ΚΥΡΙΑΚΗ Β΄ ΛΟΥΚΑ [:Λουκᾶ 6,31-36]
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου
σχετικὰ μὲ τὴν εὐαγγελικὴ περικοπὴ τῆς Κυριακῆς Β΄ Λουκᾶ μὲ θέμα:
«Η ΧΡΗΣΤΟΤΗΣ»
[ἐκφωνήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κομνηνείου Λαρίσης στὶς 1-10-1989]
(Β224)
Ἀκούσαμε, σήμερα, ἀγαπητοί μου, στὴν εὐαγγελικὴ περικοπή, ποὺ εἶναι ἕνα ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν ἐπὶ τοῦ Ὄρους ὁμιλία τοῦ Κυρίου μας, τὸν χρυσὸ κανόνα συμπεριφορᾶς πρὸς τὸν πλησίον.
Εἶπε ὁ Κύριος: «Καὶ καθὼς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς ὁμοίως». Πῶς θέλετε νὰ σᾶς συμπεριφέρονται; Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ ἐσεῖς νὰ συμπεριφέρεστε πρὸς τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους. Καὶ ὅπως ἑρμηνεύει ὁ Θεοφύλακτος: «Ὃ ἐὰν θέλῃς σὺ ἐπὶ σεαυτοῦ, τοῦτο ἒνδειξε καὶ τοῖς ἑτέροις». Ὅ,τι θέλεις νὰ συμβεῖ στὸν ἑαυτό σου, αὐτὸ νὰ δείξεις καὶ στοὺς ἄλλους. Καὶ συμπληρώνει ὁ αὐτὸς πατήρ: «Ὁρᾶς νόμον ἒμφυτον ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν ἐγγεγραμμένον;». «Βλέπεις», λέγει, «ἔμφυτο νόμο στὶς καρδιές μας;»
Γιατί; Γιατί τὸ κριτήριο τοῦ πῶς νὰ σταθεῖς ἀπέναντι στοὺς ἄλλους, εἶναι ὁ ἑαυτός σου. Δὲν θέλω νὰ μοῦ τὸ κάνουν αὐτό. Δὲν θὰ τὸ κάνω κι ἐγώ. Θέλω νὰ μοῦ κάνουν αὐτό. Νὰ μ᾿ ἀγαποῦν· θὰ ἀγαπῶ καὶ ἐγώ. Δὲν θέλω νὰ μὲ κουτσομπολεύουν· δὲν θὰ κουτσομπολεύω καὶ ἐγώ. Δηλαδὴ βλέπει κανεὶς μία λογικὴ καὶ φυσικὴ συνέπεια, ἠθικὴ συνέπεια. Δηλαδὴ μὲ ἄλλα λόγια κριτήριο εἶναι ὁ ἑαυτός μας. Ὅπως ἀκόμα καὶ ἐκείνη ἡ λεγομένη δευτέρα ἐντολή, ποὺ μαζὶ μὲ τὴν πρώτη: «Ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου» κ.λπ. καὶ ποὺ λέγει αὐτὴ ἡ δευτέρα «ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτὸν» κι ἐδῶ ἔχομε τὸ κριτήριο τοῦ ἑαυτοῦ μας. Τί λέγει; Θὰ ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου, ὅπως ἀγαπᾷς τὸν ἑαυτό σου. Ὁπότε, ἐὰν δὲν ἀγαπᾷς τὸν ἑαυτό σου, δὲν μπορεῖς νὰ ἀγαπᾷς τὸν ἄλλον. Ἐὰν ἀγαπᾷς τὸν ἑαυτό σου νοσηρά, τότε νοσηρὰ θὰ ἀγαπᾷς καὶ τὸν ἄλλον. Ἐὰν ἀγαπᾷς τὸν ἑαυτό σου ὀρθὰ καὶ ὑγιῶς, σωστά, ὅπως πρέπει, τότε θὰ ἀγαπᾷς ὅπως πρέπει καὶ τὸν ἀδελφό σου, καὶ τὸν πλησίον σου. Μ᾿ ἄλλα λόγια, ἀντιλαμβάνεστε ὅτι ἀκραῖα περίπτωση, ἀκροτάτη καὶ κορυφαία περίπτωση εἶναι νὰ θέλω νὰ σωθῶ, τὴ σωτηρία μου. Ἄρα, τί θὰ πεῖ «ἀγαπῶ τὸν πλησίον μου»; Ἀφοῦ ἐγὼ ἐπιθυμῶ νὰ σωθῶ, τότε θὰ πρέπει νὰ ἀγαπῶ τὸν ἄλλον στὸν βαθμὸ νὰ σωθεῖ. Θὰ ἤθελα νὰ δεῖτε δηλαδὴ ὅτι ἐδῶ ἔχομε τὸ κριτήριο τοῦ ἑαυτοῦ μας. Γι᾿ αὐτὸ θὰ πρέπει ὁ ἑαυτός μας νὰ εἶναι σὲ καλὴ κατάσταση, γιὰ νὰ ἀποτελεῖ ἕνα σωστὸ κριτήριο.
