Ὁ μήνας Μάϊος μᾶς καλεῖ καί φέτος σ’ ἕνα θρηνητικό ἑορτασμό μέ ἀφορμή τήν ἐπέτειο τῆς Ἁλώσεως τῆς Πόλεως πού ὑπῆρξε ἡ Ζωή καί τό Φῶς τῆς Οἰκουμένης!
Αὐτός ὁ θρῆνος, ἄν ἦταν θρῆνος ἐπιγνώσεως καί μετανοίας, ὅπως ὁ Ἀδαμιαῖος, θά μεταστοιχειωνόταν σέ ἀλλαγή σκέψεως καί ἀλλαγή πλεύσεως. Θά δρομολογοῦσε καθοριστικές ἐξελίξεις γιά τήν πορεία τοῦ Ἔθνους μας καί, κυρίως καί πρωταρχικά, θά ἀνέτρεπε ἐκ βάθρων τήν Βαυαρική Προτεσταντική παράδοση, πού ἔχει γίνει φιλοσοφία, θεολογία καί ζωή τῶν Νεοελλήνων ἀπό τότε πού θεμελιώθηκε μέ τή βία ἀπό τόν Βαυαρό ἀντιβασιλέα Maürer καί τόν θλιβερό κληρικό συμπαίκτη του Θεόκλητον Φαρμακίδη, τό 1833.
Ἡ Βαυαροπροτεσταντική σκέψη καί κοσµοθεωρία
ἔγινε καί συνείδηση τοῦ λαοῦ µας!
Ἡ Βαυαροπροτεσταντική σκέψη καί κοσμοθεωρία ἔγινε σταδιακά καί συνείδηση τοῦ λαοῦ μας, ἀφοῦ οἱ Πατέρες μας ἐκδίωξαν μέν τήν Βαυαρική κατοχή, ἡ ὁποία μέ πρόσχημα τήν ἡλικιακή ἀνεπάρκεια τοῦ Ὄθωνα ἐπέβαλε στήν Ὀρθόδοξη Πατρίδα μας τήν Θρησκευτική Πολιτική τοῦ Λουθήρου, δέν ἐφρόντισαν, ὅμως, νά ξεριζώσουν αὐτήν καθ’ ἑαυτήν τήν Προτεσταντική Πολιτική πρακτική, μέ ἀποτέλεσμα νά παραπαίη τό Ἔθνος μας ἐπί δύο αἰῶνες, προσπαθῶντας νά ἐπανεύρη τήν αὐτοσυνειδησία του καί «οὐκ ἔχει τόν βοηθοῦντα»!
Σήμερα, φαίνεται πιά καθαρά ὅτι ὁ Ἐκκλησιαστικός Καταστατικός Χάρτης τοῦ 1833 σημάδεψε ἀποφασιστικά τήν πορεία τοῦ Γένους μας, ἀφοῦ πρόκειται γιά κείμενο μέ αὐθεντική Προτεσταντική σφραγίδα, πού θά μποροῦσε νά συνταχθῆ μόνο “πάνω ἀπ’ τό πτῶμα” τοῦ μαρτυρικοῦ Καποδίστρια, αὐτοῦ τοῦ ἀνεπανάληπτου φορέως τῆς ἁγιοπατερικῆς Παραδόσεώς μας. Ἕνα ἐπαίσχυντο κείμενο, τό ὁποῖο ὅριζε ὅτι «Ἡ Ὀρθόδοξος Ἀνατολική Ἐκκλησία τοῦ Βασιλείου τῆς Ἑλλάδος κεφαλήν γνωρίζουσα τόν Ἰησοῦν Χριστόν, κατά τό διοικητικόν αὐτῆς µέρος ἔχει ἀρχηγόν τόν Βασιλέα τῆς Ἑλλάδος»!1
Ἔτσι θεμελιώθηκε ἡ ἄκρατη πολιτειοκρατία καί ἐπεβλήθη ἡ κυριαρχία τῆς Πολιτείας ἐπί τῆς Ἐκκλησίας μας, σέ τέτοιον μάλιστα βαθμό, ὥστε στίς μέρες μας νά καταργεῖται σταδιακά τό Ἅγιο Εὐαγγέλιο καί νά ἀπειλοῦνται οἱ κληρικοί ἀκόμη καί μέ φυλάκιση ὅταν διδάσκουν ὅτι συμπεριφορές σάν τήν ὁμοφυλοφιλία, εἶναι διαστροφή τῆς κατά Θεόν λειτουργίας τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως!
