Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ
[ὑπομνηματισμὸς τῶν ἐδαφίων Ματθ. 26,69-75]
«Ὁ δὲ Πέτρος ἔξω ἐκάθητο ἐν τῇ αὐλῇ· καὶ προσῆλθεν αὐτῷ μιὰ παιδίσκη λέγουσα· καὶ σὺ ἦσθα μετὰ ᾿Ιησοῦ τοῦ Γαλιλαίου (:Ὁ Πέτρος στὸ μεταξὺ καθόταν ἔξω στὴν αὐλή. Κι ἐκεῖ τὸν πλησίασε μιὰ μικρὴ ὑπηρέτρια καὶ τοῦ εἶπε: ''Ἤσουν κι ἐσὺ μαζὶ μὲ τὸν Ἰησοῦ τὸν Γαλιλαῖο'')· ὁ δὲ ἠρνήσατο ἔμπροσθεν αὐτῶν πάντων λέγων· οὐκ οἶδα τί λέγεις (:Αὐτὸς ὅμως ἀρνήθηκε μπροστὰ σὲ ὅλους αὐτοὺς καὶ εἶπε: Δὲν ξέρω τί λές)· ἐξελθόντα δὲ αὐτὸν εἰς τὸν πυλῶνα εἶδεν αὐτὸν ἄλλη καὶ λέγει αὐτοῖς· ἐκεῖ καὶ οὗτος ἦν μετὰ ᾿Ιησοῦ τοῦ Ναζωραίου
(: καὶ ὅταν βγῆκε στὴν ἐξώπορτα καὶ τὸ προαύλιο, τὸν εἶδε μιὰ ἄλλη καὶ εἶπε σὲ αὐτοὺς ποὺ ἦταν μαζεμένοι:'' Ἦταν κι αὐτὸς ἐκεῖ, μαζὶ μὲ τὸν Ἰησοῦ τὸν Ναζωραῖο'')· καὶ πάλιν ἠρνήσατο μέθ᾿ ὅρκου ὅτι οὐκ οἶδα τὸν ἄνθρωπον (:καὶ πάλι ὁ Πέτρος ἀρνήθηκε μὲ ὅρκο λέγοντας: ''Δὲν τὸν γνωρίζω αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο'')· μετὰ μικρὸν δὲ προσελθόντες οἱ ἑστῶτες εἶπον τῷ Πέτρῳ· ἀληθῶς καὶ σὺ ἐξ αὐτῶν εἶ· καὶ γὰρ ἡ λαλιά σου δῆλόν σε ποιεῖ (:Ὕστερα πάλι ἀπὸ λίγο πλησίασαν ἐκεῖνοι ποὺ στέκονταν ἐκεῖ καὶ εἶπαν στὸν Πέτρο: ''Ἀσφαλῶς κι ἐσὺ ἀπὸ αὐτοὺς εἶσαι· γιατί καὶ ἡ προφορὰ τῆς ὁμιλίας σου σὲ προδίδει καὶ σὲ ἀποκαλύπτει)· τότε ἤρξατο καταναθεματίζειν καὶ ὀμνύειν ὅτι οὐκ οἶδα τὸν ἄνθρωπον. καὶ εὐθέως ἀλέκτωρ ἐφώνησε (:Τότε ἐκεῖνος ἄρχισε νὰ καταριέται τὸν ἑαυτό του καὶ νὰ ὁρκίζεται λέγοντας: ''Δὲν τὸν ξέρω τὸν ἄνθρωπο''. Καὶ ἀμέσως λάλησε ὁ πετεινός). Καὶ ἐμνήσθη ὁ Πέτρος τοῦ ρήματος ᾿Ιησοῦ εἰρηκότος αὐτῷ ὅτι πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι τρὶς ἀπαρνήσῃ με· καὶ ἐξελθὼν ἔξω ἔκλαυσε πικρῶς (:καὶ τότε θυμήθηκε ὁ Πέτρος τὸν λόγο τοῦ Ἰησοῦ, ποὺ τοῦ εἶχε πεῖ ὅτι ''προτοῦ λαλήσει ὁ πετεινός, θὰ μὲ ἀρνηθῇς τρεῖς φορές''. Κι ἀφοῦ βγῆκε ἔξω ἀπὸ τὴν ἐξώπορτα καὶ τὸ προαύλιο, ἔκλαψε πικρά)» [Ματθ. 26,69-75].