Ὅμως, θὰ λέγαμε ἀκόμα ὅτι γιὰ τὸν Χριστιανὸ ὑπάρχει μία ὑπέρβαση αὐτῆς τῆς ἐντολῆς· γιὰ τὴν ὁποία ὑπέρβαση, ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς ὁμίλησε εὐθὺς παρακάτω· διότι ὅταν ὁ ἄλλος δὲν ἀνταποκρίνεται, ἐσὺ θὲς μὲν νὰ δείξεις ἐκεῖνο ποὺ πρέπει νὰ δείξεις, γιατί ἔτσι πρέπει· ὅταν ὅμως ὁ ἄλλος ὅμως δὲν ἀνταποκρίνεται, τότε τί θὰ κάνεις ἐσύ; Ποιά θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἡ συμπεριφορά σου; Ἄν ὁ Κύριος εἶπε στὴ συνέχεια: «ἂν ἀγαπᾷς αὐτοὺς ποὺ σὲ ἀγαποῦν, τότε τί κέρδος ἔχεις; Τί χάρη ἔχεις;». Ἄν ἀγαθοποιεῖς ἐκείνους ποὺ σὲ ἀγαθοποιοῦν ἢ δανείζεις ἐκεῖ ἀπὸ τοὺς ὁποίους θὰ πάρεις πίσω ἢ τόκο ἢ κάποια ὀφέλη, τότε ποιά εἶναι ἡ χάρις ποὺ ἔχεις;
Γι᾿ αὐτὸ τί μᾶς εἶπε ὁ Κύριος; Κάτι ποὺ εἶναι μία ὑπέρβαση τοῦ ἑαυτοῦ μας. «Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν». Νὰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας. Νὰ ἀγαθοποιεῖτε, χωρὶς νὰ ζητᾶτε ἀπολαβὴ ὅταν δανείζετε. Μὲ ἄλλα λόγια, αὐτὸ δὲν εἶναι πιὰ παρὰ μία ὑπέρβαση τοῦ ἑαυτοῦ μας. Δὲν μὲ ἐνδιαφέρει πῶς ὁ ἄλλος θὰ μοῦ συμπεριφερθεῖ. Μὲ ἐνδιαφέρει πῶς θὰ συμπεριφερθῶ ἐγώ. Κι αὐτὸ εἶναι ἡ ὑπέρβασις τοῦ ἐγώ μου.
Μᾶς καλεῖ ὁ Κύριος νὰ γίνουμε μάλιστα οἰκτίρμονες, ποὺ αὐτὸ κρύβει ἢ μᾶλλον περιέχει ὅλα αὐτὰ ποὺ λέμε, δηλαδὴ νὰ ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας καὶ νὰ ἀγαθοποιεῖτε κ.τ.λ., κατὰ τὸ μέτρο τοῦ οὐρανίου Πατρός. Ἔτσι πιὰ τὸ μέτρο δὲν εἶναι ὁ ἑαυτός μας, ἀλλὰ τὸ μέτρο εἶναι ὁ οὐράνιος Πατήρ. Γιατί; «Ὅτι αὐτὸς χρηστὸς ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς»· γιατί Αὐτὸς εἶναι εὐεργετικὸς καὶ γιὰ τοὺς ἀχάριστους καὶ γιὰ τοὺς πονηρούς.
Ὥστε λοιπόν, ἀγαπητοί μου, ὁ Πατέρας μας ὁ οὐράνιος εἶναι τὸ μέτρο. Ἐκεῖ θὰ βλέπουμε πιά· διότι ποιός μὲ πληροφορεῖ ἐμένα ὅτι μπορῶ νὰ ἔχω ὑγιῆ ἀντίληψη γιὰ τὸν ἑαυτό μου; Ἕνας ὁ ὁποῖος καπνίζει, φθείρει τὸν ἑαυτό του; Εἶναι δυνατὸν ποτὲ νὰ ἔχει καλὴ ἀντίληψη περὶ τοῦ ἑαυτοῦ του καὶ νὰ ἀγαπᾷ τὸν ἑαυτό του; Λέγει κάπου ἕνας ψαλμικὸς στίχος: «Ἐκεῖνος ποὺ κατακρίνει, κουτσομπολεύει, δὲν ἀγαπᾷ τὴν ψυχή του» κ.ὅ.κ. Ἔχουμε χάσει τὸ μέτρο. Τὸ μέτρο λοιπὸν τώρα τίθεται ὁ Θεός. Ὁ Πατέρας μας λοιπὸν εἶναι χρηστός. Τί θὰ πεῖ «ἀλήθεια»; Τί σημαίνει «χρηστότης»; Τί σημαίνει; Χρηστότης εἶναι ἡ εὐεργετικότης. Εἶναι ἡ χρησιμότης. Εἶναι ἡ ὠφελιμότης. Συνεπῶς ὁ Θεὸς εἶναι χρηστὸς (ἀπὸ τὸ «χρήσιμος» καὶ ὄχι ἀπὸ τὸ «χρισμένος», ποὺ θὰ πεῖ «χρίω», ποὺ παράγεται ἀπὸ τὸ ἐπίθετο «Χριστός», Ἰησοῦς Χριστός. Ὄχι. Τὸ «χρὴ» μὲ ἦτα). Εἶναι ὁ εὐεργετικός, εἶναι ὁ χρήσιμος, εἶναι ὁ ὠφέλιμος. Πράγματι, ἀγαπητοί μου, ὁ Θεὸς εἶναι ὁ εὐεργετικὸς καὶ ὁ χρήσιμος καὶ ὠφέλιμος σὲ μᾶς.
