Γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
Ἀπαντήσεις ἀποριῶν (Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου)
Απορία 74η
«Πώς θα αντιδράσουμε σε έναν διωγμό της Εκκλησίας;»
β) «Κατανοούμε σήμερα το μαρτύριον;»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 9-11-1986]
Αν το θέλετε, παιδιά, δεν έχει πάψει ποτέ ο διωγμός. Και δεν έχει γίνει ποτέ καμιά ανακωχή. Απλώς μπορεί κάποιος τόπος να έχει κάποια ειρήνη για μια στιγμή, ένας άλλος τόπος όμως να έχει πόλεμον, να έχει διωγμόν. Αυτό από την αρχαιότητα. Θα δούμε μέσα στην Αγία Γραφή, στο βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων, ότι η Ιουδαία, λέγει, είχε ειρήνη. Δηλαδή η Εκκλησία στην Ιουδαία είχε ειρήνη. Δηλαδή δεν είχε διωγμό. Μπορούσε όμως κάποιος άλλος διωγμός παραπέρα να εγίνετο. Έτσι η Εκκλησία, είτε σε αυτόν τον τόπο, είτε σε εκείνον τον τόπο, πάντοτε έχει διωγμό από τον καιρό που ενεφανίσθη.
Θα λέγαμε ότι στην Ελλάδα δεν έχουμε διωγμό. Μπορεί όμως αύριο το πρωί, προσέξτε με, αύριο το πρωί, 10 Νοεμβρίου, μη σας κάνει εντύπωση - έχουμε σήμερα 9-, αύριο το πρωί, να δείτε δεν ξέρω τι να βγαίνει, κάποιος νόμος, κάτι, δεν ξέρω τι, και να στρέφεται εναντίον της Εκκλησίας. Θα μου πείτε… καλά, έτσι, αύριο το πρωί; Ε, καλά, θέλω να πω ότι πάρα πολύ γρήγορα, πάρα πολύ σύντομα.
Αλλά, όταν λέμε διωγμό, τι εννοούμε; Εννοούμε ότι θα μας δημεύσουν την περιουσία, ότι θα κλείσουν τους ναούς; Τι ακριβώς είναι ο διωγμός; Ότι θα υφιστάμεθα το μαρτύριον;
Βεβαίως δεν είναι πάντοτε αυτό ο διωγμός. Είναι και άλλα πράγματα ο διωγμός. Εάν μία πολιτεία μπορεί να στρέφεται εναντίον της Εκκλησίας, αυτή η πολιτεία να είναι χωρισμένη από την Εκκλησία ή να μην είναι χωρισμένη από την Εκκλησία. Εδώ στην Ελλάδα η πολιτεία δεν είναι χωρισμένη από την Εκκλησία. Σε άλλους τόπους η Εκκλησία είναι χωρισμένη από την πολιτεία. Το να υπάρχουν λοιπόν κάποια νομοθετήματα, κάποιες σχέσεις τέτοιες που να προσβάλλουν την Εκκλησία, αυτό είναι συνηθέστατο. Αυτό το ζούμε και σήμερα μέσα στην Εκκλησία μας. Θα έχετε πάρα πολλές φορές δει, θα έχετε ακούσει, θα έχετε διαβάσει, ότι αυτό αποτελεί στοιχείο διωγμού κατά της Εκκλησίας μας κ.ο.κ.
Έτσι, όπως βλέπετε, ο διωγμός δεν είναι κάτι που μπορούμε να το φανταστούμε, όπως στην αρχαιότητα που διαβάζουμε στα μαρτυρολόγια. Ο διωγμός μπορεί να πάρει πάρα πολλές μορφές. Ξαναλέγω, πάρα πολλές μορφές. Το ότι μπορεί να βγάλουμε το μάθημα των Θρησκευτικών από τα σχολεία, αυτός είναι ένας διωγμός, το ότι μπορεί να είναι τα βοηθήματα των Θρησκευτικών, των εγχειριδίων δηλαδή, να είναι αλλοιωμένα, κι αυτό είναι ένας διωγμός κ.ο.κ.
