Μια συμβολική, αλλά πολιτικά σημαντική νίκη πέτυχε η Αργεντινή με την υπερψήφιση της πρότασής της για ένα διεθνές νομοθετικό πλαίσιο ρύθμισης χρέους στην Ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε.
Το Μπουένος Άιρες προετοίμασε το εν λόγω ψήφισμα από τις αρχές Αυγούστου, και ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας Hector Timermor απέστειλε σε όλες τις χώρες-μέλη του ΟΗΕ, ενημερωτικά, το σχέδιο ψηφίσματος προτού αυτό τεθεί σε ψηφοφορία, στο οποίο αναγράφονταν:
«Σας γράφω – ανέφερε στην εισαγωγική του επιστολή – σχετικά με το σχέδιο ψηφίσματος με τίτλο “προς την κατεύθυνση μιας Πολυμερούς Σύμβασης για την δημιουργία ενός Νομικού Κανονιστικού Πλαισίου για τις διαδικασίες Αναδιάρθρωσης του Δημοσίου Χρέους”, που έχει παρουσιαστεί από την Ομάδα των G77 (πρόκειται για τις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες) και την Κίνα και αυτή τη στιγμή τελεί υπό διαπραγμάτευση στα Ηνωμένα Έθνη.
Η υιοθέτηση μιας Πολυμερούς Σύμβασης θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα, σταθερότητα και προβλεψιμότητα του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος… Η δημιουργία ενός υγιούς νομικού πλαισίου για την ομαλή αναδιάρθρωση των εθνικών χρεών είναι μια διαδικασία που έχει καθυστερήσει καιρό και μια ιστορική διεκδίκηση που βάζει μπροστά η διεθνής κοινότητα… από τη Συναίνεση του Μοντερέι και τη Διακήρυξη της Ντόχα για την ανάπτυξη, μέχρι τα διάφορα ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης, εκθέσεις του γενικού γραμματέα και πολλά άλλα έγγραφα των Ηνωμένων Εθνών.
Με αυτήν την έννοια, – καταλήγει η επιστολή – η κυβέρνηση της Αργεντινής θεωρεί τη μελλοντική Σύμβαση προτεραιότητα για τις αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες χώρες και πιστεύει με σθένος πως η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών είναι ο ιδανικός τόπος για να προβεί σε μία εις βάθος συζήτηση για αυτό το σημαντικό θέμα».
Τέτοια επιστολή – από πληροφορίες – στάλθηκε και στον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Ευαγ. Βενιζέλο, η οποία όμως έπεσε στο κενό.
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2014 συνεδρίασε η Γενική Συνέλευση των Η.Ε. και ενέκρινε το 68/304 ψήφισμα βαρύνουσας σημασίας, καθότι αναγνωρίζει ότι: «Η αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους αποτελεί κυριαρχικό δικαίωμα μιας χώρας».
Ήταν μια ιστορική απόφαση, διότι δίνει ισχυρό ράπισμα στους διεθνείς τοκογλύφους, τα λεγόμενα επενδυτικά κεφάλαια “γύπες”, δικαιώνοντας έτσι την κυβέρνηση της Αργεντινής, που στάθηκε σθεναρή και ανυποχώρητη έναντι των αρπακτικών της παγκόσμιας οικονομίας.
Η απόφαση αυτή δημιουργεί νέα δεδομένα στην παγκόσμια οικονομία και έρχεται σε μια στιγμή κατά την οποία πολλές χώρες αγωνίζονται ή αγωνίστηκαν επί χρόνια προκειμένου να πετάξουν από πάνω τους, τα δυσβάστακτα χρέη. Είναι η αρχή να μπουν τα θεμέλια για ένα νέο νομικό πλαίσιο, που θα προστατεύει τα κράτη από τις επιθέσεις των κερδοσκόπων.
Η μαχητική πρόεδρος της Αργεντινής Cristino Fernanda de Kirchner δήλωσε: «Πρόκειται για μια ξεχωριστή ημέρα για όλους τους Αργεντίνους» και ευχαριστώντας «κάθε χώρα που ευνόησε την απόφαση» κάλεσε αυτούς που δεν ψήφισαν την πρωτοβουλία να «συνειδητοποιήσουν ότι χρειαζόμαστε ένα πιο δίκαιο κόσμο. Ο κόσμος χρειάζεται λιγότερους γύπες και περισσότερα περιστέρια».
Η απόφαση πέρασε με 124 “ναι”, από χώρες όπως η Κίνα, Ρωσία, Σαουδική Αραβία, Ινδία, Τουρκία, Ιράν, … Οι 11 χώρες που είπαν “όχι” ήταν ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, Αυστραλία, Καναδάς, Ιαπωνία, Γερμανία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Τσεχία. Όσο για την Ελλάδα απείχε από την ψηφοφορία.
