Αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων
ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΙΖ΄(παράγραφοι Ε΄- ΛΗ΄)
«Καί εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον»:
ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
Ε΄.Το Άγιο Πνεύμα έχει βέβαια διάφορες ονομασίες, Ένα όμως και το Αυτό είναι το Πνεύμα το Άγιο, αυτοζωή, αυθυπόστατο και πάντοτε παρευρίσκεται με τον Πατέρα και τον Υιό. Και όχι πως από το στόμα και τα χείλη του Πατέρα ή του Υιού λαλείται ή αναπνέεται, ούτε πως στον αέρα διαχέεται, αλλά είναι ενυπόστατο. Λαλεί και Αυτό και ενεργεί και διακυβερνά πάνσοφα και αγιάζει ταυτισμένο βουλητικά και ενεργητικά με τον Πατέρα και τον Υιό, αλλά χωρίς να χάνει τη δική Του ξεχωριστή υπόσταση. Δηλαδή η σωτήρια οικονομία προς εμάς είναι συνεχής, σύμφωνη και μία. Και προέρχεται από τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, όπως ήδη έχουμε εξηγήσει. Θέλω δηλαδή να θυμάστε όσα τελευταία είπαμε. Και εκείνο να ξέρετε καλά, ότι δεν είναι άλλο το Πνεύμα στον μωσαϊκό Νόμο και στους Προφήτες και άλλο στα Ευαγγέλια και στους Αποστόλους, αλλά είναι Ένα και το Αυτό το Πνεύμα το Άγιο και στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη, το Οποίο μίλησε στις θείες Γραφές.
Ἐπιστολὴ ἐγκύκλιος τοῦ μακαρίου Ἀθανασίου ἐπισκόπου Ἀλεξανδρείας
Τοῖς κατὰ τόπον συλλειτουργοῖς, κυρίοις ἀγαπητοῖς, Ἀθανάσιος ἐν κυρίῳ χαίρειν.
Ἃ μὲν πεπόνθαμεν δεινὰ καὶ ἀφόρητά ἐστι, καὶ οὐκ ἔστιν ἐπαξίως αὐτῶν μνημονεῦσαι· ἵνα δὲ ταχύτερον τὸ δεινὸν τῶν συμβεβηκότων γνωσθῆναι δυνηθῇ, καλὸν ἡγησάμην ἱστορίας ἀπὸ τῶν γραφῶν μνημονεῦσαι. ἀνήρ ποτε Λευίτης ἀδικηθεὶς εἰς τὴν γυναῖκα καὶ τὴν ὑπερβολὴν τοῦ μύσους ἑωρακώς (Ἑβραία γὰρ ἦν ἡ γυνὴ καὶ ἐκ τῆς Ἰούδα φυλῆς ἐτύγχανε) καὶ καταπλαγεὶς ἐπὶ τοῖς τολμηθεῖσιν εἰς αὐτὸν παρανομήμασιν, ὡς ἡ θεία τῶν Κριτῶν διαγορεύει γραφή, διελὼν τὴν γυναῖκα ἀπέστειλε κατὰ πᾶσαν φυλὴν τοῦ Ἰσραήλ, ἵνα μὴ εἰς αὐτὸν μόνον, ἀλλὰ καὶ εἰς πάντας κοινὸν τὸ τοιοῦτον ἀδίκημα πιστευθῇ, καὶ ἵνα, ἐὰν μὲν συμπαθῶσιν, ἐκδικήσωσιν, ἐὰν δὲ παρίδωσιν, ὡς αὐτοὶ λοιπὸν ἀδικήσαντες αἰσχυνθῶσι. καὶ οἱ μὲν ἀποσταλέντες τὸ γεγονὸς ἀπήγγελον, οἱ δὲ ἀκούοντες καὶ ὁρῶντες ἔλεγον μηδέποτε τὰ τοιαῦτα γεγενῆσθαι, ἀφ' ἧς ἡμέρας ἀνέβησαν οἱ υἱοὶ Ἰσραὴλ ἐξ Αἰγύπτου.
