Αποκάλυψη του Αγίου Ιωάννου του θεολόγου Του Γέροντος π. Αθανασίου Μυτιληναίου

Αποκάλυψη του  Αγίου Ιωάννου του θεολόγου

Του Γέροντος π.  Αθανασίου Μυτιληναίου  
 Εφημερίδα Αγωνιζομένων Χριστιανών Λαρίσης α.φ.178
(συνέχεια)

Συνεχίζουμε την εισαγωγή από το βιβλίο της απακαλύψεως του μακαριστού γέροντος π. Αθανασίου που «μας περιγράφει αποκαλυπτικά την πορεία της εκκλησίας... η παρασκευή των πιστών εν όψει των θλίψεων που αναμένουν τους πιστούς αλλά και παραμυθία, η παρηγορία των πιστών από την αγαθήν έκβασιν του αγώνος»

 Η πρώτη θεωρία, η οποία υποστηρίζεται από πολλούς Πατέρες της Εκκλησίας μας, λέγεται κυκλική. Δηλαδή: όταν διαβάζουμε την Αγία Γραφή, λέμε: «Μ’ αυτά που γράφει ο Προφήτης, τι εννοεί; Για ποια εποχή εννοούνται αυτά; για την εποχή του, για την πορεία της Εκκλησίας μέσα στην Ιστορία ή για τα έσχατα;» Εν προκειμένω υπάρχει και η λεγόμενη εσχατολογική ή προοδευτική μέθοδος. Η κυκλική κάνει το εξής: παίρνει μία σειρά οπτασιών, έναν κύκλο, μία επτάδα, και λέγει: Αυτές οι οπτασίες ερμηνεύονται γι’ αυτά τα γεγονότα αυτής της εποχής. η δευτέρα επτάδα βρίσκει ερμηνεία για μια παρακάτω εποχή... Και συνεχίζει έτσι έως ότου φθάση εις τα έσχατα, εις το τέλος.

 Η δευτέρα θεωρία είναι η χρονολογική. Αυτή δεν είναι σαν την κυκλική, ούτε έχει σχέσι μ’ αυτά τα επταδικά συστήματα σε κύκλους, αλλά είναι μια ευθεία πορεία, ώστε να λέμε: Είμεθα στο 1ο κεφάλαιο -ή, αν θέλετε, στο 3ο, εκεί όπου αναφέρονται οι επτά επιστολές προς τας επτά Εκκλησίας της Μικράς Ασίας. Λοιπόν. τα τρία πρώτα κεφάλαια αναφέρονται στην εποχή του Ιωάννου. τα παρακάτω κεφάλαια, έως και το τελευταίο, αναφέρονται σε επόμενες εποχές, έως τα έσχατα της Ιστορίας. Συνεπώς, θα λέγαμε, κάθε κεφάλαιο αντιστοιχεί σ’ ένα κομμάτι της Ιστορίας.

 Ούτε η πρώτη είναι ακριβής μέθοδος ερμηνείας ούτε η δευτέρα. Ο Ανδρέας Κρήτης προτιμά βέβαια την κυκλικήν, αλλά χρησιμοποιεί όλας τας μεθόδους. Δηλαδή πρέπει να υπάρχη μία επιλεκτική μέθοδος. αλλού να χρησιμοποιήσουμε την κυκλικήν, αλλού την χρονολογικήν, αλλού την εσχατολογικήν.

 Μη σας μπερδεύω όμως τώρα μ’ όλα αυτά. μόνο θέλω τούτο: να καταλάβετε ότι είναι δύσκολον πράγμα να καταπιαστούμε με το βιβλίο αυτό.

 Υπάρχει όμως και η λεγόμενη μικτή μέθοδος ή ελικοειδής. Αυτή είναι η εξής -για να το καταλάβετε: Σχηματίζω μία έλικα -προσέξτε αυτό το σχήμα: ελικοειδώς. Αναβαίνω ελικοειδώς ένα βουνό. κυκλικό βουνό. Ξεκινάω από κάτω, ανεβαίνω, και βέβαια σχηματίζω μία γραμμή ελικοειδή. Αν κοιτάξω από πάνω, οπωσδήποτε σχηματίζω έναν κύκλο. Αν κοιτάξω από το πλάι, ο κύκλος αυτός είναι προοδευτικός, γιατί ανεβαίνει και πάει προς την κορυφή, προς τα έσχατα. Ξεκινάει από την βάσι, τότε που γράφηκε η Αποκάλυψις, και πάει προς τα έσχατα, προς την δευτέρα του Χριστού Παρουσία25. Λοιπόν, όπως αντιλαμβάνεσθε, έχω και την κυκλικήν ερμηνεία, έχω και την ευθύγραμμον -αφού πάει προς τα πάνω. Αυτή η μέθοδος λέγεται ελικοειδής.

