο φρόνημά του καὶ ποίμανε τὴν ἐκκλησία εἰρηνικὰ ἐπὶ Κωνσταντίνου τοῦ Πωγωνάτου. Ὑπῆρξε φιλάνθρωπος, ἀφιλοχρήματος, ζοῦσε μὲ μεγάλη μάλιστα ἁπλότητα καὶ πάντα ἔλεγε, ὅτι κανένα ἄλλο δὲν τιμᾷ τὸν κληρικὸ καὶ μάλιστα τὸν Ἱεράρχη, ὅσο ἡ ἁπλότητα τῆς ζωῆς του καὶ ἡ διάθεση τῶν εἰσοδημάτων του γιὰ τοὺς πεινασμένους καὶ γυμνούς.
Ὁ δὲ Πατριάρχης Γεώργιος ὁ Α’ πατριάρχευσε ἀπὸ τὸ 678 μέχρι τὸ 683.
Προηγούμενα εἶχε κάνει Σύγκελος τοῦ Πατριαρχείου καὶ σκευοφύλακας τῆς Ἁγίας Σοφίας. Ἐπὶ Γεωργίου Α’ συγκροτήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη ἡ ΣΤ’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ποὺ ἀναθεμάτισε τοὺς αἱρετικοὺς μονοθελητές. Γιὰ τὸν χαρακτῆρα τοῦ Πατριάρχη αὐτοῦ γράφτηκε ὅτι ἦταν «Νομεὺς ἀγαθὸς τοῦ Θεοῦ νόμων φύλαξ».
Ὁ δὲ Πατριάρχης Γεώργιος ὁ Α’ πατριάρχευσε ἀπὸ τὸ 678 μέχρι τὸ 683.
Προηγούμενα εἶχε κάνει Σύγκελος τοῦ Πατριαρχείου καὶ σκευοφύλακας τῆς Ἁγίας Σοφίας. Ἐπὶ Γεωργίου Α’ συγκροτήθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη ἡ ΣΤ’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, ποὺ ἀναθεμάτισε τοὺς αἱρετικοὺς μονοθελητές. Γιὰ τὸν χαρακτῆρα τοῦ Πατριάρχη αὐτοῦ γράφτηκε ὅτι ἦταν «Νομεὺς ἀγαθὸς τοῦ Θεοῦ νόμων φύλαξ».
Οἱ Ὅσιοι Βαρνάβας, Σωφρόνιος καὶ Χριστόφορος
Εις τον Σωφρόνιον και Βαρνάβαν
Τὴν γῆν λιπόντες, ἐν τάχει πρὸς τὸν Πόλον,
ἔβητε Σωφρόνιε, σύ τε Βαρνάβα.
Βαρνάβας, δεκάτῃ ὀγδόῃ θάνε Σωφρόνιός τε.
Εις τον Χριστόφορον
Χριστοῦ ὁ Μύστης ἐν μοναῖς ἀκηράτοις,
Χαίρων ἀνῆλθε, τῶν πόνων λαβεῖν γέρα.
Δεν έχουμε σαφή βιογραφικά τους στοιχεία. Μόνο από το «Νέον Λειμωνάριον» μαθαίνουμε ότι απεβίωσαν ειρηνικά κατά το έτος 412 μ.Χ.
Απ' αυτούς ο Βαρνάβας ήταν ιδρυτής της Μονής Σουμελά, ο Σωφρόνιος ήταν ανεψιός του, και οι δύο ήταν στην καταγωγή Αθηναίοι. Ο δε Χριστόφορος καταγόταν από την Τραπεζούντα και υπήρξε νέος Ιδρυτής της Μονής Σουμελά, μετά την ερήμωση της.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ΄. Ταῖς τῶν δακρύων σου ῥοαῖς.
Τῶ τῆς Θεόπαιδος χρησμῷ, τοῖς τοῦ βίου ἀποταξάμενοι, καὶ τοῖς ἑκάστοτε αὐτῆς, φωτοφανίαις ξένω ς μυσταγωγούμενοι, ὡς φοίνιξ ἐν αὐλαῖς ταῖς τοῦ Κυρίου ὄντως ἠνθήσατε, Βαρνάβα, Σωφρόνιε καὶ Χριστοφόρε, πρεσβεύσατε Χριστῷ τῷ Θεῷ, Πατέρες ἡμῶν τρισόλβιοι, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ὁ Βαρνάβας σήμερον, καὶ ὁ Σωφρόνιος ἅμα, οἱ Χριστοῦ θεράποντες, σὺν τῷ κλεινῷ Χριστοφόρῳ, ἅπαντας συγκαλοῦσιν εύσεβοφρόνως, αἴνεσιν ἀναπέμπεψαι, Θεῷ τῷ ζῶντι, τῷ ἐν θαύμασι τοὺς τοῦτον, ἐν γῇ δοξάσαντας μεγαλύναντι.
Ὁ Οἶκος
Τοὺς τῆς Τριάδος τῆς σεπτῆς, τρεῖς θεοφόρους μύστας, τὸν Ὅσιον Βαρνάβαν, Σωφρόνιον τὸν πάνυ, καὶ Χριστοφόρον τὸν κλεινόν, συνελθόντες οἱ πιστοί, ἐν ὕμνοις εὐφημήσωμεν, τοὺς μονοτρόπους ὁμοῦ διαπρέψαντας, καὶ ἐν ἀσκήσει ὡς φοίνιξ ἀνθήσαντας, τοὺς χρησμοδόχους τῆς Θεοτόκου, καὶ θείους ἱερουργοὺς τοῦ Χριστοῦ, τοὺς ἐν ᾗ ἐπόλισαν ἐρήμῳ,ὡσεὶ κέρδος ἡ ἐν τῷ Λιβάνῳ πληθυνθέντας, καὶ τὴν οὐ τίκτουσαν στείραν, ἐπὶ πολυτεκνίᾳ εὐφραινομένην ἀναδείξαντας, κᾀντεῦθεν εἰς Χριστὸν ἀναλύσαντας, ἐνθα πάντων εὐφραινομένων ἐστὶν ἡ κατοικία. Ἐφ’ οἷς καὶ εὐχαρίστως αἶνον βοῶμεν τῷ Θεῷ, τῷ ἐν θαύμασι τούτον ἐν γῇ δοξάσαντας μεγαλύναντι.
Απ' αυτούς ο Βαρνάβας ήταν ιδρυτής της Μονής Σουμελά, ο Σωφρόνιος ήταν ανεψιός του, και οι δύο ήταν στην καταγωγή Αθηναίοι. Ο δε Χριστόφορος καταγόταν από την Τραπεζούντα και υπήρξε νέος Ιδρυτής της Μονής Σουμελά, μετά την ερήμωση της.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ΄. Ταῖς τῶν δακρύων σου ῥοαῖς.
Τῶ τῆς Θεόπαιδος χρησμῷ, τοῖς τοῦ βίου ἀποταξάμενοι, καὶ τοῖς ἑκάστοτε αὐτῆς, φωτοφανίαις ξένω ς μυσταγωγούμενοι, ὡς φοίνιξ ἐν αὐλαῖς ταῖς τοῦ Κυρίου ὄντως ἠνθήσατε, Βαρνάβα, Σωφρόνιε καὶ Χριστοφόρε, πρεσβεύσατε Χριστῷ τῷ Θεῷ, Πατέρες ἡμῶν τρισόλβιοι, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ὁ Βαρνάβας σήμερον, καὶ ὁ Σωφρόνιος ἅμα, οἱ Χριστοῦ θεράποντες, σὺν τῷ κλεινῷ Χριστοφόρῳ, ἅπαντας συγκαλοῦσιν εύσεβοφρόνως, αἴνεσιν ἀναπέμπεψαι, Θεῷ τῷ ζῶντι, τῷ ἐν θαύμασι τοὺς τοῦτον, ἐν γῇ δοξάσαντας μεγαλύναντι.
