Λόγος Ἁγίου Ἀθανασίου τοῦ Πάριου εἰς τὸν Ἅγιον Μάρκον τὸν Εὐγενικὸν
ΜΕΡΟΣ Α-
Τὰ ὑπερφυσικὰ καὶ παράδοξα ἀποτελέσματα τῆς θείας πίστης εἶναι βέβαια ἀπὸ μόνα τους ἀνώτερα ἀπὸ κάθε νοῦ καὶ διάνοια. Γι’ αὐτὸ καὶ μποροῦν ἀναντίρρητα νὰ δείχνουν καὶ στοὺς ἀσεβεῖς τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ μόνο δημιουργό τῆς πλάσης, ὅπως στὶς μέρες τῶν θείων Ἀποστόλων καὶ τῶν ἁγίων Μαρτύρων. Τότε ἐπέστρεφαν σὰ ποτάμι τὰ ἔθνη, ἑλκυόμενα ἀπὸ τὰ παράδοξα ἔργα τῆς πίστης μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Κυρίου καὶ τὴν ἐπιβεβαίωση τοῦ λόγου Του ἀπὸ τὰ ἐπακόλουθα θαυματουργικὰ σημάδια. Κι αὐτὰ τὰ ἴδια μποροῦν νὰ ὁδηγήσουν στὴν ὀρθόδοξη πίστη κι ἐκείνους τοὺς χριστιανούς, πού κακῶς καὶ χωρὶς φρόνηση, μὲ τὶς αἱρετικές τους πλάνες, ξεμακραίνουν ἀπὸ τὴ μία κι ἀληθινὴ πίστη, τὴν ὁποία κοινῶς ὀνομάζουμε Ὀρθοδοξία ἡ καὶ εὐσέβεια.
Ἕνα ἀπὸ τὰ ὑπερφυσικὰ ἔργα τῆς θείας πίστης, γιὰ ν’ ἄφησω πρὸς τὸ παρὸν τ’ ἄλλα, ἀδελφοί μου Ὀρθόδοξοι χριστιανοί, εἶναι ἡ ἁγιότητα τῶν ἀνθρώπινων λειψάνων ἡ γιὰ νὰ τὸ πῶ ἁπλά, ἡ ἁγιότητα τῶν ἀνθρώπων. Αὐτό, ὅταν δοθεῖ κι ὁμολογηθεῖ φανερά, πώς ὁ τάδε ἄνθρωπος ἁγίασε, πώς τὰ λείψανά του ἐκπέμπουν ἀνείπωτη κι ἄσυγκριτη εὐωδιά, πώς κάνει παράδοξα κι ἐξαίσια θαύματα, αὐτὸ λέω, εἶναι ἕνα θαῦμα καὶ πηγὴ μύριων ἄλλων θαυμάτων. Αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ τὸ καυχηθεῖ καμιὰ ἄλλη ἀπὸ κεῖνες τὶς ψεύτικες θρησκεΐες, αὐτὸ πού ὁπωσδήποτε δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο, παρὰ μία κρίση τοῦ ἀδέκαστου οὐρανοῦ. Αὐτὸ λέω, δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο, παρὰ μία λαμπρὴ κι ἀναντίρρητη ἀπόδειξη, ἡ ὁποία ψηλότερα καὶ πιὸ μεγαλόφωνα ἀπὸ κάθε σάλπιγγα, φωνάζει καὶ κηρύττει σ’ ὅλα τα πλανεμένα γένη καὶ τὰ συστήματα τῶν αἱρετικῶν, πώς μία εἶναι ἡ καθαρὴ κι ἅγια πίστη, ἡ θεία κι εὐάρεστη στὸ Θεό, δηλαδὴ αὐτὴ τῆς ἄνατολικης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἐπειδὴ γνωρίζουμε ὅτι κατὰ τὴν ἅγια Γραφή, ΄ὃ Θεὸς ἀπέχει ἀπὸ τοὺς ἅμαρτοολους, ἄρα πώς εἶναι δυνατὸν νὰ κάνει ἀντίθετα, δηλαδὴ νὰ ὑποδείξει γιὰ ἅγιους ἀνθρώπους αἱρετικοὺς βλάσφημους κι ἀσεβεῖς; Ποιὸς δὲν τὸ ξέρει πώς γιὰ νὰ ὑποδείξει τὸ ΄Ἅγιο Πνεῦμα ἕναν ἄνθρωπο ἅγιο, ἄναγκαστικα πρέπει ν’ ἀναπαύεται σ’ αὐτὴν τὴν Ἐκκλησία πού ἂλ’ἤκει καὶ σ’ αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο τὸ ΄Ἅγιο Πνεῦμα, ποιὸς ἀλήθεια δὲν τὸ ξέρει; Γιατί αὐτὴ πρέπει νὰ εἶναι ἡ μία καὶ μόνη Ἐκκλησία, ἐκείνη στὴν ὁποία ὁ Θεάνθρωπος Ἰησοῦς ὑποσχέθηκε νὰ στείλει τὸ Πνεῦμα του καὶ νὰ μένει μ’ αὐτὴν αἰώνια.