«36.188. Μέγα τὸ διδάσκειν; Ἀλλὰ τὸ μανθάνειν ἀκίνδυνον. Τί σεαυτὸν ποιεῖς ποιμένα͵ πρόβατον ὤν; Τί γίνῃ κεφαλή͵ ποὺς τυγχάνων; Τί στρατηγεῖν ἐπιχειρεῖς͵ τεταγμένος ἐν στρατιώταις;
Τί τὰ μεγάλα καὶ οὐκ ἀσφαλῆ κέρδη τῆς θαλάσσης ἐπιδιώκεις͵ ἐνὸν ἀκινδύνως γεωργεῖν γῆν͵ εἰ καὶ κερδαίνοις 36.189 ἐλάσσονα;» ( Γρηγορίου Θεολόγου, ΛΟΓΟΣ ΛΒ.1 Περὶ
τῆς ἐν διαλέξεσιν εὐταξίας͵ καὶ ὅτι οὐ παντὸς ἀνθρώπου͵ οὔτε παντὸς καιροῦ τὸ
περὶ Θεοῦ διαλέγεσθαι).
(Παράφρασις: Είναι μεγάλο τό νά διδάσκεις; Αλλά τό νά μαθαίνης είναι ακίνδυνο. Γιατί επιθυμείς νά καταστής Ποιμένας, ενώ είσαι πρόβατο; Γιατί επιθυμείς νά μεταλλαγής εις “Κεφαλή”, ενώ συμβαίνει από πλευράς αξίας νά είσαι “πόδι”; Διατί επιζητείς νά καταστής Στρατηγός, ενώ έχεις ταχθεί στή θέσι τού στρατιώτου; Διατί τά μεγάλα καί όχι ανασφαλή κέρδη τών θαλασσίων ταξιδίων επιδιώκεις, ενώ είναι ακίνδυνο νά καλλιεργείς τή γή καί νά έχης λιγότερα, μά ασφαλή κέρδη;).-
Ι. Α.
ΑΓΙΟΥ
ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ
«Σταυρωθέντα τε ὑπὲρ ἡμῶν ἐπὶ Ποντίου
Πιλάτου, καὶ παθόντα καὶ ταφέντα…»
(επιλεγμένα αποσπάσματα από την ΙΓ΄Κατήχηση):
ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΚΠΛΗΡΩΘΗΚΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΣΤΑΥΡΩΣΗ
ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ
ΚΓ’. Εμείς όμως ας επανέλθουμε στο θέμα των προφητικών αποδείξεων που μου ζητήσατε. Σταυρώθηκε ο Κύριος, έχεις ακούσει όλες τις μαρτυρίες. Βλέπεις τον τόπο του Γολγοθά. Συμφωνείς και το επικροτείς επαινετικά και δοξολογικά. Πρόσεξε μήπως καμιά φορά, σε περίοδο διωγμού, Τον απαρνηθείς. Να μην ευφραίνεσαι μόνο σε περίοδο ειρήνης για τον Σταυρό, αλλά και σε καιρό διωγμού να έχεις την ίδια πίστη. Να μην είσαι φίλος του Ιησού τον καιρό της ειρήνης και τον καιρό του πολέμου να γίνεσαι εχθρός. (…)
ΛΟΓΟΣ ΑΠΟΛΟΓΗΤΙΚΟΣ
ΠΡΟΣ OΣΟΥΣ ΔΙΑΒΑΛΛΟΥΝ ΤΙΣ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
1. Θα έπρεπε βέβαια εμείς, συναισθανόμενοι πάντοτε την αναξιότητά μας, να σιωπούμε και να εξομολογούμαστε στον Θεό τις αμαρτίες μας, αλλά όταν όλα στον καιρό τους είναι καλά· επειδή όμως βλέπω την Εκκλησία, την οποία ο Θεός έκτισε πάνω στο θεμέλιο των αποστόλων και των προφητών με ακρογωνιαίο λίθο τον Χριστό τον Υιό Του, να βάλλεται, σαν σε θαλάσσια φουρτούνα που υψώνεται με αλλεπάλληλα κύματα, και να ανακατώνεται και να αναταράσσεται από τη βίαιη πνοή των πονηρών πνευμάτων, και τον