 Να σας δείξω τώρα πως οι Πατέρες ερμηνεύουν. Θα σας αναφέρω τρία παραδείγματα. Δηλαδή η μέθοδος βρίσκεται μέσα στην Αγία Γραφή.

 Λέγει ο ευαγγελιστής Ιωάννης, εις την πρώτη του επιστολή, 2, 18. Ακούστε: «Παιδία, εσχάτη ώρα εστί, και καθώς ηκούσατε ότι ο αντίχριστος έρχεται, και νυν αντίχριστοι πολλοί γεγόνασιν. όθεν γιγνώσκομεν ότι εσχάτη ώρα εστίν». Παιδία, λέγει, η εσχάτη ώρα είναι.

Αλλά «εσχάτη» θα πη: ήρθε η δευτέρα του Χριστού Παρουσία. Αυτό θα πη «εσχάτη». η τελευταία. Διότι μετά την «εσχάτη» έχει τίποτα πιο κάτω; Εάν είχε κάτι πιο κάτω, τότε δεν θα ήταν αυτό το πράγμα «εσχάτη». «Είναι, λέει, η εσχάτη ώρα». Γιατί; «Διότι ακούσατε ότι έρχεται ο Αντίχριστος». Ο Αντίχριστος λοιπόν αποτελεί σημείον της «εσχάτης ώρας». «Αλλά τώρα προσθέτει, υπάρχουν πολλοί αντίχριστοι». Και βγάζει αυτό το πολύ-πολύ περίεργο συμπέρασμα: «Και αφού υπάρχουνε πολλοί αντίχριστοι, απ’ αυτό ξέρομε ότι ήλθε η εσχάτη ώρα»! 

 Θα μου πήτε ότι τα μπερδέψαμε τώρα και τα κάναμε.. και δεν καταλάβαμε τίποτα!

 Λοιπόν. είναι απλούν. Το κύριον πρόσωπον είναι ο Αντίχριστος. οι αντίχριστοι οι άλλοι είναι πρόδρομοι του Αντιχρίστου.

 Αλλά η «εσχάτη ώρα» από πότε αρχίζει;

 Αρχίζει από την στιγμή που ο ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει το βιβλίον της Αποκαλύψεως. Από ‘κείνη την στιγμή αρχίζει η «εσχάτη ώρα».

 Θέλετε να το δήτε αυτό και στον απόστολο Παύλο; Ακούστε πως το λέγει, στην Β’ Προς Τιμόθεον, 3,1! «Να ξέρης, λέγει στον Τιμόθεον, ότι εν εσχάταις ημέραις ενστήσονται καιροί χαλεποί» . στις έσχατες ημέρες θα σταθούν δύσκολοι καιροί.

 Ω, άγιε απόστολε Παύλε, ποιες είναι αυτές οι «έσχατες ημέρες»;

 Ερμηνεύει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και λέγει ότι οι «έσχατες ημέρες» αρχίζουν την στιγμή που γράφει ο απόστολος Παύλος την επιστολή του.

 Ώστε λοιπόν τι βλέπουμε; Να, θα σας το πω τώρα μ’ ένα άλλο παράδειγμα, για να το καταλάβετε πιο καλά. Ο Χριστός είπε: «Η Ιερουσαλήμ θα καταστραφή. δεν θα μείνη λίθος επί λίθον. Και τότε λέγει, θα σαλευθούν οι δυνάμεις των ουρανών. ο ήλιος θα χάση την φωτεινότητά του και η σελήνη το ίδιο». 26

 Προσέξτε: μία εικόνα, που έχει δύο επίπεδα. Το πρώτο της επίπεδο είναι: αυτό που θα γίνη λίγα χρόνια μετά, το πρώτον έσχατον, το 70 μ.Χ., η καταστροφή της Ιερουσαλήμ. Το δεύτερο πλάνο της εικόνος είναι: η δευτέρα του Χριστού Παρουσία και τα έσχατα, τα πέρα έσχατα. Συνεπώς έσχατο το πρώτο, έσχατο και το τελευταίο. Άρα λοιπόν σε κάθε στιγμή μέσα στην Ιστορία έχομε το έσχατον σημείον, την «εσχάτην ώρα». Κάθε στιγμή.