Ὁµίχλη πού δυσκολεύει τήν διαυγῆ θέαση τῆς ἱστορίας µας
Ὁμίχλη πού δυσκολεύει τήν διαυγῆ θέαση τῆς ἱστορίας μας ἀποτελεῖ τό γεγονός ὅτι τά σημερινά κείμενα πού ὁρίζουν τή σχέση Κράτους καί Ἐκκλησίας εἶναι πολύ ἤπια καί, φαινομενικά, παρουσιάζονται ὡς σεβαστικά καί ρυθμιστικά μιᾶς σχέσεως συναλληλίας. Μάλιστα δέ, ἀκούγοντας συχνά λεκτικούς ἐξορκισμούς κατά τῶν Βαυαρῶν καί ἀναθεματισμούς γιά τό κακό πού μας ἔκαναν, κοιμώμαστε μακάρια, χωρίς νά ὑποψιαζόμαστε τά ἐπείσακτα προτεσταντικά βιώματα καί πιστεύματά μας, πού εἶναι γεννήματα τῶν αὐγῶν τοῦ Προτεσταντικοῦ φιδιοῦ, πού μᾶς ἄφησε γιά κληρονομιά!
Στήν πράξη, λοιπόν, τά πράγματα εἶναι τραγικά, ἀφοῦ ἡ μολυσμένη ἀπό τόν Προτεσταντισμό δημόσια ζωή ἔχει ἀλλοιώσει τό οὐσιῶδες ψυχικό χαρακτηριστικό τοῦ Ἕλληνα, τήν Ὀρθόδοξη θρησκευτικότητα, τήν ὁποία διαχειρίζεται –μέ σατανική μαεστρία– σχεδόν ἐξ ὁλοκλήρου ἡ Πολιτεία, κατευθύνοντάς την πρός τό ἑκάστοτε «πολιτικά ὀρθό», ἐνῶ ἡ Ποιμένουσα Ἐκκλησία σύρεται οὐραγός, εὑρισκομένη «ἐν ἀπορίᾳ καί σάλῳ»!
Τό Κράτος κυριαρχεῖ παντοῦ καί ἔχει κατορθώσει νά ἐκτοπίση τό Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Κριτήριο ἀπό ὅλες τίς πτυχές τῆς δημόσιας καί ἰδιωτικῆς ζωῆς τῶν πολιτῶν, περιορίζοντάς το μόνο στίς Ἱερές Ἀκολουθίες!
Αὐτόν τόν ἐκτοπισμό τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν ζωή τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, τόν ὑπενθυμίζουν κατά καιρούς θριαμβευτικά μέ μιά πολύ προσφιλῆ τους φράση σκληροπυρηνικά πολιτικά πρόσωπα τοῦ τόπου μας, πειθήνια στούς Εὐρωπαίους κατακτητές μας: «Ἡ Πολιτεία θά ἀκούση τίς ἀπόψεις τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως καί τῶν λοιπῶν φορέων καί Ὀργανώσεων»! Δηλαδή, κατά τά γραπτά, συναλληλία, ἐνῶ στήν πράξη, ἀπόλυτη κυριαρχία τοῦ Κράτους καί στήν ψυχή καί στό σῶμα τοῦ λαοῦ, μέ συρρικνωμένα τά δικαιώματα τοῦ Θεοῦ στήν ζωή τῶν πολιτῶν ὅσο καί ἑνός Συλλόγου!