χιτώνα του Χριστού, τον υφασμένο με τη χάρη του Θεού, Αυτόν που οι απόγονοι των ασεβών θέλουν με αυθάδεια να κομματιάσουν, τον βλέπω να σχίζεται, και το σώμα Του, δηλαδή τον λαό του Θεού και τη θεοπαράδοτη από παλιά διδασκαλία της Εκκλησίας να κατακερματίζεται σε διάφορες δοξασίες, γι' αυτό θεώρησα πως δεν είναι σωστό να σιωπώ και να δέσω τη γλώσσα μου, φέροντας στη σκέψη μου την απόφαση που απειλεί λέγοντας: «Ἐὰν ὑποστείληται, οὐκ εὐδοκεῖ ἡ ψυχή μου ἐν αὐτῷ· ὁ δὲ δίκαιος ἐκ πίστεώς μου ζήσεται(:εάν κανείς κρύψει κάτι από φόβο και το συγκαλύψει, δεν επαναπαύεται η ψυχή μου σε αυτόν)»[Αββακ.2,4] και «ἐάν ἴδῃς τήν ῥομφαίαν ἐρχομένην και μή ἀναγγείλῃς τῷ ἀδελφῷ σου, ἐκ σοῦ ἐκζητήσω τὸ αἷμα αὐτοῦ (:αν δεις το φονικό μαχαίρι να πλησιάζει και δεν ειδοποιήσεις τον αδελφό σου, θα ζητήσω το αίμα του από σένα)»[Ιεζ. 33,8].
ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Ὁμιλία εἰς τήν κατά τόν Τελώνην καί τόν Φαρισαίον τοῦ Κυρίου παραβολήν
Εφευρετικός είναι για το κακό ο νοερός προστάτης της κακίας· ικανός ν’ αφαιρέσει ευθύς από την αρχή τα θεμέλια της αρετής που ήδη κατατίθενται στην ψυχή, μέσω της ανελπιστίας και της απιστίας, αλλά επίσης ικανός πάλι να επιτεθεί μέσω της αδιαφορίας και της ραθυμίας εναντίον των τοίχων της οικίας της αρετής, την ώρα που ανεγείρονται, ακόμη δε και να κρημνίσει μέσω της υπερηφάνειας και της παραφροσύνης τον όροφο των αγαθών έργων οικοδομημένο ήδη.
ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΕ΄ ΛΟΥΚΑ [:Λουκ. 19,1-10]
Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΛΩΝΗ ΖΑΚΧΑΙΟΥ
Γιὰ προηγούμενες ὁμιλίες πνευματικοῦ περιεχομένου ποὺ ἀπευθύναμε πρὸς τὴ δική σας ἀγάπη πήραμε ἀφορμὴ ἀπὸ ὅσα ἐξιστορεῖ ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς σχετικὰ μὲ τὴ θεραπεία ἀνθρώπων ποὺ ἦταν ὡς πρὸς τὸ σῶμα λεπροὶ καὶ τυφλοί. Σήμερα, ὡστόσο, ὡς θέμα τῆς ὁμιλίας μας θὰ ἔχουμε τὸν κάτοικο τῆς Ἰεριχοῦς Ζακχαῖο, ποὺ ἦταν τυφλὸς ὡς πρὸς τὴν ψυχὴ καὶ τὴν ἀνάβλεψή του ὡς πρὸς αὐτήν .Μεγάλο ἐπίσης εἶναι καὶ τὸ θαῦμα ποὺ διενεργήθηκε σὲ αὐτὸν καὶ καθόλου μικρότερο ἀπὸ ὅσα ἐπιτελέστηκαν σὲ ἐκείνους.
Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου
ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ:
Ὁ Χριστὸς μὲ τὴν περιτομή Του κατασκεύασε α) ἕνα φάρμακο θεραπευτικὸ τῆς ἀσθένειας τῶν ἀνθρώπων β) ἕνα φάρμακο ἀνακουφιστικὸ τῶν πόνων τους καὶ γ) ἕνα φάρμακο διαφυλακτικὸ τῆς ὑγείας τους.