Πολλὲς φορὲς λέμε: Αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος- γιατί σ᾿ αὐτὸ τὸ σημεῖο θὰ μείνουμε, στὸ θέμα τῆς χρηστότητος- πολλὲς φορὲς λέμε: «αὐτὸς ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἄχρηστος»· ποὺ σημαίνει τὸ ἀντίθετο τοῦ χρησίμου. Καταλαβαίνετε τί θὰ πεῖ «ἄχρηστος ἄνθρωπος»; Γιὰ νὰ ἀντιληφτεῖτε τί θὰ πεῖ χρήσιμος ἄνθρωπος: στὴν ἀρχαιότητα ἔδιναν στοὺς δούλους τὸ ὄνομα «Χρῆστος». Τὸ ὄνομα «Χρῆστος» μὲ ἦτα. Κακῶς γράφουν μερικοὶ τὸ ὄνομα Χρῆστος, ποὺ ἔχουμε σήμερα, κακῶς τὸ γράφουν μὲ γιῶτα. Κακῶς. Δὲν εἶναι σωστὴ ἡ γραφή. Γράφεται μὲ ἦτα· ποὺ θὰ πεῖ χρήσιμος. Καὶ ἔδιναν τὸ ὄνομα αὐτὸ στοὺς δούλους, γιὰ νὰ ἐκφράσουν ὅτι αὐτὸς ὁ δοῦλος εἶναι χρήσιμος. Ὅπως ὁμοίως ἔδιναν καὶ τὸ ὄνομα Ὁνήσιμος· ποὺ θὰ πεῖ ὠφέλιμος, θὰ πεῖ χρήσιμος.
Τὸ βλέπομε αὐτὸ στὴν ἐπιστολὴ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πρὸς τὸν Φιλήμονα, ποὺ λογοπαίζει ἐκεῖ ὁ Ἀπόστολος καὶ γράφει στὸν Φιλήμονα· λογοπαίζει, παίζει μὲ τὸ ὄνομα: «Ὁνήσιμον τὸν ποτὲ σοι ἄχρηστον, νυνὶ δὲ σοὶ καὶ ἐμοὶ εὔχρηστον». Δηλαδὴ ἐπειδὴ ὁ Ὁνήσιμος εἶχε κλέψει τὸ ἀφεντικό του, δραπέτευσε ἀπὸ τὴ Μ. Ἀσία ποὺ ἔμενε τὸ ἀφεντικό του, ἦρθε στὴ Ρώμη, ποὺ ἦταν ὁ Παῦλος δέσμιος καὶ κάποια στιγμὴ μετανόησε, σκέφτηκε καλύτερα καὶ πῆγε καὶ βρῆκε καὶ τὸν Παῦλο στὴ φυλακή. Τὸν εἶδε ὁ Παῦλος, κ.λπ., ὁπότε τὸν δίδαξε, τὸν ἔκανε Χριστιανό, διότι δὲν ἦταν Χριστιανός, καὶ τὸν στέλνει πίσω στὸ ἀφεντικό του, τὸν Φιλήμονα· καὶ τοῦ λέγει: «Σὲ παρακαλῶ νὰ δεχτεῖς τὸν Ὁνήσιμο (Ὁνήσιμος θὰ πεῖ εὔχρηστος, χρήσιμος, ὠφέλιμος), τὸν ποτὲ σοὶ ἄχρηστον (ποὺ κάποτε στάθηκε γιὰ σένα ἄχρηστος) νυνὶ δὲ σοὶ καὶ ἐμοὶ εὔχρηστον». Τώρα ὅμως καὶ γιὰ μένα καὶ γιὰ σένα χρήσιμο. Λογοπαίζει μὲ τὸ ὄνομα Ὁνήσιμος.