Νά ἀποκηρύξουµε τήν Προτεσταντική δόµηση τῆς σκέψεώς µας
Ἀπό αὐτά τά ἀναγκαῖα εἰσαγωγικά πού προτάξαμε φαίνεται πλέον καθαρά ὅτι γιά νά ἀξιολογήσουμε σωστά τήν Ἅλωση τῆς Πόλεως καί νά ὠφεληθοῦμε ἀπό αὐτήν τήν ἀξιολόγηση πρέπει νά ἀποκηρύξουμε πλήρως τήν Προτεσταντική δόμηση τῆς σκέψεώς μας ὡς λαοῦ καί νά ἀποτινάξουμε τόν ἐγκόσμιο ἐγκλωβισμό τῆς ψυχοσωματικῆς μας ὑπάρξεως, στόν ὁποῖο μᾶς κατεδίκασε ἡ Ἀμερικανοευρωπαϊκή ἀνθρωποκεντρική ἀπανθρωπία, μέ τήν ἔνοχη σιωπή καί ἀπραξία τοῦ Κλήρου καί τήν σύμπραξη τῶν ἀμοραλιστῶν πολιτικῶν τῆς προοπτικῆς καί τοῦ προσανατολισμοῦ «ἀνήκομεν εἰς τήν Δύσιν»!
Αὐτοί, οἱ πολιτικοί–βιασταί τῆς βαθύτερης θελήσεως τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ μας, πού σύρονται ἀμαχητί νά συμπράξουν στό κτίσιμο τῆς νέας Εὐρωπαϊκῆς Βαβέλ καί νά συμμετάσχουν στόν Πολιτισμό της, εἶναι παντελῶς ἀνίκανοι νά συνειδητοποιήσουν τό μέγεθος καί τό βάθος τῆς καταστροφῆς πού ἔχουν προκαλέσει ἀλλά καί πού ἐξακολουθοῦν νά προκαλοῦν στόν τόπο μας. Καί αὐτό, γιατί ἐκτόπισαν τά θεολογικά κριτήρια, τά μόνα πού ἐξασφαλίζουν καθαρή ὁρατότητα τῆς ζωῆς καί τῆς πραγματικότητος. «Τῆς Νῦν καί τῆς Μελλούσης»!
Νά γιατί πλέον τό χρέος τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τήν προστασία τοῦ Ἔθνους μας εἶναι καί σήμερα βαρύτατο.
Ἡ Ἐκκλησία ἔχει χρέος νά ἐξηγήση στόν λαό μας ὅτι τό πρόβλημα τῆς ἀνθρωπότητος εἶναι περίπλοκο καί, πρωτίστως Θεολογικό, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεοειδής. Τό πρόβλημα τῆς ἀνθρωπότητος δέν εἶναι αὐτό πού φαίνεται νά ἀπασχολῆ σήμερα τόν περισσότερο κόσμο. Ἔχει χρέος ἡ Ἐκκλησία νά ἐξηγήση ὅτι ἡ σημερινή δομή, ἡ σκέψη, ἡ θεολογία, ἡ ἐπιστήμη, ἡ πολιτική, ἀλλά καί τό πῶς σχετίζονται ὅλα αὐτά μεταξύ τους, εἶναι ἀποκυήματα τοῦ Προτεσταντισμοῦ, ὁ ὁποῖος –σύμφωνα μέ τόν προσφυῆ χαρακτηρισμό ἑνός μεγάλου συγχρόνου ἁγίου, τοῦ Ἁγίου Ἰουστίνου Πόποβιτς– «ἔχει ἐν πολλοῖς ὑπερβεῖ εἰς Ἀρειανισµόν καί αὐτόν τόν Ἄρειον»!
Ὁ Ἄρειος ἐκδίωξε τόν Θεόν ἀπό τόν Χριστόν καί τόν ἐμείωσε σέ ἁπλόν ἄνθρωπον. Ὁ Προτεσταντισμός, μετά ἀπό αἰῶνες, ἐκτόπισε τόν Θεόν ἀπό ὁλόκληρη τή ζωή τοῦ Κράτους(!), ἐπαναφέροντας τήν εἰδωλολατρική πρακτική τῆς ἐπιβολῆς τοῦ Πολιτικοῦ ἄρχοντος, ὄχι μόνο στήν διοίκηση τοῦ Κράτους, ἀλλά ἀκόμη καί στόν προσδιορισμό τοῦ Θεοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας Του!