α) Ἕνα φάρμακο θεραπευτικὸ τῆς ἀσθένειας τῶν ἀνθρώπων
Σκέψου ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἦλθε στὸν κόσμο, γιὰ νὰ γιατρέψει τίς ψυχές μας καὶ ἀμέσως στὴν περιτομή Του, σὰν ἕνας καλὸς γιατρός, ἑτοιμάζει ἕνα φάρμακο θεραπευτικὸ τῆς ἀσθένειάς μας, ἕνα φάρμακο ἀνακουφιστικὸ τῶν πόνων μας καὶ ἕνα φάρμακο διαφυλακτικὸ τῆς ὑγείας μας. Ἐπειδή, λοιπόν, ἡ προπατορικὴ ἁμαρτία τοῦ Ἀδὰμ προξένησε δύο μεγάλες ἀσθένειες σὲ ὅλο τὸ γένος τῶν ἀνθρώπων καὶ στὴν μὲν ψυχὴ καί τὸν νοῦ προξένησε τὴν ὑπερηφάνεια καὶ τὴν ἄγνοια καὶ ὅλους τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμούς, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἑνωμένοι μαζὶ μὲ τὸ γεννημένο σῶμα καὶ σκεπάζουν σὰν ἕνα σύννεφο καὶ παραπέτασμα τίς ταλαίπωρες ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων, ἐνῶ στὸ σῶμα προξένησε μία κλίση πρὸς τίς ἡδονές.
Εν αρχη ΗΝ ο Λογος, τουτεστιν, απ αρχης ην.
Το γαρ απ αρχης
ον, ου μη ευρεθη παντως χρονος, οτε ουκ ην.
Ο γαρ εν αρχη
ων, αει ην.
Εν αρχη ην,
ταυτον σημαινει τω απ αρχης;
Ποθεν;
Φησι γαρ εν μια
των αυτου επιστολων, ο ην απ αρχης, ο ακηκοαμεν, ο εωρακαμεν τοις οφθαλμοις
ημων, ο εθεασαμεθα και αι χειρες ημων εψηλαφησαν…(Α Ιω.1,1).
Τις κοινωνια τω εποιησε, προς το ην;
ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ΄ ΛΟΥΚΑ [:Λουκ. 14,16-24]
Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ
«Ἄνθρωπὸς τις ἐποίησε δεῖπνον μέγα· καὶ ἀπέστειλε τὸν δοῦλον αὐτοῦ τῇ ὥρᾳ τοῦ δείπνου εἰπεῖν τοῖς κεκλημένοις· ἔρχεσθε, ὅτι ἤδη ἕτοιμὰ ἐστι πάντα (:Κάποιος ἄνθρωπος ἔκανε μεγάλο βραδινὸ συμπόσιο καὶ κάλεσε πολλούς. Καὶ τὴν ὥρα τοῦ δείπνου ἔστειλε τὸ δοῦλο του γιὰ νὰ πεῖ στοὺς καλεσμένους: "Ἐλᾶτε καὶ μὴν ἀναβάλλετε, διότι εἶναι πλέον ὅλα ἕτοιμα")» [Λουκ. 14,16-17].
Τον καταδιώκουν με λύσσα, επειδή μίλησε για...τους σοδομιστές
ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΑ ΑΓΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ
ΤΗΣ ΠΑΝΥΠΕΡΑΓΝΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΜΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Εάν το δέντρο αναγνωρίζεται από τον καρπό και το καλό δέντρο παράγει επίσης καλό καρπό[βλ. Ματθ.7,16: «Ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς. μήτι συλλέγουσιν ἀπὸ ἀκανθῶν σταφυλὴν ἢ ἀπὸ τριβόλων σῦκα;(: Από τη διαγωγή τους και τα έργα τους, που σαν καρπό παράγουν, θα τους μάθετε καλά. Μήπως μαζεύουν από τα αγκάθια σταφύλια ή από τους αγκαθωτούς θάμνους σύκα;)» και Λουκ.6,44: «Ἓκαστον γὰρ δένδρον ἐκ τοῦ ἰδίου καρποῦ γινώσκεται. οὐ γὰρ ἐξ ἀκανθῶν συλλέγουσι σῦκα, οὐδὲ ἐκ βάτου τρυγῶσι σταφυλήν(:Κάθε δέντρο διακρίνεται και αναγνωρίζεται εάν είναι καλό ή κακό από τον καρπό που βγάζει· διότι από αγκάθια δεν μαζεύουν ως καρπό σύκα, ούτε από βάτο τρυγούν ποτέ σταφύλι)»], η μητέρα της αυτοαγαθότητος, η γεννήτρια της αΐδιας καλλονής, πώς δεν θα υπερείχε ασυγκρίτως κατά την καλοκαγαθία από κάθε αγαθό εγκόσμιο και υπερκόσμιο; Διότι η δύναμη που καλλιέργησε τα πάντα, η συναϊδία και απαράλλακτη εικόνα της αγαθότητας, ο προαιώνιος και υπερούσιος και υπεράγαθος Λόγος, από ανέκφραστη φιλανθρωπία και ευσπλαχνία, για χάρη μας θέλησε να περιβληθεί τη δική μας εικόνα, για να ανακαλέσει τη φύση που είχε συρθεί κάτω στους μυχούς του άδη και να την ανακαινίσει, διότι είχε παλαιωθεί, και να την αναβιβάσει προς το υπερουράνιο ύψος της βασιλείας και θεότητός Του.