Τί καινοφανῆ καὶ παράδοξα πράγματα! Ὅταν μὲν εἶδε τὸν Διδάσκαλο μόνο νὰ ἔχῃ συλληφθεῖ, φλεγόταν τόσο πολὺ ἀπὸ ὀργή, ὥστε ἔβγαλε τὸ μαχαίρι καὶ ἔκοψε τὸ αὐτί· ἀντίθετα, τότε ποὺ ἦταν περισσότερο φυσικὸ νὰ ἀγανακτήσῃ καὶ νὰ ἀνάψῃ καὶ νὰ ἐξοργισθῇ, ἀκούγοντας τέτοιου εἴδους κακολογίες, τότε γίνεται ἀρνητής. Διότι σὲ ποιόν, ἀλήθεια, δὲν θὰ προκαλοῦσαν ὀργὴ ὅσα γίνονταν τότε;
Ὁ μαθητὴς ὅμως νικήθηκε ἀπὸ τὸν φόβο καὶ ὄχι μόνο δὲν ἐκδήλωσε ἀγανάκτηση, ἀλλὰ ἀρνεῖται καὶ δὲν ἀντέχει οὔτε τὴν ἀπειλὴ ἑνὸς μικροῦ καὶ ἀδύναμου κοριτσιοῦ· καὶ ὄχι μόνο μιὰ φορά, ἀλλὰ καὶ δεύτερη καὶ τρίτη φορὰ ἀρνεῖται, καὶ μέσα σὲ σύντομο χρονικὸ διάστημα καὶ οὔτε κἂν ἐνώπιον δικαστῶν· διότι βρισκόταν ἔξω· διότι τὸν ρώτησαν ὅταν βγῆκε στὴν ἐξωτερικὴ πύλη.
Καὶ οὔτε κἂν ἀντιλήφθηκε ταχέως τὴν πτώση του. Καὶ αὐτὸ τὸ ἀναφέρει ὁ Λουκᾶς ὅτι δηλαδὴ τὸν κοίταξε κατὰ πρόσωπο ὁ Χριστός, δείχνοντάς του ὅτι ὄχι μόνο Τὸν ἀρνήθηκε ἀλλὰ καὶ δὲν θυμήθηκε μόνος του, παρὰ τὸ ὅτι φώναζε ὁ πετεινός, ἀλλὰ ὅτι χρειάστηκε πάλι τὴν ὑπόμνηση τοῦ Διδασκάλου καὶ ὅτι τὸ βλέμμα τοῦ Χριστοῦ ἀπέβῃ γι᾿ αὐτὸν ὡς μιὰ φωνή· τόσο φοβισμένος ἦταν [βλ. Λουκᾶ 22,61: «καὶ στραφεὶς ὁ Κύριος ἐνέβλεψε τῷ Πέτρῳ, καὶ ὑπεμνήσθη ὁ Πέτρος τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου, ὡς εἶπεν αὐτῷ ὅτι πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι ἀπαρνήσῃ μὲ τρίς (:Τὴ στιγμὴ ἐκείνη στράφηκε ὁ Κύριος καὶ κοίταξε ἐκφραστικὰ τὸν Πέτρο. Καὶ ὁ Πέτρος θυμήθηκε τὰ λόγια τοῦ Κυρίου, ὅπως τοῦ τὰ εἶχε πεῖ: ''Προτοῦ λαλήσει ὁ πετεινός, θὰ μὲ ἀρνηθῇς τρεῖς φορές'')»].
