Τέρατα και Υβρίδια της Ελληνικής Μυθολογίας
Του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου, συγγραφέα
Α΄ ΤΑΡΤΑΡΟΣ: Ο Τάρταρος, που θεωρείται δευτερεύουσα θεότητα του κάτω κόσμου, ήταν κατά την ελληνική μυθολογία γιος του Χάους και της Γαίας. Κατ' άλλους αρχαίους μυθογράφους, πατέρας του ήταν ο Πλούτων ή ο Αιθέρας. Ξεκινώντας από θεότητα ο Τάρταρος κατέληξε να φέρεται ως μυθικός τόπος και με την επωνυμία Τάρταρα, όπου οι αρχαίοι πίστευαν ότι βασανίζονται οι ψυχές των κακών ανθρώπων μετά το θάνατό τους.
Ο Όμηρος, και στα δύο του έπη, αναφέρει πολλά πρόσωπα που βασανίζονταν σ΄ αυτόν το τόπο πληρώνοντας για τα εγκλήματα ή τα ανοσιουργήματα που έκαναν όσο ζούσαν. Παραδείγματα τέτοιων “τιμωρημένων” ψυχών έχουμε πολλά. Για παράδειγμα, οι Τάνταλος, Σίσυφος, Ιξίων, Τιτυών και άλλοι. Όμως, ο Τάρταρος δεν ήταν τόπος μόνο των τιμωρημένων ανθρώπων αλλά και ανώτερων “δυνάμεων”, όπως, κατά τον Ησίοδο, των Τιτάνων ή ακόμη και του ίδιου του θεού Κρόνου. Ως τόπος τα Τάρταρα τοποθετούνταν βαθιά στα έγκατα της γης. Μάλιστα, για να δείξει το βάθος που βρισκόταν ο μυθικός αυτός τόπος, ο Ησίοδος προσθέτει ότι κάποτε όταν ένας "χαλκούς άκμων" ρίφθηκε από τη Γη, έφθασε στον Τάρταρο μετά από 9 ημέρες και 9 νύκτες, αριθμός που λήφθηκε υπ΄ όψη κατά την Αρχαιότητα σε ταφικά έθιμα, τα οποία κληρονόμησε, εμμέσως, και η Χριστιανική Εκκλησία [9μερα μνημόσυνα]. Αργότερα, από τα Ελληνιστικά Χρόνια κι έπειτα, η λαϊκή φαντασία έπλασε τον Τάρταρο ως φυλακή βασανιστηρίων όλων των κακών ανθρώπων. Ως είσοδο του Ταρτάρου, οι αρχαίοι θεωρούσαν ότι ήταν διάφορα μεγάλα και απροσπέλαστα σπήλαια, σημαντικότερα των οποίων ήταν κάποιο σπήλαιο στη Κιλικία, ενώ οι περισσότεροι την τοποθετούσαν σε Σπηλιά κοντά στο Ακρωτήριο Ταίναρο στη Πελοπόννησο και άλλοι στις πηγές του ποταμού Αχέροντα στην Ήπειρο.ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ: Ο Αριστοφάνης, στο έργο του "Βάτραχοι", περιγράφει τον Τάρταρο ως τόπο βασανιστηρίων επί συγκεκριμένων, όμως, εγκληματιών, όπως: πατροκτόνων, επιόρκων, προδοτών της πατρίδας καθώς κι εκείνων που παραβίασαν το άσυλο της {φιλο}Ξενίας. Πολλά από τα επιβαλλόμενα είδη τιμωρίας στον Τάρταρο αναφέρουν ο Πλούταρχος και ο Λουκιανός. Περιγραφή, και μάλιστα ιδιάιτερα ενδιαφέρουσα, του Ταρτάρου είναι και αυτή του Ρωμαίου Βιργίλιου στην "Αινιάδα". Εκεί αναφέρει πως, ο των βασάνων αυτός τόπος, περιβάλλεται από τριπλά χάλκινα τείχη με σιδερένιο σφυρήλατο πύργο που τον είχαν κατασκευάσει οι Κύκλωπες σαν κελιά φυλακής στα "τρίσβαθα" της Γης, προσθέτοντας ότι την είσοδο του φρικτού αυτού τόπου την φύλαγαν ο γνωστός μας τρικέφαλος σκύλος, Κέρβερος καθώς και η Αλυκτώ, μία από τις Ερινύες.
