Θὰ μποροῦσαν οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες νὰ ἀναγνωρίσουν τὸν Πάπα;

Φοβούνται τους -κατά Ζηζιούλα- Ορθόδοξους "ταλιμπάν"! Εξαιτίας τους, η Ένωση που υπολόγιζαν με χρόνια, θα χρειαστεί δεκαετίες.

Δὲν εἶναι ἐντελῶς ἀδιανόητο πλέον!

Γράφει ὁ  Mark Woods ἀπό το Christiantoday.com

Βρίσκεται τὸ χιλιόχρονο ρῆγμα μεταξύ τῆς Καθολικῆς καὶ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πιὸ κοντὰ στὸ νὰ ἀποκατασταθεῖ; Ἔχοντας ὑπ’ ὄψιν τὸ ἱστορικό τῆς καχυποψίας, τῆς ἐχθρότητας, τῶν πολιτικῶν παιχνιδιῶν καὶ τῆς θεολογικῆς ἀδιαλλαξίας ποὺ σημάδεψαν τὴν ἕως τώρα πορεία, αὐτὸ φαίνεται ἀπίθανο. Ἔπειτα ὅμως ἀπὸ μιὰ σημαντικὴ συνάντηση μεταξὺ θεολόγων ἀπὸ τὶς δύο πλευρὲς ὑπάρχουν ἐνδείξεις ὅτι πνέει ἄνεμος ἀλλαγῆς.

Ἡ 14η Συνεδρίαση τῆς Ὁλομέλειας τῆς Μεικτῆς Ἐπιτροπῆς Θεολογικοῦ Διαλόγου μεταξύ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καὶ τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας ἔγινε στὸ Κιέτι τῆς Ἰταλίας καὶ μόλις ὁλοκλήρωσε τὶς ἐργασίες της. Τὸ σημαντικὸ εἶναι ὅτι ἔχει ἐγκρίνει ἕνα κοινὸ ἔγγραφο πάνω στὴ βασικὴ αἰτία τῆς διαίρεσης μεταξύ των Ἐκκλησιῶν. Ὁ τίτλος του δὲν εἶναι πολλὰ ὑποσχόμενος  -Συνοδικότητα καὶ Πρωτεῖο κατὰ τὴν Πρώτη Χιλιετία: Στὴν Πορεία πρὸς Κοινὴ Κατανόηση στὴν Ὑπηρεσία τῆς Ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας - ἀλλὰ ἀσχολεῖται μὲ ἕνα θέμα ὕψιστης σημασίας: ποιὸς εἶναι ὑπεύθυνος; Σύμφωνα μὲ τοὺς Ρωμαιοκαθολικοὺς αὐτὸς εἶναι ὁ πάπας. Σύμφωνα μὲ τοὺς Ὀρθοδόξους αὐτὸς μπορεῖ νὰ εἶναι πρῶτος μεταξὺ ἴσων ἀλλὰ δὲν ἔχει καμία ἐξουσία πάνω τους Πατριάρχες τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν. Ὡς ἐκ τούτου, τὸ ἐρώτημά του πῶς ἔβλεπαν οἱ
Χριστιανοὶ τὸ ἀξίωμα τοῦ πάπα στὰ πρῶτα χρόνια τῆς Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας, πρὶν ἀπὸ τὸ σχίσμα ποὺ δίχασε Ἀνατολὴ καὶ Δύση τὸ 1054, εἶναι ἀπολύτως ζωτικῆς σημασίας.

Τὸ ἔγγραφο Κιέτι εἶναι μιὰ ἐργασία ποὺ θὰ ἐπιστραφεῖ στὶς Ἐκκλησίες γιὰ συζήτηση καὶ –ἐνδεχομένως μὲ τὸν καιρὸ– γιὰ ἔγκριση. Ἀποτελεῖ τὴ συνέχεια μιᾶς προηγούμενης ἐκδοχῆς ποὺ ἐγκρίθηκε σὲ μιὰ συνεδρίαση στὴ Ραβέννα τὸ 2007, ἡ ὁποία διαπίστωσε ὅτι -μὲ διαφορετικὲς ἀποχρώσεις στὴν ἀντίληψη τῆς λέξης μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσης- τὸ παπικὸ πρωτεῖο ἦταν ἀποδεκτὸ ἀπὸ ὅλους τους Χριστιανούς. Σὲ ἐκείνη ὅμως τὴν περίπτωση οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἀποχώρησαν ἀπὸ τὶς συζητήσεις πρὶν καν ξεκινήσουν καὶ δὲν συμμετεῖχαν στὴν τελικὴ συμφωνία. Τώρα ὅμως συμμετέχουν.