Ὁ Οἶκος
Τοὺς τῆς Τριάδος τῆς σεπτῆς, τρεῖς θεοφόρους μύστας, τὸν Ὅσιον Βαρνάβαν, Σωφρόνιον τὸν πάνυ, καὶ Χριστοφόρον τὸν κλεινόν, συνελθόντες οἱ πιστοί, ἐν ὕμνοις εὐφημήσωμεν, τοὺς μονοτρόπους ὁμοῦ διαπρέψαντας, καὶ ἐν ἀσκήσει ὡς φοίνιξ ἀνθήσαντας, τοὺς χρησμοδόχους τῆς Θεοτόκου, καὶ θείους ἱερουργοὺς τοῦ Χριστοῦ, τοὺς ἐν ᾗ ἐπόλισαν ἐρήμῳ,ὡσεὶ κέρδος ἡ ἐν τῷ Λιβάνῳ πληθυνθέντας, καὶ τὴν οὐ τίκτουσαν στείραν, ἐπὶ πολυτεκνίᾳ εὐφραινομένην ἀναδείξαντας, κᾀντεῦθεν εἰς Χριστὸν ἀναλύσαντας, ἐνθα πάντων εὐφραινομένων ἐστὶν ἡ κατοικία. Ἐφ’ οἷς καὶ εὐχαρίστως αἶνον βοῶμεν τῷ Θεῷ, τῷ ἐν θαύμασι τούτον ἐν γῇ δοξάσαντας μεγαλύναντι.
Ὁ Ὅσιος Σωφρόνιος ὁ Ἁγιορείτης
Γεννήθηκε στὴν Ἤπειρο ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς τὸ 18ο αἰῶνα. Ἀπὸ μικρὸς διακρινόταν γιὰ τὴν σεμνὴ ζωή του καὶ τὸν σεβασμό του στὰ θεία.
Ὅταν ᾖλθε σὲ ἡλικία γάμου, οἱ γονεῖς του τὸν πάντρεψαν παρὰ τὴ θέλησή του μὲ μιὰ σεμνὴ γυναῖκα. Ἀλλὰ τὴ νύχτα τοῦ γάμου, ἔφυγε στὸ Ἅγιον Ὄρος.
Ἐκεῖ, στὴ σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννης δοκιμάστηκε καὶ ἐκάρη μοναχός. Ἀργότερα χειροτονήθηκε Ἱερέας καὶ ἔφτασε σὲ μεγάλα ὕψη ἁγιότητας. Ἡ ζωὴ του ὑπῆρξε ἐνάρετη καὶ ἀγγελική. Ἡ πνευματική του τελειότητα ἦταν παράδειγμα ὄχι μόνο στοὺς ἀδελφούς της Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννης, ἀλλὰ καὶ σ’ ὅλο τὸ Ἅγιον Ὄρος.
Ἔτσι ὀσιακὰ ἀφοῦ ἔζησε, ἀπεβίωσε εἰρηνικά.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τῶν Ὁσίων τὸν βίον ἀκριβῶς μιμησάμενος, μέτοχος αὐτῶν ἀνεδείχθης, θεοφόρε Σωφρόνιε· ὁσίως γὰρ βιώσας ἐπὶ γῆς, τῶν θείων δωρεῶν ἐν οὐρανοῖς, ἠξιώθης καὶ παρέχεις πᾶσιν ἡμῖν, τὴν χάριν σου τοῖς κράζουσι· δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐκπληροῦντι διὰ σοῦ, ἡμῶν τὰ αἰτήματα.
Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Ἐγκρατείᾳ Ὅσιε καὶ ἡσυχίᾳ, τὴν ζωὴν ἐτέλεσας, καὶ ἀενάῳ προσευχῇ· διὸ Ἁγίων ἰσότιμος, ὤφθης ἀξίως, παμμάκαρ Σωφρόνιε.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις τῶν Ὁσίων ὁ κοινωνός· χαίροις ἱερῶν, ἐγκαλλώπισμα ἱερόν· ἐν γὰρ ἀμφοτέροις, θεοπρεπῶς ἐμπρέψας, ἀξίως ἐδοξάσθης, Πάτερ Σοφρώνιε.
Ὅταν ᾖλθε σὲ ἡλικία γάμου, οἱ γονεῖς του τὸν πάντρεψαν παρὰ τὴ θέλησή του μὲ μιὰ σεμνὴ γυναῖκα. Ἀλλὰ τὴ νύχτα τοῦ γάμου, ἔφυγε στὸ Ἅγιον Ὄρος.
Ἐκεῖ, στὴ σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννης δοκιμάστηκε καὶ ἐκάρη μοναχός. Ἀργότερα χειροτονήθηκε Ἱερέας καὶ ἔφτασε σὲ μεγάλα ὕψη ἁγιότητας. Ἡ ζωὴ του ὑπῆρξε ἐνάρετη καὶ ἀγγελική. Ἡ πνευματική του τελειότητα ἦταν παράδειγμα ὄχι μόνο στοὺς ἀδελφούς της Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννης, ἀλλὰ καὶ σ’ ὅλο τὸ Ἅγιον Ὄρος.
Ἔτσι ὀσιακὰ ἀφοῦ ἔζησε, ἀπεβίωσε εἰρηνικά.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τῶν Ὁσίων τὸν βίον ἀκριβῶς μιμησάμενος, μέτοχος αὐτῶν ἀνεδείχθης, θεοφόρε Σωφρόνιε· ὁσίως γὰρ βιώσας ἐπὶ γῆς, τῶν θείων δωρεῶν ἐν οὐρανοῖς, ἠξιώθης καὶ παρέχεις πᾶσιν ἡμῖν, τὴν χάριν σου τοῖς κράζουσι· δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐκπληροῦντι διὰ σοῦ, ἡμῶν τὰ αἰτήματα.
Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Ἐγκρατείᾳ Ὅσιε καὶ ἡσυχίᾳ, τὴν ζωὴν ἐτέλεσας, καὶ ἀενάῳ προσευχῇ· διὸ Ἁγίων ἰσότιμος, ὤφθης ἀξίως, παμμάκαρ Σωφρόνιε.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις τῶν Ὁσίων ὁ κοινωνός· χαίροις ἱερῶν, ἐγκαλλώπισμα ἱερόν· ἐν γὰρ ἀμφοτέροις, θεοπρεπῶς ἐμπρέψας, ἀξίως ἐδοξάσθης, Πάτερ Σοφρώνιε.
Άγιος Κωνσταντίνος εκ Καππούας
Στα ζοφερά χρόνια της τουρκοκρατίας, όπως είναι γνωστό από την ιστορία, μαρτύρησαν χιλιάδες χριστιανοί. Ένας λοιπόν, απ' αυτούς είναι και ο άγιος νεομάρτυς της θεσσαλικής Καππούας Κωνσταντίνος, ο οποίος προτού βαπτισθεί και ενταχθεί στους κόλπους της Εκκλησίας μας ήταν μουσουλμάνος γιος Τούρκου αξιωματούχου. Σε ηλικία είκοσι χρόνων μυήθηκε στα χριστιανικά δόγματα από κάποιον λόγιο μοναχό του μοναστηρίου της Καππούας «Άγιος Νικόλαος». Ο μοναχός αυτός όταν έκρινε ότι είχε εδραιωθεί η πίστη του τουρκόπουλου στο Χριστό, το βάφτισε στο μοναστήρι και από Σαΐμ, που ήταν το όνομά του, το μετονόμασε Κωνσταντίνο.
