Η Γέννηση της Θεοτόκου, 8 Σεπτεμβρίου

Η Γέννηση της Θεοτόκου, 8 Σεπτεμβρίου

Επιμέλεια-έρευνα: Δρ Δημήτρης Περδετζόγλου

εικόνα

Ο Ιωακείμ και η Άννα είναι οι γονείς της Παρθένου Μαρίας, που τη Γέννησή της γιορτάζει η Εκκλησία μας, στις 8 Σεπτεμβρίου. Ο πατέρας της ήταν ένας πλούσιος κτηνοτρόφος, αλλά και ευσεβής, όπως και η σύζυγος του Άννα. Κατάγονταν, από το βασιλικό γένος του Δαβίδ και είχαν μεγάλη θλίψη, γιατί δεν είχαν αποκτήσει παιδί. 

 Όταν, σε κάποια μεγάλη γιορτή, ο Ιωακείμ, επρόκειτο να προσφέρει τα δώρα του στο Θεό πρώτος, του το απαγόρευσαν οι άρχοντες του Ναού και αποχώρησε θλιμμένος, από την τέλεση της γιορτής. Πρέπει δε να επισημάνουμε, ότι η ατεκνία την εποχή εκείνη, ήταν ντροπή-κατάρα, για ένα ανδρόγυνο και όλοι τους περιφρονούσαν, μέσα στην κοινωνία. 

Γι’ αυτό, το ζευγάρι που δεν είχε παιδιά την εποχή εκείνη, ήταν μεγάλη ντροπή. Έτσι, αναγκάστηκε να καταφύγει στην έρημο, όπου έμεινε περίπου σαράντα μέρες και με νηστεία και προσευχή, παρακαλούσε το Θεό να τους χαρίσει ένα παιδί. 

Ο Θεός, που άκουσε τις προσευχές τους, θέλησε να τους ανταμείψει, για την πίστη τους. Τους ανακοινώνει, με τον Αγγελιοφόρο Του Άγγελο, πρώτα στην Άννα και μετά στον Ιωακείμ, ότι θα αποκτήσουν παιδί. Με μεγάλη χαρά, άκουσε η Άννα το γεγονός και υποσχέθηκε στον Άγγελο, ότι θα το αφιερώσει στο Θεό. 

Σύμφωνα δε, με την Παράδοση της Εκκλησίας μας, το γεγονός έλαβε χώρα, στα Ιεροσόλυμα. Έτσι, μετά από εννιά μήνες, η Άννα γέννησε κορίτσι, που το ονόμασε Μαριάμ, που σημαίνει Κυρία, Ελπίδα, (εξελληνισμένο Μαρία). Την ανάθρεψε, όσο καλύτερα μπορούσε και μόλις έγινε τριών χρόνων, την αφιέρωσε στο Θεό, σύμφωνα με την υπόσχεση, που είχε δώσει στον αγγελιοφόρο του Θεού, Άγγελο.

Ο Αρχιερέας Ζαχαρίας είναι Εκείνος, που παραλαμβάνει, τη Θεοτόκο. Φορώντας όλα τα εξαρτήματα της Αρχιερατικής του στολής, στην οποία φαίνεται καθαρά και το χρυσό πέταλο, της Αρχιεροσύνης. Βρίσκεται ακριβώς, κάτω από το Κιβώριο και κάνει τη χαρακτηριστική κίνηση, σκύβοντας και απλώνοντας τα χέρια του να την παραλάβει, προκειμένου, να την τοποθετήσει, στα Άγια των Αγίων, στο Ναό. 

Πίσω από τη Θεοτόκο, βρίσκονται οι γονείς της, που φαίνονται έτοιμοι, να την παραδώσουν. Λίγο πιο πίσω, ακολουθούν οι Επτά Μυροφόρες Παρθένες, που κρατούν λαμπάδες αναμμένες και φέρουν καλύπτρα στο κεφάλι τους, σύμφωνα με την Ανατολική, συνήθεια. Πίσω δε και λίγο παραπάνω από τον Αρχιερέα Ζαχαρία, παριστάνεται η σκηνή των Αγγέλων, που θα διατρέφουν, τη Θεοτόκο. 

