Νίκος Νικολόπουλος
Η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, το αρχαιότερο συνεχώς κατοικούμενο χριστιανικό μοναστήρι στον κόσμο, δεν είναι ζήτημα τοπικό, ούτε στενά εκκλησιαστικό. Είναι υπόθεση που αφορά όλη την ανθρωπότητα, τις πανανθρώπινες αξίες, τον ίδιο τον πολιτισμό μας. Πρόκειται για Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, αλλά πάνω από όλα για ζωντανό φάρο πίστης, προσευχής και ασκητικής παράδοσης που στέκει όρθιος επί δεκαπέντε αιώνες, από τον Ιουστινιανό μέχρι σήμερα.
Κι όμως, το τελευταίο διάστημα, μεθοδεύεται μια συστηματική αποδυνάμωση και αποξένωση του Σινά από τον θεσμικό του χαρακτήρα, με πρωτοβουλίες που θυσιάζουν το πνεύμα στο βωμό της πολιτικής σκοπιμότητας.
Η Αλήθεια για τον π. Δαμιανό
Η απόφαση της Σιναϊτικής Αδελφότητας να προχωρήσει στην καθαίρεση του πρώην Αρχιεπισκόπου Σινά, Φαράν και Ραιθώ π. Δαμιανού, υπήρξε κατ’ ουσίαν πράξη Δικαιοσύνης, ανανέωσης και προστασίας του ίδιου του θεσμού.
Ο π. Δαμιανός, αν και επί δεκαετίες ηγούμενος της Μονής, απουσίασε μακροχρόνια από τον φυσικό του τόπο, την έρημο του Σινά. Επέλεξε αντί για την άσκηση στην «έρημο των λίθων και της σιωπής», να ζει στην «έρημο του Καιρού και των Αθηνών», στις πρωτεύουσες, σε κοσμικούς κύκλους μακριά από τη Μονή της μετανοίας του. Έτσι, ενώπιον των πατέρων, φάνηκε ολοένα και περισσότερο ως απών ποιμένας, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί κενό εξουσίας που εκμεταλλεύθηκαν επιτήδειοι και εξωγενείς παράγοντες.
Η Σιναϊτική Αδελφότητα, κυρίαρχο όργανο κατά το Σιναϊτικό Δίκαιο, είχε όχι μόνο το δικαίωμα αλλά και την ευθύνη να αποκαταστήσει την κανονικότητα. Η καθαίρεση δεν είναι «ανταρσία» ούτε «στασιαστική ενέργεια», όπως επιχειρούν να την παρουσιάσουν οι αργυρώνητοι κονδυλοφόροι της κυβερνητικής προπαγάνδας. Είναι θεσμική πράξη που πηγάζει από την ίδια την ιστορική και κανονική τάξη της Μονής.
Η Σιναϊτική Αδελφότητα – Θεματοφύλακας της Παράδοσης
Για 1.500 χρόνια, η Ιερά Μονή Σινά διοικείται από τους ίδιους τους πατέρες της, με βάση τους θεμελιώδεις κανονισμούς που τέθηκαν ήδη από τον 6ο αιώνα. Η Σιναϊτική Αδελφότητα αποτελεί το ανώτατο και κυρίαρχο όργανο. Από αυτήν εκλέγεται ο καθηγούμενος και από αυτήν παύεται, όταν κριθεί ότι εξέκλινε των υποχρεώσεών του.
Η απόφαση να παυθεί ο π. Δαμιανός ελήφθη σύμφωνα με τα κανονικά θέσμια και τα θεμελιώδη δικαιώματα της Αδελφότητας. Όσοι μιλούν για «πραξικόπημα» είτε αγνοούν πλήρως την παράδοση της Μονής, είτε συνειδητά υπηρετούν αλλότρια συμφέροντα.
Η Αδελφότητα δεν ενήργησε με ελαφρότητα ούτε με διάθεση διασυρμού. Απέφυγε να εκθέσει δημοσίως όλες τις λεπτομέρειες, προστατεύοντας τον γέροντα και την υστεροφημία του, παρά τα σοβαρά προβλήματα διοίκησης, πνευματικής απουσίας και εξάρτησης από κοσμικά κέντρα ισχύος που βάρυναν την πορεία του.
Η Ελληνική Κυβέρνηση και η Παράδοση της Μονής
Ενώ οι Σιναΐτες μοναχοί στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων, η Ελληνική Κυβέρνηση, μεθόδευσε την ίδρυση ενός νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου («Ιερά Μονή Σινά Ελλάδος»), παραπλανώντας τη Βουλή και δημιουργώντας τεχνητά ένα υποκατάστατο που δεν έχει καμία νομιμοποίηση από την ίδια τη Μονή.