Η αντίδραση του Τούρκου αξιωματούχου, πατερά του νεοφώτιστου Κωνσταντίνου, υπήρξε κεραυνοβόλος και δυναμική. Θέλησε να τιμωρήσει με θάνατο τους τρεις μοναχούς του μοναστηρίου της Καππούας αλλά δεν το κατόρθωσε, γιατί αυτοί κατάφεραν να δραπετεύσουν και να καταφύγουν στα Μετέωρα, όπου ζήτησαν προστασία από τους εκεί μοναχούς.
Η αντίδραση του Τούρκου αξιωματούχου, πατερά του νεοφώτιστου Κωνσταντίνου, υπήρξε κεραυνοβόλος και δυναμική. Θέλησε να τιμωρήσει με θάνατο τους τρεις μοναχούς του μοναστηρίου της Καππούας αλλά δεν το κατόρθωσε, γιατί αυτοί κατάφεραν να δραπετεύσουν και να καταφύγουν στα Μετέωρα, όπου ζήτησαν προστασία από τους εκεί μοναχούς.
Η οργή του πατέρα κορυφώθηκε και πυρπόλησε το μοναστήρι. Εξοργισμένος από τη σθεναρή στάση και τη συμπεριφορά του γιου του διέταξε στρατιώτες της φρουράς του να τον ρίξουν στο μπουντρούμι και να μην τον βγάλουν από κει, αν δεν επανέλθει στην πατρώα του πίστη. Οι στρατιώτες έπραξαν συμφωνά με τις εντολές του πατέρα. Έριξαν τον Κωνσταντίνο στο σκοτεινό και μουχλιασμένο μπουντρούμι και πρωί - βράδυ τον ρωτούσαν αν είχε μετανιώσει για την αποστασία του.
Ο Κωνσταντίνος, όμως, τους απαντούσε με γλυκύτητα και σταθερότητα: «Το Χριστό μου δεν θα τον αρνηθώ ποτέ ο, τι και να μου κάνετε· δεν φοβάμαι τίποτα· είναι δίπλα μου και με ενισχύει». Τα όρια της υπομονής του πατέρα εξαντλήθηκαν και οργισμένος έδωσε εντολή στους στρατιώτες να τον βασανίσουν σκληρότερα και αν δεν μεταπεισθεί και πάλι, να τον οδηγήσουν στην κρεμάλα. Άλλα και τα νέα σκληρότερα βασανιστήρια δε στάθηκαν ικανά να κάμψουν το φρόνημα και την πίστη του Κωνσταντίνου.
Τότε οι στρατιώτες του ανακοίνωσαν την απόφαση του πατέρα του να τον απαγχονίσει, ως τελευταία και κορυφαία απειλή, αλλά και πάλι πήραν την αγέρωχη απάντηση: «Σας λέγω και πάλι· τίποτα δεν μπορεί να με χωρίσει από το Χριστό μου. Τον αγαπώ τόσο πολύ, που δε με νοιάζει αν δώσω για την αγάπη του και τη ζωή μου ακόμη».
Οι στρατιώτες σύμφωνα με τη διαταγή του πατέρα του, τον οδήγησαν έξω από την πόλη Καππούα, στο σημείο όπου είναι κτισμένο το σημερινό χωριό Καππά. Εδώ έριξαν σχοινί σ’ ένα χοντρό κλωνάρι του «μεγάλου πλατάνου» που υπήρχε στη θέση αυτή, πλησίον του κοινοτικού γραφείου της Καππάς και κρέμασαν τον Κωνσταντίνο. Όμως το θαύμα έγινε· το σχοινί κόπηκε τρεις φορές οπότε οι δήμιοι αναγκάστηκαν, υστέρα από διαταγή του παριστάμενου πατέρα του, να τον αποκεφαλίσουν. Η αγία ψυχή του νεαρού Κωνσταντίνου πέταξε κοντά στην αιώνια αγάπη του, το Χριστό. Το τιμημένο σκήνωμα του το έθαψαν οι χριστιανοί κοντά όταν τόπο του μαρτυρίου του, στην τοποθεσία «Τρία Δέντρα».
Ο Κωνσταντίνος μαρτύρησε στις 18 Αυγούστου 1610 μ.Χ.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος πλ. α'. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Κωνσταντίνον Καππούας, τον νεομάρτυρα, ως στρατιώτην γενναίον της Εκκλησίας Χριστού, μακαρίσωμεν πιστοί και επαιναίσωμεν· ότι δυσέβειαν πατρός καταλείψας σθεναρώς, εκήρυξεν τον Σωτήρα, και νομίμως υπεραθλήσας, την κάραν δέδωκεν ως δώρον Χριστώ.
Οι στρατιώτες σύμφωνα με τη διαταγή του πατέρα του, τον οδήγησαν έξω από την πόλη Καππούα, στο σημείο όπου είναι κτισμένο το σημερινό χωριό Καππά. Εδώ έριξαν σχοινί σ’ ένα χοντρό κλωνάρι του «μεγάλου πλατάνου» που υπήρχε στη θέση αυτή, πλησίον του κοινοτικού γραφείου της Καππάς και κρέμασαν τον Κωνσταντίνο. Όμως το θαύμα έγινε· το σχοινί κόπηκε τρεις φορές οπότε οι δήμιοι αναγκάστηκαν, υστέρα από διαταγή του παριστάμενου πατέρα του, να τον αποκεφαλίσουν. Η αγία ψυχή του νεαρού Κωνσταντίνου πέταξε κοντά στην αιώνια αγάπη του, το Χριστό. Το τιμημένο σκήνωμα του το έθαψαν οι χριστιανοί κοντά όταν τόπο του μαρτυρίου του, στην τοποθεσία «Τρία Δέντρα».
Ο Κωνσταντίνος μαρτύρησε στις 18 Αυγούστου 1610 μ.Χ.
Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)
Ἦχος πλ. α'. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Κωνσταντίνον Καππούας, τον νεομάρτυρα, ως στρατιώτην γενναίον της Εκκλησίας Χριστού, μακαρίσωμεν πιστοί και επαιναίσωμεν· ότι δυσέβειαν πατρός καταλείψας σθεναρώς, εκήρυξεν τον Σωτήρα, και νομίμως υπεραθλήσας, την κάραν δέδωκεν ως δώρον Χριστώ.
Άγιος Ματθαίος ο Νεομάρτυς
Ξίφει Ματθαῖε ἀποτμηθεὶς τὴν κάραν
Χαίρων εἰσῆλθες τῶν Ἀθλητῶν εἰς μάνδραν.
Ὀγδοάτη δεκάτη Ματθαῖος ἐτμήθη κεφαλήν.
Ξίφει Ματθαῖε ἀποτμηθεὶς τὴν κάραν
Χαίρων εἰσῆλθες τῶν Ἀθλητῶν εἰς μάνδραν.
Ὀγδοάτη δεκάτη Ματθαῖος ἐτμήθη κεφαλήν.