Αλλά σε όλες αυτές τις περιπτώσεις τι θα μπορούσε κανείς να πει; Ή καλύτερα πριν προχωρήσω σε αυτό, τι νομίζετε, ότι ο διωγμός αυτός δεν υπάρχει μέσα στο σπίτι μας; Μιλάμε για κάτι πιο εξωτερικό. Δεν υπάρχει μέσα στο σπίτι μας; Ποιος σας είπε ότι μπορεί να έχετε αγαθές σχέσεις εσείς αν οι γονείς σας δεν πιστεύουν στον Θεό, δεν πιστεύουν στον Ιησού Χριστό ή πιστεύουν, αλλά έχουν μία διαφορετική αντίληψη περί του Ευαγγελίου και δουν εσάς να ζείτε μία πνευματική ζωή, τι πιστεύετε, δεν μπορούν να ασκήσουν διωγμόν; Εάν πείτε ότι θα πηγαίνω κάθε Κυριακή στην Εκκλησία, δεν μπορούν να ασκήσουν διωγμό να σας εμποδίσουν να εκκλησιάζεστε; Εάν πείτε ότι θα θέλατε να νηστεύετε και δεν σας βοηθούν να νηστέψετε ή να κάνετε προσευχή και να έλθουν, να έλθει η μητέρα σας να σας ενοχλεί εκεί που κάνετε προσευχή, αυτό δεν είναι ένας διωγμός; Μην ξεχνάτε εκείνο τον λόγο του Κυρίου που είπε: «Καί ἐχθροὶ τοῦ ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοὶ αὐτοῦ». Δηλαδή οι ίδιοι οι σπιτικοί του να είναι εχθροί του. Μην ξεχνάτε ακόμη, όταν λέγει ο Κύριος ότι μπορεί να στραφεί ο γιος κατά του πατέρα ή ο πατέρας κατά του γιου, η κόρη κατά της μάνας και αντίστροφα, η νύφη κατά της πεθεράς της και αντίστροφα. Όλα αυτά τι δείχνουν; Ότι ο διωγμός μπορεί να είναι πάρα πολύ κοντά μας, να είναι μέσα σε αυτό το ίδιο το σπίτι μας.
Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτός ο διωγμός δεν είναι τι άλλο παρά ο καθ’ ημέραν σταυρός που λέγει ο ιερός Ευαγγελιστής, ο καθ’ ημέραν σταυρός, δηλαδή ο σταυρός τον οποίον πρέπει ο χριστιανός να σηκώνει καθημερινά. Εάν σας ειρωνευτεί μια συμμαθήτριά σας ή ένας συμμαθητής σας, εάν ένας συνάδελφος στη δουλειά σας ειρωνευτεί, αυτό τι είναι; Δεν είναι διωγμός; Και θα είναι ένας διωγμός για εκείνη την ημέρα, ένας σταυρός για εκείνη την ημέρα.
Σε όλα αυτά τι πρέπει να κάνουμε; Γιατί η απορία λέγει: «Ποια θα είναι η αντίδρασή μας σε περίπτωση που κηρύσσεται διωγμός κατά της Εκκλησίας;». Μην περιμένετε να κηρυχτεί για να αντιδράσουμε. Θα πρέπει να αντιδρούμε στον καθ’ ημέραν σταυρό. Πώς; Τίνι τρόπω; Προσέξτε με, με δύο πράγματα, με δύο όπλα. Το ένα είναι η πίστις και το άλλο είναι η υπομονή. Δεν θα πρέπει η πίστις μου να κλονίζεται. Θα πρέπει η πίστις μου να ενισχύεται. Όταν ενισχύεται η πίστις μου, τότε μπορώ να αντέχω.