Ὁ εὐαγγελιστὴς Μᾶρκος, ἐπίσης, ἀναφέρει ὅτι μὲ τὴν πρώτη ἄρνησή του φώναξε πρώτη φορὰ ὁ πετεινός, καὶ μὲ τὴν τρίτη φώναξε γιὰ δεύτερη φορά, διηγούμενος μὲ περισσότερη ἀκρίβεια τὴν ἀδυναμία τοῦ μαθητῆ καὶ τὴν τέλεια ἐξουθένωσή του ἀπὸ τὸν φόβο, καὶ τὰ ἀναφέρει αὐτὰ ἀφοῦ τὰ ἔμαθε ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν διδάσκαλό του, διότι, ὡς γνωστό, ἦταν μαθητὴς τοῦ Πέτρου. Ἀπὸ αὐτὸ μάλιστα μπορεῖ νὰ τὸν θαυμάσῃ κανείς, διότι ὄχι μόνο δὲν ἔκρυψε τὸ ἐλάττωμα τοῦ διδασκάλου του, ἀλλὰ καὶ τὸ ἀναφέρει ἀκριβέστερα, ἐπειδὴ ἀκριβῶς ἦταν μαθητὴς του [βλ. Μάρκ. 14, 66-72: «Καὶ ὄντος τοῦ Πέτρου κάτω ἐν τῇ αὐλῇ ἔρχεται μιὰ τῶν παιδισκῶν τοῦ ἀρχιερέως, καὶ ἰδοῦσα τὸν Πέτρον θερμαινόμενον ἐμβλέψασα αὐτῷ λέγει· καὶ σὺ μετὰ τοῦ ᾿Ιησοῦ τοῦ Ναζαρηνοῦ ἦσθα. ὁ δὲ ἠρνήσατο λέγων· οὐκ οἶδα οὐδὲ ἐπίσταμαι τί σὺ λέγεις καὶ ἐξῆλθεν ἔξω εἰς τὸ προαύλιον, καὶ ἀλέκτωρ ἐφώνησε (:καὶ ἐνῶ ὁ Πέτρος ἦταν κάτω στὴν αὐλή, ἦλθε μία ἀπὸ τὶς ὑπηρέτριες τοῦ ἀρχιερέα. Καὶ ὅταν εἶδε τὸν Πέτρο νὰ ζεσταίνεται, τὸν κοίταξε προσεκτικὰ καὶ τοῦ εἶπε: ''Κι ἐσὺ μὲ τὸν Ἰησοῦ τὸν Ναζαρηνὸ ἤσουν!''. Αὐτὸς ὅμως ἀρνήθηκε καὶ εἶπε: ''Οὔτε ξέρω οὔτε καταλαβαίνω τί λές''. Καὶ βγῆκε ἔξω στὸ προαύλιο, καὶ τότε λάλησε ὁ πετεινός). καὶ ἡ παιδίσκη ἰδοῦσα αὐτὸν πάλιν ἤρξατο λέγειν τοῖς παρεστηκόσιν ὅτι οὗτος ἐξ αὐτῶν ἐστιν. ὁ δὲ πάλιν ἠρνεῖτο. καὶ μετὰ μικρὸν πάλιν οἱ παρεστῶτες ἔλεγον τῷ Πέτρῳ· ἀληθῶς ἐξ αὐτῶν εἶ· καὶ γὰρ Γαλιλαῖος εἶ καὶ ἡ λαλιά σου ὁμοιάζει. ὁ δὲ ἤρξατο ἀναθεματίζειν καὶ ὀμνύναι ὅτι οὐκ οἶδα τὸν ἄνθρωπον τοῦτον ὃν λέγετε. καὶ ἐκ δευτέρου ἀλέκτωρ ἐφώνησε (:Καὶ ἡ ὑπηρέτρια, ὅταν τὸν ξαναεῖδε, ἄρχισε νὰ λέει σ᾿ αὐτοὺς ποὺ στέκονταν ἐκεῖ ὅτι εἶναι κι αὐτὸς ἀπὸ ἐκείνους. Αὐτὸς ὅμως πάλι ἀρνιόταν. Καὶ ὕστερα ἀπὸ λίγο, πάλι ὅσοι στέκονταν ἐκεῖ ἔλεγαν στὸν Πέτρο: ''Πράγματι ἀπ᾿ αὐτοὺς εἶσαι κι ἐσύ, διότι εἶσαι Γαλιλαῖος καὶ ἡ προφορὰ τῆς ὁμιλίας σου μοιάζει μὲ τὴν προφορὰ τῶν κατοίκων τῆς Γαλιλαίας''. Αὐτὸς ὅμως ἄρχισε νὰ ἐπικαλεῖται κατάρες ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ του καὶ νὰ ὁρκίζεται ὅτι ''δὲν γνωρίζω τὸν ἄνθρωπο αὐτὸν ποὺ λέτε''. Καὶ γιὰ δεύτερη φορὰ λάλησε ὁ πετεινός). καὶ ἀνεμνήσθη ὁ Πέτρος τὸ ρῆμα ὃ εἶπεν αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς ὅτι πρὶν ἀλέκτορα φωνῆσαι δίς, ἀπαρνήσῃ μὲ τρίς· καὶ ἐπιβαλὼν ἔκλαιε (:τότε θυμήθηκε ὁ Πέτρος τὸν λόγο ποὺ τοῦ εἶπε ὁ Ἰησοῦς, ὅτι πρὶν νὰ λαλήσῃ δύο φορὲς ὁ πετεινός, τρεῖς φορὲς θά με ἀπαρνηθῇς. Καὶ ἄρχισε νὰ κλαίῃ)»].