Ο Ματθαίος γεννήθηκε περί το 1670 μ.Χ. στο Γερακάρι Αμαρίου της Επισκοπής Λάμπης και Σφακίων. Η Κρήτη την εποχή εκείνη είχε υποδουλωθεί στους Τούρκους κατακτητές, οι οποίοι διώκαν και βασάνιζαν τους χριστιανούς. Ο πατέρας του Ματθαίου ήταν ιερέας, κι αυτό βοήθησε τον νεαρό Άγιο να ανατραφεί με τις χριστιανικές αξίες και αρετές.
Αυτό ήταν αιτία, και ο φθονερός διάβολος μίσησε τις αρετές του Ματθαίου και τον οδήγησε στην ασέβεια. Έτσι οι αλλόθρησκοι τον επιλέγουν να νυμφευθεί την Οθωμανή Αϊσέ για να ασπασθεί τον Μωαμεθανισμό.
Μετά από λίγο όμως χρόνο κατάλαβε το φοβερό του λάθος, μετανόησε βαθιά και ξαναγύρισε στην πίστη και στην Εκκλησία του, ως κρυπτοχριστιανός.
Επειδή όμως ο Ματθαίος δεν μπορούσε να κρύψει την πίστη του, και πρωί – βράδυ έκανε τον σταυρό του, αυτό ήταν αφορμή η Οθωμανίδα σύζυγός του να εξοργιστεί, και να καταγγείλει τον σύζυγό της στον τούρκο κριτή της πόλεως του Ρεθύμνου. Ο Τούρκος κριτής τότε τον κάλεσε να απολογηθεί ενώπιόν του.
Ο Άγιος στέκεται με παρρησία μπροστά στους βάρβαρους κριτές και ομολογεί ευθαρσώς την αγάπη του για τον Χριστό. Το Δικαστήριο αποφασίζει την θανατική του ποινή δι’ αποκεφαλισμού. Ο Άγιος εξεδήμησε προς Κύριον την 18η Αυγούστου του έτους 1697 μ.Χ. Η μέρα αυτή έκτοτε αποτελεί και την ημέρα μνήμης και τιμής του Αγίου Ματθαίου.
Το μαρτυρικό του σκήνωμα μετέφεραν στην γενέτειρά του το Γερακάρι, ευσεβείς χριστιανοί οι οποίοι το κήδευσαν με τιμές σε τόπο που μέχρι σήμερα ονομάζεται «του Μαθιού το μνήμα». Στον ίδιο χώρο ανηγέρθη ναός προς τιμήν του μάρτυρος.
Αποτελεί καύχημα για την Κρήτη ο Άγιος Ματθαίος ο οποίος αν και είχε αλλάξει πίστη, μεταμεληθείς επανήλθε στην ορθόδοξη πίστη. Στην Ορθοδοξία μας και στην Κρήτη μας θα γίνει ο Άγιος της συμπάθειας και της αγάπης του λαού μας, πράγμα που καλλιεργείται και σμιλεύεται ήδη στις καρδιές και ψυχές των Γερακαριανών.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον βλάστημα, Γερακαρίου, καί ἀγλάϊσμα, τῆς Κρητονήσου, ἀνεδείχθης Ματθαῖε μακάριε, ἐν τῇ Ρεθύμνῃ Μαρτύρων τό στάδιον, ἀκαταπλήκτω τελέσας φρονήματι. Ὅθεν πρέσβευε, Χριστῷ τῷ Θεῷ δεόμεθα, δωρήσασθαι ἠμιν τό μέγα ἔλεος.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α'. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τοῦ Σταυροῦ τῷ σημείῳ εὐσεβῶς σφραγιζόμενος κατ’ Ἀγαρηνὼν τῆς ἀπάτης, ὧ Ματθαῖε ἐχώρησας, καὶ ᾔσχυνας αὐτὴν σφαγιασθείς, τῷ ξίφει ὥσπερ ἄκακος ἀμνός διὰ τοῦτο τῶν Μαρτύρων ἐν οὐρανοῖς, ἠξίωσαι εὐκληρίας. Δόξα τῷ σὲ ἰσχύσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ δωρησαμένῳ σὲ ἡμῖν, πρέσβυν ἀκοίμητον.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ. Τῇ Ὑπερμάχῳ.
Γερακαρίου τὸν βλαστὸν τὸν εὐθαλέστατον, τὸν ἐν Ῥεθύμνῃ κραταιῶς ἀνδραγαθήσαντα, εὐφημήσωμεν Ματθαῖον ἐν κατανύξει• ἐν ὑψίστοις γὰρ Κυρίῳ παριστάμενος, τὰ τῆς χάριτος πηγάζει ῥεῖθρα ἅπασι, τοῖς κραυγάζουσι• χαίροις Μάρτυς μακάριε.
Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Παγίαν ἐδέξατο, ἐν τῇ καρδίᾳ σαφῶς, ῥομφαῖαν σὴν ἄθλησιν, ὁ παλαμναῖος ἐχθρός, ὁ πρῴην πτερνίσας σέ• σῦ γὰρ τῆς ἀσεβείας, καταλείψας τὰς τρίβους, χαίρων ἐσφαγιάσθης, ὡς ἀμνὸς διὰ ξίφους, Ματθαῖε θεομάκαρ, τῆς Κρήτης ἀγλάϊσμα.
Ὁ Οἶκος
Τὸν Σταυρὸν ὥσπερ ὅπλον, περιφέρων Ματθαῖε, ἐχώρησας στεῤῥῶς κατὰ πλάνης, τῶν ἀσεβῶν Ἀγαρηνών, καὶ τὰ ὑψώματα τούτων κατέβαλες• διὸ ὡς Μάρτυς ἄριστος, ἀκούεις παρ’ ἡμῶν τοιαῦτα•
Χαῖρε τὸ σκεῦος τῆς εὐψυχίας•
χαῖρε ὁ οἶκος τῆς εὐσθενείας.
Χαῖρε εὐσεβοῦς ῥιζουχίας ἐκβλάστημα•
χαῖρε κραταιὰς παῤῥησίας ἐκπύρσευμα.
Χαῖρε μάχαιρα ἀμφίστομος κατ’ ἐχθρῶν τῶν ἀσεβῶν•
χαῖρε σθένος ἀκατάπληκτον χριστωνύμων εὐσεβῶν.
Χαῖρε Γερακαρίου τὸ ἀμάραντον ἄνθος•
χαῖρε τῆς Κρητονήσου ἀναφαίρετον κλέος.
Χαῖρε Χριστοῦ ὁπλίτης ἀχείρωτος•
χαῖρε ἡμῶν προστάτης ἀκοίμητος.
Χαῖρε Σταυροῦ τῇ δυνάμει ἀθλήσας•
χαῖρε ἐχθροῦ τάς παγίδας πατήσας.
Χαῖρε Μάρτυς μακάριε.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις ὁ οὐρανὸς ἀθλητής ὁ ἐν τῇ Ῥεθύμνῃ, μαρτυρήσας διὰ Χριστόν• χαίροις ὁ τὸ κέρας, συντρίψας τῶν ἀπίστων, τῇ σῇ ὁμολογίᾳ, Ματθαῖε ἔνδοξε.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Τοῦ Γερακαρίου ἄνθος τερπνόν, κλέος τῆς Ῥεθύμνης, καὶ τῆς Κρήτης πάσης πυρσός, ὤφθης ὦ Ματθαῖε, σῇ κραταιᾷ ἀθλήσει, δι’ ἧς ἐχθρὸν καθεῖλες, τὸν πολυμήχανον.
Αυτό ήταν αιτία, και ο φθονερός διάβολος μίσησε τις αρετές του Ματθαίου και τον οδήγησε στην ασέβεια. Έτσι οι αλλόθρησκοι τον επιλέγουν να νυμφευθεί την Οθωμανή Αϊσέ για να ασπασθεί τον Μωαμεθανισμό.
