ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ : ΑΓΩΝΑΣ Α.Φ.185 http://www.agonas.org
«Έλληνα, όπου κι αν γυρίσω της σκέψη μου, όπου κι αν στρέψω
την ψυχή μου, μπροστά μου σε βρίσκω. Λαχταρώ Τέχνη, αναζητώ Ποίηση, Θέατρο,
Αρχιτεκτονική, Επιστήμες, Μαθηματικά, Φιλοσοφία, Ιατρική, Δημοκρατία, ισονομία,
ισοπολιτεία, εσύ πάντα μπροστά μου, μπροστάρης κι αξεπέραστος».
Ιωάννης Σίλλερ (1759-1805)
Γερμανός ποιητής
(Αυτό είναι συνέχεια άλλων δύο δημοσιευμάτων του μηνός Μαϊου
και Ιουνίου του 2012)
Οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα στις 27-4-1941. Όλα τα σχολεία
έκλεισαν και ξανάνοιξαν στις 10 Ιουνίου. Τα παιδιά είχαν ενστερνισθεί τις
ανησυχίες των μεγάλων, έβλεπαν συλλήψεις, θανατώσεις, εξορίες, πείνα και
άρχισαν να νοιώθουν μίσος για τον κατακτητή.
Κάθε πρωί, στην αυλή του σχολείου, τα παιδιά μαζί με τους
δασκάλους έψαλαν μετά την έπαρση της σημαίας τον εθνικό ύμνο με στεντορεία την
φωνή. Πήγαιναν δε και πολλοί γονείς και με έκδηλη συγκίνηση έψαλαν κι αυτοί
μαζί με τα παιδιά! Αυτό το φαινόμενο ανησύχησε τη γερμανική Διοίκηση που
αναγκάστηκε να ζητήσει συμβουλές από τον υπουργό Προπαγάνδας της Γερμανίας
Γκαίμπελς τί να κάνουν. Ο πανέξυπνος Γκαίμπελς, διέταξε τον φρούραρχο Αθηνών.
«Να επιβάλεις ως υποχρεωτική την έπαρση της σημαίας και όλα τα παιδιά εν
παρατάξει να ψάλλουν τον εθνικό ύμνο της Πατρίδος τους». Το ίδιο περίπου έγινε
και με την θυσία του ήρωα Κοκκίδη και έτσι κυμάτιζε η ελληνική σημαία δίπλα
στην γερμανική όλα τα χρόνια της κατοχής, και μόνο στην Ελλάδα, – νομίζοντας με
τον τρόπο αυτό πως ο ενθουσιασμός των παιδιών και των γονέων θα σταματούσε… Με
την πράξη αυτή βέβαια οι Γερμανοί ήθελαν να δείξουν ένα πρόσωπο καλού και
φιλάνθρωπου και ότι ήρθαν να μας σώσουν!
Σήμερα συνεχίζουμε με τις τεράστιες ζημιές σε βιβλιοθήκες
και βυζαντινές αρχαιότητες που προκάλεσε η εισβολή των Γερμανών Ναζί και Ιταλών
με τη σύμπραξη των Βουλγάρων, οι οποίοι, σαν στρατός κατοχής, μοίρασαν την
Ελληνική Επικράτεια.
Οι Ιταλοί ανέλαβαν τον έλεγχο της δυτικής Ελλάδας, των
νησιών του Ιονίου και μερικών κυκλαδικών νησιών.
Οι Βούλγαροι την ανατολική Μακεδονία και Θράκη μαζί με Θάσο
και Σαμοθράκη.
Οι Γερμανοί την υπόλοιπη Ελλάδα. Οι τρεις εισβολείς – όπως
αναφέρει η έκθεση του υπουργείου Παιδείας το 1946 – συναγωνίζονταν ποιος θα
επιφέρει τη μεγαλύτερη καταστροφή και λεηλασία. Εκτιμάται ότι καταστράφηκαν
πάνω από 300 Εκκλησίες με έργα μεγάλης θρησκευτικής και πολιτιστικής αξίας,
καθώς και πολλά μοναστήρια μεταξύ των οποίων το ιστορικής σημασίας Αγίας Λαύρας
και Μεγάλου Σπηλαίου.