Είναι, πώς να σας το πω; Όταν βρέχει, βρέχει, βρέχει, βρέχει και αρχίζει το έδαφος να έχει… να μαλακώνει και να βουλιάζει και βλέπω ότι το σπίτι μου, το οικοδόμημά μου μπορεί να γκρεμίσει, να καταρρεύσει, τι κάνω; Ενισχύω τους τοίχους, τα θεμέλια. Τι κάνω; Βάζω υποστηλώματα. Προσπαθώ να κρατήσω το σπίτι να μην καταρρεύσει. Αυτό λέγεται πίστις. Όταν βλέπω τους πειρασμούς να πέφτουν επάνω μου, πρέπει να ενισχύσω την πίστη, για να μην καταρρεύσω· διότι όταν κλονιστεί η πίστη, ήδη κατέρρευσα. Δεν έχω πλέον κανένα έρεισμα, κανένα κάτι που να με κρατήσει. «Τι είναι», λέγει, «εκείνο που σας έκανε να νικήσετε, ω νεανίσκοι», λέγει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης σε μια του επιστολή «να νικήσετε τον κόσμο;». Ἡ πίστις ἡμῶν. Και «αὕτη ἐστὶν ἡ νίκη ἡ νικήσασα τὸν κόσμον, ἡ πίστις ἡμῶν». Η πίστις στο θεανθρώπινο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Όταν πιστεύω στο θεανθρώπινο πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Αυτό είναι θεμελιώδες. Είδατε πόσες θεωρίες λέγονται; Τι είναι αυτό; Διωγμός δεν είναι; Πόσα ακούτε έξω; Τι βιβλία υπάρχουν; Τι σας λένε ακόμη σε αυτό το σπίτι σας το ίδιο… Τι μπορεί να σας πει ένας μεγαλύτερος αδελφός σας ή αδελφή σας. Τι μπορεί να σας πει ο πατέρας σας ή η μητέρα σας. Τι μπορεί να σας πει ο καθηγητής σας ή ο δάσκαλός σας. Από όλες αυτές τις θεωρίες που λέγονται εναντίον του θεανθρωπίνου προσώπου του Χριστού. Αυτό δεν είναι διωγμός; Πώς θα σταθώ; Αν έχω πίστη, ότι εγώ είμαι δεμένος με το θεανθρώπινο πρόσωπο του Ιησού Χριστού.
Και το άλλο, είναι η υπομονή. Λέει ο Κύριος: «Ὁ δέ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται». Εκείνος που θα υπομείνει έως το τέλος, αυτός θα σωθεί. Συνεπώς πρέπει να το καταλάβουμε παιδιά αυτό, ότι η υπομονή και η πίστη είναι το δύο θεμελιώδη και βασικά στοιχεία για να κρατήσει κανείς, να μείνει κανείς όρθιος όταν ασκηθεί κάποιος διωγμός.
Είναι βεβαίως και η αγάπη. Αλλά καλύτερα,ας δούμε και τη δευτέρα απορία, η οποία είναι στο ίδιο χαρτί και μπορώ να πω είναι μία συνέχεια της πρώτης: «Όπως διαβάζουμε στους βίους των αγίων, όλοι οι μάρτυρες χαίρονταν να πεθαίνουν για τον Χριστό. Πόσο θα μπορούσε ο σημερινός άνθρωπος να το κατανοήσει;».
Η αλήθεια είναι ότι δεν το κατανοεί αυτό ο σημερινός άνθρωπος. Προσέξτε με, δεν το κατανοεί. Εδώ είναι το τραγικό στοιχείο της χριστιανικής υπάρξεως. Ο σύγχρονος άνθρωπος, παιδιά, ζει μέσα στην ευδαιμονία της εποχής. Κι επειδή δεν μπορεί να κατανοήσει το σταυρικό νόημα του Ευαγγελίου, ότι το Ευαγγέλιο είναι σταυρικό, ότι πρέπει να άρω τον σταυρό μου για να ακολουθήσω τον Κύριο, αυτό θα πει «σταυρικό», επειδή αυτό σήμερα δεν μπορεί να κατανοηθεί, γι΄αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο σήμερα να κατανοήσουμε την έννοια του μαρτυρίου, του μάρτυρος. Αν πείτε, επί παραδείγματι, για το γενετήσιο, ότι απαιτείται εγκράτεια, θα σας πουν: «Γιατί; Τι φυσικότερο πράγμα να ικανοποιώ το γενετήσιο ένστικτο;». Είναι φυσικό; Το παίρνεις αυτό ως δεδομένο; Είναι ζητούμενο. Αλλά εν τοιαύτη περιπτώσει, κι αν ακόμη έτσι ή αλλιώς ήταν, θα μπορούσε να αντιφάσκει ο Θεός με τον εαυτό Του; Να σου μιλάει για εγκράτεια κι απ’ την άλλη να σε κατασκευάζει να μην μπορείς να κάνεις εγκράτεια; Περίεργο πράγμα. Τι θα κάνω; Θα πιστέψω. Αφού το λέει ο Θεός, αυτό είναι, τελείωσε. Αλλά όταν βλέπεις όλους τους άλλους να αφήνουν αυτό το θέμα ελεύθερο και να το ικανοποιούν κατά το δοκούν, όπως το θέλουν, αυτό είναι ένας πειρασμός. Πρέπει να πιστέψεις ότι το λέει ο Θεός έτσι.