Μετά από λίγο όμως χρόνο κατάλαβε το φοβερό του λάθος, μετανόησε βαθιά και ξαναγύρισε στην πίστη και στην Εκκλησία του, ως κρυπτοχριστιανός.
Επειδή όμως ο Ματθαίος δεν μπορούσε να κρύψει την πίστη του, και πρωί – βράδυ έκανε τον σταυρό του, αυτό ήταν αφορμή η Οθωμανίδα σύζυγός του να εξοργιστεί, και να καταγγείλει τον σύζυγό της στον τούρκο κριτή της πόλεως του Ρεθύμνου. Ο Τούρκος κριτής τότε τον κάλεσε να απολογηθεί ενώπιόν του.
Ο Άγιος στέκεται με παρρησία μπροστά στους βάρβαρους κριτές και ομολογεί ευθαρσώς την αγάπη του για τον Χριστό. Το Δικαστήριο αποφασίζει την θανατική του ποινή δι’ αποκεφαλισμού. Ο Άγιος εξεδήμησε προς Κύριον την 18η Αυγούστου του έτους 1697 μ.Χ. Η μέρα αυτή έκτοτε αποτελεί και την ημέρα μνήμης και τιμής του Αγίου Ματθαίου.
Το μαρτυρικό του σκήνωμα μετέφεραν στην γενέτειρά του το Γερακάρι, ευσεβείς χριστιανοί οι οποίοι το κήδευσαν με τιμές σε τόπο που μέχρι σήμερα ονομάζεται «του Μαθιού το μνήμα». Στον ίδιο χώρο ανηγέρθη ναός προς τιμήν του μάρτυρος.
Αποτελεί καύχημα για την Κρήτη ο Άγιος Ματθαίος ο οποίος αν και είχε αλλάξει πίστη, μεταμεληθείς επανήλθε στην ορθόδοξη πίστη. Στην Ορθοδοξία μας και στην Κρήτη μας θα γίνει ο Άγιος της συμπάθειας και της αγάπης του λαού μας, πράγμα που καλλιεργείται και σμιλεύεται ήδη στις καρδιές και ψυχές των Γερακαριανών.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον βλάστημα, Γερακαρίου, καί ἀγλάϊσμα, τῆς Κρητονήσου, ἀνεδείχθης Ματθαῖε μακάριε, ἐν τῇ Ρεθύμνῃ Μαρτύρων τό στάδιον, ἀκαταπλήκτω τελέσας φρονήματι. Ὅθεν πρέσβευε, Χριστῷ τῷ Θεῷ δεόμεθα, δωρήσασθαι ἠμιν τό μέγα ἔλεος.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος α'. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τοῦ Σταυροῦ τῷ σημείῳ εὐσεβῶς σφραγιζόμενος κατ’ Ἀγαρηνὼν τῆς ἀπάτης, ὧ Ματθαῖε ἐχώρησας, καὶ ᾔσχυνας αὐτὴν σφαγιασθείς, τῷ ξίφει ὥσπερ ἄκακος ἀμνός διὰ τοῦτο τῶν Μαρτύρων ἐν οὐρανοῖς, ἠξίωσαι εὐκληρίας. Δόξα τῷ σὲ ἰσχύσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ δωρησαμένῳ σὲ ἡμῖν, πρέσβυν ἀκοίμητον.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ. Τῇ Ὑπερμάχῳ.
Γερακαρίου τὸν βλαστὸν τὸν εὐθαλέστατον, τὸν ἐν Ῥεθύμνῃ κραταιῶς ἀνδραγαθήσαντα, εὐφημήσωμεν Ματθαῖον ἐν κατανύξει• ἐν ὑψίστοις γὰρ Κυρίῳ παριστάμενος, τὰ τῆς χάριτος πηγάζει ῥεῖθρα ἅπασι, τοῖς κραυγάζουσι• χαίροις Μάρτυς μακάριε.
Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Παγίαν ἐδέξατο, ἐν τῇ καρδίᾳ σαφῶς, ῥομφαῖαν σὴν ἄθλησιν, ὁ παλαμναῖος ἐχθρός, ὁ πρῴην πτερνίσας σέ• σῦ γὰρ τῆς ἀσεβείας, καταλείψας τὰς τρίβους, χαίρων ἐσφαγιάσθης, ὡς ἀμνὸς διὰ ξίφους, Ματθαῖε θεομάκαρ, τῆς Κρήτης ἀγλάϊσμα.
Ὁ Οἶκος
Τὸν Σταυρὸν ὥσπερ ὅπλον, περιφέρων Ματθαῖε, ἐχώρησας στεῤῥῶς κατὰ πλάνης, τῶν ἀσεβῶν Ἀγαρηνών, καὶ τὰ ὑψώματα τούτων κατέβαλες• διὸ ὡς Μάρτυς ἄριστος, ἀκούεις παρ’ ἡμῶν τοιαῦτα•
Χαῖρε τὸ σκεῦος τῆς εὐψυχίας•
χαῖρε ὁ οἶκος τῆς εὐσθενείας.
Χαῖρε εὐσεβοῦς ῥιζουχίας ἐκβλάστημα•
χαῖρε κραταιὰς παῤῥησίας ἐκπύρσευμα.
Χαῖρε μάχαιρα ἀμφίστομος κατ’ ἐχθρῶν τῶν ἀσεβῶν•
χαῖρε σθένος ἀκατάπληκτον χριστωνύμων εὐσεβῶν.
Χαῖρε Γερακαρίου τὸ ἀμάραντον ἄνθος•
χαῖρε τῆς Κρητονήσου ἀναφαίρετον κλέος.
Χαῖρε Χριστοῦ ὁπλίτης ἀχείρωτος•
χαῖρε ἡμῶν προστάτης ἀκοίμητος.
Χαῖρε Σταυροῦ τῇ δυνάμει ἀθλήσας•
χαῖρε ἐχθροῦ τάς παγίδας πατήσας.
Χαῖρε Μάρτυς μακάριε.
Μεγαλυνάριον
Χαίροις ὁ οὐρανὸς ἀθλητής ὁ ἐν τῇ Ῥεθύμνῃ, μαρτυρήσας διὰ Χριστόν• χαίροις ὁ τὸ κέρας, συντρίψας τῶν ἀπίστων, τῇ σῇ ὁμολογίᾳ, Ματθαῖε ἔνδοξε.
Ἕτερον Μεγαλυνάριον
Τοῦ Γερακαρίου ἄνθος τερπνόν, κλέος τῆς Ῥεθύμνης, καὶ τῆς Κρήτης πάσης πυρσός, ὤφθης ὦ Ματθαῖε, σῇ κραταιᾷ ἀθλήσει, δι’ ἧς ἐχθρὸν καθεῖλες, τὸν πολυμήχανον.
Άγιος Αγάπιος ο εκ Γαλατίστης o Ιερομάρτυς
Ο Άγιος Ιερομάρτυς Αγάπιος ο εκ Γαλατίστης γεννήθηκε στην κωμόπολη Γαλάτιστα της Χαλκιδικής περί το 1710 μ.Χ. Η Γαλάτιστα την εποχή εκείνη ήταν έδρα επισκοπής. Στην πατρίδα του έλαβε την εγκύκλια μόρφωση. Την περίοδο αυτή στη Γαλάτιστα, όπως και σε άλλα μέρη της Χαλκιδικής, «έχουσι σχολεία αρκετά καλά κατηρτισμένα και προσωπικόν διδασκάλων εις την διδασκαλίαν αυτών». Αξίζει να αναφερθεί πως από την Γαλάτιστα την ίδια εποχή ήταν οι σπουδαίοι συγγενείς αγιογράφοι λεγόμενοι Γαλατσάνοι, οι οποίοι αγιογράφησαν πολλές εικόνες και τοιχογραφίες στό Άγιον Όρος, και πολλά έργα τους σώζονται στη μονή Βατοπαιδίου.