Στην παράσταση της Γέννησης της Θεοτόκου, απεικονίζεται η μητέρα Άννα, να βρίσκεται μέσα στο δωμάτιο της και να είναι ξαπλωμένη. Στα πόδια της, βρίσκεται η νεογέννητη Μαρία σπαργανωμένη, μέσα στην κούνια της. Στο αριστερό της μέρος, παριστάνεται η σκηνή του λουτρού, που ετοιμάζεται, από δύο γυναίκες. 

Η μια γυναίκα, ρίχνει το νερό και η άλλη, λούει μέσα στο λουτρό, τη νεογέννητη Μαρία. Η παράσταση είναι όμοια περίπου, με το λουτρό του Θείου Βρέφους. Πίσω από τη ξαπλωμένη Άννα, φαίνονται οι υπηρέτριες, που της μεταφέρουν μέσα σε δίσκο, το φαγητό. Μια άλλη υπηρέτρια, βρίσκεται να σκύβει στο κεφάλι της Άννας, που βρίσκεται ξαπλωμένη και στην άλλη πλευρά, βρίσκεται ο Ιωακείμ, να σκύβει τον αυχένα.

Απολυτίκιο της Γιορτής

Η Γέννησίς σου Θεοτόκε, χαράν εμήνυσε πάση τη οικουμένη. Έκ σου γαρ ανέτειλεν ο Ήλιος της δικαιοσύνης, Χριστός ο Θεός ημών. Και λύσας την κατάραν, έδωκε την ευλογίαν. Και καταργήσας τον θάνατον, εδωρήσατο ημίν ζωήν την αιώνιον. 

πηγή

εικόνα

εικόνα

Ερμηνεία της εικόνας της Γέννησης της Θεοτόκου

O βυζαντινός αγιογράφος της εικόνος της Γεννήσεως της Θεοτόκου, ακολουθεί στην ένταξη των σχετικών σκηνών το απόκρυφο Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου διά να υπογραμμίσει τη θαυματουργική Γέννησι της Θεοτόκου. 

Ταυτοχρόνως όμως μένει πιστός στη διδασκαλία της Εκκλησίας, όπως την βλέπομε στα τροπάρια της εορτής. Διά τούτο ενώ εικονίζει την Θεοτόκο εντός λίκνου, ως βρέφος εσπαργανωμένον, δέν παραλείπει να επιγράψει υπεράνω της κεφαλής της τα συνήθη συμπιλήματα ΜΡ - ΘΥ (Μήτηρ Θεού).

Σε όλα σχεδόν τα τροπάρια, τόσον της εορτής της Γεννήσεως της Θεοτόκου, όσον και της Συλλήψεως της Αγίας Άννης (9 Δεκεμβρίου), τονίζεται ότι η γεννηθείσα ή συλληφθείσα παιδίσκη είναι Μητέρα του Θεού.

Στην εικόνα, δεσπόζει η μορφή της Αγίας Άννης, που εικονίζεται μισοκαθισμένη στο κρεββάτι. Με την αριστερά της χείρα, που μόλις προβάλλει από το ολοκόκκινο μαφόριότης, στηρίζει την κεκλιμένη κεφαλή της. Οι ευσεβείς σκέψεις, στις οποίες έχει βυθισθεί, λόγσ του παραδόξου θαύματος, διαβάζονται στην έκφραση του προσώπου της.

Στο μέσον της εικόνος, εικονίζονται οι υπηρέτριες, αι «παιδίσκαι», που σπεύδουν να δώσουν φαγητό στη λεχώ και να την περιποιηθούν. Η μεσαία ίσως να είναι η Ιουδίθ, την οποία κατ' όνομα αναφέρει το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου. Μία από τις υπηρέτριες με ριπίδιο κάμνει αέρα στην Άννα.

Η σκηνή στο άνω αριστερό μέρος της εικόνος, έχει εμπνευσθεί από την συνάντηση του Ιωακείμ και της Άννας μετά την αναγγελία υπό του αγγέλου περί αποκτήσεως τέκνου. Οι δύο ευτυχισμένοι γονείς εναγκαλίζονται και ασπάζονται στην πύλη του σπιτιου των (ή στην Χρυσή πύλη της πόλεως). Η Αγία Άννα λέγει στον άνδρα της, κατά το Πρωτευαγγέλιο:

«Νυν οιδα οτι Κύριος ο Θεός ευλόγησέ με σφόδρα...».