Τό Εὐρωπαϊκό Κράτος πλέον καθορίζει τί εἶναι σωστό καί τί λάθος, τί εἶναι ἀλήθεια καί τί ψέμα καί ἀποφαίνεται ὅτι εἶναι λάθος καί ψέμα ὅλα ἐκεῖνα πού ἔχει ἀποκαλύψει ὁ Θεός –ἡ Ἀλήθεια– διά τῆς Ἐκκλησίας Του! Ὁ Ἅγιος Ἰουστῖνος εἶναι προφητικά ἀποκαλυπτικός: «Ὁ Ἀρειανισµός δέν ἔχει ἀκόµη ταφῆ^ σήµερον εἶναι τῆς µόδας παρά ποτέ ἄλλοτε καί ἔχει διαδοθῆ περισσότερον ἀπό ἄλλοτε. Ἔχει διαχυθῆ ὡς ψυχή εἰς τό σῶµα τῆς συγχρόνου Εὐρώπης. Ἐάν κοιτάξετε εἰς τήν κουλτούραν τῆς Εὐρώπης, εἰς τό βάθος της θά ἰδῆτε κεκρυµµένον τόν Ἀρειανισµόν: Ἐδῶ ὅλα περιορίζονται εἰς τόν ἄνθρωπον καί µόνον, καί αὐτόν τόν Θεάνθρωπον Χριστόν ἔχουν σµικρύνει εἰς τά πλαίσια τοῦ ἀνθρώπου. Μέ τήν ζύµην τοῦ Ἀρειανισµοῦ ἔχει ζυµωθῆ καί ἡ φιλοσοφία τῆς Εὐρώπης, καί ἡ ἐπιστήµη της, καί ὁ πολιτισµός της, καί ἐν µέρει καί ἡ θρησκεία της. Παντοῦ συστηµατικῶς καταβιβάζεται εἰς ἁπλοῦν ἄνθρωπον... ἐπιτελεῖται διαρκῶς τό ἔργον τοῦ Ἀρείου... Ἡ Εὐρωπαϊκή ἐπιστήµη δέν ὑπολείπεται τῆς φιλοσοφίας εἰς τήν Ἀρειανικήν σχέσιν της πρός τόν Χριστόν. Ὁ Προτεσταντισµός διά πολλῶν ἐκ τῶν ἀντιπροσώπων του ἔχει ἐν πολλοῖς ὑπερβεῖ εἰς Ἀρειανισµόν καί αὐτόν τόν Ἄρειον»!2
Ὁ Μέγας ἅγιος Κωνσταντῖνος γκρεµίζει τόν Ἀρειανισµό
γιά νά οἰκοδοµήση τήν Βασιλεύουσα!
Νά, λοιπόν, γιατί ὁ Μέγας ἅγιος Κωνσταντῖνος καταπολέμησε τόν Ἄρειο καί τήν θνησιγενῆ ἀνθρωποκεντρική πολιτική προκειμένου νά θεμελιώση τήν Ὀρθόδοξη Αὐτοκρατορία μας καί νά χαράξη τήν ἱστορική της πορεία μέ τό «διά τοῦ Σταυροῦ Πολίτευµα», μεταγγίζοντας στήν Βασιλεύουσα τῶν Πόλεων δυνατότητες αἰωνιότητος!
Ὁ Ἅγιος κατενόησε ὅτι ἄν ἀφεθῆ ὁ Ἄρειος ἀνεμπόδιστος νά ἀ–θεώση τόν Θεάνθρωπον, τότε ὡς φυσικό ἐπακόλουθο θά ἦταν νά ἐκδιωχθῆ ὁ Θεός ἀπό τή ζωή τῆς Βασιλεύουσας, ὁπότε αὐτή θά εἶχε τήν μοιραία πορεία τῶν θνησιγενῶν βασιλείων τοῦ κόσμου, τά ὁποῖα ἔλαμψαν γιά λίγο ὡς διάττοντες ἀστέρες καί σύντομα χάθηκαν ἀπό τό ἱστορικό στερέωμα. Ἡ Βασιλεύουσα εἶναι τό μοναδικό ἱστορικό Γεγονός, πού διήρκεσε χίλια καί πλέον χρόνια, τό μοναδικό Βασίλειο μέ τό μοναδικό χρυσό νόμισμα, πού ξεπέρασε σέ ὅριο ζωῆς τήν χιλιετία!