Αὐτὴ εἶναι μόνο ἡ ἀρχὴ στὸ ἑπόμενο στάδιο τοῦ ταξιδιοῦ, καὶ δὲν θὰ ἦταν φρόνιμο νὰ προβλέψουμε ὁτιδήποτε ὅσον ἀφορᾶ τὴν «ἐπανένωση» τῶν δύο κοινοτήτων στὸ ἄμεσο μέλλον. Τὸ παπικὸ πρωτεῖο εἶναι ἕνα πράγμα, ἡ ἀκριβὴς ὅμως μορφὴ αὐτοῦ τοῦ πρωτείου εἶναι ἐντελῶς ἄλλο πράγμα- καὶ στὸ δρόμο ὑπάρχουν τρία μεγάλα ἐμπόδια γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.

Τὸ πρῶτο εἶναι τὸ status τῶν Οὐνιτῶν ἢ τῶν Ἀνατολικῶν Καθολικῶν Ἐκκλησιῶν ποὺ εἶναι Ὀρθόδοξες στὴ θεολογία καὶ στὴ λειτουργία, ἀλλὰ βρίσκονται σὲ κοινωνία μὲ τὴ Ρώμη. Οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες αὐτὸ τὸ θεωροῦν ἀπαράδεκτο. Ὁ ‘Ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν’ τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας Μητροπολίτης Ἰλαρίων δηλωσε μετὰ τὴ συνάντηση στὸ Κιέτι: «Μπορῶ νὰ προβλέψω ὅτι θὰ ὑπάρξουν πολλὰ διχαστικὰ ζητήματα καὶ ὅτι δὲν θὰ συμφωνήσουμε σὲ κάθε σημεῖο. Ὡστόσο, ὁ στόχος τοῦ διαλόγου μας δὲν εἶναι ἁπλῶς νὰ συμφωνήσουμε στὰ θέματα ὅπου συμφωνοῦμε οὕτως ἢ ἄλλως, ἀλλὰ θὰ πρέπει ἐπίσης νὰ διερευνήσουμε τὰ σημεῖα διαφωνίας. Καὶ τὸ θέμα τῆς Οὐνίας εἶναι ἕνα ἀπὸ αὐτὰ τὰ ἐξαιρετικὰ φλέγοντα ζητήματα.» Τὸ πρόβλημα εἶναι ἰδιαίτερα ἔντονο σὲ σχέση μὲ τοὺς Οὐκρανοὺς Ἕλληνες Καθολικοὺς οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἐξοργίσει τοὺς Ρώσσους, ἀφενὸς ἀπὸ τὴν ἔνθερμη ἀφοσίωσή τους στὴν Οὐκρανία καὶ ἀφετέρου ἀπὸ τὴν ἐπιμονή τους ὅτι ἀποτελοῦν ἔγκυρη Ἐκκλησία χωρὶς καμία διάθεση νὰ ὑποταχθοῦν στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀρχὴ τῆς Μόσχας.