Ποιός εἶναι λοιπὸν ὁ χρηστὸς ἄνθρωπος; Πάντα ξαναλέγω, τὸ χρὴ μὲ ἦτα. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος ὁ εὐλογημένος ἄνθρωπος, ποὺ ὅ,τι πιάσει, τελεσφορεῖ στὰ χέρια του. Εἶναι χρήσιμος. Ὁ Ἰωσήφ, ὅπως θὰ ἐνθυμεῖσθε, ὅταν πουλήθηκε ἀπὸ τὰ ἀδέλφια του στὴν Αἴγυπτο, τότε, ἀγαπητοί μου, ἔδειξε ὅλη του τὴ χρηστότητα στὸ σπίτι τοῦ Πετεφρή. Καὶ ξέρετε, μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν ἐπέσυρε τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ στὸ σπίτι τοῦ Πετεφρή. Ὥστε νὰ τοῦ πεῖ ὁ Πετεφρής, ὁ Πετεφρὴς ὁ εἰδωλολάτρης, νὰ τοῦ πεῖ: «Παιδί μου», τοῦ λέγει, «ἀπὸ τὸν καιρὸ ποὺ ἦρθες στὸ σπίτι μου, ὁ Θεός σου μοῦ εὐλόγησε ὅλα τὰ ἀγαθά μου, μοῦ εὐλόγησε τὸ σπιτικό μου».
Ἀκόμα «χρηστὸς» εἶναι ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος ποὺ εὐεργετεῖ καθ᾿ οἱονδήποτε τρόπον, εἴτε πλούσιος, εἴτε φτωχός. Ἔχεις χρήματα; Εὐεργετεῖς. Δὲν εἶναι ὅμως τὰ χρήματα. Μπορεῖς νὰ εὐεργετεῖς καὶ ὡς φτωχός. Ὅταν πεῖς μία καλὴ κουβέντα, μία καλὴ συμβουλή, μία ὁδηγία, μία διευκόλυνση, μία ἐξυπηρέτηση. Ἔτσι ποὺ στὸν πλαϊνό σου νὰ εἶσαι χρήσιμος ἄνθρωπος, ὡραῖος ἄνθρωπος.
Ἡ χρηστότητα, ἀγαπητοί μου, εἶναι καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, γράφει στοὺς Γαλάτες: «Ὁ δὲ καρπὸς τοῦ Πνεύματος ἐστίν -Ἕνας καρπός. Καὶ δὲν εἶναι κομματιασμένος. Ἕνας.- ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθοσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια». Βλέπετε λοιπὸν ὅτι ἀνάμεσα στὰ ἐννιὰ ἐπιμέρους σημεῖα τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι καὶ ἡ χρηστότητα. Εἶναι κάτι ποὺ τὸ ἀποκτᾷ κανείς, ὅταν ἀποκτήσει τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ποὺ ἔρχεται νὰ δώσει αὐτὸν τὸν βότρυν, τὸ τσαμπὶ τὸ σταφύλι, ποὺ εἶναι ὁ καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ οἱ ρῶγες τὸ εἶναι οἱ ἐπιμέρους ἀρετὲς καὶ τὰ ἐπιμέρους χαρίσματα.
Ἀκόμη ἡ χρηστότητα εἶναι μία κοινωνικὴ ἀρετή· ποὺ δίδει μία ἀνακούφιση στὸ περιβάλλον. Ὅταν ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος ὑπάρχει στὸ περιβάλλον, ξεκουράζει ἐκείνους οἱ ὁποῖοι εἶναι γύρω του. Γι᾿ αὐτὸ ὁ χρηστὸς ἄνθρωπος εἶναι ἀξιαγάπητος, εἶναι συμπαθής. Γράφει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στοὺς Κορινθίους στὴ Β΄ του ἐπιστολή: «... Μηδεμίαν ἐν μηδενὶ διδόντες προσκοπήν, ἳνα μὴ μωμηθῇ ἡ διακονία, ἀλλ᾿ ἐν παντὶ συνιστῶντες ἑαυτοὺς ὡς Θεοῦ διάκονοι, ἐν χρηστότητι». Προσπαθοῦμε νὰ μὴ δώσουμε πουθενὰ καμία ἀφορμὴ νὰ κατηγορηθεῖ τὸ Εὐαγγέλιο. Ἀλλὰ παντοῦ συνιστοῦμε τὸν ἑαυτό μας σὰν διακόνους τοῦ Θεοῦ καὶ ὑπηρετοῦμε τὸ ἔργο τοῦ Θεοῦ ἐν χρηστότητι. Δηλαδὴ νὰ εἴμεθα εὐεργετικοί.
Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε, ἀγαπητοί μου, ὅτι οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι εἶναι οἱ κορυφαῖοι ἐν χρηστότητι, γιατί αὐτοὶ στάθηκαν οἱ φορεῖς ἐκεῖνοι ποὺ μὲ τὸν κόπο τους μετέφεραν τὸ Εὐαγγέλιο καὶ συνεπῶς τὴ σωτηρία στὰ πέρατα τῆς Οἰκουμένης. Ὑπῆρξαν ποτὲ στὴν Ἱστορία πιὸ εὐεργετικοὶ ἄνθρωποι ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους; Ἀσφαλῶς ὄχι. Ἀλλὰ καὶ σὲ πρακτικὰ πράγματα. Θὰ σᾶς θυμίσω γιατί δὲν μπορεῖ νὰ ἀσχολεῖται ἡ Ἁγία Γραφὴ μὲ καθημερινότητες, ἀλλὰ ἕνα εἶναι πολὺ ἐνδεικτικό, ποὺ ἀναφέρεται στὸν Ἀπόστολο Παῦλο. Δέσμιος, μὲ ἁλυσίδες, πηγαίνει στὴ Ρώμη, μὲ ἄλλους φυλακισμένους. Καὶ τὸ καράβι εἶναι γεμᾶτο ἀπὸ ἐπιβάτες, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ σιτάρι, ἀπὸ φορτίο. Ἔπιασε φοβερὴ τρικυμία. Ἀφοῦ βεβαίως εἶπε τὴ γνώμη του, νὰ μὴ φύγουν ἀπὸ τὴν Κρήτη, ἀλλὰ νὰ ξεχειμωνιάσουν ἐκεῖ καὶ τὴν ἄνοιξη νὰ πᾶνε στὴ Ρώμη. Γιατί πήγαινε ὁ Παῦλος νὰ δικαστεῖ ἀπὸ τὸν Καίσαρα. Δὲν τὸν ἄκουσε ὅμως ὁ καπετάνιος. Συνεννοήθηκε μὲ τὸν ἑκατόνταρχο ποὺ εἶχε τοὺς κρατουμένους καὶ ξεκίνησαν. Στὸν δρόμο, τί ἦταν; «Δεκατέσσερις ἡμέρες», λέει, «δὲν εἴδαμε οὔτε ἄστρο οὔτε ἥλιο. Συννεφιά, τρικυμία φοβερή». Καὶ τότε 14 ἡμέρες οἱ ἄνθρωποι δὲν εἶχαν φάει τίποτα, ἦσαν νηστικοί. Ἐμφανίζεται ὁ Κύριος στὸν Παῦλο, ἄγγελος Κυρίου καὶ τοῦ εἶπε: «Γιὰ χάρη σου, δὲν θὰ πνιγεῖ τὸ πλοῖο». Τὸ πρωὶ λέει σὲ ὅλους μέσα στὸ καράβι: «Ἀκούσατέ μου, ἀδελφοί, ὁ Κύριος τὸν Ὁποῖον ὑπηρετῶ, μοῦ ἀποκάλυψε ὅτι κανεὶς δὲν θὰ χαθεῖ. Μὴ λοιπὸν λυπᾶστε, μὴ φοβᾶστε. Καὶ σᾶς παρακαλῶ, 14 μέρες δὲν βάλατε μπουκιὰ στὸ στόμα. Πρέπει νὰ φᾶτε». Ποιός νὰ φάει; Τότε ἐκεῖνος ἔκανε τὴν προσευχή του καὶ ἐνώπιον πάντων ἄρχισε νὰ τρώγει. Ἀκοῦτε: «Καὶ τὰ νῦν ἀδελφοί, εὐθυμεῖτε!». Καὶ τώρα, ἀδελφοί, νὰ εὐθυμεῖτε. Μέσα σὲ ἐκείνη τὴ φοβερὴ κατάσταση νὰ λέει κάποιος νὰ εὐθυμοῦν; Δὲν εἶναι εὐεργετικός; «Γιατί», λέει, «πῶς θὰ μπορέσουμε νὰ βγοῦμε ἀπὸ τὸ πλοῖο κολυμπῶντας (τοὺς τὸ προφητεύει) γιατί τὸ πλοῖο θὰ χαθεῖ, ἂν εἴμαστε νηστικοὶ καὶ δὲν μποροῦμε νὰ κολυμπήσουμε;».
Ἀκόμη, ὅταν ἔφθασαν στὴ Μελίτη, στὴ Μάλτα, δὲν πῆγε νὰ πεῖ «πῶ πῶ, κρυώνω». Στὴ θάλασσα εἶχαν πέσει, ἦταν βρεγμένος, χειμῶνας ἦταν. Ξέρετε τί ἔκανε; Ὁ εὐλογημένος Ἀπόστολος... Σὲ ἕνα ὑπόστεγο τοὺς ἔβαλαν. Καὶ πῆγε νὰ μαζέψει φρύγανα γιὰ νὰ βάλει φωτιὰ νὰ στεγνώσουν. Δὲν περιμένει κάποιους νὰ τοὺς στεγνώσουν. Πάει καὶ μαζεύει φρύγανα, γιὰ νὰ βάλει φωτιὰ γιὰ νὰ στεγνώσουν ὅλοι. Βλέπετε πόσο εὐεργετικός; Πόσο ὡραῖος, πόσο ὠφέλιμος. Κι ἐκεῖ πετάχτηκε μιὰ ὀχιὰ καὶ τοῦ δάγκωσε τὸ χέρι κ.λπ. κ.λπ. διαβάστε τα, εἶναι στὰ τελευταῖα κεφάλαια τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων. Αὐτὸ θὰ πεῖ εὐεργετικὸς ἄνθρωπος, ἀγαπητοί μου, αὐτὸ θὰ πεῖ.