Νέος μεταβαίνει για προσκύνηση των Αγίων Τόπων στα Ιεροσόλυμα, όπου παραμένει, κείρεται μοναχός και γίνεται μέλος της Αγιοταφικής Αδελφότητος. Από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Παρθένιο (1737 - 1766 μ.Χ.), χειροτονείται ιερεύς του Παναγίου Τάφου.
Κατόπιν αποστέλλεται οικονόμος του μετοχίου του Παναγίου Τάφου στη Θεσσαλονίκη, που ήταν ο ναός της Νέας Παναγίας κοντά στον Λευκό Πύργο, όπου υπάρχει και σήμερα. Κατά την εκεί παραμονή του δίδασκε στην Αστική Σχολή Θεσσαλονίκης.
Το 1743 μ.Χ. ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Παρθένιος έστειλε τον αρχιμανδρίτη Αγάπιο στη Μόσχα για συλλογή εράνων προς εξόφληση του μεγάλου χρέους του Παναγίου Τάφου προς τους δανειστές του Πατριαρχείου. Ο Αγάπιος λόγω πολλών και διαφόρων προβλημάτων παρέμεινε στη Ρωσία ως το 1747 μ.Χ. και επέστρεψε με ένα ικανό ποσό πρός εξόφληση του χρέους.
Όταν επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη συνέχισε το διδακτικό του έργο στην εκεί σχολή. Κατόπιν δίδαξε ως καθηγητής στην Αθωνιάδα Ακαδημία, κοντά στη μονή Βατοπαιδίου. Με υπόδειξη του σοφού διδασκάλου Ευγένιου Βούλγαρη ο Άγιος διορίστηκε από το σεπτό Οικουμενικό Πατριαρχείο Σχολάρχης της Αθωνιάδος: «Το ενδιαφέρον της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας ηυξήθη έτι περισσότερον εν τοις πρώτοις χρόνοις διά του διορισμού Εφορίας εν Κωνσταντινουπόλει και Άθωνι, επιτρόπων εν τη Ευρώπη και Σχολαρχών, ως τού Νεοφύτου Καυσοκαλυβίτου, του εναρέτου και σοφού Αρχιμ. Αγαπίου Αγιοταφίτου του και μαρτυρικώς τελειωθέντος κατά την 18ην Αυγούστου τού 1752 εν τη Θέρμη της Θεσσαλονίκης και εν συνεχεία του θαυμασίου και σοφωτάτου Ιεροδιακόνου Ευγενίου τού Βουλγάρεως».
Ο πολύς Ευγένιος Βούλγαρης σε επιστολή του της 10 Απριλίου 1752 μ.Χ. από τα Ιωάννινα προς τον Αγάπιο τον συγχαίρει για την ανάληψη των καθηκόντων του στην Αθωνιάδα. Την επιστολή αυτή είχε στο αρχείο του ο λόγιος επίσκοπος Καμπανίας Θεόφιλος (1749 - 1795 μ.Χ.), που υπήρξε μαθητής του Βούλγαρη στα Ιωάννινα. Από τα Ιωάννινα ήταν ο Θεόφιλος, και έδρα της επισκοπής του ήταν η Κουλακιά Θεσσαλονίκης, όπου σημειώνει ο ίδιος: « Η επιστολή αύτη επέμφθη τω σοφωτάτω αρχιμανδρίτη τού Παναγίου Τάφου Κυρίω Αγαπίω, ον περ απέκτειναν έξω της Θεσσαλονίκης, κακοποιοί φονείς Γενίτζαροι, επανακάμπτοντα από Γαλατίστης της πατρίδος αυτού κατά τδ ,αψνβ΄ Αυγούστου ιη΄! Φεύ τω δυστυχεί γένει ημών διά την στέρησιν τοιούτου σοφωτάτου ανδρός. Όντως τα κρίματα τού Θεού άβυσσος πολλή».
Στις 18 Αυγούστου 1752 μ.Χ. ο ενάρετος και σοφός «Αρχιμανδρίτης τού Παναγίου Τάφου, ο Μεγάλος Διδάσκαλος τού Γένους, ο σοφώτατος Σχολάρχης της Αθωνιάδος Αγάπιος ο Αγιοταφίτης φονεύεται μαρτυρικώς έξω από την Θεσσαλονίκη, πλησίον της Θέρμης, από κακοποιούς Γενιτσάρους καθώς ερχόταν από την Γαλάτιστα προς την Θεσσαλονίκην».
Γνωρίζουμε ότι την εποχή αυτή το στράτευμα των βίαιων Γενιτσάρων στην περιοχή αυτή προέβαινε σε λεηλασίες, αρπαγές και αιματοχυσίες σε βάρος του Ορθοδόξου λαού. Μας είναι άγνωστο τι συνέβη κατά τη σύλληψη και το μαρτύριο του Αγαπίου. Όπως επίσης δεν γνωρίζουμε που ενταφιάσθηκε και τι απέγιναν τα τίμια λείψανα του.
Η πρώτη εκδήλωση πρός τιμή τού αγίου Αγαπίου έγινε το 1977 μ.Χ. στη γενέτειρα του από τον σεβασμιώτατο μητροπολίτη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ.κ. Νικόδημο, με ενέργειες του πρωτοσυγκέλλου αυτής αρχιμ. Χρυσοστόμου Μαϊδώνη. Η εικόνα του Αγίου αγιογραφήθηκε από τον Αγιορείτη ιερομόναχο Βενέδικτο Νεοσκητιώτη το 1997 μ.Χ. και τοποθετήθηκε στον ιερό ναό Παναγίας Γαλάτιστας. Ανεγείρεται ναός πρός τιμή του στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Την ιερά ακολουθία του συνέθεσε ο υμνογράφος Χαραλάμπης Μπούσιας.
Η μνήμη του είναι άγνωστη στους συναξαριστές. Τιμάται στις 18 Αυγούστου.
Νέος μεταβαίνει για προσκύνηση των Αγίων Τόπων στα Ιεροσόλυμα, όπου παραμένει, κείρεται μοναχός και γίνεται μέλος της Αγιοταφικής Αδελφότητος. Από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Παρθένιο (1737 - 1766 μ.Χ.), χειροτονείται ιερεύς του Παναγίου Τάφου.
Κατόπιν αποστέλλεται οικονόμος του μετοχίου του Παναγίου Τάφου στη Θεσσαλονίκη, που ήταν ο ναός της Νέας Παναγίας κοντά στον Λευκό Πύργο, όπου υπάρχει και σήμερα. Κατά την εκεί παραμονή του δίδασκε στην Αστική Σχολή Θεσσαλονίκης.
Το 1743 μ.Χ. ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Παρθένιος έστειλε τον αρχιμανδρίτη Αγάπιο στη Μόσχα για συλλογή εράνων προς εξόφληση του μεγάλου χρέους του Παναγίου Τάφου προς τους δανειστές του Πατριαρχείου. Ο Αγάπιος λόγω πολλών και διαφόρων προβλημάτων παρέμεινε στη Ρωσία ως το 1747 μ.Χ. και επέστρεψε με ένα ικανό ποσό πρός εξόφληση του χρέους.
