ΛΥΣΙΣ ΑΠΟΡΙΩΝ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ
ΑΘΑΝΑΣΙΟ
ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟ
ΑΝΩΤΕΡΟ
ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟ
ΕΙΣ ΤΟΝ
Ι.Ν. ΑΓ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ
(ΥΠΟΓΕΙΟ
Ι.Ν. ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΛΑΡΙΣΗΣ)
ΔΕΥΤΕΡΑ
12- 11- 1990
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ
κ. ΑΘΑΝΑΣΙΟ Κ....
Απορία: Σας
παρακαλούμε να μας αναλύσετε τον στίχον: «χαῖρε βάθος δυσθεώρητον καί ἀγγέλων ὀφθαλμοῖς».
Είναι προφανώς από τον Ακάθιστον Ύμνον.
Πράγματι η Θεοτόκος είναι βάθος δυσθεώρητον. Τι θα πει βάθος δυσθεώρητον; Ένα
βάθος που το μάτι σου δεν μπορεί να φθάσει στον πυθμένα. Αυτό θα πει βάθος
δυσθεώρητον. Είναι ένα πηγάδι, ας το πούμε. Κοιτάς το πηγάδι αυτό είναι χίλια
μέτρα βάθος. Φτάνουν τα μάτια σου στα χίλια μέτρα βάθος; Όχι. Ούτε στα πενήντα
δεν φτάνουν τα μάτια. Ακόμα και νερό να ΄χει κάτω- κάτω, χίλια μέτρα, δεν
φτάνουν τα μάτια. Σκοτεινό, πού να φθάσουν τα μάτια.
Ακόμη, λέγει, αυτό το βάθος είναι
δυσθεώρητον, δηλαδή δεν διακρίνεται ακόμη και στα μάτια των αγγέλων. Όχι μόνο
των ανθρώπων, αλλά και των αγγέλων.
Ποιο είναι, όμως, αυτό το δυσθεώρητον
βάθος; Είναι αγαπητοί μου η θεολογία που υπάρχει εις την Θεοτόκον! Τι ἦτο αυτό
το πρόσωπον, που επιλέγεται από τον Θεό, για να σαρκωθεί ο θεός λόγος; Τι; Το
΄χετε ποτέ ερευνήσει; Εγώ θα σας έλεγα, ψάχνω ψάχνω σ΄ όλη μου τη ζωή, ψάχνω να
δω τι το πολύ είχε η Θεοτόκος, που να
έχει αυτό το προνόμιο να είναι Θεοτόκος! Και δεν μπορώ να το βρω. Δεν μπορώ. Τι
είχε; Πολλή ταπείνωση; Πολλή αγνότητα; Πολλή πίστη στο Θεό; Τι είχε; Ε,
αγαπητοί μου, αυτό το «τι είχε» δεν μπορώ να το δω, δεν μπορώ να το καταλάβω.
Άρα το βάθος είναι πολύ μεγάλο. Γι΄ αυτό δεν μπορώ να το δω. Όντως εδώ ο
υμνογράφος σημειώνει «βάθος δυσθεώρητον».
Και κάτι ακόμα. Λέμε ότι η Παναγία είναι,
με εκείνο το ωραίο τροπάριο, «Πλατυτέρα των Χερουβείμ, ενδοξοτέρα των
Σεραφείμ» κλπ κλπ. Αυτό, λέμε, είναι άραγε έκφρασις ποιητική, είναι
τρόπος να εγκωμιασθεί η Θεοτόκος; Όπως θα λέγαμε σε έναν άνθρωπο «το πρόσωπό
σου είναι σαν τον ήλιο». Μα δεν υπάρχει σύγκρισις μεταξύ ενός ανθρωπίνου
προσώπου και του ηλίου. Υπάρχει σύγκρισις; Τι είναι; Μια υπερβολή που
δημιουργεί μια σύγκριση, πάντα σχήμα υπερβολής, για να τονισθεί κάτι. Η
Θεοτόκος είναι πράγματι ανωτέρα και των Χερουβείμ και των Σεραφείμ. Γιατί
Χερουβείμ και Σεραφείμ και όχι αγγέλων; Η λέξη άγγελος είναι γενική ονομασία.
Αυτός που αποστέλλεται. Αλλά δεν είναι όμως όλοι άγγελοι. Λέμε «αγγελικός
κόσμος», αλλά καταχρηστικώς. Διότι απλούστατα είναι νόες, δηλαδή υπάρξεις
νοερές, που υπηρετούν τον Θεόν. Και διδασκόμεθα ότι είναι εννέα (9) τα τάγματα.
Δεν το λέγει βεβαίως ο Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης αυτό. Το λέει ο Απόστολος
Παύλος. Αρχαί, Εξουσίαι, χερουβείμ, Σεραφείμ, Άγγελοι, Αρχάγγελοι κλπ κλπ. 9.
Οι πάνω- πάνω, αυτοί που υπηρετούν τον Θεό, δηλαδή είναι, ούτως ειπείν, στον
θρόνο του Θεού, δεν υπάρχει κανένας θρόνος, καμιά καρέκλα, προσέξτε, προσέξτε,
προσέξτε, είναι πολύ κοντά στο θεό, είναι τα χερουβείμ και τα Σεραφείμ. Και όσο
κατεβαίνομε, φθάνομε στην δημιουργία. Εκείνα τα νοερά όντα που είναι κάτω- κάτω
και τρόπον τινά ακουμπούν τη δημιουργία, είναι οι αρχάγγελοι και μετά οι
άγγελοι. Γι’ αυτό βεβαίως σε εμάς δεν έρχονται Χερουβείμ και Σεραφείμ να μας
φυλάξουν. Είναι οι άγγελοί μας. Είναι οι κάτω- κάτω. Αυτό το «πάνω- πάνω, κάτω-
κάτω» είναι μια διαφορετική θέση των νοερών όντων. Το γιατί είναι, δεν ξέρομε
πολλά πράγματα. Έχουνε μια κλιμάκωση δεκτικότητος της θείας δόξης! Το γιατί,
δεν ξέρομε πολλά πράγματα. Πάντως το θέμα είναι ότι όλη η κλιμάκωσις είναι όντα
λειτουργικά. Δηλαδή υπηρετικά. Όλα υπηρετούν την βουλή του Θεού.
Η
Θεοτόκος είναι πιο πάνω από τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ, επειδή δεν είναι λειτουργικόν
πρόσωπον, υπηρετικόν δηλαδή, αλλά βασίλισσα είναι εις τα δεξιά του Υιού της. Να
γιατί η Θεοτόκος είναι πιο πάνω από τα Χερουβειμ και τα Σεραφείμ και δεν είναι
ένα σχήμα λόγου. Αλλά είναι μια όντως πραγματικότητα. Αυτή είναι η
Θεοτόκος. Ε, όταν λοιπόν έχομε τα μάτια των Σεραφείμ και των Χερουβείμ, βεβαίως
δεν είναι τα μάτια τα δικά μου και τα δικά σας. Και γι’ αυτά τα μάτια ακόμα, το
βάθος της Θεοτόκου είναι απύθμενο και ανεξερεύνητο.
Αυτό θα πει λοιπόν ο στίχος «χαίρε, να έχεις χαρά εσύ, σε χαιρετίζομε,
που είσαι βάθος δυσθεώρητον, όχι μόνο σε μας, αλλά ακόμα και στα μάτια των
Αγίων αγγέλων».
Ευχαριστώ που με ακούσατε.