Στο δεξιό μέρος της εικόνος, εικονίζεται ο Ιωακείμ σε στάση προσευχής. Σε αυτή την ιερή στιγμή τον ευρήκε ο άγγελος, που του μετέφερε την χαρμόσυνη είδηση. Ο Ιωακείμ ευρίσκεται απέναντι από την Θεοτόκο, έχει στραμμένο το βλέμμα του προς αυτήν και συνομιλεί μαζί της.

Πλησίον της νεογεννήτου Παναγίας κάθεται γνέθουσα μία παιδίσκη.

Στην όλη εικόνα κυριαρχεί ο τόνος της χαράς. Τα χρώματα των ενδυμάτων και των αρχιτεκτονημάτων είναι ζωηρά, τα πρόσωπα φωτεινά, όπως άλλωστε ταιριάζει στη γέννηση τέκνου ύστερα από πολλά χρόνια αναμονής.

Κλείνομε την ανάλυση της εικόνος της Γεννήσεως της Θεοτόκου μέ απόσπασμα από τον λόγο του Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού «Εις τό Γενέσιον της Υπεραγίας Θεοτόκου»:

«Ω ζεύγος λογικών τρυγόνων Ιωακείμ και Άννα το σωφρονέστατον. Υμείς τον της φύσεως νόμον, την σωφροσύνην, τηρήσαντες των υπέρ φύσιν κατηξιώθητε· τετόκατε (=έχετε γεννήσει) γαρ τω κόσμσ Θεού μητέρα απείρανδρον. Υμείς ευσεβώς και οσίως εν ανθρωπίνη φύσει πολιτευσάμενοι, υπέρ αγγέλους και των αγγέλων δεσπόζουσαν νυν θυγατέρα τετόκατε. Ω θυγάτριον ωραιότατον και γλυκύτατον· ω κρίνον αναμέσον των ακανθών εκφυέν εξ ευγενεστάτης και βασιλικωτάτης ρίζης δαβιτικής ... Ω ρόδον εξ ακανθών των Ιουδαίων φυέν και ευωδίας θείας πληρώσαν τα σύμπαντα. Ω θύγατερ Αδάμ και μήτηρ Θεού. Μακαρία η οσφύς και η γαστήρ εξ ων ανεβλάστησας· μακάριαι αι αγκάλαι αι σε εβάστασαν και χείλη τα των αγνών φιλημάτων σου απολαύσαντα, μόνα τα γονικά, ίνα ης εν πάσιν αειπαρθενεύουσα».

(Ιωακείμ και Άννα, ζευγάρι λογικά τρυγόνια σωφρονέστατο! Εσείς, με το να κρατήσετε το φυσικό νόμο της σωφροσύνης, αξιωθήκατε με δώρα υπερφυσικά· γεννήσατε τη Μητέρα του Θεού, την ανέγγιχτη από άνδρα. Εσείς, αφού ζήσατε με ευσέβεια και οσιότητα μέσα στα όρια της ανθρώπινης φύσεως, γεννήσατε την ανώτερη από αγγέλους Κόρη, την Κυρία των αγγέλων. Ω Κόρη, πανέμορφη και γλυκύτατη. Κρίνο που ξεφύτρωσες ανάμεσα στ' αγκάθια, από την πιο ευγενική και βασιλική ρίζα του Δαβίδ. Χάρη σε Σένα, Παρθένε, πλουτίσθηκε η βασιλεία με την ιεροσύνη. 

Χάρη σε Σένα μετακινήθηκε ο νόμος και ανακαλύφθηκε το πνεύμα, που κρυβότανε κάτω από το γράμμα, αφού η ιερατική εξουσία πέρασε από τη λευιτική στη δαβιτική φυλή. Ρόδο,(τριαντάφυλλο) που ξεφύτρωσες μέσα από τ' αγκάθια των Ιουδαίων, και πλημμύρισες με το θεϊκό σου άρωμα τα σύμπαντα. Κόρη του Αδάμ και Μητέρα του Θεού. Ευλογημένη η μέση και τα σπλάγχνα απ' όπου βλάστησες. Ευλογημένη η αγκαλιά που σε κράτησε και τα χείλη που απολαύσανε τα αγνά σου φιλιά, δηλ. τα χείλη των γονιών σου μονάχα, για να μείνεις πάντοτε, σ' όλα παρθένος.)

πηγή