Βιβλιοθήκες
Από επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας αναφέρονται ότι
καταστράφηκαν: Η βιβλιοθήκη της Κέρκυρας πυρπολήθηκε (βενετικό κτίριο του 18ου
αιώνα) ενώ περιείχε 75.000 τόμους βιβλίων και μεταξύ αυτών ιστορικά χειρόγραφα
και σπάνιες εκδόσεις Ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Στα Χανιά έκαψαν την
βιβλιοθήκη «Χρυσόστομος» και αποτεφρώθηκαν 15.000 σπάνιοι τόμοι και έπιπλα. Με
την εγκληματική πράξη να πυρπολήσουν την Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου
κατεστράφηκαν 94 παλιά χειρόγραφα βιβλία και σκαλιστά έπιπλα. Από τις
βιβλιοθήκες Ανδρίτσαινας και Δημητσάνας, Γερμανοί και Ιταλοί άρπαξαν σπάνια
βιβλία και πολύτιμα έπιπλα. Το ίδιο έγινε με τις δημοτικές βιβλιοθήκες
Ηρακλείου, Ζαγοράς, Σιατίστης και Αιγίνης, όπου γερμανοί αξιωματικοί έκλεψαν
σπάνια βιβλία. Τεράστιες ζημίες προκλήθηκαν από τους βομβαρδισμούς και τις
αρπαγές στις βιβλιοθήκες Ζακύνθου, Σάμου, Ιωαννίνων και Χίου. Πήραν όλα τα
βιβλία από την Μονή Βελά. Η ομάδα κομάντος Roseberg των es-es απογύμνωσε τις
εβραϊκές βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης (λεία 100.000 τόμοι). Σε μικρότερη έκταση
ήταν οι αρπαγές από τις βιβλιοθήκες του Βόλου, Πύργου, Καλαμάτας, Τριπόλεως,
Λάρισας. Λεηλασία όμως υπέστησαν και οι ιδιωτικές βιβλιοθήκες με σπάνια βιβλία,
που τα άρπαξαν οι Γερμανοί στο μπλόκο των es-es. Ευτυχώς όμως οι βιβλιοθήκες
Εθνική, Βουλής και Γεννάδιος της Αθήνας δε έπαθαν ζημία, γιατί ο Γενικός
διευθυντής Διονύσιος Κόκκινος παρακολουθούσε και χειριζόταν με λεπτότητα το
θέμα.
Μοναστήρια
Από τα μοναστήρια των Μετεώρων καταστράφηκαν ή υπέστησαν
μεγάλες ζημίες τα: Μεταμορφώσεως (Μ. Μετέωρο), Αγίας Μονής, Αγίου Νικολάου
(Αναπαυσά), Αγίου Στεφάνου, Αγίου Χαραλάμπους, Παντοκράτορος, του Ρουσάνου και
του Αγίου Αθανασίου.
Πυρπόλησαν τα Μοναστήρια των Ιωαννίνων, Μολυβδοσκέπαστου,
Κοιμήσεως Γρεβεντίου, Αγ. Δημητρίου Γρεβεντίου, Γεν. Θεοτόκου Ασπραγγέλων, Αγ.
Νικολάου Τριστένου, Γεννήσεως Θεοτόκου Τριστέκου, Αγ. Αθανασίου Τριστέκου, Αγ.
Αθανασίου Καστανώνα, Προφήτη Ηλία Δόλιανης, Κοιμήσεως Θεοτόκου Ανθρακίτη,
Κοιμήσεως Θεοτόκου Γκούρας.
Στην Αιτωλοακαρνανία την Κοίμηση Θεοτόκου Ακαρνανίας, το
Γενέσιον Θεοτόκου Ρέθα Βάλτου, τα Εισόδια της Θεοτόκου Μυρτιάς Θέρμου, του
Παντοκράτωρα Αγγελοκάστρου, το Γενέσιον της Θεοτόκου Κατερινούς, τον Άγιο
Συμεών Μεσολογγίου.
Βομβάρδισε το πυροβολικό τους τη μονή του Αγ. Μελετίου – 25
οβίδες – προκαλώντας τεράστιες ζημιές και πυρπόλησαν το μοναστήρι του Οσίου
Σεραφείμ. Γερμανικά αεροπλάνα έπληξαν τη μονή του Οσίου Λουκά. Το γερμανικό
πυροβολικό κανονιοβόλησε το βυζαντινό μοναστήρι της Βελανιδιάς, μέσα στο οποίο
υπήρχαν σπάνιες βυζαντινές εικόνες και μεγάλη βιβλιοθήκη.
Ένας εκ των πλέον ενημερωμένων ερευνητών ο κ. Σιμόπουλος
είχε δηλώσει ότι η καταγραφή των καταστροφών, λεηλασιών και βαρβαροτήτων των
κατακτητών είναι αδύνατον να επιτευχθεί.
Εκκλησίες
Στην Κέρκυρα, τον Σεπτέμβρη του 1943, καταστράφηκαν από το
βομβαρδισμό ο βυζαντινός ναός των Αγίων Πατέρων, οι βυζαντινοί ναοί Αγ.
Δημητρίου και Οδηγητρίας (σ.σ. σε όλες υπήρχαν σπάνιες εικόνες), η Μητρόπολη
των Καθολικών (μνημείο του 16ου αιώνα) και ο ναός της Ευαγγελίστριας.