Όταν επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη συνέχισε το διδακτικό του έργο στην εκεί σχολή. Κατόπιν δίδαξε ως καθηγητής στην Αθωνιάδα Ακαδημία, κοντά στη μονή Βατοπαιδίου. Με υπόδειξη του σοφού διδασκάλου Ευγένιου Βούλγαρη ο Άγιος διορίστηκε από το σεπτό Οικουμενικό Πατριαρχείο Σχολάρχης της Αθωνιάδος: «Το ενδιαφέρον της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας ηυξήθη έτι περισσότερον εν τοις πρώτοις χρόνοις διά του διορισμού Εφορίας εν Κωνσταντινουπόλει και Άθωνι, επιτρόπων εν τη Ευρώπη και Σχολαρχών, ως τού Νεοφύτου Καυσοκαλυβίτου, του εναρέτου και σοφού Αρχιμ. Αγαπίου Αγιοταφίτου του και μαρτυρικώς τελειωθέντος κατά την 18ην Αυγούστου τού 1752 εν τη Θέρμη της Θεσσαλονίκης και εν συνεχεία του θαυμασίου και σοφωτάτου Ιεροδιακόνου Ευγενίου τού Βουλγάρεως».
Ο πολύς Ευγένιος Βούλγαρης σε επιστολή του της 10 Απριλίου 1752 μ.Χ. από τα Ιωάννινα προς τον Αγάπιο τον συγχαίρει για την ανάληψη των καθηκόντων του στην Αθωνιάδα. Την επιστολή αυτή είχε στο αρχείο του ο λόγιος επίσκοπος Καμπανίας Θεόφιλος (1749 - 1795 μ.Χ.), που υπήρξε μαθητής του Βούλγαρη στα Ιωάννινα. Από τα Ιωάννινα ήταν ο Θεόφιλος, και έδρα της επισκοπής του ήταν η Κουλακιά Θεσσαλονίκης, όπου σημειώνει ο ίδιος: « Η επιστολή αύτη επέμφθη τω σοφωτάτω αρχιμανδρίτη τού Παναγίου Τάφου Κυρίω Αγαπίω, ον περ απέκτειναν έξω της Θεσσαλονίκης, κακοποιοί φονείς Γενίτζαροι, επανακάμπτοντα από Γαλατίστης της πατρίδος αυτού κατά τδ ,αψνβ΄ Αυγούστου ιη΄! Φεύ τω δυστυχεί γένει ημών διά την στέρησιν τοιούτου σοφωτάτου ανδρός. Όντως τα κρίματα τού Θεού άβυσσος πολλή».
Στις 18 Αυγούστου 1752 μ.Χ. ο ενάρετος και σοφός «Αρχιμανδρίτης τού Παναγίου Τάφου, ο Μεγάλος Διδάσκαλος τού Γένους, ο σοφώτατος Σχολάρχης της Αθωνιάδος Αγάπιος ο Αγιοταφίτης φονεύεται μαρτυρικώς έξω από την Θεσσαλονίκη, πλησίον της Θέρμης, από κακοποιούς Γενιτσάρους καθώς ερχόταν από την Γαλάτιστα προς την Θεσσαλονίκην».
Γνωρίζουμε ότι την εποχή αυτή το στράτευμα των βίαιων Γενιτσάρων στην περιοχή αυτή προέβαινε σε λεηλασίες, αρπαγές και αιματοχυσίες σε βάρος του Ορθοδόξου λαού. Μας είναι άγνωστο τι συνέβη κατά τη σύλληψη και το μαρτύριο του Αγαπίου. Όπως επίσης δεν γνωρίζουμε που ενταφιάσθηκε και τι απέγιναν τα τίμια λείψανα του.
Η πρώτη εκδήλωση πρός τιμή τού αγίου Αγαπίου έγινε το 1977 μ.Χ. στη γενέτειρα του από τον σεβασμιώτατο μητροπολίτη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ.κ. Νικόδημο, με ενέργειες του πρωτοσυγκέλλου αυτής αρχιμ. Χρυσοστόμου Μαϊδώνη. Η εικόνα του Αγίου αγιογραφήθηκε από τον Αγιορείτη ιερομόναχο Βενέδικτο Νεοσκητιώτη το 1997 μ.Χ. και τοποθετήθηκε στον ιερό ναό Παναγίας Γαλάτιστας. Ανεγείρεται ναός πρός τιμή του στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Την ιερά ακολουθία του συνέθεσε ο υμνογράφος Χαραλάμπης Μπούσιας.
Η μνήμη του είναι άγνωστη στους συναξαριστές. Τιμάται στις 18 Αυγούστου.
Όσιοι Αγάπιος και Πορφύριος οι Κολλυβάδες οι ασκητές
Οι ιδρυτές του απόκρημνου Ασκηταριού στα άκρα του Μέσα Βουνού, ανάμεσα από τους όρμους Περίσσιας και Καμαρίου Θήρας, είναι οι όσιοι κολλυβάδες Αγάπιος και Πορφύριος.
Το 1822 μ.Χ. έφτασε στην Σαντορίνη ο ρακένδυτος μοναχός από το Άγιο Όρος, όσιος Αγάπιος Μεταξάς, ο οποίος καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Κατέστη ευαγγελιστής του νησιού με το αγνό και άδολο κήρυγμά του. Αρχικά ασκήτευε σε ένα σπήλαιο στο Μονόλιθο. Το Ασκητήριο αμέσως μετετράπη σε πνευματική πηγή για τους διψώντες για αληθινό Λόγο και προσευχή. Στο μοναστήρι του Προφήτου Ηλία την εποχή αυτή εγκαταβίωνε ο ενάρετος ιερομόναχος Πορφύριος Μηνδρινός από τη Γωνιά της Θήρας, ο οποίος επιθυμούσε να ζήση ερημικά. Ως μοναδικό τόπο ησυχίας στο νησί σκέφτηκε το απόμερο και απόκρημνο μέρος πέρα της Αρχαίας Θήρας. Το λογισμό του αυτό εμπιστεύτηκε στον καθηγούμενο της Μονής του, Γεράσιμο Μαυρομμάτη, ο οποίος όμως αρνήθηκε να φύγει από τη Μονή λόγω της λειψανδρίας, που τη μάστιζε.
Η φήμη του οσίου Αγαπίου είχε φτάσει και στη Μονή του Προφήτου Ηλιού. Ήρθε η στιγμή που ο Πορφύριος τον συνάντησε και εν τέλει τον ακολούθησε. Οι δύο τους αργότερα κατέφυγαν στην κολλυβάδικη Μονή Προφήτου Ηλιού Ύδρας, όπου ο Πορφύριος έγινε μύστης του κολλυβαδικού πνεύματος. Από εκεί με την ευχή του Καθηγουμένου της Μονής επιστρέφουν στη Θήρα στο Ασκηταριό του Μονόλιθου.
Οι πιστοί κατέκλυζαν το μέρος για να αναπαυθούν πνευματικά. Αργότερα μεταφέρονται στη Γωνιά και τελούν τις ακολουθίες τους στο Ναό της Μεταμορφώσεως. Την εποχή αυτή άρχισαν να κατασκευάζουν το άβατο και κρημνώδες - πάνω από τον ορμίσκο «Κιόνι» - Ασκητήριό τους στα άκρα του Μέσα Βουνού. Στη Γωνιά το Ασκητήριο το διαμόρφωσαν μοναστική παλαίστρα για γυναίκες. Το έτος του 1844 μ.Χ. κοιμήθηκε ο όσιος Αγάπιος, ο οποίος αναπαύεται στο Ασκητήριο και ο λαός έδωσε εντολή στον αγιογράφο Μερκούριο Σιγάλα να κατασκευάσει δύο εικόνες του Οσίου. Τη μια την τοποθέτησαν στον τάφο του και την άλλη στο Ναό του Αγίου Νικολάου στην παραλία στό Καμάρι.