Ἐσεῖς λοιπὸν αἱρετικοὶ καὶ κακοφρονες ἄνθρωποι, ὅσοι χωρὶς φρόνηση, εἴτε μιλᾶτε ἄδικα γιὰ τὸ ὕψος τῆς ὑπερούσιας κι ἀκατάληπτης Θεότητας, εἴτε γιὰ τὴν ἄρρητη οἰκονομία τοῦ Μονογενοῦς καὶ χρησιμοποιεῖτε βέβηλη καὶ μιαρὴ γλώσσα, ἐσεῖς οἱ πύλες καὶ τὰ στόματα τοῦ ΄Ἅδη, ὅπως σᾶς ὀνόμασε ὁ βλασφημούμενος ἀπὸ σᾶς Δεσπότης καὶ Κύριος, ἀκοῦστε ὅλοι καὶ μάθετε: Μία εἶναι, μία καὶ μόνη ἡ Ἐκκλησία. Ἡ ἀληθινὴ Ἐκκλησία, ἡ νύμφη ἡ καλὴ κι ἐκλεκτή, ὅπως τὴν ὀνομάζει ὁ Νυμφίος της. Μία εἶναι λέω, ἐκείνη στὴν ὁποία ἄναπαυεταί το ΄Ἅγιο Πνεῦμα Του καὶ στὴν ὁποία ἔχει ἀποταμιεύσει τοὺς θησαυροὺς τῶν θείων Τοῦ χαρισμάτων. Ποιὰ εἶναι αὐτή; Αὕτη ἡ δική μας ἁγία μητέρα, αὐτὴ εἶναι ἡ Ἀνατολικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Ἀπὸ πού εἶναι αὐτὸ φανερό; Ἀπὸ τὴν ἁγιότητα τῶν τέκνων της, ἁγία ἡ ρίζα, ἅγιοι κι οἱ καρποί. Ἐπειδὴ σάπιο δέντρο δὲν μπορεῖ νὰ κάνει καλοὺς καρπούς. Δὲν τὸ πιστεύετε; Θὰ τοὺς ἀπα-ριθμήσω καὶ εἶναι πλῆθος περισσότερο κι ἀπὸ τὴν ἄμμο.
Ἀλλὰ ἐγὼ χριστιανοὶ Ὀρθόδοξοι, ἀφήνοντας ἐκείνους νὰ πλανιόνται ἄθλια μέσα στὰ σκοτάδια τῶν αἵρεσεών τους, ὅσοι μὲ κακὴ θέληση κλείνουν τὰ μάτια τῆς ψυχῆς τους καὶ ΄βλέποντας δὲν βλέπουν τὸ φῶς τῆς ἀλήθειας΄ κατὰ τὸ γραμμένο, σὲ σᾶς ἤδη ἀπευθύνω τὸ λόγο καὶ σᾶς ρωτῶ: Δὲν κηρύττουμε κάθε ἅγιό της Ἐκκλησίας μᾶς φέροντας τὸν ὡς ἀπόδειξη τῆς ἅγιάς μας πίστης ἐνάντια των πολλῶν καὶ διαφόρων αἱρέσεων πού κατὰ καιροὺς ἐμφανίζονται; Τότε δὲν πρέπει περισσότερο ν’ ἄνακηρυττουμέ τους νέους ἅγιούς μας, ἐναντίον αὐτῶν τῶν αἱρέσεων πού εἶναι κοντά μας καὶ μᾶς πολεμοῦν ἄκαταπαυστα σήμερα; Τέτοιου εἴδους εἶναι μάλιστα οἱ ἀσεβέστατοι Ἀατίνοι, οἱ ὅποιοι τόσο μαίνονται καὶ λυσσοῦν ἐναντίον μας, ὥστε γιὰ νὰ μᾶς παρουσιάσουν σὰν ἐντελῶς χαμένους, αὔθαδιαζουν οἱ ἀναίσχυντοι καὶ κηρύττουν, πώς ἀπὸ τὸν καιρὸ πού χωρίστηκαν οἱ Ἀνατολικοὶ ἀπὸ μᾶς ἡ Ἐκκλησία τους δὲν ἔβγαλε πλέον κανένα ἅγιο. Αὐτὴ εἶναι τόσο φανερὴ συκοφαντία κι ἕνα τόσο μεγάλο ψέμα, ἀφοῦ κανεὶς δὲν μπορεῖ στ’ ἀλήθεια ν’ ἀπαριθμήσει τοὺς ἅγιους, ἥ τους ὅσιους ἥ τους ἱεράρχες ἀλλὰ καὶ τοὺς μάρτυρες, οἱ ὅποιοι μετὰ τὸ παπικὸ σχίσμα, ἀλλὰ καὶ τὸν καιρὸ τοῦ σχίσματος, ἔλαμψαν στὴν Ἐκκλησία μας. Γιὰ νὰ φράξουν λοιπὸν τ’ ἀπύλωτα στόματά τους καὶ νὰ μὴν ἐξαπατοῦν τοὺς ἁπλοὺς ἀνθρώπους μὲ τέτοιες συκοφαντίες, πρέπει ὅσο εἶναι δυνατὸν αὐτοὺς τοὺς ἅγιούς μας, τοὺς μετὰ τὸ σχίσμα, νὰ τοὺς προβάλλουμε καὶ νὰ τοὺς ἐπικροτοῦμε περισσότερο, γιὰ δόξα καὶ τιμὴ τῆς ἅγιάς μας Ἐκκλησίας.