Ἡ καταπολέμηση τοῦ Ἀρειανισμοῦ δέν ἔπαυσε εὐθύς μετά τήν Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδο ἀλλά διήρκεσε καί ἀρκετούς αἰῶνες μετά. Κατόπιν, φάνηκε ὅτι ἡττᾶται, ἀλλά κρυφά καί ἄδηλα μεταμορφωνόταν, ἕως ὅτου ἔδειξε καί πάλι καθαρά τό πρόσωπό του λίγο πρίν τήν ὁριστική Ἅλωση τῆς Πόλεως τῶν Πόλεων.
Ὁ Παπισµός, θύρα ἐπανόδου τοῦ Ἀρειανισµοῦ
στήν Ἱστορία τοῦ κόσµου!
Ὁ Ἀρειανισμός ἔδειξε ξανά τό πρόσωπό του, ὅταν ὁ λαός καί οἱ ἄρχοντές του εἶχαν ἀρχίσει καί πάλι νά ἀ–θεώνουν τόν Χριστό, θεωρώντάς τον περισσότερο ἄνθρωπο, σάν κι’ αὐτούς, καί λιγότερο ἤ καί καθόλου Θεόν!
Ὁ ἐναγκαλισμός τοῦ Μανουήλ Κομνηνοῦ μέ τόν Παπισμό, σάν σωσίβιο σωτηρίας ἦταν ἡ ἀρχή τοῦ τέλους τῆς ἀθανάτου (χάριν τοῦ «διά τοῦ Σταυροῦ Πολιτεύματός της») Κωνσταντινουπόλεως, γιατί ὁ Παπισμός –διά τοῦ Ἀλαθήτου ἀνθρώπου-Πάπα– γίνεται ἡ θύρα τῆς ἐπανόδου τοῦ Ἀρειανισμοῦ στήν ἱστορία τοῦ κόσμου, ἀφοῦ «ἡ πτῶσις τοῦ Πάπα ἔγκειται εἰς τό νά θέλη νά ἀντικαταστήση τόν Θεάνθρωπον µέ τόν ἄνθρωπον».3 «Ὁ πυρήν τοῦ δόγµατος περί τοῦ ἀλαθήτου τοῦ πάπα=τοῦ ἀνθρώπου» εἶναι «ἡ ἀποθεανθρωποποίησις τοῦ ἀνθρώπου».4
Ὁ ἐναγκαλισμός μέ τόν πεπτωκότα ἀπό τήν Ἐκκλησία Πάπα καί τό μετά ἀπό λίγους αἰῶνες ἀποκορύφωμα αὐτοῦ τοῦ ἐναγκαλισμοῦ μέ τό βδελυρό συλλείτουργο Ὀρθοδόξων καί Παπικῶν, πού ἐπέβαλε ἰταμῶς ὁ Αὐτοκράτορας Κωνσταντῖνος Παλαιολόγος ἐπάνω –μάλιστα– στήν Ἁγία Τράπεζα τῆς Ἁγίας Σοφίας(!), ἐπέφερε τήν ὁριστική Πτώση τῆς ἀπτώτου –μέχρι τότε– Μοναδικῆς Πόλεως, τῆς Βασιλευούσης, ἀφοῦ ἐδιώχθη ὁ Θεός τῶν Πατέρων μας ἀπό τήν διακυβέρνησή της!
Ἡ πτώση τῆς Βασιλευούσης μαρτυρεῖ ἀνά τούς αἰῶνες τήν θνητότητα ὅλων τῶν οὑμανισμῶν καί τήν ὁριστική τους χρεωκοπία, διότι σύμφωνα καί μέ τήν διατυπωμένη Παναλήθεια «τό δόγµα περί τοῦ ἀλαθήτου τοῦ Πάπα εἶναι τό κορύφωµα τοῦ µηδενισµοῦ».5
«Διά τοῦ δόγµατος αὐτοῦ ὁ ἄνθρωπος τῆς Εὐρώπης κατά δογµατικῶς ἀποφασιστικόν τρόπον, ἐκήρυξε τό δόγµα τῆς αὐταρκείας τοῦ εὐρωπαίου ἀνθρώπου καί οὕτω τελικῶς ἐφανέρωσεν ὅτι δέν τοῦ χρειάζεται ὁ Θεάνθρωπος καί εἰς τήν γῆν δέν ὑπάρχει θέσις διά τόν Θεάνθρωπον. Ὁ τοποτηρητής τοῦ Χριστοῦ —Vicarius Christi— τόν ἀντικαθιστᾷ πλήρως. Εἰς τήν πραγµατικότητα ἀπό αὐτό τό δόγµα ζῇ, τό ἀκολουθεῖ καί ἐπιµόνως τό ὁµολογεῖ, ὁ κάθε εὐρωπαϊκός οὑµανισµός.