Ἔτσι, ἕνας ἐκπαιδευτικός, ὅταν ἔχει τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, μπορεῖ νὰ γίνει χρηστὸς ἄνθρωπος. Ἕνας ἱερεύς, στὸ ποιμαντικό του ἔργο, ποὺ ἀγαπᾷ τὸ ποίμνιό του, μπορεῖ νὰ γίνει ἕνας χρηστὸς ἄνθρωπος. Μία ἀδελφὴ νοσοκόμος, ἕνας γιατρός, ἕνας ὁποιοσδήποτε ποὺ ἔχει κοινωνικὸ ἔργο, μπορεῖ νὰ γίνει ἕνας χρηστὸς ἄνθρωπος. Καθένας μπορεῖ νὰ προσεύχεται γιὰ τοὺς ἄλλους. Καὶ νὰ γίνει ἕνας χρηστὸς ἄνθρωπος· δηλαδὴ ἕνας χρήσιμος ἄνθρωπος. Ὅλοι πρέπει νὰ εἴμεθα εὔχρηστοι. Εὔχρηστοι ἐν Κυρίῳ. Ὄργανα χρήσιμα στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ. Καὶ νὰ εὐεργετοῦμε τοὺς ἄλλους. Κανεὶς δὲν πρέπει νὰ εἶναι ἄχρηστος. Ἄν κανεὶς φιλοτιμεῖται, ἔτσι πρέπει νὰ αἰσθάνεται. Δὲν πρέπει κανεὶς ποτὲ νὰ εἶναι ἄχρηστος.
Σημειῶστε, ἀγαπητοί μου, ὅτι ὁ ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος μᾶς ἀναφέρει γιὰ τὸν ἅγιο Ἀντώνιο ὅτι: «οὐδέποτε ἒκρινε καθεαυτὸν ποιῆσαι τί· ὠφελοῦν αὐτὸν πλέον τοῦ πλησίον αὐτοῦ, ὃτι εἶχε τὴν ἐλπίδα ταύτην, ὃτι τὸ κέρδος τοῦ πλησίον αὐτοῦ ἐστὶ αὐτῷ ἐργασίαν ἀρίστην». Πῶς, λέει, μπορῶ νὰ ἔχω ὠφέλεια; Ὅταν κοιτάζω μόνο τὸν ἑαυτό μου; Ὅταν θὰ κοιτάξω καὶ τὸν ἄλλον. Τότε αὐτὸ εἶναι ὠφέλεια δική μου· γιατί ἀποκτῶ τὴν ἀρετὴ τῆς χρηστότητας. Ἀναφέρεται μάλιστα στὸν ἀββᾶ Ἀγάθωνα, ποὺ λέγει ὅτι: «Πόσο θὰ ἤθελα νὰ ἔβρισκα ἕναν λεπρό, νὰ τοῦ πάρω τὴ λέπρα καὶ νὰ τοῦ δώσω τὸ δικό μου ὑγιὲς σῶμα!». Ποιός τὸ λέει αὐτό; Τὸ λέει κανείς μας; Ἀκόμη ὁ ἴδιος ἀναφέρει ὁ ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σῦρος ὅτι πάντα ἤθελε νὰ ἀναπαύει τὸν ἀδελφό. Νὰ εἶναι χρήσιμος πάντοτε. Μπῆκε κάποτε ἕνας μοναχὸς στὸ κελλί του καὶ εἶδε μία σμίλη. «Ἄ», τοῦ λέει, «πόσο ὡραία καὶ πόσο χρήσιμη εἶναι!». «Πάρτην», τοῦ λέει ὁ ἀββᾶς Ἀγάθων. «Μά, πῶς θὰ τὴν πάρω, ἀφοῦ εἶναι δική σου;». «Πάρτην», τοῦ λέει. Αὐτὸ σημαίνει το πραγματικὰ εὐεργετικὸς ἄνθρωπος.
Ἀλλὰ ἀκόμη ἡ χρηστότητα, ἀγαπητοί, εἶναι ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ πρέπει νὰ τὸ ξέρουμε. Εἶναι ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἰδιότητα τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς καὶ ὁ Κύριος ἀναφέρει ὅτι πρότυπο εἶναι ὁ Θεός, πρὸς τὸν Ὁποῖον πρέπει νὰ προσβλέπουμε· «ὅτι αὐτὸς χρηστὸς ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς»· Γιατί εἶναι χρηστός, λέγει, ἐπὶ τοὺς ἀχάριστους καὶ πονηρούς· «ὅτι τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους». Βγάζει τὸν ἥλιο Του γιὰ ὅλους. Πονηροὺς καὶ ἀγαθούς. Δίνει τὴ βροχή Του γιὰ ὅλους, πονηροὺς καὶ καλούς. Βλέπετε; Εἶναι χρήσιμος.
Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ χρηστότητα τοῦ Θεοῦ, εἶναι πολὺ προσιτὴ στοὺς νεοφώτιστους. Σὲ ἐκείνους ποὺ πρωτοεγγίζουν τὸν Κύριο. Λέγει ὁ ἀπόστολος Πέτρος κάτι πολὺ χαριτωμένο: «Ἀποθέμενοι οῦν πᾶσαν κακίαν -ἀφοῦ ἀποθέσουμε κάθε κακία- ὡς ἀρτιγέννητα βρέφη [:σὰν νεογέννητα βρέφη] τὸ λογικὸν ἄδολον γάλα ἐπιποθήσατε [:νὰ ἐπιποθήσετε τὸ ἄδολο καὶ λογικό, νοερό, πνευματικὸ γάλα] ἳνα ἐν αὐτῷ αὐξηθεῖτε εἰς σωτηρίαν [:γιὰ νὰ αὐξηθεῖτε στὴ σωτηρία μὲ αὐτὸ τὸ ἄδολο γάλα] εἲπερ ἐγεύσασθε ὃτι χρηστὸς ὁ Κύριος». Ἐὰν βέβαια ἔχετε γευτεῖ ὅτι ὁ Κύριος εἶναι χρηστός, χρήσιμος, ἀγαθός, ὡραῖος, μπορεῖς νὰ Τὸν προσεγγίσεις.
Ὁ Θεός, ἀγαπητοί μου, ἀκόμη προβάλλει τὴ χρηστότητά Του καὶ γιὰ τὴ μετάνοια τῶν ἀνθρώπων. Λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στοὺς Ρωμαίους: «Ἢ τοῦ πλούτου τῆς χρηστότητος αὐτοῦ καταφρονεῖς, ἀγνοῶν ὃτι τὸ χρηστὸν τοῦ Θεοῦ εἰς μετάνοιάν σε ἄγει;». Ἢ ἀκόμα, λέγει, ἀγνοεῖς «τὸ χρηστὸν τοῦ Θεοῦ», ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι χρηστὸς καὶ αὐτὸ τὸ κάνει ἀκριβῶς γιὰ νά σὲ ὁδηγήσει στὴ μετάνοια. Ὁπότε ἐδῶ τὸ θέμα «χρηστότης» παίρνει καὶ τὴν ἔννοια «μακροθυμία». Εἶναι ἐκεῖνο ποὺ πολλὲς φορὲς λέμε: «κάνω -ἐπιτρέψατέ μου νὰ πῶ- τὸν Καραγκιόζη μπροστὰ σὲ κάποιον ποὺ εἶναι θυμωμένος, ποὺ εἶναι στριμμένος, ποὺ εἶναι δύσκολος, κάνω τὸν Καραγκιόζη μπροστά του, δηλαδὴ παίζω ἕναν ρόλο, τρόπον τινά, γιὰ νὰ τὸν βοηθήσω, νὰ τὸν καταπραΰνω». Αὐτὸ εἶναι μία χρηστότης.
Ἀκόμη, ἀπὸ τὴ μιὰ προβάλλεται ἡ χρηστότητα τοῦ Θεοῦ στὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη προβάλλεται ἡ μὴ χρηστότητα τοῦ ἀνθρώπου. Λέγει πάλι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Οὐκ ἔστιν ποιῶν χρηστότητα, οὐκ ἔστιν ἕως ἑνός». Ἐμεῖς; Ἄχρηστοι εἴμαστε. Ὁ Θεὸς εἶναι χρηστός. Ἔ, λοιπόν, τί πρέπει τώρα νὰ κάνουμε; Πρέπει νὰ Τὸν μιμηθοῦμε. «Καὶ ἔσεσθε,», λέει ὁ Κύριος, «υἱοὶ ὑψίστου [:παιδιὰ τοῦ Ὑψίστου Κυρίου] ὅτι αὐτὸς χρηστὸς ἐστιν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηρούς». Πρέπει νὰ γίνουμε λοιπὸν καὶ ἐμεῖς χρηστοὶ ἐπὶ τοὺς ἀχάριστους καὶ πονηρούς, μιμούμενοι τὸν οὐράνιο Πατέρα μας.