Ἀλλὰ καὶ πόσο περισσότερο πρόκειται νὰ κλείσουν ἐκεῖνα τὰ βλάσφημα στόματα καὶ πόσο περισσότερο πρόκειται νὰ ντροπιαστοὺν οἱ ὑπερβολικὰ τολμηροὶ καὶ ἄδικοι παπικοί, βλέποντας ὅτι αὐτοὶ οἱ δικοί μας ἅγιοι δὲν εἶναι ἀπὸ κείνους πού ἔφευγαν στὴν ἔρημο, μακριὰ ἀπὸ τὶς πόλεις καὶ τοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ ζήσουν ἔκεῖ μὲ τὴν ἀμέριμνη καὶ μὲ τὴν ἀτάραχη ζωὴ τῆς ἡσυχίας, μόνοι τους συνομιλώντας πρόσωπο μὲ πρόσωπο μὲ τὸ Θεὸ καὶ μέσω τῆς ἱερῆς ἥσυχιας νὰ κυβερνοῦν τὴν καρδιὰ τοὺς οἱ καλὲς ἀναβάσεις τῶν θείων ἐμφανίσεων κι ἔλλαμψεων, ὥσοτου νὰ φτάσουν καὶ στὴν τελείωση τῆς θέωσης; Ὅταν, λέω, αὐτοὶ οἱ νέοι μας ἅγιοι δὲν εἶναι θρέμματα τῆς ἐρήμου, ἀλλὰ μάλιστα εἶναι ἐκεῖνοι οἱ ἴδιοι, πού μὲ λόγους, διαλέξεις καὶ συγγράμματα καὶ μὲ διάφορους ἀγῶνες καὶ τρόπους ἄντισταθηκαν, πολέμησαν καὶ στηλίτευσαν παντοῦ στὴν οἰκουμένη τὶς δικές τους κακοδοξίες καὶ τὶς ἄθεοτατες αἱρέσεις; Πόσο λέω, περισσότερο πρόκειται νὰ ντροπιαστοὺν οἱ παπικοί, ὅταν τοὺς ἴδιους ἐκείνους, γιὰ νὰ τὸ πῶ μὲ μία λέξη, τοὺς δικούς τους ἐχθρούς, ὁ Θεὸς τοὺς δόξασε καὶ τοὺς τίμησε τόσο, ἴοστε τοὺς ἄνεδειξε ἅγιους στὸν κόσμο, φανερώνοντας μ’ αὐτό, πώς δέχτηκε σὰν ὀσμὴ εὐωδίας ὅλους ἐκείνους τοὺς ἀγῶνες πού διεξῆγαν ἐναντίον αὐτῶν τῶν ἀσεβῶν Λατίνων.
Παρουσίαση τοῦ Ἁγίου Μάρκου
Ἕναν τέτοιο λοιπὸν παρουαιάζω ἐγὼ σήμερα Ὀρθόδοξοι χριστιανοί, ἀνάμεσά σε πολλοὺς ἄλλους ἤ, γιὰ νὰ τὸ πῶ καλύτερα, ἀνάμεσά σε πάμπολλους ἄλλους τέτοιους ἅγιους, παρουσιάζω σ’ ἄλες τῆς κοινότητες τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν, τὸν Μάρκο τῆς Ἐφέσου. Ἐκεῖνον τὸν Μάρκο τὸν ὁποῖο ἄνετειλε ἡ Ἀνατολὴ ἀλλὰ φοβήθηκε ἡ Δύση. Ἐκεῖνον τὸν Μάρκο, τὸ καύχημα τῆς Ἀσίας καὶ μάστιγα τῆς Εὐρώπης’. Ἐκεῖνον τὸν Μάρκο, τὸν φωστήρα τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας καὶ κεραυνὸ τῆς Δυτικῆς ὑπεροψίας. Ἐκεῖνον τὸν Μάρκο, τὸ στόμα τῶν θεολόγων, τὴ δόξα τῶν Ὀρθοδόξων, τὸν ὑπερθαύμαστο ἄθλητη, τὸν μόνο ἄηττητο κι ἀδαμάντινο ἄνθρωπο. Ἐκεῖνον τὸν Μάρκο, τὸ θαῦμα τῶν αἰώνων, τὸν ὅποιοπολλοι καὶ πάμπολλοι κηρύττουν καὶ ὄια-λαλοῦν, μὰ δὲν τὸν γνωρίζουν ὅλοι ὅπως πρέπει. Αὐτὸν ἐγὼ παρουσιάζω σήμερα, ἐνώπιον ὅλης της οἰκουμένης. Ἀλλὰ μᾶλλον ὄχι ἐγώ, ἐπειδὴ πιὰ ἐξουσία ἔχω, ἐγὼ ὁ τιποτένιος, γιὰ νὰ παρουσιάσω ἕνα τέτοιου εἴδους ἔργο; Ὄχι ἐγώ, ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, δηλαδὴ σᾶ νὰ λέμε ὁ οὐρανὸς ἄνωθεν, τοῦ ὁποίου τὴν ἀπόφαση Ἀκολουθώντας πάντοτε, ἔμαθε ἐκείνους μόνο νὰ κάνει ἅγιους, ὅσους εἶδε πώς δόξασε γιὰ τὰ ὑπερφυσικὰ θαύματα ἡ φοβερὴ δεξιὰ τούΥψιστου.
