ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ: «H αδάπανος ευλάβεια… Τι όφελος τούτοις της λοιπής αρετής;» (Μ. Βασίλειος – Προς πλουτούντας – Ε.Π.Ε., 6)

 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ! Το παρόν άρθρο δίνει απαντήσεις σε επίκαιρα ερωτήματα.

    Η εφαρμογή των εντολών του Ευαγγελίου αναφέρεται τόσο στην ατομική – προσωπική ζωή, όσο και στην κοινωνική – πολιτική πλευρά της ζωής. 

    Οι εξουσίες είναι έργο του Θεού, ενώ οι άρχοντες είναι εκλογή, ευθύνη των ανθρώπων. Πιστεύουμε και στο κοινωνικό – πολιτικό διακονικό έργο της Ορθοδοξίας. 

    Η πολιτική διακονία είναι εντολή του Θεού, όπως καταγράφεται – οριοθετείται στο 13^ο κεφ. της «ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ» Επιστολής. «θεού γαρ διάκονος εστι σοι εις το αγαθόν», υπογραμμίζει ο Απ. Παύλος (Ρωμ. 13, 4).

«H αδάπανος ευλάβεια… Τι όφελος τούτοις της λοιπής αρετής;»

(Μ. Βασίλειος – Προς πλουτούντας – Ε.Π.Ε., 6)

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ

 

Παρ’ όλο που ο αρχαίος κόσμος και ο σύγχρονος κόσμος διαφέρουν, ως σκέψη και ως τρόπος ύπαρξης, ο διαχρονικός λόγος του Μ. Βασιλείου δημιουργεί υγιή προσαρμογή του κοινωνικού είναι του πληρώματος στο σημερινό περιβάλλον.

Η ομιλία του «προς πλουτούντας» αναδεικνύει το ουσιαστικό – ορθό ήθος ενός Ορθοδόξου Χριστιανού.

Αναφέρεται, όπως διευκρινίζει, όχι στον νομικό που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (10, 25), αλλά στον «νεανίσκο» του Ματθ. (19, 16), που ρώτησε (και αυτός) τι πρέπει να πράξη για να κληρονομήση ζωήν αιώνιον. «Ο μεν γαρ πειραστής ην, ειρωνικάς τας ερωτήσεις ποιούμενος∙ ούτος δε, υγιώς μεν ερωτών, ουκ ευπειθώς δε καταδεχόμενος» (Ματθ. 19, 22), παρατηρεί ο Μ. Βασίλειος.

Στην ομιλία του, διαβάζουμε: «οίδα πολλούς νηστεύοντας, προσευχομένους, στενάζοντας, πάσαν την αδάπανον ευλάβειαν ενδεικνυμένους, οβολόν δε ένα μη προϊεμένους τοις θλιβομένοις. Τι όφελος τούτοις της λοιπής αρετής; Ου γαρ παραδέχεται αυτούς η βασιλεία των ουρανών∙ διότι “ευκοπώτερον, φησί, κάμηλον δια τρυμαλιάς ραφίδος διελθείν, ή πλούσιον εις την βασιλείαν των ουρανών”».

Ερμηνεία – Μετάφρασις:

«Γνωρίζω ότι πολλοί νηστεύουν, προσεύχονται, στενάζουν, φανερώνουν όλην την ανέξοδον ευλάβειαν, δεν αφήνουν όμως ένα οβολόν (ασήμαντο – μικρό νόμισμα) εις αυτούς που θλίβονται. Ποίον το όφελός των από την λοιπήν αρετήν;

Διότι δεν τους δέχεται η βασιλεία των ουρανών∙ διότι είναι «ευκολότερον, λέγει, να περάση μία καμήλα από την τρύπα μιας βελόνας, παρά να εμβή ένας πλούσιος εις την βασιλείαν των ουρανών».

Οι Πατέρες τονίζουν κατηγορηματικά την ποικιλία των τρόπων της ελεημοσύνης, την ευρύτητα και δυναμική της εντολής. Παραδείγματα:

Α) «Έλεος εστίν επί των δυσφορούντων επί τισιν ανιαροίς αγαπητική διάθεσις», δηλ. «έλεος είναι η από αγάπη συμπάθεια σε όσους υποφέρουν για τα δυσάρεστα που τους βρίσκουν» (Αγ. Γρηγόριος Νύσσης – Εις τους Μακαρισμούς).

Β) «Και το έλεος του Θεού, εν τη ελεημοσύνη του πλησίον εγκέκρυπται» (Αγ. Μάξιμος ο Ομολογητής – P.G. 90, 952 – 956).

Mετά την ψευδοσύνοδο στην Κρήτη, αποδείχθηκε ότι ο σημερινός ανθρωπολογικός τύπος του πληρώματος (γενικά) της Εκκλησίας και ο ελληνικός λαός (ευρύτερα), είναι o ιδιωτεύων και αδιάφορος για όσα συμβαίνουν στην Εκκλησία.

Την πίστη δεν την αντιμετωπίζουν ως αιώνιο μέγεθος, που πρέπει να την διαφυλάττουμε, όπως μας την παρέδωσαν οι Άγιοι Πατέρες. «Σήμερα (Κυριακή της Ορθοδοξίας) η Εκκλησία ομολογεί μεγαλοφώνως και υποστηρίζει εκείνη την παλιά πίστη και την παράδοση, την οποία παραλάβαμε από τους αγίους Πατέρες, ενώ σε όσους παραβιάζουν, μετακινούν και αλλάζουν τα όρια αυτής της πίστης τους ανακοινώνει ότι έχουν εκβληθεί, απομακρυνθεί από την ενότητα της Εκκλησίας και βρίσκονται υπό το ανάθεμα», διδάσκει ο άγιος Γαβριήλ, επίσκοπος Ιμερετίας (στην Γεωργία).