 Άρα βλέπομε -να σας το πω τώρα κι έτσι- ομοκέντρους κύκλους διευρυνομένους, που το κέντρον αυτών των κύκλων κατέχει η εκφορά της προφητείας, η χρονική στιγμή που λέγεται η προφητεία. Και, σε μια πρώτη περιφέρεια ιστορικών γεγονότων, η Αποκάλυψις έχει την ερμηνεία της. σε μια δεύτερη περιφέρεια, διευρυνόμενη, πάλι έχει την ερμηνεία της. σε μια τρίτη, το ίδιο... ώσπου, στο τέλος, η μεγάλη περιφέρεια ενός μεγάλου κύκλου θα εγγίζη τα όντως έσχατα, την δευτέρα του Χριστού Παρουσία. Συνεπώς το βιβλίον της Αποκαλύψεως έτσι θα το ερμηνεύσωμε και έτσι θα το μελετήσωμε.

 Αυτό ακόμη σημαίνει πως το βιβλίον αυτό δεν είναι κάτι που ήταν ή θα είναι, αλλά κάτι που διαρκώς είναι. Δεν εξαντλείται το βιβλίον της Αποκαλύψεως σε μια μόνον εποχή. είναι παγκόσμιο βιβλίο, το οποίον μπαίνει ακόμα και μέσα εις αυτήν την Βασιλείαν του Θεού!

 Λέγει μάλιστα ο Ανδρέας Καισαρείας κάτι πάρα πολύ ωραίο. Λέγει: «Ει γαρ των παλαιών προφητών αι βίβλοι υπό πολλών ερμηνευθείσαι, έτι το βάθος των εν αυταίς μυστηρίων [τοις πάσιν] έχουσιν αθέατον άχρι της ημέρας εκείνης, εν η της μερικής καταργουμένης γνώσεως η τελεία αναδειχθήσεται» 27. Λέγει ότι πολλοί ερμήνευσαν τους Προφήτας της Παλαιάς Διαθήκης. εν τούτοις πολλά μένουν χωρίς να φθάσουν εις το τέρμα, εις τον πυθμένα της προφητείας.

 «Μα, θα μου πήτε, οι Προφήται της Παλαιάς Διαθήκης αναφέρονται εις την πρώτην Παρουσία του Χριστού».

 Ναι, αλλά και πέραν της πρώτης. αναφέρονται και εις την δευτέρα του Χριστού Παρουσία. και εις την Βασιλείαν του Θεού! Μάλιστα, αγαπητοί μου. δεν εξαντλήθηκαν οι Προφήται της Παλαιάς Διαθήκης. Μην πη κανείς: Μα αυτοί εξαντλήθηκαν. Ήρθε ο Χριστός, τελείωσε. Όχι. δεν εξαντλήθηκαν. Φθάνει μάλιστα ο Ανδρέας Καισαρείας να πη το εξής, ότι δεν θα εξαντληθούν ούτε εις αυτήν την Βασιλείαν του Θεού! γιατί μέσα στη Βασιλεία του Θεού πλέον θα μπορούμε να κατανοήσωμε το βάθος των προφητειών.

 Καταλαβαίνετε λοιπόν, αγαπητοί μου, ότι η Αποκάλυψις είναι ένα βιβλίον τρομερά, απίθανα βαθύ! Με πόσο σεβασμό... πως πρέπει να σταθούμε μπροστά του!...

Ελπίζω να μην απογοητευθήκατε εάν σας φάνηκε λίγο δύσκολη η εισαγωγή που κάναμε. θα μπούμε στο ιερόν κείμενον και θα ιδήτε ότι θα είναι απόλαυσις αληθινή. Πάντα η εισαγωγή σε κάτι είναι δύσκολη. Ενώ η εισαγωγή υποτίθεται ότι έρχεται να διαφωτίση, ελπίζω να μην κατάφερα να συσκοτίσω τα πράγματα. Αλλά θα παρακαλέσω να έχετε λίγη υπομονή. Θα έρχεσθε και θα βλέπετε το δροσερόν κείμενον πως θα βγαίνη, πως θα αναλύεται, τόσο ωραία, τόσο υπέροχα.