Ἡ ἁγιότητα τοῦ Μάρκου
Εἶπα πώς δὲν τὸν γνωρίζουν ὅλοι ὅπως πρέπει. Δὲν ἀμφιβάλλω πώς εἶναι πολλοὶ καὶ πάμπολλοι, γιὰ νὰ μὴν πῶ σχεδὸν ὅλοι, πού δὲν ξέρουν πώς αὐτὸς εἶναι βεβαιότατα ἕνας μεγάλος ἅγιος καὶ στ’ ἀλήθεια θεοφόρος Πατέρας κι ἀπλανὴς δάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας μας. Κι ἡ αἰτία εἶναι, ὅτι δὲν βρίσκεται ἡ ἱερὴ μνήμη τῆς μέρας του στὰ Μηνολόγια καὶ στὰ Ὡρολόγια. Πράγμα τὸ ὁποίο εἶναι ἀδύνατον, πρώτον γιατί εἶναι πολὺ πρόσφατος ἅγιος καὶ δεύτερον, γιατί αὐτὰ τὰ βιβλία τυπώνονται στὴ Βενετία, κάτω δηλαδὴ ἀπὸ τὸ βλέμμα τῶν ὁρκισμένων ἐχθρῶν αὐτοῦ του ἅγιου
Λοιπὸν ἄς ξέρει κι ἄς εἶναι βέβαιος κάθε Ἀνατολικὸς χριστιανός, πώς ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία, αὐτὸν τὸν ἱερὸ Μάρκο, τὸν ἀναγνώριζε ὡς ἅγιο καὶ τιμοῦσε τὴ μνήμη του στὴν Κωνσταντινούπολη μ’ ἐτήσια γιορτή, πρὶν δηλαδὴ νὰ πέσει στὰ χέρια τῶν ἀσεβῶν μὲ τὴν ἅλωση. Κι αὐτὸ τὸ μαρτυροῦν κι ἄλλοι πολλοί. Τὸ μαρτυρεῖ μάλιστα κι ὁ ἱερὸς Νεκτάριος ὁ Ἱεροσολύμων, ὁ ὁποίος λέει ὅτι τὸ ἀκοῦσε ἀπὸ κάποιον ἄνθρωπο, πού ὅταν ἦταν νέος καὶ εἶχε προφτάσει γιὰ νὰ δεῖ αὐτὴ τὴ λαμπρὴ γιορτή, πού τελοῦνταν στὸν Γαλατὰ τῆς Πόλης. Κι αὐτὸς πού ἔφτασε στὴ γιορτή, ὀνομαζόταν Ἀρσένιος Κύπριος. Ἐπειδὴ ὅμως μετὰ συνέβη ἡ καταστροφικὴ ἅλωση σὲ κείνη τὴ Βασιλεύουσα, μερικὰ χρόνια ἀργότερα, ἔβαλε τέλος καὶ στὴ γιορτὴ αὐτὴ καθὼς καὶ σὲ πὰμπολλα ἄλλα καλά, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν εὐσέβεια. Ἐξαιτίας αὐτοῦ τοῦ γεγονότος πού συνέβη κατάντησε νὰ μὴν εἶναι καὶ ἀτοὺς πάντες γνωστὴ ἡ ἁγιότητά του, ἀφοῦ ἀφανίστηκαν ἀπὸ τὴν πανωλεθρία τῆς αἰχμαλωσίας καὶ ὁ βίος καὶ τὰ ἐγκώμια κι ἡ ἀκολουθία τῆς ἱερῆς του μνήμης, προτοῦ διαδοθοῦν σὲ περιοχὲς ἔξω ἀπὸ τὴν Πόλη.
Ἡ Συνοδικὴ ἀπόφαση τοῦ 1734
Ἀλλὰ ἐκεῖνο ποὺ μπορεῖ νὰ ἄρει κάθε ἀμφιβολία καὶ νὰ δώσει στὸν καθένα καὶ σὲ ὅλους τὴν τελειότατη πληροφορία, εἶναι δίχως ἄλλο ἡ αὐθεντία τῆς Συνοδικῆς ἀπόφασης, ἡ ὁποία ἐκδόθηκε το 1734 γι’ αὐτὸν τὸν Μάρκο, ὄχι τάχα γιὰ νὰ τὸν θεσπίσει τότε γιὰ πρώτη φορὰ ὡς ἅγιο, ἐπειδὴ φαίνεται νὰ ἔχει ἐκδοθεῖ πρὶν ἀπὸ λίγο, δηλαδὴ τώρα, στὸν δικό μας αἰώνα, ἀλλὰ γιατί δόθηκε ἀφορμή, τὴν ὁποία ὀφείλουμε νὰ τὴν φανερώσουμε στοὺς ἁπλοὺς ἀνθρώπους, ὅπως τὴ βρίσκουμε μέσα σ’ αὐτὸ τὸ συνοδικὸ θέσπισμα. Κι ἔχει ὡς ἑξῆς:
Στὸ νησὶ τῆς περιβόητης Κεφαλονιᾶς [Βενετοκρατούμενης τότε], κάποιος Συμεών, ἐπονομαζόμενος Βυζάντιος, λόγω τῆς εὐλάβειας πού εἶχε πρὸς αὐτὸν τὸν ἅγιο, θέλησε νὰ τοῦ κάνει γιορτὴ πεπεισμένος γιὰ τὴν ἁγιότητά του. Κάποιοι ὅμως ἀπὸ τοὺς ἐκεῖ χριστιανούς, πού δὲν εἶχαν αὐτὴ τὴν πληροφορία γιὰ τὸν θεῖο Πατέρα, τόσο κληρικοὶ ὅσο καὶ λαῖκοί, ἀντιστάθηκαν ἰσχυρά, λέγοντας ὅτι τὸ ἐγχείρημά του δὲν ἦταν νόμιμο, ἐπειδὴ αὐτὸς ὁ Μάρκος, ἔλεγαν, εἴτε δὲν εἶναι ἐντελῶς ἅγιος, ἡ κι ἂν εἶναι, ὡστόσο δὲν εἶναι ἀναγνωρισμένος ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Κι ὅσο γι’ αὐτό, αὐτοὶ μὴν ξέροντας, μιλοῦσαν ὀρθά. Ἐπειδὴ σωστὰ οἱ χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, περιμένουν πάντοτε σ’ αὐτὰ τὰ θέματα τὴ θεία ἀπόφαση τῆς Ἐκκλησίας τους. Γι’ αὐτὸ κι ἐκεῖνοι, γνωρίζοντας καλά τα ἔθιμα τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, δὲν παραδέχονταν ἐκείνη τὴ γιορτή, ὡς δῆθεν μὴ ἀναγνωρισμένη. Κι ἀφοῦ λοιπὸν δημιουργήθηκε ἐκεῖ μεγάλη φιλονικία γιὰ τὴν ἁγιότητα τοῦ Ἐφέσου, ὅταν τὰ πληροφορήθηκε αὐτὰ ἡ ἁγία Ἐκκλησία, ἔκρινε ἄτοπο νὰ μένει ἀγνοημένος ὁ μέγας φωστήρας καὶ δάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας. Ἐξέδωσε λοιπὸν Συνοδικὴ ἐγκύκλιο πού ὁρίζει ὅτι καὶ ΄ἦταν κι εἶναι ἅγιος δοξασμένος ἀπὸ τὸ Θεό, ὁ ἱερὸς αὐτὸς Μάρκος, ὁ ἀξιαγάπητος ποιμένας τῆς Ἐφέσου κι ὅποιος θέλει, ἄς τὸν γιορτάζει ἄνεμποδιστα΄, λέγοντας πολλὰ καὶ μεγάλα ἐγκώμια γι’ αὖτον καὶ τέλος προσθέτοντας καὶ φρικτότατα ἐπιτίμια κι ἀναθέματα ἐναντίον αὐτῶν πού ἀντιστέκονταν καὶ πολεμοῦσαν τὴν ὄφειλομενη σ’ αὖτον δόξα καὶ τιμή.