Η αποκάλυψη της ιταλικής Corriere della Sera ότι η Μονή Σινά χρησιμοποιήθηκε ως διαπραγματευτικό χαρτί στις ενεργειακές συμφωνίες Ελλάδας – Αιγύπτου, συνιστά εθνική και πνευματική ντροπή. Εδώ δεν μιλάμε απλώς για κακή πολιτική διαχείριση, αλλά για βαρύτατη προσβολή ενός παγκόσμιου πνευματικού μνημείου.
Η Διεθνής Διάσταση
Η υπόθεση δεν αφορά μόνο την Ελλάδα ή την Αίγυπτο. Αφορά ολόκληρη την Οικουμένη. Η UNESCO οφείλει να κινητοποιηθεί άμεσα. Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, το Βατικανό, οι Προτεσταντικές Εκκλησίες, ακόμη και ακαδημαϊκά ιδρύματα σε ΗΠΑ και Ευρώπη που συνεργάζονταν με τη Μονή για την ψηφιοποίηση των χειρογράφων της, πρέπει να υψώσουν φωνή διαμαρτυρίας.
Το άρθρο της Αιγύπτιας δημοσιογράφου Mariam Wahba στο The Free Press (18.8.2025) ανέδειξε με θάρρος ότι η κυβέρνηση του Καΐρου επιδιώκει την «εθνικοποίηση» του μοναστηριού, αποκόπτοντάς το από τη διεθνή ερευνητική και θρησκευτική κοινότητα. Πρόκειται για μια ύπουλη μορφή περιορισμού της θρησκευτικής ελευθερίας που δεν πρέπει να μείνει αναπάντητη.
Ο Δρόμος της Κάθαρσης
Η καθαίρεση του π. Δαμιανού δεν πρέπει να ιδωθεί με αρνητικό βλέμμα. Αντίθετα, είναι η απαρχή μιας νέας πορείας για τη Μονή Σινά. Ένας γέροντας που έλειψε χρόνια από τη Μονή της μετανοίας του, επιλέγοντας να ζει στις μητροπόλεις του Καιρού και των Αθηνών, δεν μπορούσε να συνεχίσει να ηγείται της αρχαιότερης μοναστικής κοινότητας του Χριστιανισμού.
Η Μονή έχει ανάγκη από πνευματική αναγέννηση, από ηγούμενο που θα βρίσκεται στο Σινά, θα ζει στο Σινά, θα προσεύχεται και θα αγρυπνά με τους αδελφούς του, όχι από απόντες διοικητές που μετατρέπουν την αποστολή της σε σκιά του εαυτού της.
Η Σιναϊτική Αδελφότητα έκανε το καθήκον της. Αποκατέστησε την κανονικότητα, έδωσε μήνυμα συνέχειας και ελπίδας.
Το Χρέος της Ελλάδας και της Ορθοδοξίας
Απέναντι σε αυτή την ιστορική απόφαση, η Ελλάδα και η Ορθοδοξία δεν έχουν δικαίωμα στη σιωπή. Πρέπει να υπερασπιστούν το Σινά ως ζώσα κιβωτό πίστης, παράδοσης και πολιτισμού.
Οφείλουμε να απαιτήσουμε από την UNESCO, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες, να πάρουν θέση. Οφείλουμε να καταστήσουμε σαφές ότι η Ιερά Μονή Σινά δεν είναι αντικείμενο εμπορίου και διπλωματικών ανταλλαγμάτων.
Επίλογος
Η καθαίρεση του π. Δαμιανού δεν ήταν πράξη διχασμού, αλλά πράξη κάθαρσης. Δεν ήταν στασιαστική ενέργεια, αλλά αποκατάσταση της πνευματικής και κανονικής τάξης. Η Ιερά Μονή Σινά παραμένει όρθια, όχι επειδή κάποτε είχε ισχυρούς ηγούμενους, αλλά επειδή για 15 αιώνες οι πατέρες της παρέμειναν πιστοί στην αποστολή τους: την αδιάλειπτη προσευχή, τη μαρτυρία της πίστης και την υπεράσπιση της αλήθειας.
Η ανθρωπότητα οφείλει να σταθεί στο πλευρό τους. Γιατί η Μονή Σινά δεν ανήκει μόνο στην Ορθοδοξία. Ανήκει σε όλο τον κόσμο.
Νίκος Ι. Νικολόπουλος
Πρόεδρος Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ελλάδος
πρώην Υφυπουργός και πρώην Βουλευτής