Γράφει ὁ κ. Φώτιος Μιχαήλ, ἰατρός
Ὁ Μέγας Βασίλειος δέν εἶναι μονάχα ὁ Ἅγιος Ἱεράρχης τῆς ἀγάπης, τῶν θεοφώτιστων διδαχῶν, τῶν γραμμάτων καί τῶν ἐπιστημῶν, τῆς ἄσκησης καί τῆς ἀρετῆς.
Εἶναι ταυτόχρονα καί ὁ τολμηρός ὁμολογητής τῆς Πίστεως, ὁ αὐστηρότατος διώκτης τῶν αἱρέσεων, ὁ ἄγρυπνος Ἐπίσκοπος, ὁ ὄντως ποιμήν.
Στά χρόνια τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἡ Ἐκκλησία ταλανιζόταν ἀπό τήν διάδοση δύο κυρίως αἱρέσεων: Τοῦ Ἀρείου καί τοῦ Σαβελλίου. Ἡ αἵρεση τοῦ Ἀρείου εἶχε καταδικασθεῖ ἤδη ἀπό τήν πρώτη Οἰκουμενική Σύνοδο (325).
Ἐντούτοις, κατά τά χρόνια τοῦ ἁγίου Μεγάλου Βασιλείου (330-379), οἱ ὀπαδοί τῶν κακοδοξιῶν τοῦ Ἀρείου εἶχαν τόσο πληθυνθεῖ, ὥστε κατάφεραν καί πῆραν στά χέρια τους τό σύνολο σχεδόν τῶν Ἱερῶν Ναῶν.
Τό γεγονός αὐτό ἀποκαλύπτεται σέ μιά ἐπιστολή τοῦ Ἁγίου, ἡ ὁποία ἀπευθύνεται “τοῖς Δυτικοῖς Ἐπισκόποις”. Στήν ἐπιστολή του αὐτή ὁ Μέγας Βασίλειος περιγράφει λεπτομερῶς ὅλα τά βάσανα, πού ὑπέστησαν οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί ἐξ αἰτίας τῆς ἄρνησής τους νά ἀποδεχθοῦν τίς κακοδοξίες τοῦ Ἀρείου…
Τά λόγια του εἶναι τόσο ἐπίκαιρα! Θαρρεῖς καί γράφτηκαν, γιά νά περιγράψουν ἐπακριβῶς τίς διώξεις καί τήν κατασυκοφάντηση τῶν ὁμολογητῶν τῆς Πίστεως τῶν ἡμερῶν μας.
Ἐκείνων, δηλαδή, τῶν Πιστῶν, πού ἀγωνίζονται σήμερα μέ φιλότιμο ἐναντίον τοῦ οἰκουμενισμοῦ.
Γράφει ὁ Ἅγιος: Τά πλήθη, ἀφοῦ ἐγκατέλειψαν τούς οἴκους τῆς προσευχῆς, συναθροίζονται στίς ἐρημιές. Τό θέαμα εἶναι ἐλεεινό: Γυναῖκες καί παιδιά καί γέροντες καί ἄλλοι ἀσθενεῖς, κάτω ἀπό ραγδαῖες βροχές καί χιονοπτώσεις καί ἀνέμους καί χειμωνιάτικους παγετούς, ἀλλ’ ἐπίσης καί τό καλοκαίρι κάτω ἀπό τόν φλογερό ἥλιο, ταλαιπωροῦνται στό ὕπαιθρο.
“Καί ταῦτα πάσχουσι διά τό τῆς πονηρᾶς ζύμης Ἀρείου γενέσθαι μή καταδέχεσθαι”. Καί τά ὑποφέρουν ὅλα αὐτά, διότι δέν δέχθηκαν τήν πονηρή ζύμη (τήν αἵρεση) τοῦ Ἀρείου. (Ἐπιστολή 242, Τοῖς Δυτικοῖς Ἐπισκοποις, 2, ΕΠΕ 2, 28)
Σέ ἄλλη ἐπιστολή του ὁ Μέγας Βασίλειος, ἀπευθυνόμενος “τοῖς ὑφ’ ἑαυτόν ἀσκηταῖς”, δίνει γραμμή στά πνευματικά του παιδιά καί διδάσκει μέ σαφήνεια ποιά ἀκριβῶς πρέπει νά εἶναι ἡ στάση μας ἀπέναντι στούς αἱρετικούς.
Γράφει ὁ Ἅγιος: “Ἡμεῖς γάρ ὁμοίως καί τούς τά Σαβελλίου νοσοῦντας καί τούς τά Ἀρείου δόγματα ἐκδικοῦντας ὡς ἀσεβεῖς ἀποφεύγομεν καί ἀναθεματίζομεν”. (Ἐπιστολή 226, Τοῖς ὑφ’ ἑαυτόν ἀσκηταῖς, 4, ΕΠΕ 3, 108)
Μετάφραση: Ἐμεῖς ἀποφεύγουμε ἐξίσου ὡς ἀσεβεῖς καί ἀναθεματίζουμε τόσο ἐκείνους πού πάσχουν ἀπό τή νόσο (τήν αἵρεση) τοῦ Σαβελλίου, ὅσο καί ἐκείνους πού ὑποστηρίζουν τά δόγματα τοῦ Ἀρείου.
Ἡ πονηρία καί ἡ δολιότητα τῶν αἱρετικῶν (χαρακτηριστικά ὅλων τῶν αἱρετικῶν, ὅλων τῶν ἐποχῶν) εἶναι στοιχεῖα, πού δέν διαφεύγουν τῆς προσοχῆς τοῦ Μεγάλου Βασιλείου.