Ἀφοῦ λοιπόν, ὁ καθένας μπορεῖ νὰ βεβαιωθεῖ γιὰ τὴν ἅγιοτητά του, μένει τώρα σὲ μένα νὰ παρουσιάσω, ὅσο μπορῶ, τὴν ἀρχὴ καί. τὴ μέση καὶ τὸ τέλος τῆς πανόσιας ζωῆς του. Δείχνω λοιπὸν σὲ μορφὴ διήγησης, ποιὸς ὑπῆρξε, τί ἔπραξε καὶ ποιὰ ἦταν ἡ κοίμησή του, γιὰ νὰ ἔχει ὁ καθένας τὴν πρέπουσα τιμὴ κι εὔλαβεια, σ’ ἕναν τέτοιο τρισμακάριστο καὶ θειότατο ἱεράρχη, πού στάθηκε, γιὰ νὰ τὸ πῶ ἔτσι, τὸ μόνο ἀπαραβίαστο θυσαυροφυλάκιο τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…
=======================================================================================
Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η' Παλαιολόγος εισέρχεται έφιππος στη Φλωρεντία για τη σύνοδο του 1439, όπου υπογράφηκε η Ενωση των Εκκλησιών.
------------------------------
ΜΕΡΟΣ Β
Τὰ Προκαταρκτικὰ γιὰ τὴν Συνάντηση τῆς Φερράρα-Φλωρεντίας
Οἱ λόγοι γιὰ τοὺς ὁποίους ὁδηγήθηκαν οἱ Ρωμαῖοι- Βυζαντινοὶ στὴν Φερράρα-Φλωρεντία
Ἀπὸ αὐτὴ λοιπὸν τὴ βασικὴ αἰτία, οἱ δύο Ἐκκλησίες ἀποσχίστηκαν μεταξύ τους κι ἔτρεφαν μίσος καὶ ἄκρα ἀντιπάθεια ἡ μία γιὰ τὴν ἄλλη, ὡς τὶς μέρες τοῦ αὔτοκρατορα Ἰωάννη τοῦ Παλαιολόγου (1425-1448). Αὐτὸς θέλησε νὰ πετύχει τάχα τὴν ἕνωσή τους, μὲ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο. Ἀλίμονο ὅμως ! Πῶς νὰ θρηνήσω τὴν τόση ἀφροσύνη καὶ μωρία σ’ ἕνα τέτοιο ἔγχειρημα; Ἔπειτα ἀπὸ τόσες καὶ τόσες ἀνώφελες δοκιμασίες καὶ τόσο ξεκάθαρες κι ἥλιου φαεινότερες ἀποδείξεις τῆς ἑωσφορικῆς ἐπιμονῆς καὶ γνώμης τῶν Λατίνων, πώς δὲν εἶχαν πληροφορηθεῖ οἱ Ἀνατολικοί, ὅτι αὖτό το ἔγχειρημα, δηλαδὴ ἡ διόρθωση τῶν Λατίνων, εἶναι ἀκατόρθωτο; Τάχα δὲν τὸ ἤξεραν; Δὲν ἦταν βέβαιοι γι’ αὖτο, περισσότερο ἀπὸ καθετὶ ἄλλο; Ναί, βέβαια καὶ τὸ ἤξεραν καὶ τὸ ἔλεγαν ὅλοι, ὅπως διηγοῦνται οἱ ἱστορικοί.