Πάρτε το θέμα της νηστείας. Μέσα σε μια εποχή ευημερίας, σου λέει ο άλλος: «Μα, έχω όλα τα αγαθά, γιατί να νηστέψω;». Δεν το καταλαβαίνει αυτό το πράγμα. Η έννοια της νηστείας, η εντολή της νηστείας είναι ακατανόητη.
Ύστερα, γιατί να μαρτυρήσω; Για ποιο λόγο; Υπάρχει ο ελιγμός, υπάρχει… δεν ξέρω τι θα κάνω. Δεν υπάρχει λόγος να μαρτυρήσω… Όλα αυτά, παιδιά, σήμερα κάνουν στο τέλος τον σύγχρονο άνθρωπο να μην κατανοεί αυτό που λέμε μαρτύριο και μάρτυς.
Αλλά όμως, μη νομίσετε, αν ποτέ συμβεί ένας πειρασμός, κανένας διωγμός, εξωτερικός διωγμός, από εκείνους που αναδεικνύουν μάρτυρες με τη γνωστή διάσταση, όχι με ό,τι είπα προηγουμένως, θα φανούν πολλοί μάρτυρες, πάρα πολλοί. Όπως έχουμε και στην εποχή μας σε διαφορετικούς τόπους πολλούς μάρτυρες· διότι εκείνο το οποίο κάνει τον μάρτυρα είναι το Πνεύμα το Άγιον. Γνωρίζετε, το Πνεύμα το Άγιον δίνει πολλά χαρίσματα. Και ότι όλα αυτά τα χαρίσματα είναι δικά Του. Δεν είναι δικά μας. Ένα από τα χαρίσματα, όχι ένα, το κορυφαίο χάρισμα είναι το μαρτύριον. Να μου δώσει το Πνεύμα του Θεού το χάρισμα να θεραπεύω, δεν είναι σπουδαίο. Το χάρισμα της σοφίας, της γνώσεως, της συνέσεως, του φόβου του Θεού, όλα αυτά είναι σπουδαία χαρίσματα. Αλλά το κορυφαίο όμως είναι το χάρισμα του μαρτυρίου.
Λέγει ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, ότι είναι αδύνατον, αδύνατον να μαρτυρήσει κανείς υπέρ του Χριστού, χωρίς να έχει το δώρο αυτό από το Πνεύμα το Άγιο. Είναι αδύνατο. Διάβαζα χθες ένα βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, με ένα πρόσωπο, τι μετήλθε… Συγκεκριμένα την Ιουδίθ… Πωπω, κατέστρωσε ένα σχέδιο… Τώρα μία γυναίκα με την Αύρα της, τη δούλη της, να βρεθεί στο στρατόπεδο του Ολοφέρνους... Χιλιάδες άνδρες στρατιώτες, δύο γυναίκες να βρεθούν, στο αντίπαλο στρατόπεδο. Κι έφερε εις πέρας ένα φοβερό σχέδιο. Έκανε προσευχή μετά δακρύων στον Θεό για να φέρει εις πέρας αυτό το σχέδιο. Ένα χάρισμα ήταν αυτό. Μπορούσε όμως να αποκεφαλιστεί από τον εχθρό, τον Ολοφέρνη. Μπορούσε. Θα ήτο μία μάρτυς. Κ.ο.κ.
