–https://youtu.be/zQon68VZnr8?t=1 – Katihisis
Ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας κατά τοῦ αἱρετίζοντος Νεστορίου Κωνσταντινουπόλεως
Τήν Κυριακή 20 Ὀκτωβρίου 2024 στήν αἴθουσα τῆς Ἑταιρείας Ὀρθοδόξων Σπουδῶν (Σούτσου 3) ὁ Μοναχός π. Σεραφείμ Ζήσης στό καθιερωμένο κυριακάτικο μάθημα (ὧρες 11:30 – 13:00) ἀνἐπτυξε τό θέμα «Πῶς ἀντιμετωπίζουν οἱ Ὀρθόδοξοι Προκαθήμενοι ἕνα αἱρετίζοντα Προκαθήμενο». Ἀναγνώσθηκαν, μεταφερμένες στήν νεοελληνική, ἐπιστολές τῶν ἐτῶν 429 καί 430 τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας καί ἄλλων ἐκκλησιαστικῶν προσωπικοτήτων, ἀλλά καί τοῦ αἱρεσιάρχου Νεστορίου, Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, οἱ ὁποῖες προηγήθηκαν τῆς Γ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καί τήν προετοίμασαν.
Στήν ἀκολουθήσασα Γ’ Οἰκουμενική Σύνοδο τοῦ 431 μ.Χ. ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ΚΠόλεως Νεστόριος καταδικάσθηκε ἐρήμην ὡς αἱρετικός, ἐπειδή δέν μετενόησε γιά τήν αἵρεσή του, τοῦ διαχωρισμοῦ δηλαδή τοῦ Χριστοῦ σέ δύο πρόσωπα καί τῆς συνεπαγομένης ἀρνήσεως τοῦ ὀρθοδόξου ὅρου «Θεοτόκος» περί τῆς Παναγίας μας.
Ἀπό τίς Ἐπιστολές (τό αὐθεντικό κείμενο τῶν ὁποίων εὑρίσκεται στήν Patrologia Graeca τοῦ ἀββᾶ Migne, τόμος 77), προκύπτουν ἀβιάστως τά ἑξῆς συμπεράσματα, μεταξύ καί ἄλλων πολλῶν:
(α) ἡ προάσπιση τῆς Πίστεως δέν περιορίζεται ἀπό ὁριοθετήσεις ἐκκλησιαστικῆς δικαιοδοσίας. Ὁ Ἅγιος Κύριλλος, ἐν προκειμένῳ, παρεμβαίνει στά «ἐσωτερικά» τῆς Ἐκκλησίας ΚΠόλεως μέ ἀφορμή τό «παγκόσμιο σκάνδαλο» πού προέκυψε ἀπό τήν διδασκαλία τοῦ Νεστορίου·
(β) ἀπόλυτη προτεραιότης τῶν σωστῶν Ἑπισκόπων εἶναι ἡ ὑπεράσπιση τῆς δογματικῆς Πίστεως, πρός σωτηρία τῶν Ὀρθοδόξων Πιστῶν·
(γ) ἡ διαφορά στό δογματικό φρόνημα συνεπάγεται κανονικῶς καί ἄμεση διακοπή τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας, ἄν καί τοῦτο μπορεῖ πρός ὀλίγον νά ἀναβληθεῖ, χάριν τῆς προοπτικῆς εὐνοϊκοτέρων ἐξελίξεων (μετανοίας τοῦ αἱρετίζοντος, καί συνεπῶς ἀποφυγῆς ἐκτενῶν διχονοιῶν κ.λπ.)·
(δ) ἡ συλλειτουργία μέ αἱρετίζοντα (ὡς ἐν προκειμένῳ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Νεστορίου μέ τόν αἱρετίζοντα Ἐπίσκοπό του Δωρόθεο, ἀφοῦ ἐκεῖνος, ὁ Δωρόθεος, ἐξύβρισε δημοσίως τούς θεοτοκοφίλους, ἀναθεματίζοντας ὅσους χρησιμοποιοῦν τόν ὅρο «Θεοτόκος») θεωρεῖται ἀπόδειξη ὁμοφροσύνης πρός ἐκεῖνον·
(ε) ἡ ἄμεση διακοπή κοινωνίας (ἀποτείχιση) τῶν Πιστῶν ἀπό τόν αἱρετίζοντα ἐπαινεῖται ὡς ὁμολογία Πίστεως, καί οἱ ἐναντίον της Ποινές περιφρονοῦνται καί ἀκυρώνονται ἀπό τούς ἁπανταχοῦ Ὀρθοδόξους. Ἔτσι ἔγινε ἐν προκειμένῳ μέ τόν πληθυσμό τῆς Κωνσαντινουπόλεως, ὁ ὁποῖος ἐν τῷ συνόλῳ του (μαζί μέ τόν Κλῆρο καί τά Μοναστήρια) ἀπομόνωσε ἀμέσως τόν Νεστόριο καί ἀποτειχίστηκε ἀπό αὐτόν, «ἐκτός ἀπό ὀλίγους ἐπιπολαίους καί κόλακες»·
(στ) ἐν καιρῷ ἀνάγκης καί διωγμοῦ, μποροῦν νά τελοῦνται Ἀκολουθίες καί Θ. Λειτουργία καί κατ’ οἶκον (ὡς ἡ περίπτωση τοῦ Πρεσβυτέρου Φιλίππου, συκοφαντηθέντος καί τιμωρηθέντος ἀπό τόν Νεστόριο)·
(ζ) οἱ Ὀρθόδοξοι Ἐπίσκοποι καί Προκαθήμενοι ἐπιβάλλουν προκαταρκτικά τόν αἱρετίζοντα Ἐπίσκοπο/Προκαθήμενο σέ ἔλεγχο φρονημάτων, ἀπαιτώντας ἀπό αὐτόν ὀρθόδοξες ἀπαντήσεις, καί τελικῶς τοῦ ἐπιβάλλουν προθεσμία ἀπολογίας μέ ἀπειλή καθαιρέσεως καί ἀφορισμοῦ (ἀκοινωνησίας).