Ἀγαπητοί, ἡ χρηστότης εἶναι μία ἀρετή. Εἶναι μία ἀρετὴ ποὺ στολίζει μία ἀρετή. Εἶναι μία ἀρετὴ ποὺ στολίζει τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν ἀποδεικνύει πνευματικὸ ἄνθρωπο· διότι γιὰ νὰ ἔχεις αὐτὸν τὸν καρπὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔχεις τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο. Τόσο πολὺ πρέπει νὰ φανερώνει αὐτὴν τὴ χρηστότητα κάθε μας ἐκδήλωση, ὥστε φθάνει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος νὰ παρομοιάσει τὴν χρηστότητα μὲ ἕνα πουκάμισο, μὲ ἕνα ἔνδυμα, μὲ ἕνα ροῦχο. Καὶ τί λέει τώρα παρακαλῶ στοὺς Κολοσσαείς; «Ἐνδύσασθε οὖν ὡς ἐκλεκτὸς τοῦ Θεοῦ ἃγιοι καὶ ἠγαπημένοι, χρηστότητα»· «Ντυθεῖτε», λέγει, «τὴ χρηστότητα». Βγαίνουμε γυμνοὶ ποτὲ ἔξω; Ὄχι. Εἴμεθα πάντα ντυμένοι· ποὺ σημαίνει πάντα θὰ ἔχεις χρηστότητα. Ἐν παντὶ τόπῳ καὶ χρόνῳ. Τόσο πολύ, σὰν νὰ εἶναι ροῦχο σου, σὰν νὰ εἶναι πουκάμισό σου, σὰν νὰ ἔχει γίνει κύτταρό σου, πρέπει παντοῦ καὶ πάντα νὰ εἶσαι ὁ χρήσιμος ἄνθρωπος, ὁ ὠφέλιμος, ὁ εὐεργετικὸς πρὸς ὅλους.
Ἀκόμη παρακαλεῖ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τοὺς Ἐφεσίους στὴν ἐπιστολή του καὶ τοὺς λέγει: «Γίνεσθε εἰς ἀλλήλους χρηστοί». Τοὺς παρακαλεῖ. «Ὁ ἕνας μὲ τὸν ἄλλον νὰ γίνεστε χρήσιμοι, εἰς ἀλλήλους, μεταξύ σας». Νὰ εἴσαστε οἱ χρήσιμοι ἄνθρωποι. Ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι δὲν θὰ δώσετε ποτὲ ἀφορμὴ νὰ σᾶς κουτσομπολέψουν, γιατί δὲν κουτσομπολεύετε, νὰ σᾶς βρίσουν γιατί δὲν βρίζετε, νὰ σᾶς κατηγορήσουν, γιατί δὲν κατηγορεῖτε. Ἐσεῖς ποὺ τρέχετε ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ νὰ βοηθήσετε ὁπουδήποτε. Ἀκούσατε στὴ γειτονιά σας γιὰ κάποιον ἄρρωστο, ποὺ δὲν ἔχει ἀλλοῦ ἀνθρώπους, μιὰ ἄρρωστη γυναῖκα ἡλικιωμένη, τρέχετε νὰ βοηθήσετε, νὰ σκουπίσετε, νὰ θεραπεύσετε, νὰ φωνάξετε ἕναν γιατρό. Τρέχετε νὰ ἐξυπηρετήσετε μὲ κάθε τρόπο, νὰ πεῖτε μιὰ καλὴ κουβέντα, ὁπουδήποτε, στὸ νέο παιδί, στὸ παλληκάρι, στὴν κοπέλα, παντοῦ· ποὺ δὲν ξέρουν ἀκόμη, δὲν ἔχουν τὴν πεῖρα τῆς ζωῆς. Αὐτὸ θὰ πεῖ ὁ ἕνας μὲ τὸν ἄλλον, μεταξύ σας, νὰ εἴσαστε ἄνθρωποι εὐεργετικοί, ἄνθρωποι χρηστοί.
Ἄν αὐτήν, ἀγαπητοί μου, τὴν τελευταία παραγγελία ἐφαρμόσουμε, ποὺ λέγει ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, τότε ἀντιλαμβάνεστε ὅτι δημιουργοῦμε μιὰ θαυμάσια κοινωνία πού μᾶς καθιστᾶ ἀληθινὰ ὁμοιώματα τοῦ Θεοῦ στὴ Γῆ. Πραγματώνουμε ἐκεῖνο το «καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ» καὶ ἀκόμη μεταβάλλει τὸν κόσμο τοῦτο σὲ ἕναν ὡραῖο Παράδεισο. Ἐπαναφέρομε τὸν Παράδεισο πάνω σὲ αὐτὴ τὴ Γῆ ὅταν ἔχουμε χρηστότητα, ὅταν εἴμαστε χρηστοί. Θὰ ἐπαναλάβουμε τὸ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «Ἀγαπητοί, γίνεσθε εἰς ἀλλήλους χρηστοί».
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
καὶ μὲ ἀπροσμέτρητη εὐγνωμοσύνη στὸν πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστὸ γέροντα Ἀθανάσιο Μυτιληναῖο,
μεταφορὰ τῆς ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας σὲ ἠλεκτρονικὸ κείμενο καὶ ἐπιμέλεια:
Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
• Ἀπομαγνητοφώνηση ὁμιλίας διὰ χειρὸς τοῦ ἀξιοτίμου κ. Ἀθανασίου Κ.
• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p athanasios/omiliai kyriakvn/omiliai kyriakvn 453.mp3