Β΄ ΕΡΕΒΟΣ: Σύμφωνα με τον Ησίοδο, την άποψη του οποίου ακολουθεί η συντριπτική πλειοψηφία των μυθογράφων, ο Έρεβος προήλθε από το Χάος και τη Γαία με τη μεσολάβηση όμως του αρχαιότατου θεού Έρωτα, που στην πρωτο-μυθολογία των Ελλήνων φέρει και το όνομα Φάνης. Ο Έρεβος θεωρείτο σύμβολο της σιωπής και της βαθιάς νύχτας. Από την ένωση του Ερέβους με τη θεότητα Νύχτα, και πάλι με τη μεσολάβηση του Έρωτα-Φάνη, δημιουργήθηκαν ο Αιθέρας [το φως της ανώτερης ατμόσφαιρας], το Ουράνιο Φως και η Ημέρα. Σύμφωνα με ορισμένους αρχαίους μυθογράφους, γονείς του Ερέβους ήταν ο Χρόνος και η Αδράστεια. Στη σπάνια εικονογράφησή του, ο Έρεβος εμφανίζεται σαν φτερωτό, σκοτεινό, γιγαντιαίο ον, δίδυμο της Νύχτας.
ΕΡΕΒΟΣ ΩΣ ΤΟΠΟΣ: Έρεβος1 ονομάζεται ο χώρος που συνορεύει με τον Άδη και είναι το μέρος της διάβασης των ψυχών, στο οποίο εξορίστηκαν από τον Δία, το νικητή της Τιτανομαχίας, οι Τιτάνες Μενοίτιος και Επιμηθέας. Μια άλλη εκδοχή, αυτή του Ησιόδου, χαρακτηρίζει το Έρεβος ως το πιο σκοτεινό μέρος του Άδη, στον οποίο βρίσκονταν οι θρόνοι του Πλούτωνα και της Περσεφόνης, όπως και η σπηλιά της Σκύλλας. Τέλος κατά τους Καθολικούς(!) το Έρεβος είναι ο χώρος όπου εξαγνίζονται οι ψυχές των αμαρτωλών πριν μεταβούν στον Άδη!! Στο Έρεβος κατέβηκε κάποτε ο Δίας για να παραλάβει τους συμμάχους του Εκατόγχειρες, όπως κι ο Ηρακλής για να συλάβει τον Κέρβερο.
Γ΄ Η ΑΔΡΑΣΤΕΙΑ: Η Αδράστεια ήταν δευτερεύουσα θεότητα, κόρη του Δία και της Ανάγκης ή της Νύχτας. Με την Αδράστεια οι αρχαίοι Έλληνες προσωποποιούσαν το ανθρώπινο ένστικτο της εκδίκησης. Είχαν, μάλιστα, πολλά ρητά που έδειχναν τον εκδικητικό χαρακτήρα της θεάς αυτής. Η φράση "Αδράστεια νέμεσις", λεγόταν για αυτούς που προηγουμένως ήταν ευτυχισμένοι και οι οποίοι δυστύχησαν στη συνέχεια από θεία δίκη. Άλλα ρητά ήταν "Σύν Αδραστεία" (δηλαδή δίκη) και "οφθαλμός Αδράστειας". Η φράση "Προσκυνώ Αδράστειαν" θεωρείτο ως προφυλακτική από τη βασκανία, το κακό δηλαδή μάτι! Σημείωση: Δεν πρέπει να συγχέουμε τη θεότητα Αδράστεια με την ομώνυμή της, πριγκίπισσα της Κρήτης που φιλοξένησε και φρόντισε το μικρό Δία, όταν της τον εμπιστεύτηκε η Ρέα, φοβούμενη τον Κρόνο.
Konstantinosa.oikonomou@gmail.
1. Το όνομα σημαίνει σκοτάδι, και ως εκ τούτου, ισχύει και για το σκοτεινό και ζοφερό χώρο κάτω από τη γη, μέσω του οποίου οι σκιές περνούν στον Άδη. [Ιλιάδα θ].
λεζαντες: 1. Ο Χάρων και η βάρκα του [Jose G. Benlliure], οδηγεί ψυχές προς τον Τάρταρο και τον Άδη.
2. Aδράστεια