Σέ ἐπιστολή του, πού ἀπευθύνεται “τοῖς Ἀλεξανδρεῦσιν”, μεταξύ τῶν ἄλλων γράφει σχετικά: Ἐπειδή ὁ διάβολος εἶδε ὅτι μέ τούς διωγμούς ἡ Ἐκκλησία πληθύνεται καί ἀκμάζει περισσότερο, ἄλλαξε τὴν γνώμη του καί δέν πολεμάει πλέον φανερά. Τί κάνει; Τοποθετεῖ γιά τούς πιστούς κρυφά καρτέρια, σκεπάζοντας τήν δολιότητα τῶν αἱρετικῶν μέ τό ὄνομα τοῦ χριστιανοῦ πού περιφέρουν. (Ἐπιστολή 139, Ἀλεξανδρεῦσιν, 1, ΕΠΕ 3,64)
“Κεκρυμμένα ἡμῖν τά ἔνεδρα τίθησι καλύπτων αὐτῶν τήν ἐπιβουλήν διά τοῦ ὀνόματος ὅ περιφέρουσι… Τό Χριστιανῶν ὄνομα ἔχει καί τούς διώκοντας”.
Ἐφόσον καί οἱ διῶκτες μας λένε ὅτι εἶναι τάχα Χριστιανοί, ἐνῷ θά πάθουμε τά ἴδια μέ τούς πατέρες μας, ἐντούτοις δέν θά φαίνεται ὅτι πάσχουμε γιά τόν Χριστό.
Ἡ συμμετοχή μας στό λεγόμενο παγκόσμιο συμβούλιο ἐκκλησιῶν (στήν κουρελού τοῦ διαβόλου, ὅπως ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος γέροντάς μας Παΐσιος), ὅπως ἐπίσης καί οἱ περιβόητοι “διαχριστιανικοί διάλογοι” δέν μένουν στό ἀπυρόβλητο ἀπό τόν πανεπίκαιρο Μέγα Ἱεράρχη Βασίλειο.
Γιά τούς ἀφελεῖς τῶν Ὀρθοδόξων πού, μέσῳ αὐτῶν τῶν πρακτικῶν, προσδοκοῦν μετάνοια καί ἐπιστροφή τῶν κακοδόξων αἱρετικῶν, γράφει ὁ Ἅγιος (Ἐπιστολή πρός Θεόσδοτον, Ἐπίσκοπον Νικοπόλεως):
“Οὔτε ὁ Αἰθίοψ ἀλλάξει ποτέ τό δέρμα αὐτοῦ, οὔτε ὁ ἐν διαστρόφοις δόγμασι συντραφείς ἀποτρίψασθαι δύναται τό κακόν τῆς αἱρέσεως”. (Ἐπιστολή 130, Θεοδότῳ Ἐπισκόπῳ Νικοπόλεως, 1, ΕΠΕ 2, 132)
Μετάφραση: Οὔτε ὁ Αἰθίοπας θά ἀλλάξει ποτέ τό δέρμα του, οὔτε ἐκεῖνος, πού ἀνατράφηκε μέ διεστραμμένα δόγματα, θά ἀποτινάξει τό κακό τῆς αἱρέσεως.
Καί συμπληρώνει ὁ Μέγας Βασίλειος σέ ἐπιστολή, πού τήν ἀπευθύνει πρός τόν Ἐπίσκοπο Σαμοσάτων Εὐσέβιον:
“Ἐάν μέν οὖν πεισθῶσί σοι, ταῦτα ἄριστα. Εἰ δέ μή, γνωρίσατε τούς πολεμοποιούς καί παύσασθε ἡμῖν τοῦ λοιποῦ περί διαλόγων ἐπιστέλλοντες”. (Ἐπιστολή 128, Εὐσεβίῳ Ἐπισκόπῳ Σαμοσάτων, 3, ΕΠΕ 1, 274-276)
Μετάφραση: Ἄν, λοιπόν, σᾶς ἀκούσουν οἱ αἱρετικοί καί πεισθοῦν, αὐτό εἶναι τό ἄριστο. Ἄν, ὅμως, δέν πεισθοῦν, μάθετε ποιοί εἶναι οἱ αἴτιοι τοῦ πολέμου καί πάψτε στό ἑξῆς νά μοῦ γράφετε γιά συμφιλίωση…»
Ὁ ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας μας, σέ ἰδιόμελο στιχηρό, γράφει γιά τόν Ἅγιο Ἱεράρχη Μέγα Βασίλειο: “Τῶν θεοστυγῶν αἱρέσεων τάς βλασφημίας κατέτρωσας”. Τίς βλασφημίες, τίς συκοφαντίες τῶν θεομίσητων αἱρέσεων τίς κατατρόπωσες, τίς διέλυσες.
*****
{1. Ὁ Σαβέλλιος δίδασκε ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἕνα πρόσωπο μέ μιά ὑπόσταση καί ὅτι ἐμφανίζεται στήν Παλαιά Διαθήκη ὡς Πατήρ, στήν Καινή Διαθήκη ὡς Υἱός καί στήν Ἐκκλησία ὡς Ἅγιον Πνεῦμα.
2. Ὁ Ἄρειος πίστευε ὅτι ὁ Υἱός δέν εἶναι ὁμοούσιος μέ τόν Πατέρα, ἀλλά κτίσμα τοῦ Πατρός, πού δημιουργήθηκε σέ ὁρισμένο χρόνο.}
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, τοῦ Βασιλείου Χαρώνη.