Ἀλλὰ συνέβαινε σ’ αὐτούς, ἐκεῖνο πού διαβάζουμε στὴ θεία Γραφὴ γιὰ τὸ γένος τῶν Ἑβραίων. Γιὰ κείνους ὁ Θεὸς ἀποφάσισε, ἂν δὲν μετανοήσουν, ὅπως κήρυτταν οἱ θεῖοι Προφῆτες, νὰ στείλει τὰ στρατεύματα τῶν Ἀσσυριῶν καὶ τῶν Βαβυλωνίων κι ἄλλους νὰ κατασφάξουν κι ἄλλους νὰ τοὺς πάρουν αἰχμάλωτους στὴ Βαβυλώνα, σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις. Αὐτὸ ἀποφάσισε ὁ Θεός, διὰ στόματος τῶν ἁγίων Προφητῶν. Ἐκεῖνοι ὅμως τί ἔκαναν; ’
Ἀντὶ νὰ φοβηθοῦν καὶ νὰ πιστέψουν στὰ λόγια τῶν Προφητῶν καὶ νὰ μετανοήσουν, ἀφοῦ μάθαιναν καὶ βεβαιώνονταν ἀπὸ τοὺς Προφῆτες πώς νὰ ἔφτασαν ἤδη κι ἀκούγονται τὰ χλιμιντρίσματα τῶν ἀλόγων τοὺς (τόσο καθαρά τους τὰ ἔλεγαν οἱ Προφῆτες), ἀντὶ λοιπὸν νὰ τρομάζουν ἀπ’ αὐτὲς τὶς φοβερὲς ἀπειλὲς καὶ νὰ προσπέσουν στὸ Θεὸ τοῦ ἐλέους καὶ τῶν οἴκτιρμων μὲ τὴν πρέπουσα μετάνοια καὶ συντριβή, αὐτοὶ οἱ ἀπειθεῖς κι ἀσύνετοι, ἔπρατταν ὅλο το ἀντίθετο. Σὰ νὰ ἐνεργοῦσαν πεισματικὰ ἀντίθετά του Θεοῦ, παίρνοντας τὴν ἀπόφαση νὰ ξεφύγουν, χωρὶς μετάνοια, τῆς θείας ὀργῆς, ἔστειλαν πρέσβεις στὴν Αἴγυπτο καὶ ζητοῦσαν βοήθεια ἀπὸ κεΐ, ἐνάντια δηλαδὴ στὴ θεία ἀπόφαση. Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ στοὺς δικούς μας κι αὐτὸ μελετοῦσαν κι αὐτοὶ νὰ πράξουν, πραγματικὰ ἄφρονες κι ἀσύνετοι, Ἀλλὰ παρακαλῶ φιλαναγνῶστες, νὰ μὲ ὕπομεινετε νὰ τὰ διηγηθῶ ἀπὸ τὴν ἀρχή, μ’ ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερη συντομία.
Αὐτὸ τὸ ἔθνος τῶν Ἀγαρηνῶν πού μᾶς καταδυναστεύει σήμερα [15]. ἦταν μικρὸ στὴν ἀρχή, σὰν ἐκεῖνο τὸ μικρὸ σύννεφο βροχῆς τοῦ προφήτη Ἤλια. Καὶ κινήθηκε, ὅπως εἶναι γνωστό, ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Ἀραβίας καί. δυστυχῶς, μόνο ὁ Κύριος ξέρει, μὲ πιὸ τρόπο, ἔξαπλωθηκε σ’ ἐλάχιστα χρόνια στὴν οἰκουμένη, ἀφοῦ κατακυρίευσε σχεδὸν ὅλη τὴν Ἀσία, σπέρνοντας παντοῦ ὄλεθρο κι ἀφανισμοὺς καὶ πέρασε μ’ ἄνεση καὶ κατακτητικὴ διάθεση στὴ δική μας Εὐρώπη. Κι ὑποτάσσοντας τοὺς τόπους καὶ τὰ κάστρα τῶν Ρωμαίων, ἔστησε τὸ θρόνο του στὴν Ἄδριανουπολη (1366). Ἀπὸ κεῖ ἔποφθαλμιουσε καὶ τὴν ἴδια τὴν καθέδρα τῆς Κωνσταντινούπολης. Γι’ αὐτὸ καὶ δὲν ἔπαυε νὰ τὴν ἐνοχλεῖ ἀκατάπαυστα καὶ νὰ τὴν πολιορκεῖ. Ἀλλὰ γιατί νὰ μακρηγορῶ; Πλησίασαν τὰ ὅρια τῆς ἐξουσίας του, ὡς τὰ προάστια τῆς πόλης τοῦ Βυζαντίου. Κι εἶναι φανερό, ὅτι δὲν ἀργοῦσε vα στρέψει μία μέρα τὰ νικητήρια ἅρματά του καὶ σ’ αὐτὴ τὴν ἀξιοθρήνητη Βασιλίδα τῶν πόλεων καὶ νὰ τὴν περισφύξει μὲ τὸ ἀκαταφρόνητο δυνατὸ ξίφος του.
Σαστισμένος λοιπὸν ἀπ’ αὐτὴ τὴν ἀνάγκη ὁ βασιλιάς, περικυκλωμένος στενὰ ἀπὸ παντοῦ ἀπ’ ἀσεβεΐς, μὴν ἐλπίζοντας σὲ καμιὰ βοήθεια, παντελῶς ἔρημος ἀπὸ στρατεύματα, ἀκόμα πιὸ ἔρημος ἀπὸ χρήματα, μὲ τὰ ὅποια συγκεντρώνονται τὰ στρατεύματα, ἀποφάσισε χωρὶς φρόνηση, νὰ μιμηθεῖ τὸν προπάππο τοῦ τὸν Μιχαὴλ Παλαιολόγο (1259-1282). Ὁ προπάππος του γιὰ νὰ φυλαχτεῖ ἀπὸ δύο μεγάλους ἐχθρούς του, χρησιμοποίησε βία κατὰ τῆς Ἐκκλησίας κι ἔχυσε πολὺ χριστιανικὸ αἷμα. Προσπάθησε νὰ διαφυλᾶξει τὴν κακὴ ἕνωση [16] πού ἔκανε μὲ τοὺς Λατίνους, μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ κρατήσει μακριὰ ὁ Πάπας ἐκείνους πού ἔποφθαλμιουσαν τὴ βασιλεία του. Ὁ μὲν ἕνας ἀπὸ τὴ Γαλλία κι ὁ ἄλλος ἀπὸ τὴ Σικελία. Ἐκεῖνον λοιπὸν τὸν ἐπονομαζόμενο λατινόφρονα Μιχαήλ, θέλησε νὰ μιμηθεῖ κι αὐτὸς ὁ ἀσύνετος κι ἔγκαταλειποντάς το Θεὸ ὅπως παλαιὸ οἱ Ἑβραῖοι, πρόστρεξε γιὰ βοήθεια στὸν Πάπα ἔγκαταλειποντας τὴν Ἐκκλησία.
