Παρασκευή 29 Ιανουαρίου 2021

Mητροπολιτης Φλωρινης Αυγουστινος: «Ακουω τη φωνη των πατερων σαν σαλπιγ­γα να ᾽ρχεται απο την Καισαρεια, την Αντιοχεια, την Αρ­μενια· Αγωνισθητε να καθαριστη η Εκκλη­σια!

  Διαφωνω με τους πνευματι­κους που λενε· Εμεις να κοιταξουμε την ψυχουλα μας· μη μας νοιαζει τι κανει ο διακος, ὁ πα­πᾶς, ὁ δεσποτης!… 

 Αν εισαι Χριστι­ανος, κον­τα στον αγωνα για την ψυχη σου, θα αγωνιστης & για την Εκκλησια σου. Η ανο­χη που δειχνουμε, ειναι ενοχη, αμαρτια, εγκλημα!»

3β. ΙΕΡ...2 .Οι Τρεις Ιεραρχαι και η εκκλησιαστικη ζωη Η στασι τους απεναντι στα σκανδαλα
Τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν
Πέμπτη 30 Ἰανουαρίου 2020
Τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Καντιώτου

Καὶ πάλι, ἀδελφοί μου, ἡ ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱ­­­­εραρχῶν ζωντανεύει μπροστά μας τὴ ζωὴ καὶ τοὺς ἀγῶνες τους. Ἡ ἐποχή τους χαρα­κτη­ρί­ζε­ται ὡς χρυσὸς αἰώνας, ἡ ἐκκλησιαστι­κὴ ζωὴ ὅ­μως παρουσίαζε καὶ σκιές. Σοβαρὲς κα­­κί­ες ῥα­σοφό­­­ρων (ἀμάθεια, αὐθάδεια, ἀνη­θικό­της, φιλαρ­γυρία, καὶ πρὸ παν­τὸς ἀ­­θε­ο­φοβία – θεομπαιξία) σκαν­­δάλιζαν. Ἀπέναντι σ᾽ αὐτὴ τὴ φαυλό­τητα οἱ ἱ­εροὶ πατέρες δὲν ἔμειναν ἀδιάφοροι. Καὶ ἀξίζει νὰ δοῦμε ποιά ἦταν ἡ ἀντίδρασί τους.