Στην Καλαμπάκα κατέστρεψαν μέρος της οροφής του Επισκοπικού
ναού τον οποίο μετέτρεψαν σε στάβλο, τις δε φορητές εικόνες τις χρησιμοποίησαν
για θέρμανση. Πυρπόλησαν τις Εκκλησίες, Αγία Βαρβάρα, Αγία Τριάδα, Άγιο Γεώργιο
και στη διπλή Εκκλησία των Αγίων Ιωάννου και Χαραλάμπους.
Στο Πύθιον Ελασσώνας χρησιμοποίησαν τις εικόνες ως καύσιμη
ύλη για την παρασκευή φαγητών.
ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ
«Το ενδιαφέρον των Γερμανών για τους θησαυρούς του Αγίου
Όρους εκδηλώθηκε από τους πρώτους μήνες της Κατοχής», γράφει στο βιβλίο του ο
Καθηγητής του Παν. Θεσσαλονίκης και πρώην διοικητής του Αγίου Όρους Δημ. Γ.
Τσάμης «Το Άγιον Όρος. Προσέγγιση στην πρόσφατη ιστορία του».
«Τον Ιούνιο του 1941, με εντολή των Ανωτάτων Στρατιωτικών
Αρχών της Γερμανίας έφθασε στο Άγιον Όρος ο διαπρεπής Βυζαντινολόγος καθηγητής
του Πανεπιστημίου του Μονάχου και γνωστός φιλοναζιστής δρ. Φραντς Ντέλγκερ – ο
οποίος ήταν γνωστός στους μοναχούς από επισκέψεις του πριν τον πόλεμο –. Τον
καθηγητή Ντέλγκερ πλαισίωνε ομάδα από επιστήμονες και τεχνικούς με έγκριση της
Ανωτάτης Αρχής του Γερμανικού Στρατού… Σύμφωνα με τα γερμανικά έγγραφα η
αποστολή είχε σκοπό τη μελέτη εγγράφων και χειρογράφων και τη φωτογράφηση των
θησαυρών… Για να βοηθηθεί το έργο της αποστολής, έστειλαν συστατικές επιστολές
στην Ιερά Κοινότητα ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Γ. Τσολάκογλου, ο αντιπρόεδρος
και υπουργός Θρησκευτικών και Εθνικής Παιδείας Λογοθετόπουλος και ο
μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος…
Στη διάρκεια της παραμονής τους στο Άγιο Όρος ο Ντέλγκερ και
οι φωτογράφοι του γερμανικού στρατού που τον συνόδευαν έκαναν 1900 λήψεις
(χειρόγραφα, εικόνες, μικρογραφίες, κειμήλια κ.α.) και όλα αυτά τα στοιχεία
αποτέλεσαν τη βάση για το σχέδιο αρπαγής θησαυρών του Αγίου Όρους.
Η όλη επιχείρηση είχε οργανωθεί από την γερμανική υπηρεσία
Einsatzstab Reinchsteiter Rosenberg fur die besetzten Gebiete. Η τελευταία
επίσημη επαφή της υπηρεσίας Rosenberg (“επιστημονική πληροφόρηση σχετικά με τα
προβλήματα της ανατολικής Εκκλησίας”) με το Άγιον Όρος έγινε στις 4 Νοεμβρίου
1943. Με εντολή της επισκέφθηκε την Ιερά Κοινότητα στις Καρυές ο Γερμανός
διοικητής Αγίου Όρους Στένγκερ, ο αντισυνταγματάρχης Πφάνεστλ (Pfannestl),
καθηγητής της ιατρικής σχολής του Μαρβούργου, και ο καθηγητής Β. Έξαρχος, που
εκτελούσε χρέη διερμηνέα. Ο Στένγκερ εξέφρασε το μεγάλο ενδιαφέρον της
υπηρεσίας Rosenberg για το Άγιον Όρος και την επιθυμία της να διαφωτίσει το
γερμανικό και γενικά το ευρωπαϊκό κοινό για την πολιτιστική σημασία του Άθω.
Τέλος, πρόσφερε 22 αντίτυπα με τα πορίσματα της επιστημονικής αποστολής της
ομάδας του καθηγητή Ντέλγκερ».
Όπως υποστηρίζουν πολλοί ερευνητές οι Γερμανοί προσπάθησαν
να αρπάξουν τους ανεκτίμητους θησαυρούς του Αγίου Όρους με το πρόσχημα της
προστασίας τους από τυχόν συγκρούσεις. Όμως οι μοναχοί κατάφεραν να αφήσουν το
Άγιον Όρος μακριά από συγκρούσεις και άλλα πολεμικά παιχνίδια και έτσι
καταρρίφθηκε η “δικαιολογία” για μεταφορά προς φύλαξη! Ίσως και να ματαιώθηκαν
τα σχέδιά τους από την αρνητική τροπή που άρχισε να παίρνει ο πόλεμος στην
νοτιοανατολική Ευρώπη και με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας.
