Αποκαλυψη τουΑγίου Ιωάννου του Θεολόγου Ερμηνεία εις την Αποκάλυψη (B) 2η Ομιλία ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ

Αποκάλυψη του Αγίου  Ιωαννου του Θεολόγου

Ερμηνεία

εις την Αποκάλυψη (B)

2η Ομιλία ΓΕΡΟΝΤΟΣ  ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ 

 που έγινε 18 -10-1980

«Αποκάλυψις», «δει», «εν τάχει». 

    -Προοίμιον

«Αποκάλυψις Ιησού Χριστού, ην έδωκεν αυτώ ο Θεός, δείξαι τοις δούλοις αυτού α δει γενέσθαι εν τάχει, και εσήμανεν αποστείλας δια του αγγέλου αυτού τω δούλω αυτού Ιωάννη,
»ος εμαρτύρησε τον λόγον του Θεού και την μαρτυρίαν Ιησού Χριστού, όσα είδε.
»Μακάριος ο αναγινώσκων και οι ακούοντες τους λόγους της προφητείας και τηρούντες τα εν αυτή γεγραμμένα. ο γαρ καιρός εγγύς» 1.

Θαυμασία, αγαπητοί μου εισαγωγική επιγραφή του όλου αυτού βιβλίου, ως συμπύκνωσις πολλών απαραιτήτων στοιχείων.

Και πρώτα-πρώτα: Η εισαγωγική αυτή επιγραφή του βιβλίου της Αποκαλύψεως διακρίνεται δια τον επίσημον τόνο της, τον επίσημο χαρακτήρα της, και υπενθυμίζει την επιγραφή προφητικών βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης. έχει μια μεγαλοπρέπεια. Παραβάλατε την επιγραφικήν εισαγωγήν του βιβλίου του Ησαΐου, που λέγει:

«Όρασις, ην είδε Ησαΐας υιός Αμώς, ην είδε κατά της Ιουδαίας και κατά Ιερουσαλήμ εν βασιλεία Οζίου και Ιωάθαμ και Άχαζ και Εζεκίου, οι εβασίλευσαν της Ιουδαίας» 2.

Δεύτερον: Γίνεται γνωστός ο χαρακτήρ του βιβλίου, με τον χαρακτηρισμόν «Αποκάλυψις». Δηλαδή πρόκειται -μας το ειδοποιεί ο ιερός συγγραφεύς- περί προφητικού βιβλίου.

Τρίτον: Δηλούται το κύρος και η αυθεντία του βιβλίου, διότι πηγή της Αποκαλύψεως είναι αυτός ο Θεός και ο Ιησούς Χριστός, είτε προσωπικώς ομιλεί είτε δι΄ Αγγέλου.

Τέταρτον: Σημειούται ο σκοπός της καταγραφής της Αποκαλύψεως, όταν λέγη «δείξαι τοις δούλοις αυτού α δει γενέσθαι εν τάχει». Ώστε λοιπόν να που διαγράφεται και ο σκοπός του βιβλίου. Ποιος ο σκοπός που εγράφη το βιβλίον της Αποκαλύψεως; Για να δειχθούν εις τους δούλους του Θεού εκείνα τα οποία πρόκειται να γίνουν γρήγορα.

Πέμπτον: Γνωστοποιείται ο συγγραφεύς. Ποιος είναι; «Τω δούλω αυτού Ιωάννη». Είναι ο Ιωάννης, ο Ευαγγελιστής. ο επιστήθιος Μαθητής του Χριστού. ο συγγραφεύς του ομωνύμου ευαγγελίου και των τριών καθολικών επιστολών.

Έκτον: Εκτίθεται το περιεχόμενον του βιβλίου: «τον λόγον του Θεού και την μαρτυρίαν Ιησού Χριστού, όσα είδε». Ώστε αυτά μας καταγράφει ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «τον λόγον του Θεού». Ώστε λοιπόν το βιβλίον της Αποκαλύψεως έχει «τον λόγον του Θεού», έχει «την μαρτυρίαν του Ιησού Χριστού, όσα είδε» . ο ιερός συγγραφεύς δεν θα προσθέση, δεν θα αφαιρέση.

Τελειώνοντας το βιβλίο θα σημειώση ο ευαγγελιστής Ιωάννης: «Όποιος προσθέση ή αφαιρέση κάτι από το βιβλίον αυτό, να του αφαιρεθή η μερίδα του από το δένδρον της ζωής»3. Δηλαδή να μη μπη στη Βασιλεία του Θεού όποιος παραποιήση, αφαιρέση, προσθέση και κακοποιήση το βιβλίο. Συνεπώς θα είχε πρώτην εφαρμογή στο πρόσωπο του Ιωάννου, εάν το έκανε ο ίδιος. Αλλά τι γράφει; «Όσα είδε», όσα άκουσε. τίποτα παραπάνω, τίποτα παρακάτω.