Τρία χρόνια μετά την κοίμησή του τελέσθηκε η ανακομιδή του σκηνώματός του από τον αντιπρόσωπο της Μονής Προφήτου Ηλιού Ύδρας, γέροντα Κυπριανό Ντακουτρό, ο οποίος κατέφτασε στη Θήρα για αυτό το σκοπό. Μετέφερε τα λείψανα του Αγαπίου στη Μονή της μετανοίας του στην Ύδρα.
Μετά την κοίμηση του Αγαπίου δόθηκε εντολή στον Πορφύριο να εφημερεύει στον ιστορικό Ναό του Τιμίου Σταυρού στην Περίσσα Θήρας. Το 1845 μ.Χ. μετέβη στη Θήρα ο αρχιεπίσκοπος Κυκλάδων Δανιήλ, ο οποίος ήταν πολέμιος του αναγεννησιακού κολλυβαδικού κινήματος. Όταν πληροφορήθηκε για τον πνευματικό αγώνα των Κολλυβάδων και ιδιαίτερα ότι δεν προσκυνούσαν τις «νέες δυτικές θρησκευτικές αντιλήψεις» της ξενοκίνητης εξουσίας της βαυαροκρατίας, ζήτησε από τον ομολογητή Πορφύριο να αρνηθεί τον αγώνα του, αλλά εκείνος έμεινε ανυποχώρητος. Μετά από αυτή την άρνηση ο Δανιήλ υπέβαλε αναφορά στην αποδυναμωμένη και ελεγχόμενη από τα γρανάζια της κοσμικής εξουσίας, Ιερά Σύνοδο του Βασιλείου της Ελλάδος. Δικάστηκε ερήμην χωρίς απολογία και καταδικάστηκε σε εξορία στη Μονή Ευαγγελιστρίας της Σκιάθου, όπου και κοιμήθηκε στις 26 Μαρτίου 1852 μ.Χ.
Και οι δύο κολλυβάδες Όσιοι, Αγάπιος και Πορφύριος, τιμώνται μαζί στις 18 Αυγούστου.
Το 1822 μ.Χ. έφτασε στην Σαντορίνη ο ρακένδυτος μοναχός από το Άγιο Όρος, όσιος Αγάπιος Μεταξάς, ο οποίος καταγόταν από την Κωνσταντινούπολη. Κατέστη ευαγγελιστής του νησιού με το αγνό και άδολο κήρυγμά του. Αρχικά ασκήτευε σε ένα σπήλαιο στο Μονόλιθο. Το Ασκητήριο αμέσως μετετράπη σε πνευματική πηγή για τους διψώντες για αληθινό Λόγο και προσευχή. Στο μοναστήρι του Προφήτου Ηλία την εποχή αυτή εγκαταβίωνε ο ενάρετος ιερομόναχος Πορφύριος Μηνδρινός από τη Γωνιά της Θήρας, ο οποίος επιθυμούσε να ζήση ερημικά. Ως μοναδικό τόπο ησυχίας στο νησί σκέφτηκε το απόμερο και απόκρημνο μέρος πέρα της Αρχαίας Θήρας. Το λογισμό του αυτό εμπιστεύτηκε στον καθηγούμενο της Μονής του, Γεράσιμο Μαυρομμάτη, ο οποίος όμως αρνήθηκε να φύγει από τη Μονή λόγω της λειψανδρίας, που τη μάστιζε.
Η φήμη του οσίου Αγαπίου είχε φτάσει και στη Μονή του Προφήτου Ηλιού. Ήρθε η στιγμή που ο Πορφύριος τον συνάντησε και εν τέλει τον ακολούθησε. Οι δύο τους αργότερα κατέφυγαν στην κολλυβάδικη Μονή Προφήτου Ηλιού Ύδρας, όπου ο Πορφύριος έγινε μύστης του κολλυβαδικού πνεύματος. Από εκεί με την ευχή του Καθηγουμένου της Μονής επιστρέφουν στη Θήρα στο Ασκηταριό του Μονόλιθου.
Οι πιστοί κατέκλυζαν το μέρος για να αναπαυθούν πνευματικά. Αργότερα μεταφέρονται στη Γωνιά και τελούν τις ακολουθίες τους στο Ναό της Μεταμορφώσεως. Την εποχή αυτή άρχισαν να κατασκευάζουν το άβατο και κρημνώδες - πάνω από τον ορμίσκο «Κιόνι» - Ασκητήριό τους στα άκρα του Μέσα Βουνού. Στη Γωνιά το Ασκητήριο το διαμόρφωσαν μοναστική παλαίστρα για γυναίκες. Το έτος του 1844 μ.Χ. κοιμήθηκε ο όσιος Αγάπιος, ο οποίος αναπαύεται στο Ασκητήριο και ο λαός έδωσε εντολή στον αγιογράφο Μερκούριο Σιγάλα να κατασκευάσει δύο εικόνες του Οσίου. Τη μια την τοποθέτησαν στον τάφο του και την άλλη στο Ναό του Αγίου Νικολάου στην παραλία στό Καμάρι.
Τρία χρόνια μετά την κοίμησή του τελέσθηκε η ανακομιδή του σκηνώματός του από τον αντιπρόσωπο της Μονής Προφήτου Ηλιού Ύδρας, γέροντα Κυπριανό Ντακουτρό, ο οποίος κατέφτασε στη Θήρα για αυτό το σκοπό. Μετέφερε τα λείψανα του Αγαπίου στη Μονή της μετανοίας του στην Ύδρα.
Μετά την κοίμηση του Αγαπίου δόθηκε εντολή στον Πορφύριο να εφημερεύει στον ιστορικό Ναό του Τιμίου Σταυρού στην Περίσσα Θήρας. Το 1845 μ.Χ. μετέβη στη Θήρα ο αρχιεπίσκοπος Κυκλάδων Δανιήλ, ο οποίος ήταν πολέμιος του αναγεννησιακού κολλυβαδικού κινήματος. Όταν πληροφορήθηκε για τον πνευματικό αγώνα των Κολλυβάδων και ιδιαίτερα ότι δεν προσκυνούσαν τις «νέες δυτικές θρησκευτικές αντιλήψεις» της ξενοκίνητης εξουσίας της βαυαροκρατίας, ζήτησε από τον ομολογητή Πορφύριο να αρνηθεί τον αγώνα του, αλλά εκείνος έμεινε ανυποχώρητος. Μετά από αυτή την άρνηση ο Δανιήλ υπέβαλε αναφορά στην αποδυναμωμένη και ελεγχόμενη από τα γρανάζια της κοσμικής εξουσίας, Ιερά Σύνοδο του Βασιλείου της Ελλάδος. Δικάστηκε ερήμην χωρίς απολογία και καταδικάστηκε σε εξορία στη Μονή Ευαγγελιστρίας της Σκιάθου, όπου και κοιμήθηκε στις 26 Μαρτίου 1852 μ.Χ.
Και οι δύο κολλυβάδες Όσιοι, Αγάπιος και Πορφύριος, τιμώνται μαζί στις 18 Αυγούστου.