Είναι απορίας άξιο, γιατί η χώρα μας που ζει το μεγαλύτερο πρόβλημα χρέους σε σχέση με όλες σχεδόν τις άλλες, απείχε της ψηφοφορίας; Η κυβέρνησή μας επιχείρησε να δικαιολογηθεί απαξιώνοντας την απόφαση με το να την χαρακτηρίσει «Ευχολόγιο χωρίς καμία νομική αξία…, ότι κατατέθηκε εσπευσμένα και πρόχειρα, και ότι συντάχθηκε με την πλειοψηφία των κρατών-μελών της Ε.Ε.». Κύκλοι του ΥΠΕΞ υποστήριζαν πως οι αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης δεν έχουν «καμία απολύτως νομική ισχύ».
Ενώ το σπάνιο αυτό ψήφισμα έγινε αποδεκτό με ενθουσιασμό από εκατοντάδες χώρες, η Ελλάδα πέρασε το θέμα αθόρυβα «στον αυτόματο πιλότο» και σε μονόστυλο με αποπροσανατολιστικούς τίτλους στα έντυπα ή στα ΜΜΕ. Αντικειμενικά, θα έπρεπε πρώτη να το υπερψηφίσει, γιατί αυτήν ιδιαίτερα την αφορούσε άμεσα.
ΜΕΓΑΛΗ ΝΙΚΗ
Η πρόταση της Αργεντινής αναφέρει: Αν το 66% των εχόντων τα ομόλογα ενός κράτους αποδεχθεί την αναδιάρθρωση που αποφασίζει η κυβέρνηση, τότε και το υπόλοιπο είναι υποχρεωμένο να δεχθεί τους όρους της αναδιάρθρωσης. Το νομοθετικό αυτό πλαίσιο αποβλέπει στο να αποτρέψει τυχόν προβλήματα και εμπόδια που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν οι “απρόθυμοι” πιστωτές. Αυτό είναι άλλωστε – όπως δήλωσε ο υπουργός οικονομικών της Αργεντινής Axel Kicillof – η πάγια πρακτική στον ιδιωτικό τομέα.
Σε σχόλιο η εκπρόσωπος της διεθνούς πρωτοβουλίας για την αντιμετώπιση χρέους Subilec Debt δήλωσε: «Το ψήφισμα αυτό συνιστά ένα σημαντικό βήμα στη βελτίωση του προβληματικού παγκόσμιου συστήματος χρέους, και οι αναπτυσσόμενες χώρες επέδειξαν εκπληκτικές ηγετικές ικανότητες στην προώθησή του, παρά την αντίδραση μιας χούφτας ανεπτυγμένων, πλούσιων χωρών».
Η Deutsche Welle ανέφερε: «Σε μια ιστορική συνεδρίαση η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε στις 9 Σεπτεμβρίου ψήφισμα που ανοίγει τον δρόμο για την καλύτερη προστασία χρεοκοπημένων κρατών. Με το ψήφισμα ο διεθνής οργανισμός αποκτά λόγο και ρόλο στην αντιμετώπιση πτώχευσης μιας χώρας σπάζοντας στην ουσία το “μονοπώλιο” των πιστωτών, δηλαδή του Κλαμπ των Παρισίων και του Δ.Ν.Τ.
Ο Γερμανός συντονιστής του μεγαλύτερου γερμανικού συνδέσμου Erlassjahr de αναπτυξιακής πολιτικής Γιουργέυ Κάιζερ σε συνέντευξη μίλησε για τις προσδοκίες που γεννά αυτό το ψήφισμα: «… οι χρεοκοπημένες χώρες δεν θα αναγκάζονται να περιμένουν υπερβολικά μέχρι την αναδιάρθρωση του χρέους. Σήμερα, δυστυχώς, η διαδικασία δεν είναι ανεξάρτητη, μιας και, για παράδειγμα, στο Κλαμπ του Παρισιού οι πιστωτές είναι εκείνοι που καθορίζουν τί θα γίνει. Όπως όμως ισχύει στη πτώχευση μιας επιχείρησης ή ενός νοικοκυριού, και στην περίπτωση μιας χρεοκοπίας κράτους δεν θα πρέπει οι πιστωτές να αποφασίζουν, αλλά με μία αντικειμενική διαδικασία να δίνονται ρεαλιστικές λύσεις».
