(Το παρόν είναι
συνέχεια από το προηγούμενο
φύλλο που είχε
θέμα το «Πατριωτικό συναίσθημα»)
1. Ορισμός και ανάλυση. Το θρησκευτικό συναίσθημα προκαλείται
από την αντίληψη του ανθρώπου για την ύπαρξη του Θεού. Ο άνθρωπος έχει έμφυτη
την τάση να προσεγγίσει το Θεό, να επικοινωνήσει πνευματικά και να στηριχθεί
στη δύναμή Του. Επειδή ο Θεός, από τη γνώση του οποίου προκύπτει το θρησκευτικό
συναίσθημα, είναι απόλυτη αλήθεια, ωραιότητα, δικαιοσύνη, υπέρτατο αγαθό για
τις συνειδήσεις των ανθρώπων, μπορεί να θεωρηθεί και τούτο ως γενικότατο
συναίσθημα του αληθινού, του ωραίου και του αγαθού. Περικλείει όλα τα
συναισθήματα, προσωπικά, κοινωνικά και απρόσωπα. Και εκδηλώνεται ως αγάπη, ως
φόβος υιικός, ως ευγνωμοσύνη, ως σεβασμός του ανθρώπου προς τον πατέρα και Θεό
του, τον οποίο αντιλαμβάνεται ως δημιουργό και προνοητή του σύμπαντος. Είναι
έμφυτο, αλλά διαμορφώνεται, καλλιεργείται και εξελίσσεται στην κοινωνική ζωή
και με τη συνδρομή αυτής. Εκεί ο άνθρωπος σχηματίζει συγκεκριμένη ιδέα για το
Θεό, αντιλαμβάνεται τα καθήκοντά του προς Εκείνον και προσπαθεί να ζήσει
σύμφωνα με το θείο θέλημα.
2. Σημασία και μορφωτική αξία. 1) Καλλιεργεί την ευσέβεια στους
ανθρώπους. 2) Διαμορφώνει ηθικούς χαρακτήρες. 3) Υπενθυμίζει καθήκοντα και
υποχρεώσεις. 4) Παρηγορεί στις δύσκολες στιγμές της ζωής. 5) Εμπνέει θάρρος,
υπομονή και καρτερικότητα. 6) Αναπτύσσει φιλανθρωπική δράση. 7) Παρέχει
πνευματική ευχαρίστηση και ψυχική ανακούφιση. 8) Προκαλεί το φιλοσοφικό
στοχασμό. 9) Καταπολεμεί την πρόληψη και τη δεισιδαιμονία. 10) Δημιουργεί και
προάγει τον πολιτισμό.
3. Παράγοντες και μέσα καλλιέργειας. Οι παράγοντες, οι οποίοι
διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στην καλλιέργεια του θρησκευτικού
συναισθήματος είναι η οικογένεια, το σχολείο και η εκκλησία. Η θρησκευτική και
ηθική διαβίωση της οικογένειας αποτελεί τον βασικό πυρήνα της αναπτύξεως του
θρησκευτικού συναισθήματος του παιδιού. Τα δε μέσα με τα οποία θα επιδιωχθεί η
παραπέρα καλλιέργειά του είναι τα ακόλουθα: 1) Η ηθικοθρησκευτική προσωπικότητα
του δασκάλου. Ουδεμία απολύτως θρησκευτική διδασκαλία είναι αρκετή χωρίς την
ευσεβή ηθικοθρησκευτική προσωπικότητα του δασκάλου. Ο μετρημένος βίος του, η
ηθική διαβίωση, η δικαιοσύνη, η ευσέβεια, η μακροθυμία, ο εκκλησιασμός, η
ελεημοσύνη, είναι πράξεις και εκδηλώσεις που ασκούν τεράστια επίδραση στους
μαθητές και παραμένουν ως πρότυπα μίμησης.
2) Η δημιουργία συνήθειας στα
παιδιά για τέλεση χριστιανικών πράξεων. Πρέπει να προτρέπουμε τα παιδιά και να
τα παρέχουμε τη δυνατότητα να ελεούν τους πτωχούς και να βοηθούν τους
αδυνάτους. Παράλληλα πρέπει να διδάσκονται ότι ο Θεός δε θέλει να γίνεται το
καλό από εγωισμό αλλά από καλή διάθεση, ούτε επιδεικτικά. Έτσι δεν πληγώνεται
και το φιλότιμο του ευεργετούμενου. “Μη γνώτω η αριστερά σου (χείρα) τι ποιεί η
δεξιά σου” είπε ο Χριστός, Ο δε λαός λέγει: “Όποιος δίνει ας σιωπήσει και
όποιος παίρνει ας μιλήσει”. 3) Οι προσευχές. Η σχολική εργασία πρέπει να
αρχίζει με κοινή πρωινή προσευχή στην αυλή του σχολείου και να συνοδεύεται με
θρησκευτικό άσμα. Προσευχή πρέπει να γίνεται και στο τέλος των μαθημάτων της
ημέρας στην τάξη. Ο κάθε μαθητής πρέπει να συνηθίσει να προσεύχεται στην αρχή
και το τέλος κάθε εργασίας του, προ του φαγητού και μετά απ’ αυτό, προ του
ύπνου και ευκαιριακά σύμφωνα με τα καθημερινά του βιώματα. 4) Ο τακτικός
εκκλησιασμός. 5) Η τέλεση ειδικής λειτουργίας για μαθητές του σχολείου.
6) Η παρακολούθηση διαφόρων θρησκευτικών τελετών και εκδηλώσεων. 7)
Η παρακολούθηση κατηχητικών σχολείων. 8) Η μελέτη θρησκευτικών βιβλίων.
9) Η επικοινωνία με τη φύση. Πρέπει να οδηγούνται τα παιδιά στην εξοχή
συχνά και να παρακινούνται να παρατηρούν τη φύση, γιατί μόνον εκεί μπορεί να
κατανοήσει κανείς τη θέση του μέσα σ’ αυτή, να γνωρίσει την τάξη, την αρμονία,
τη σοφία, το μεγαλείο και τη δύναμη του Δημιουργού και να αναφωνήσει όπως ο
ψαλμωδός: “ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας”. 10)
Η κατάλληλη διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών και των λοιπών μαθημάτων
του Σχολείου, καθώς και η σωστή οργάνωση της εν γένει σχολικής ζωής.
Α.Κ.
συνεχίζεται