Οἱ λόγοι γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ Πάπας συγκάλεσε Σύνοδο στὴ Φερράρα-Φλωρεντία
Ἦταν τότε ὁ Εὐγένιος Πάπας Θ΄(1431-1447) τελευταῖος μετὰ ἀπὸ τοὺς τρεῖς πάπες πού συγχρόνως, γιὰ πολλὰ χρόνια καὶ σὲ διάφορα μέρη, παρουσιάζονταν κι οἱ τρεῖς ὡς νόμιμοι κι ἐν ἔνεργεια πάπες, χωρὶς νὰ παραχωρεῖ ὁ ἕνας στὸν ἄλλο τὸ παπικὸ ἀξίωμα καὶ τὸν δῆθεν θρόνο τοῦ Πέτρου. Νὰ λοιπὸν σαφὴς κι ἀναμφισβήτητη αἰτία πού ἔσπρωξε ἐκεῖνο τὸν ἄσυνετο βασιλιὰ σὲ κεῖνο τὸ βάραθρο. Ἔστειλε λοιπὸν μὲ δικούς του πρέσβεις σὲ κεῖνον τὸν Πάπα, ὅτι ἂν θελήσει νὰ συγκροτήσει στὴν Ἰταλία Δυτικὴ σύνοδο, ὑπόσχεται νὰ πάει κι αὐτὸς ἐκεῖ προσωπικά, μὲ τὴν Ἀνατολικὴ σύνοδο, γιὰ νὰ ὁλοκληρώσουν τὴν ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν. Ὁ Πάπας, ὄχι μόνο ἔδωσε προσοχή, ἀλλὰ μάλιστα νόμισε πώς ὁ οὐρανὸς τοῦ ἔστειλε ἐκείνη τὴν εὐκαιρία, γιὰ νὰ δυναμώσει ἀπὸ τὴν ἀδυναμία πού βρισκόταν κι ἐκεῖνος, ὄχι λιγότερο ἀπὸ τὸν ἴδιο το βασιλιὰ Ἰωάννη. Ποιὰ ἦταν ἡ ἀδυναμία τοῦ Πάπα; Εἶχε συσταθεῖ μεγάλη σύνοδος ἀπὸ ἕπτακοσιους Λατίνους ἐπισκόπους, μὲ τὴ συνδρομὴ ὅλων των βασιλιάδων τῆς Εὐρώπης, σὲ μία πόλη τῆς Γερμανίας, τὴ Βασιλεία (1431-1449), γιὰ νὰ περιορίσουν καὶ νὰ διορθώσουν τὰ παράλογά της Ἰταλίας καὶ κυρίως τὰ σκάνδαλα πού τάραξαν τὴν ἐκκλησία τῆς Δύσης ἀπὸ τοὺς προαναφερόμενους τρεῖς Πάπες. Αὐτὴ ἡ σύνοδος, εἶχε εἰδοποιήσει τὸν πάπα Εὐγένιο νὰ μὴν κάνει τὸ θέλημα τού, ἀλλὰ νὰ πάει κι αὖτος ἐκεῖ προσωπικὰ στὴ Βασιλεία. ”Αν ὅμως δὲν πάει ὁ ἴδιος τοὺ ζήτησαν νὰ σχείλει ἔγγραφως τὴ γνώμη τού, δηλαδὴ νὰ ὁμολογεῖ πώς ἡ σύνοδος εἶναι νόμιμη καὶ κανονικὴ καὶ πώς εἶναι ἔτοιμος νὰ δεχτεῖ ὅτι ἀποφάσιζε, ὑποσχόμενος σ’ αὔτην σὰν νὰ ἦταν οἰκουμενικὴ (ὅπως νόμιζαν ἐκεῖνοι στὴν πόλη τῆς Βασιλείας). Αὔτα ἔγραφαν οἱ συνοδικοί, φοβερίζοντας τὸν ἐπιπλέον, ὄχι ἂν δὲν κάνει ἕνα ἀπὸ τὰ δύο, θὰ δοκιμάσει τὴ δίκαιη ὀργὴ τὴς συνόδου, μὲ τὴν ὅριστική του καθαίρεση
.