 Κατακλείοντες λοιπόν αυτήν την σύντομη εισαγωγήν εις το βιβλίον της Αποκαλύψεως, θα πρέπει να έχωμε μερικά βασικά στοιχεία υπ’ όψι μας για το πώς θα σταθούμε σαν ακροαταί μπροστά στο βιβλίο αυτό του Θεού.

 Και πρώτα - πρώτα, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι εδώ έχομε αυτόν τον ζώντα λόγον του Θεού! αφού το βιβλίον της Αποκαλύψεως είναι θεόπνευστον, όπως ολόκληρη η Αγία Γραφή.

 Δεύτερον, ότι αυτός ο λόγος του Θεού είναι βαθύς και δυσερμήνευτος, ο οποίος, δια να κατανοηθή, χρειάζεται ταπείνωσις, προσευχή, προσοχή, δάκρυα και επιμονή.

 Θα πάρωμε το παράδειγμα του Ιωάννου του Ευαγγελιστού, μέσα από το βιβλίον της Αποκαλύψεως, κεφάλαιον 5, 2-5, που λέγει τα εξής: «Άκουσα έναν Αγγελο με ισχυρή φωνή, που έλεγε: Ποιος είναι άξιος να ανοίξη αυτό το βιβλίο; Κι εγώ άρχισα να κλαίω, λέγει ο Ιωάννης, επειδή δεν θα μπορούσε κανείς να μάθη το περιεχόμενον του βιβλίου». Και έρχεται ένας εκ των Πρεσβυτέρων και του λέγει: «Μην κλαις, γιατί το βιβλίο θα το ανοίξη ο Λέων που κατάγεται από την φυλή του Ιούδα, η Ρίζα του Δαυίδ, ο Υιός του Θεού ο ενανθρωπήσας, ο Ιησούς Χριστός. Μην κλαις!».

Αλλά πως έφθασε να ανοιχθή το βιβλίο και να μάθωμε το περιεχόμενό του;

Επειδή έκλαιγε ο ευαγγελιστής Ιωάννης!...

 Και τέλος, τρίτον, κάθε συμπέρασμα που θα βγάζουμε από το βιβλίο, ηθικόν, πνευματικόν, ό,τι είναι, δεν θα το αναφέρωμε στους άλλους, αλλά στον εαυτόν μας. Μην πούμε ότι αυτά είναι για τους άλλους. είναι και για μας! Όταν θα πη ο Χριστός «Δεν είσαι ούτε ψυχρός ούτε θερμός. είσαι χλιαρός.  γι’ αυτό και θα σε ξεράσω!» 31, μην πούμε «Α, θα ξεράση τους άλλους», αλλά να κάνωμε αυτοκριτική και να πούμε: «Μήπως είμαι ο χλιαρός;...». Και οπωσδήποτε, όταν δεν κοροϊδεύουμε τον εαυτόν μας, θα βρούμε ότι είμεθα οι «χλιαροί».

 Αγαπητοί μου. έτσι θα μπορέσωμε να καταλάβωμε, θα μπορέσωμε να ψαύσωμε λιγάκι το βιβλίον της Αποκαλύψεως, και μόνον έτσι θα μας αποκαλυφθούν οι κρυμμένες αλήθειές του, όσο είναι δυνατόν αυτές να αποκαλυφθούν, για να βαδίσωμε αυτή την χρυσή και φωτεινή πορεία της Εκκλησίας, ανάμεσα στα καταπληγώνοντα και φονεύοντα ξίφη των αντιθέων δυνάμεων, μέσα εις την Ιστορία.

25. Ίδε Π. Ι. Μπρατσιώτης, Η Αποκάλυψις του Ιωάννου, Εκδοτικός οίκος Χαραλ.Π.Συνοδινού, Αθήναι 1950, σελ. 10.

26. Ματθ. 24, 2. 29. Μάρκ. 13, 2. Λουκ. 21, 6. 25. 26.

27. Άγ. Ανδρέας Καισαρείας, Ερμηνεία εις την Αποκάλυψιν του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου Θεολόγου, J.P.Migne, P.G., τόμ. 106, Κέντρον Πατερικών Εκδόσεων, Αθήναι 2001, σελ. 217 Α