Ο εκπρόσωπος των ΗΠΑ Terri Ribl αντίθετα, μιλώντας εκ μέρους αυτών που διαφωνούσαν, είπε ότι δεν μπορούν να δεχθούν τη δημιουργία νέου πλαισίου διότι θα προκαλέσει «οικονομική ανασφάλεια που θα μπορούσε να επηρεάζει τις ανεπτυγμένες χώρες» προσθέτοντας, ότι σήμερα υφίσταται, άλλωστε, μηχανισμός υποστήριξης των κρατών που αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως Μ.Κ.Ο., κεφαλαιαγορά και τα Δ.Ν.Τ. γι’ αυτή του δουλειά. Δηλαδή μας λέει με περίσσιο θράσος ότι τα κράτη μπορούν να κάνουν αναδιάρθρωση με τους παραπάνω μηχανισμούς υπέρ των τοκογλύφων.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΗΤΑΝ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ
Θα δώσουμε ένα ιστορικό-δικαστικό γεγονός – άγνωστο ίσως σε πολλούς – της πρωτοπόρου Ελλάδας, και το οποίο αποτελεί και σήμερα την χαρακτηριστική περίπτωση στη διεθνή νομολογία που υποστηρίζει το δικαίωμα της διαγραφής μεγάλου μέρους του δημοσίου χρέους μιας χώρας μονομερώς.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 βρήκε την Ελλάδα με πολύ μεγάλο δημόσιο χρέος. Τον Μάιο του 1932 η Κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου κήρυξε παύση πληρωμών με δημόσιο χρέος 32,7 δισεκατομμύρια και μετά από μερικές ημέρες (21 Μαΐου) ο Βενιζέλος παραιτήθηκε. Κυβέρνηση έγινε ο Παν. Τσαλδάρης 1933-35 και στη συνέχεια η Κυβέρνηση Δεμερτζή 1935 και μετά τον αιφνίδιο θάνατό του ο Βασιλιάς Γεώργιος Β΄ διόρισε τον Ιωαν. Μεταξά Πρωθυπουργό και με την συγκατάθεσή του εγκαθιδρύει στις 4 Αυγούστου 1936 δικτατορία.
Ο Ιωαν. Μεταξάς αρνήθηκε να συνεχίσει να εξυπηρετεί το δάνειο που είχε συνάψει το ελληνικό κράτος με την Βελγική τράπεζα Societe Commerciale de Belgique, διότι βρίσκεται σε οικονομική αδυναμία και δεν μπορεί να διαθέσει πόρους που θα θέσουν σε κίνδυνο την κατάσταση του λαού και της χώρας. Στο υπόμνημά του έλεγε: «Η Κυβέρνηση της Ελλάδας, ανήσυχη για τα ζωτικά συμφέροντα του ελληνικού λαού και για τη διοίκηση, την οικονομική ζωή, την κατάσταση της υγείας και την εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια της χώρας, δεν θα μπορούσε να προβεί σε άλλη επιλογή. Όποια κυβέρνηση κι αν ήταν στη θέση της, θα έκανε το ίδιο» (Yearbook of the International Law Commission, 1980, v.1., σελ. 25).
Η Κυβέρνηση του Βελγίου παρενέβη και προσέφυγε στο Διαρκές Δικαστήριο του Διεθνούς Δικαίου, που είχε ιδρύσει η Κοινωνία των Εθνών, κατηγορώντας την Ελλάδα ότι αθετεί τις διεθνείς της υποχρεώσεις.
Ο νομικός εκπρόσωπος της Ελλάδας κατέθεσε το 1938 στο δικαστήριο το ακόλουθο υπόμνημα: «Ενίοτε, μπορεί να υπάρξει μια έκτακτη κατάσταση, η οποία κάνει αδύνατο για τις Κυβερνήσεις να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τους δανειστές και προς τον λαό τους.
Οι πόροι της χώρας είναι ανεπαρκείς για να εκπληρώσουν και τις δυο υποχρεώσεις ταυτόχρονα. Είναι αδύνατον να πληρώσει μια Κυβέρνηση το χρέος και την ίδια στιγμή να παρασχεθεί στον λαό η κατάλληλη διοίκηση και οι εγγυημένες συνθήκες για την ηθική, κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.
Πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στα δυό… Στην περίπτωση που η αποπληρωμή των χρεών θέτει σε κίνδυνο την οικονομική ζωή και τη διοίκηση, η Κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να διακόψει ή και να μειώσει την εξυπηρέτηση του χρέους».
Το Διεθνές Δικαστήριο αποδέχθηκε το σκεπτικό της ελληνικής δικτατορικής κυβέρνησης και δικαίωσε την Ελλάδα με την 78/15-6-1938 απόφαση του δημιουργώντας ένα νομικό προηγούμενο, που το εκμεταλλεύτηκαν αργότερα πολλές χώρες, όπως η Αργεντινή 2003, ο Ισημερινός 2007 και σ’ αυτό στηρίχθηκε και η νομιμότητα της δημοψηφισματικής απόφασης του Ισλανδικού λαού και αρνήθηκε την αποπληρωμή του εξωτερικού της χρέους το καλοκαίρι του 2009.
Αντίθετα η Ελλάδα, ενώ πριν από 78 χρόνια σήκωσε το ανάστημά της και είπε όχι στους επαχθείς όρους των τοκογλύφων, η σημερινή Ελλάδα ήταν απούσα κατά την ψηφοφορία παρ’ ότι το θέμα την αφορούσε άμεσα.
Η Πρόεδρος της Αργεντινής Κριστίνα Φερνάντες κατάφερε με αγώνες να δικαιωθεί, “τσαλακώνοντας” τους “γύπες” και μεγάλους προστάτες της με αυτή την απόφαση, και κάνοντάς την σε μας δώρο, το οποίο αρνηθήκαμε με ένα μεγάλο “όχι”.