Τὸ δεύτερο εἶναι αὐτὸ ποὺ κάποιος ἐπιφανὴς Ὀρθόδοξος θεολόγος, ὁ Μητροπολίτης Περγάμου Ζηζιούλας, ἀναφέρεται ὡς «Ὀρθόδοξοι Ταλιμπᾶν». Ἐνοχλητικὰ ἐθνικιστικὲς καὶ θεολογικὰ φονταμενταλιστὲς αὐτοὶ οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ ἀκαδημαϊκοὶ εἶναι κατηγορηματικὰ ἀντίθετοι σὲ ὁποιαδήποτε μορφὴ διαλόγου ἢ συμβιβασμὸ μὲ τὴ Ρώμη ἢ μὲ Προτεσταντικὲς Ἐκκλησίες, τὶς ὁποῖες δὲν ἀναγνωρίζουν καν ὡς Ἐκκλησίες. Ἡ Γεωργιανὴ Ἐκκλησία ἀποχώρησε ἀπὸ τὴν πρόσφατη Πανορθόδοξη Σύνοδο διότι πίστευε ὅτι ἔδωσε πάρα πολλὰ στὸν οἰκουμενισμό. Την Τετάρτη αὐτῆς τὴν ἑβδομάδος Γεωργιανοί Ὀρθόδοξοι ὑπερεθνικιστὲς καὶ ἱερεῖς διαδήλωσαν ἔξω ἀπὸ τὴν πρεσβεία τοῦ Βατικανοῦ στὴν Τιφλίδα γιὰ νὰ διαμαρτυρηθοῦν ἐν ὄψει τῆς ἐπικείμενης ἐπίσκεψης τοῦ Πάπα Φραγκίσκου: οἱ διοργανωτὲς δήλωσαν ὅτι ἡ ἐπίσκεψη ἰσοδυναμεῖ μὲ «πνευματικὴ ἐπιθετικότητα τοῦ Βατικανοῦ καὶ ἀπόπειρα τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας νὰ ἀποικίσει τὴ Γεωργία» .

Εἶναι δύσκολο νὰ μὴν τὸ δεῖ αὐτὸ κανεὶς ὡς ξενοφοβικὴ παράνοια, ἀντιπροσωπεύει ὅμως μιὰ βαθιὰ καχυποψία ποὺ εἶναι αἰσθητὴ καὶ ἀλλοῦ στὸν Ὀρθόδοξο κόσμο. Μπροστά σε μία τέτοια ἀντίσταση, ἡ πρόοδος πρὸς τὴν κατανόηση πιθανῶς νὰ χρειαστεῖ δεκαετίες καὶ ὄχι χρόνια.

Τὸ τρίτο εἶναι τὸ εὐρύτερο πολιτικὸ τοπίο, ἰδιαίτερα ὅταν αὐτὸ ἐπηρεάζει τὴν Ρωσσικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἐπισκιάζει τοὺς ἄλλους ἀριθμητικὰ καὶ μὲ τὸν πλοῦτο της καὶ συνδέεται στενὰ μὲ τὸ καθεστὼς τοῦ Βλαδίμηρου Πούτιν. Ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς θεολογικοὺς παράγοντες ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι ποὺ εἶναι καθαρὰ πολιτικοί: πῶς θὰ ‘παίξει’ ὁποιαδήποτε προσέγγιση μεταξύ τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς καὶ τῆς Καθολικῆς Δύσης στὴν ἐγχώρια καὶ ἐξωτερικὴ πολιτικὴ τῆς Ρωσσίας;

Ὑπάρχει ἀκόμη πολὺς δρόμος μπροστά μας. Ὅπως εἶπε καὶ ὁ γνώστης τοῦ Βατικανοῦ Gianni Valente, εἶναι καλύτερο νὰ ἀποφεύγουμε τόσο «τὴν ζαχαρούχα αἰσιοδοξία ὅσο καὶ τὴν ἠττοπαθῆ ἀπαισιοδοξία ὅταν κρίνουμε τὶς ἀναγκαῖες στάσεις, τὶς ἀναστροφὲς καὶ τὶς ἀπότομες ἐπανεκκινήσεις στὸ ταξίδι ποὺ ξεκίνησαν ἡ Καθολικὴ καὶ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία γιὰ νὰ ξεπεράσουν τὶς πολύχρονες διαιρέσεις καὶ νὰ ἀποκαταστήσουν τὴ μυστηριακὴ ἑνότητα». Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ συμφωνία εἶναι κάτι καὶ ἀξίζει ἰδιαίτερης προσοχῆς.

***

Μετάφραση Φαίη/Ἀβέρωφ