Ὁ Εὐγένιος, μὴ θέλοντας νὰ ὑποταχθεῖ στὴ σύνοδο τῆς Βασιλείας, ἡ ὁποία διατύπωνε κι ἀποφάσιζε τὰ ἀντίθετα μὲ τὰ μεγαλεῖα πού φανταζόταν ὁ ἴδιος γιὰ τὸν ἔαυτόν του, κι ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, ἐπειδὴ φοβόταν τὴν ὀργὴ μίας τόσο μεγάλης καὶ φοβερῆς συνόδου μὲ τὴν ὁποία συμπαρατάσσονταν ὅλοι οἱ βασιλεῖς τῆς Εὐρώπης κι οἱ περισσότεροι καὶ πιὸ ἔκλεκτοι ἀπὸ τοὺς καρδινάλιους, βρέθηκε κι αὖτος, ὅπως κι ὁ δικός μας βασιλιάς, στριμωγμένος. Γι’ αὖτο, ἔπειδη σ’ αὐτὴ τὴ δύσκολη καταστάση ἦταν, ὅταν ἦρθε σ’ αὖτον ἡ πρεσβεία ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, γέμισε ἐλπίδες. ΄Ἔστειλε λοιπόν, ὅπως φαίνεται, στὴν σύνοδο τὴς Βασιλείας τὸ γράμμα πού τοὺ ζητοῦσε, ὑποσχόμενος νὰ δεχχεῖ ὅ,τῖ θὰ ἀποφάσιζε ἐκείνη. Καὶ στὸ δικό μας Βασιλιὰ καὶ στὸν Πατριάρχη, ἔστειλε ἀπαντητικὲς ἐπιστολὲς καὶ πρέσβεις, ἀπαντώντας, ὅτι ἀποδέχεται μετὰ χαρᾶς νὰ κάνει μ’ αὐτοὺς σύνοδο, στὴν ὁποία ἔπροκειτο νὰ ἐξεταστεῖ ἡ διαφορὰ περὶ πίστης καὶ νὰ γίνει σὲ κείνη τὴ σύνοδο, ὅ,τι ἤθελε νὰ δώσει ὁ θεός. Ἔτσι, φαινόταν ὅτι μιλοῦσαν θεάρεστα, αὖτος πού μὲ πονηρὴ διπλωματία κινοῦνταν καὶ χωρὶς τὸ Θεό. Ζήτησε ἀκόμα ἡ σύνοδος νὰ γίνει στὴν Ἰταλία ἐκεῖ κοντά του, ὑποσχόμενος νὰ στείλει πολλὰ πλοῖα γιὰ τὴ φύλαξη τῆς Πόλης ὥσπου νὰ ἐπιστρέφουν πίσω οἱ συνοδικοί. Υποσχέθηκε ἄλλα πλοῖα γιὰ νὰ φέρουν στὸν καθορισμένο τόπο, αὐτοὺς πού ἔπροκειτο νὰ ἑτοιμαστοῦν καὶ νὰ ἔρθουν στὴν μέλλουσα νὰ γίνει σύνοδο.
Ἡ διπλωματικὴ δολιότητα τοῦ Πάπα καὶ ἡ Φραγκικὴ Σύνοδος τῆς Βασιλείας
Κι΄ἐπειδὴ ἦταν γνωστὸ πὼς εἶναι πάμφτωχοι οἱ Ρωμαῖοι (Βυζαντινοὶ) ὑποσχόταν ἀκόμα ν’ ἀναλάβει ὁ ἴδιος (πόση ἀλήθεια πλουσιοπάροχη ὑποκριτικὴ γενναιότητα!) κι ὅλα τους τὰ ἔξοδα, ὥσπου νὰ ἐπιστρέφουν στὴν Κωνσταντινούπολη, εἴτε πραγματοποιηθεῖ ἡ ἕνωση, εἴτε ὄχι. Κι ὅλο αὐτὸ φρόντισε νὰ τὸ κάνει ὁ πονηρότατος Εὐγένιος, γιὰ νὰ συγκροτήσει, αὐτὸς πλήρη σύνοδο καὶ στ’ ἀλήθεια νὰ ’χει καὶ τὴν σύνθεση οἰκουμενικῆς, ἔχοντας ἔτσι μὲ τὸ μέρος του καὶ τοὺς Ἀνατολικοὺς καί. μάλιστα τὸν Αὔτοκρατορα καὶ τὸν Πατριάρχη τῆς Κωνσταντινούπολης. Αὐτὸ πράγματι, σὲ μία ἐποχή, πού ὄεν μποροῦσαν νὰ καυχηθοῦν οἱ προηγούμενοι αἰῶνες, ὅτι ἔγινε, οὔτε τοπικὴ οὔτε Οἰκουμενικὴ Σύνοδο. Κι ὅλο αὐτὸ τὸ σχέδιασε λέω, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ὑπερσκελίσει τὴν προαναφερόμενη σύνοδο τῆς Βασιλείας, πράγμα πού τὸ κατάφερε. Βλέποντας δηλαδὴ τὸν ἑαυτὸ του προστατευόμενο ὅπως ἐπιθυμοῦσε, μὲ τὴ δική του σύνοδο, ἀποκήρυξε ἀργότερα ἐκείνη τῆς Βασιλείας ὡς ἀποστατικὴ καὶ παράνομη. Ἀλλὰ κι ὅταν ἦρθε ὁ χρόνος ἐκεῖνοι στὴν Βασιλεία ὀργισμένοι ἀπὸ τὴν ἀπείθειά του, τὸν καθαίρεσε καὶ προβίβασε ἄλλον ἀντὶ γι’ αὐτὸν στὸ παπικὸ ἀξίωμα, τὸν ὀνομαζόμενο Φίληκα Ἐ’(1439-1451). ΄Ὅλα αὐτά, ἄς ποῦμε μὲ τὴν εὐκαιρία αὐτή, χρησιμεύουν στὸν φιλαναγνώστη, γιατί ἐκείνη ἡ ψευτοσύνοδος τῆς Φλωρεντίας, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ὅτι ὑπῆρξε παράνομη γιὰ τ’ ἄσεβή της δόγματα, εἶχε ἐπιπλέον κι αὐτὸ τὸ μειονέκτημα, ὅτι ὁ Πάπας τῆς εἶχε καθαιρεθεῖ ἀπὸ μία τόσο μεγάλη δική του σύνοδο. Αὐτὴ εἶναι λοιπὸν ἡ τόσο διαβόητη καὶ πολυθρύλητη σύνοδος, ἡ κακῶς καὶ παράλογα ὀνομαζόμενη ἀπὸ τοὺς Λατίνους ΄ὄγδοη οἰκουμενικὴ΄[17], γιὰ τὴν ὁποία διηγηθήκαμε ὅλα τα παραπάνω, ἔξηγιοντας καὶ περιγράφοντας ἀπὸ τὴν ἄρχη ὅλα τα αἴτια καὶ τὰ μέσα γιὰ νὰ γίνει, ἐνῶ δὲν ἔπρεπε νὰ γίνει.