      Κεντρική ιδέα δε του βιβλίου είναι: η δευτέρα του Χριστού Παρουσία. Κεντρική ιδέα. Ο πόλεμος, όπως σας έλεγα την περασμένη φορά στην εισαγωγή, ο πόλεμος των αντιθέων δυνάμεων κατά της Εκκλησίας, η κατανίκησις αυτών υπό του Ιησού Χριστού και η ένδοξος Βασιλεία Αυτού εις τους αιώνας των αιώνων.

Έβδομον: Αναδεικνύεται ο προορισμός του βιβλίου, με τον μακαρισμόν εκείνων που αναγινώσκουν, εκείνων που ακροώνται και εκείνων που τηρούν τον λόγον του Θεού. «Μακάριος, λέγει εις αυτήν την εισαγωγικήν επιγραφήν, Μακάριος ο αναγινώσκων και οι ακούοντες τους λόγους της προφητείας και τηρούντες τα εν αυτή γεγραμμένα».

Και, τέλος, όγδοον: Καθορίζεται ότι ο χρόνος πληρώσεως του περιεχομένου του βιβλίου είναι βραχύς. «ο γαρ καιρός εγγύς». γιατί, λέγει, ο καιρός είναι κοντά.

Αυτά βλέπομε, αγαπητοί μου, στη εισαγωγική αυτή επιγραφή του βιβλίου. Παίρνομε δηλαδή όλες αυτές τις πληροφορίες για το βιβλίον της Αποκαλύψεως.

* * *

      Και τώρα, συν Θεώ Αγίω, εισερχόμεθα εις την ανάλυσι, λέξι-λέξι, φράσι-φράσι, του ιερού κειμένου. Έχει τόση ομορφιά το ιερό κείμενο... Κι αν ακόμη μας έλεγαν ότι πρέπει να τρέξουμε,... πώς να τρέξης, όταν το ίδιο το κείμενο σε καθηλώνη να το προσέξης;...

     «Αποκάλυψις Ιησού Χριστού» 4.

«Αποκάλυψις»! Ας μείνωμε εις την λέξιν αυτή. Με τον όρον αυτόν αρχίζει αυτό το θαυμάσιον βιβλίον της Καινής Διαθήκης.

Αλλά τί σημαίνει «Αποκάλυψις»;

Κατ’ αρχάς σημαίνει ότι το προκείμενον βιβλίον είναι προφητικόν. και μάλιστα είναι το μoναδικόν προφητικόν βιβλίον της Καινής Διαθήκης, χωρίς αυτό να σημαίνη ότι και τα λοιπά βιβλία της δεν έχουν προφητικά στοιχεία. Βεβαίως τα βιβλία αυτά, είτε έχουν ιστορικόν χαρακτήρα -όπως είναι τα ευαγγέλια και οι Πράξεις- είτε έχουν επιστολιμαίον χαρακτήρα -όπως είναι οι επιστολές Παύλου, Πέτρου, Ιωάννου, Ιακώβου και λοιπά-, είναι γεμάτα από στοιχεία προφητικά. Όμως αυτά δεν είναι κατ’ εξοχήν προφητικά βιβλία. είναι απλώς ιστορικά, είναι νουθετικά και λοιπά. Το βιβλίον της Αποκαλύψεως είναι κατ’ εξοχήν προφητικόν, το και μοναδικόν της Καινής Διαθήκης. άλλο τώρα ότι περιέχει και νουθετικά στοιχεία κατά πλησμονήν.

         Ακόμη ο άγιος Ανδρέας Καισαρείας -όπως σας είπα, θα χρησιμοποιούμε τους Ανδρέαν και Αρέθαν Καισαρείας όλως ιδιαιτέρως, θα είναι οι οδηγοί μας- μας σημειώνει τα εξής: «Αποκάλυψίς εστιν η των κρυπτών μυστηρίων δήλωσις, καταυγαζομένου του ηγεμονικού είτε δια θείων ονειράτων είτε καθ’ ύπαρ, εκ θείας ελλάμψεως»5. Τί λέγει ότι είναι «αποκάλυψις»; Αποκάλυψις είναι η φανέρωσις, η δήλωσις κρυπτών μυστηρίων, η οποία γίνεται με τον φωτισμόν του ηγεμονικού, του νου δηλαδή, είτε με θεία όνειρα είτε με οράματα, σε κατάστασιν εγρηγόρσεως.