Ὅλοι οἱ οὑµανισµοί τοῦ εὐρωπαίου ἀνθρώπου κατ’ οὐσίαν δέν εἶναι ἄλλο τι ἤ ἀδιάκοπος ἐπανάστασις κατά τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ. Καθ’ ὅλους τούς δυνατούς τρόπους συντελεῖται Umwertung aller Werte (ἡ ἀνατροπή ὅλων τῶν ἀξιῶν)• ὁ Θεάνθρωπος παντοῦ ἀντικαθίσταται ὑπό τοῦ ἀνθρώπου• εἰς ὅλους τούς εὐρωπαϊκούς θρόνους ἐνθρονίζεται ὁ ἄνθρωπος τοῦ εὐρωπαϊκοῦ οὑµανισµοῦ. Ἐντεῦθεν καί δέν ὑπάρχει ἕνας vicarius Christi, ἀλλά ἀναρίθµητοι, µόνον µέ διαφορετικάς στολάς. Διότι, ἐν τελευταίᾳ ἀναλύσει, διά τοῦ δόγµατος περί τοῦ ἀλάθητου τοῦ πάπα, ἀνεκηρύχθη ἀλάθητος ὁ ἄνθρωπος γενικῶς. Ἐξ οὗ καί οἱ ἀναρίθµητοι πάπαι καθ’ ὅλην τήν Εὐρώπην, καί τοῦ Βατικανοῦ καί τοῦ προτεσταντισµοῦ. Μεταξύ αὐτῶν δέν ὑπάρχει οὐσιώδης διαφορά, διότι ὁ παπισµός εἶναι ὁ πρῶτος προτεσταντισµός, κατά τούς λόγους τοῦ ὁραµατιστοῦ τῆς ἀληθείας Χοµιάκωφ».6
Ἐμπρός σέ ὅλα αὐτά, πού –ἐπί τροχάδην– ἐκθέσαμε, ἐάν μένη κάποιος ἀκόμη ἀσυγκίνητος καί ἀδιάφορος, σημαίνει ὅτιὄντως ἔχει ἀποθεανθρωποποιήσει τό εἶναι του, πολύ δέ περισσότερο ἐκεῖνοι, πού συνάπτουν σχέσεις καί ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ αὐτοῦ τοῦ εἴδους τούς αἱρετικούς, πού ἀποδεικνύει ὅτι δέν “ἔχουν πάρει εἴδηση” γιά τό τί ἔχει συμβεῖ στήν ἱστορία τοῦ κόσμου! Ὅλοι αὐτοί, μαζί καί ἡ δική μας ἀμετανοησία, συντηροῦν τήν Πτώση τῆς Πόλεώς μας, σκεπάζοντάς την συνεχῶς μέ τήν λήθη καί τά ἀνθρώπινα “ἀλάθητα”(!) κριτήρια τῶν θνητῶν, «ἐπισφαλῶν καί δειλῶν» ἐπινοιῶν μας.
Ἄς γίνη ἡ φετεινή ἐπέτειος, ἐπέτειος πνευματικῆς ἀφυπνίσεώς μας καί ριζικοῦ ἀνακαινισμοῦ μας!
«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Τεῦχος 141
Μάϊος 2014
Ὑποσημειώσεις:
1. Γερασίµου Κονιδάρη Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος, Ἀθῆναι 1970, σελ. 235.
2. Ἄνθρωπος καί Θεάνθρωπος Ἀθῆναι 1969 σελ. 140 κ.ἑ.
3. Ἁγ. Ἰουστίνου Πόποβιτς, Ἄνθρωπος καί Θεάνθρωπος, Ἀθῆναι 1969 σελ. 153
4. ὅ.ἀ. σελ. 157
5. ὅ. ἀν., σελ. 158
6. ὅ. ἀν., σελ. 158