Γι’ αυτό και δεν βλέπουμε την αμφίδρομη ομολογία πίστεως και έργων. Παρατηρούμε (ενδεικτικά):

- Καμμία κινητοποίηση (μαζική) έναντι της αλλοιώσεως που προκαλεί στην Ορθοδοξία ο οικουμενισμός.

- Κανένας συλλογικός «οβολός» έμπρακτης αλληλεγγύης στους ολίγους, που διώκονται ή διαμαρτύρονται ή αποτειχίζονται, με αφορμή την «συνοδική» κατοχύρωση της αιρέσεως∙ ούτε από το σώμα των Μοναχών, ούτε από τους πολιτικούς, ούτε από τον Κλήρο, ούτε από το ευρύτερο πλήθος των ορθοδόξων είδαμε τον «οβολό» της Ομολογίας.

- Ουδείς «οβολός» δυναμικής συμπαραστάσεως στην διωκόμενη Μυστηριακή Εκκλησία τον καιρό της πανδημίας∙ ούτε από το πλήρωμα, ούτε από την διοίκηση (ιεραρχία) της Εκκλησίας. Ολίγοι διαμαρτυρήθηκαν για το κλείσιμο των Ι. Ναών, για την συκοφάντηση του ιερού χώρου των Ναών και της Θείας Κοινωνίας.

- δεν υπήρξε «οβολός» συγκακοπαθήσεως και ελπίδας, έμπρακτης από την διοικούσα εκκλησία προς τους υγειονομικούς, που αντιστάθηκαν υπέρ της ελευθερίας, ως κριτική – επιστημονική αμφισβήτηση των μέτρων κατά του Κορονοϊού.

- Κανένας ουσιαστικός, θεραπευτικός «οβολός» (μετανοίας του κράτους), στους πληγέντες από πυρκαγιές στην Εύβοια ή στους γονείς των φονευθέντων των παιδιών στα Τέμπη.

- Τέλος, ουδείς «οβολός» από το πλήρωμα, ως κίνηση για την κάθαρση – ανόρθωση της Εκκλησίας, για την απομάκρυνση του οικουμενισμού.

Οι λιγοστές εξαιρέσεις σ’ όλα τα ανωτέρω, δεν διαγράφουν τα γραφόμενα της ιστορικής πραγματικότητας.

Σύμφωνα με τον Μ. Βασίλειο κυριαρχεί η ανέξοδη ευλάβεια. Ως συνέχεια τη αδιαφορίας του χριστιανικού κόσμου έρχεται, τώρα, και η πολιτική συμπεριφορά του στις εκλογές, που έδωσε πολιτικό «οβολό», ενισχυτικό κεφάλαιο, στα υλιστικά κόμματα, Αστικά και Μαρξιστικά.

Αγνοεί, πράγματι, ο πιστός Ορθόδοξος, την φιλοσοφική – υλιστική βάση των κομμάτων της βουλής; Δεν βλέπει, τουλάχιστον, τα έργα τους, τις αντι-εκκλησιαστικές και εθνικά επιζήμιες αποφάσεις τους; Δεν υπάρχει δικαιολογία. Ειδικά, η ουσία της «γαλάζιας παράταξης» είναι η ιδεολογία της ολιγαρχίας. Το πραγματικό της όνομα είναι «φιλελεύθερη ολιγαρχία» και όχι «δημοκρατία».

Το πολιτικό φαντασιακό των καλοπροαίρετων ανθρώπων, υποβάλλει ερωτήματα – ενστάσεις. Θα έχει ευεργετικά αποτελέσματα μια Χριστιανική πολιτική κινητικότητα, δημιουργικότητα;

Απάντηση: Η εφαρμογή των εντολών του Ευαγγελίου αναφέρεται τόσο στην ατομική – προσωπική ζωή, όσο και στην κοινωνική – πολιτική πλευρά της ζωής. Οι εξουσίες είναι έργο του Θεού, ενώ οι άρχοντες είναι εκλογή, ευθύνη των ανθρώπων. Πιστεύουμε και στο κοινωνικό – πολιτικό διακονικό έργο της Ορθοδοξίας. Η πολιτική διακονία είναι εντολή του Θεού, όπως καταγράφεται – οριοθετείται στο 13^ο κεφ. της «ΠΡΟΣ ΡΩΜΑΙΟΥΣ» Επιστολής. «θεού γαρ διάκονος εστι σοι εις το αγαθόν», υπογραμμίζει ο Απ. Παύλος (Ρωμ. 13, 4). Το εύρος της ωφελείας μιας χριστιανικής πολιτικής διακονίας θα είναι, αναμφίβολα, αυτό που θα ορίσει ο Θεός. ο Μ. Βασίλειος είναι σαφής: «Μη ερώτα με διάνοιαν δεσποτικών προσταγμάτων. Οίδεν ο νομοθετήσας και το αδύνατον συναρμόσει τω νόμω».

Ερμηνεία – Μετάφρασις

«Μη μ’ ερωτάς δια το νόημα των προσταγμάτων του Δεσπότου. Αυτός ο οποίος ενομοθέτησε, γνωρίζει πολύ καλά και αυτό που φαίνεται αδύνατο να το συναρμόζη με τον νόμο» (προς πλουτούντας – Ε.Π.Ε. 6 – Σελ. 296 - 297).

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