Πῶς ὅμως εἶναι ἀλήθεια αὐτὸ ποὺ εἰπώθηκε, ἀφοῦ ὁ μὲν Ματθαῖος ἀναφέρει ὅτι ὁ Κύριος νωρίτερα τοῦ εἶχε πεῖ: «σοῦ λέω ἀληθινὰ ὅτι πρὶν λαλήσει ὁ πετεινός, θὰ μὲ ἀπαρνηθεῖς τρεῖς φορές», ἐνῶ ὁ Μᾶρκος ὅτι μετὰ τὴν τρίτη ἄρνηση «ἐκ δευτέρου ἀλέκτωρ ἐφώνησε (:γιὰ δεύτερη φορὰ λάλησε ὁ πετεινός)»; Καὶ πάρα πολὺ ἀληθινὸ καὶ σύμφωνο. Διότι ἐπειδὴ σὲ κάθε μετακίνηση ὁ πετεινὸς συνήθιζε νὰ φωνάζῃ καὶ τρεῖς καὶ τέσσερις φορές, θέλοντας ὁ Μᾶρκος νὰ δηλώσῃ ὅτι ἡ φωνὴ τοῦ πετεινοῦ οὔτε τὸν συγκράτησε, οὔτε τοῦ ἐπανέφερε στὴ μνήμη του τὰ σχετικὰ λόγια τοῦ Κυρίου, λέγει αὐτὸ ὥστε καὶ τὰ δύο εἶναι ἀληθινά· διότι πρὶν ἀκόμα συμπληρώσει τὴν πρώτη μετακίνηση ὁ πετεινός, ὁ Πέτρος ἔκανε τὴν τρίτη ἄρνηση. Καὶ οὔτε νὰ κλάψῃ φανερὰ δὲν τολμοῦσε, ὅταν ἀπὸ τὸ βλέμμα τοῦ Χριστοῦ θυμήθηκε τὴν ἁμαρτία, γιὰ νὰ μὴν προδοθῇ ἀπὸ τὰ δάκρυα, ἀλλὰ «ἐξελθὼν ἔξω ἔκλαυσε πικρῶς (:ἀφοῦ βγῆκε ἔξω ἀπὸ τὴν ἐξώπορτα καὶ τὸ προαύλιο, ἔκλαψε πικρά)» [Ματθ. 26,75].
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
- http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG Migne/John%20Chrysostom PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf
- Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου Ἅπαντα τὰ ἔργα, Ὑπόμνημα στὸ Κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, ὁμιλία ΠΕ΄ (κατ᾿ ἐπιλογήν), πατερικὲς ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς»(ΕΠΕ), ἐκδ. οἶκος «Τὸ Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1979, τόμος 12, σελίδες 272-277.
- Βιβλιοθήκη τῶν Ἑλλήνων, Ἅπαντα τῶν ἁγίων Πατέρων, Ἰωάννου Χρυσοστόμου ἔργα, τόμος 69, ὁμιλία ΠΕ΄ (κατ᾿ ἐπιλογήν), σελ. 127-129.
- Π. Τρεμπέλα, Ἡ Καινὴ Διαθήκη μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2014.
- Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Κείμενον καὶ ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τριακοστὴ τρίτη, Ἀθήνα 2009.
- Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη κατὰ τοὺς ἑβδομήκοντα, Κείμενον καὶ σύντομος ἀπόδοσις τοῦ νοήματος ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2005.
- Π. Τρεμπέλα, Τὸ Ψαλτήριον μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τρίτη, Ἀθήνα 2016
- http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient greek/tools/liddell-scott/index.html
- http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia Diathikh/Biblia/Palaia Diathikh.htm
- http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh Diathikh/Biblia/Kainh Diathikh.htm
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