Για διαβάστε, παρακαλώ, το μαρτύριο των επτά Μακκαβαίων. Θα τρομάξετε τα μαρτύρια που τους έκανε ο Αντίοχος ο Επιφανής. Θα τρομάξετε. Κι όμως το μετήλθαν. Να τους γδέρνουν, να τους τηγανίζουν, ζωντανούς. Να τους κόβουν λίγο-λίγο τα μέλη τους. Θα πει κανείς, φρικώδη πράγματα. Ποιος μπορεί να τα αντέξει αυτά; Ε, ναι, ποιος μπορεί να τα αντέξει; Αν δεν έχεις το χάρισμα από το Πνεύμα του Θεού για να αντέξεις; Γι΄ αυτό σας είπα είναι δώρο του Αγίου Πνεύματος.
Και κάτι άλλο είναι. Δεν μπορεί να δώσει το Πνεύμα το Άγιον το δώρο Του αυτό σε μένα, σε σένα; Όχι. Πού το δίδει; Όταν βλέπει κάποιες προϋποθέσεις. Είναι η προαίρεσις. Θέλετε ακόμη; Είναι και η αγάπη. Είναι η αγάπη του Χριστού. Γι΄αυτό λέγει ο Απόστολος Παύλος: «Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπὸ τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ;(Ποιος μπορεί να μας χωρίσει από την αγάπη του Χριστού;) Μάχαιρα; Λιμός;(πείνα) Γυμνότης;». Τι μπορεί να μας χωρίσει; Ύψος; Βάθος; Το ύψος είναι αν μας επαινέσουν και μας τάξουν αξιώματα ή ακόμη αν πέσουμε στο βάθος το να μας αφαιρέσουν ό,τι έχουμε. Περιουσία, θέσεις, αξιώματα και μας ξεφτιλίσουν δημόσια. Ύψος, βάθος, παρόντα, ενεστώτα, μέλλοντα. Τι; Άγγελοι; Ποιος μπορεί να μας μετακινήσει από την αγάπη του Χριστού; Και λέει ο Απόστολος Παύλος: «Είμαι πεπεισμένος ότι κανείς δεν μπορεί να μας μετακινήσει από την αγάπη του Χριστού».
Βλέπετε μια προϋπόθεση μαρτυρίου; Είναι η αγάπη του Ιησού Χριστού. Παιδιά, θα σας έλεγα, προσέξτε, δεν πρέπει να φθάνουμε να πιστεύουμε στον Χριστό· πρέπει να αγαπάμε τον Χριστό. Τότε μπορούμε να έχουμε και μία προκοπή στην πνευματική μας ζωή. Η προκοπή δεν είναι προϊόν της πίστεως· είναι της αγάπης. Και η αγάπη βεβαίως είναι προϊόν της πίστεως. Πρώτα θα πιστέψω και μετά θα αγαπήσω.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/apories_kathxhtikou/apories_kathxhtikou_0074.mp3
Ηχητικό Αρχείο ΕΔΩ:
https://agonasax.blogspot.com/2020/11/09-11-86.html
https://www.youtube.com/watch?v=9XNSZbeKYnQ
Πῶς θ’ ἀντιδράσουμε σ’ ἕνα διωγμό τῆς Ἐκκλησίας; - Το μαρτύριο σήμερα π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου Ἀπαντήσεις ἀποριῶν (Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου) ημερομηνία πού διεξήχθη ἡ ὁμιλία 74 / 09-11-86
Ομιλία του Μακαριστού Γέροντος (1927 – 2006) πατρός
Αθανασίου Μυτιληναίου Ἀπαντήσεις ἀποριῶν (Ἀνωτέρου Κατηχητικοῦ Σχολείου) ημερομηνία πού διεξήχθη ἡ ὁμιλία 74 /09-11-86