Joannes Chrysostomus Scr. Eccl. : Homilia de capto Eutropio [Dub.] : Vol 52, pg 398, ln 8\
Τὸν παρακάτω συγκλονιστικὸ λόγο ἐκφώνησε ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος στὰ 399, ἕνα ἔτος ἀφοῦ εἶχε ἀνεβεῖ στὸν πατριαρχικὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ Εὐτρόπιος ἦταν ἕνας, εὐνοῦχος ὑπηρέτης τῶν ἀνακτόρων ὁ ὅποιος κατάφερε νὰ φτάσει στὸ ἀξίωμα τὰ ὑπάτου, τοῦ κορυφαίου δηλαδὴ κρατικοῦ ἀξιώματος. Ἐξ αἰτίας ὅμως τῆς σκληρότητας καὶ τῆς φιλαργυρίας του ἔγινε ἰδιαίτερα ἀντιπαθὴς ἀπὸ τὸ λαὸ καὶ μάλιστα ὁ στρατὸς ἀπαίτησε ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα νὰ τὸν θανατώσει. Τότε ὁ φοβερὸς αὐτὸς διώκτης τῶν χριστιανῶν κατέφυγε στὴν ἐκκλησία γιὰ νὰ σωθεῖ ἀπὸ τὸ φρικτὸ τέλος ποὺ τὸν περίμενε. Ὁ Χρυσόστομος τὸν δέχτηκε καὶ ἀρνήθηκε νὰ παραδώσει τὸν ὑπόδικο στοὺς στρατιῶτες ποὺ εἶχαν κυκλώσει τὸ ναό.
ΚΥΡΙΑΚΗ E΄ΛΟΥΚΑ [:Λουκά 16,19-31]
Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΠΛΟΥΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ
«Ἄνθρωπος δέ τις ἦν πλούσιος, καὶ ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ βύσσον εὐφραινόμενος καθ᾿ ἡμέραν λαμπρῶς(:Υπήρχε κάποιος πλούσιος άνθρωπος, ο οποίος φορούσε βασιλικά ενδύματα. Απέξω φορούσε ένα μάλλινο κόκκινο και πανάκριβο ρούχο και από μέσα φορούσε λευκό χιτώνα πολυτελή από λεπτό αιγυπτιακό λινάρι. Και διασκέδαζε σε πλούσια συμπόσια κάθε μέρα με μεγαλοπρέπεια)» [Λουκ. 16,19].
ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΠΟΡΕΩΣ
Στο ευαγγέλιο της Δ΄ Κυριακής του Λουκά που λέγει: «Ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ(:Βγήκε ο σποριάς στο χωράφι του, για να σπείρει τον σπόρο του)»· όπου γίνεται λόγος και για την καλλιέργεια που οφείλουμε να κάνουμε πριν από αυτήν την σπορά.
ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΗΣ ΔΙΑΓΩΓΗΣ
[Με αφορμή το εδάφιο: «Καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως(:Όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται και να σας κάνουν οι άνθρωποι, έτσι ακριβώς να συμπεριφέρεστε κι εσείς σ’ αυτούς και να τους κάνετε τα ίδια)» -Λουκά 6,31].