        Σ’ αυτήν την κατάστασιν ευρίσκετο και ο ευαγγελιστής Ιωάννης, ο οποίος ήταν εν εγρηγόρσει, εν αισθήσει, δεν κοιμόταν. Δεν είδε στον ύπνον του αυτά, όπως επί παραδείγματι ο προφήτης Δανιήλ, που έβλεπε στον ύπνο του ό,τι έβλεπε, εκείνες τις θαυμάσιες εικόνες. Ο Δανιήλ έχει οράματα καθ’ ύπνον. ενώ εδώ ο Ιωάννης είναι εν εγρηγόρσει, ξυπνητός. Λέει: «Εν ημέρα Κυριακή -θα μας το πη λίγο πιο κάτω- εγενόμην εις την Πάτμον». Μέσα σ’ ένα σπήλαιον είναι, κι εκεί δέχεται την Αποκάλυψι. «Άκουσα μια φωνή. γύρισα να ιδώ και είδα... -ω τι είδα...!- είδα κάποιον, όμοιον...», όπου παρουσιάζεται με μια φοβερή περιγραφή ο δεδοξασμένος Ιησούς. «Και μου λέγει: Εγώ είμαι ο περιπατών μεταξύ των λυχνιών, των επτά Εκκλησιών. Γράψε αυτά που θα σου πω»6 . Είναι λοιπόν εν αισθήσει. «καθ’ ύπαρ», όπως λέγει εδώ ο άγιος Ανδρέας Καισαρείας. Ύπαρ -γενική: ύπαρος- είναι η αισθητή εμφάνισις, που αντιλαμβάνεται κανείς εν εγρηγόρσει ό,τι αντιλαμβάνεται.

Εν τούτοις, αγαπητοί μου, ο όρος αποκάλυψις έχει μίαν βαθυτέραν σημασίαν. Πολλές φορές χρησιμοποιούμε αυτόν τον όρον χωρίς να μπορούμε να εμβαθύνωμε εις αυτόν. Αποκάλυψις γενικά σημαίνει ότι ο Θεός αποκαλύπτει τον εαυτόν Του εις τους ανθρώπους. Και η αποκάλυψις αυτή του Θεού εις τους ανθρώπους είναι είτε άμεσος είτε έμμεσος, με σκοπόν πάντοτε την γνώσι του Θεού εκ μέρους των ανθρώπων. Ο Θεός δεν είναι ο Άγνωστος. είναι εν ταυτώ ο Γνωστός και Άγνωστος. Είναι ο Γνωστός, γιατί θέλει να έχη κοινωνία με τα δημιουργήματά Του. εν ταυτώ ο Άγνωστος, γιατί είναι ο Αναφής, ο Αψηλάφητος, ο Αΐδιος, ο Αχρονος, ο Υπέρ την κτίσιν την ορατήν και αισθητήν. διότι η ουσία του Θεού δεν είναι δυνατόν ποτέ να γνωσθή. γι’ αυτό είναι ο Γνωστός - Άγνωστος.

       Έχομε αυτές τις οξύμωρες εκ πρώτης όψεως εκφράσεις, ή αν θέλετε αυτές τις αποφατικές εκφράσεις. Έτσι λέγονται στη Θεολογία αυτές οι εκφράσεις, αποφατικές. δηλαδή μ’ εκείνο που λέω δηλώνω ότι δεν ξέρω τι είναι ο Θεός. Όσο πιο πολύ Τον γνωρίζω, τόσο λέγω ότι δεν γνωρίζω τον Θεό. Αυτό ακριβώς είναι μία αποφατική θέσις έναντι της γνώσεως του Θεού. Όμως ο Θεός αγαπά να αποκαλύπτεται. δεν μένει ποτέ εις τον εαυτόν Του. και αποκαλύπτεται είτε άμεσα, όπως σας είπα, είτε έμμεσα.

Ακόμα η αποκάλυψις του Θεού διακρίνεται εις την φυσικήν θείαν αποκάλυψιν και εις την υπερφυσικήν θείαν αποκάλυψιν.

1. Αποκ. 1, 1-3.

2. Ησ. 1, 1.

3. Αποκ. 22, 18-19.

4. Αποκ. 1, 1.

5. Άγ. Ανδρέας Καισαρείας, Ερμηνεία εις την Αποκάλυψιν του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου Θεολόγου, J.P.Migne. P.G., τόμ. 106, Κέντρον Πατερικών Εκδόσεων, Αθήναι 2001, σελ. 220D.

6. Αποκ. 1, 17-19.

συνεχίζεται στο επόμενο τεύχος