* * *

Μὲ δύο τρόπους, ἀγαπητοί μου, καταπολέ­μησαν τὰ σκάνδαλα οἱ Τρεῖς Ἱ­εράρχαι.
⃝ Ἀντέδρασαν πρῶτον μὲ τὸν πύρινο λόγο τους.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνὸς στὸν «Ἀπολογητι­κὸν τῆς εἰς τὸν Πόντον φυ­γῆς καὶ περὶ ἱερωσύνης» (βλ. Ἑ.Π. Migne 38,407-514), δίνει ζωη­ρὴ εἰκόνα τῆς ἀθλιότητος τῶν ἐπισκό­πων καὶ ἐ­λέγ­­χει τὴν κακία τους. Ὅποιον ἀλ­­λοίωνε τὴν πί­στι σὲ ἕνα ἢ σὲ ἄλλο σημεῖο, γιὰ τὴν ἀ­στάθειά του τὸν παρωμοίαζε μὲ τὸ ῥεῦ­μα τοῦ Εὐ­­ρίπου (βλ. Ἑ.Π. Migne 38,529).
Ὁ δὲ Μέγας Βασίλειος, βλέποντας τὴ ζημιὰ ποὺ ἔκαναν οἱ κακοὶ ποιμένες, ἔγραψε γι᾽ αὐτοὺς ὅ­­­­τι, ὅσοι θυσιάζοντας τὴν ἀλήθεια κοι­τάζουν μόνο τὸ συμφέρον τους, αὐτοὶ εἶνε «χριστέμ­πο­ροι καὶ οὐ Χριστιανοί» (Ἑ.Π. Migne 32,897Α).
Μεγάλο σκάνδαλο ἀποτελοῦσαν οἱ λεγό­μενοι συν­είσακτοι, ἄγαμοι δηλαδὴ ἄντρες γυναῖ­κες καὶ μοναχὲς ποὺ συγκατοικοῦσαν. Τὸ κα­κὸ αὐτὸ καυτηρίασαν ὁ ἅ­γι­ος Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνός (βλ. Ἑ.Π. Migne 37,586) καὶ κυ­ρί­ως ὁ ἅγι­ος Ἰ­ωάννης ὁ Χρυσόστομος· συν­έτα­ξε τὶς εἰδικὲς πραγμα­τεῖες «Πρὸς τοὺς ἔχον­­τας παρθένους συνεισάκτους» καὶ «Περὶ τοῦ τὰς κανονικὰς (δηλ. οἱ μοναχές) μὴ συνοικεῖν ἀνδρά­σιν» (βλ. Ἑ.Π. Migne 47,495-514, 513-532). Τὸ πλή­ρωσε ὅμως ἀ­κριβά· οἱ ἐχθροί του εἶπαν πὼς ὑ­βρίζει τοὺς ἐ­πισκόπους, καὶ αὐτὸ ἀποτέλεσε τὴν δεκά­τη κατηγορία γιὰ τὴν ὁποία τὸν καθῄ­ρεσαν. Ὁ Χρυ­σό­στομος γιὰ τοὺς κακοὺς ποιμένες εἶπε λόγια πού, ἂν εἶχα δικαίω­μα, θὰ τὰ ἔγραφα καὶ θὰ τὰ ἀναρτοῦσα στὸ γρα­φεῖο κά­θε ἐπισκόπου, νὰ τὰ βλέπῃ συνεχῶς. Γράφει ἀ­­­­πὸ τὴν ἐξορία στὸν ἐπίσης ἐξόριστο φί­λο του ἐ­­­πί­σκοπο Κυρι­ακὸ γιὰ τὸν Ἀρσάκιο (ἐ­κεῖνον ποὺ εὐ­νόησε ἡ βασίλισσα καὶ τοῦ ἅρ­παξε τὸ θρόνο), ὅ­τι εἶνε μοιχὸς καὶ προβατόσχημος λύ­κος. Γιὰ κα­κοὺς ἀρχιερεῖς ἔ­γραψε· «Οὐ­­δένα δέδοικα ὡς (=τίποτα δὲν φοβή­θηκα τό­σο ὅσο) τοὺς ἐπισκόπους, πλὴν ὀλίγων» (ἔ.ἀ. 52,617). Οἱ ἐ­χθροί του τὸν καταδίωκαν, ἐνῷ λα­ὸς καὶ μοναχοὶ τὸν ἀγαποῦ­σαν τόσο ὥστε ἔλεγαν· Προ­τιμότερο νὰ κρυφτῇ ὁ ἥλιος πα­ρὰ νὰ σιγήσῃ ὁ Χρυσόστο­μος (βλ. Ἑ.Π. Migne 52,685).
⃝ Δὲν ἔμειναν ὅμως στὰ λό­για οἱ Τρεῖς Ἱ­εράρ­χαι· καὶ μὲ ἔργα συνετέλεσαν στὴν κάθαρσι τῆς ἐκ­κλησιαστικῆς ζωῆς. Ὁ ἅ­γιος Γρηγόριος ὡς ἐ­πί­σκοπος ἔλαβε αὐστηρὰ μέτρα ὥστε νὰ μὴ ἐπικρα­τοῦν οἱ φαῦλοι. Ὁ Μέγας Βασίλειος, ὡς ἀρ­χι­ε­πίσκοπος, ἔγραψε· «Καθαρίσατε τὴν ἐκ­κλησίαν τοὺς ἀναξίους αὐτῆς ἀπελαύνον­τες» (καν. ΠΘ΄). Ἀλλὰ περισσότερο γιὰ τὴν κά­θαρσι τῆς Ἐκ­κλη­σίας ἀγωνίστηκε –καὶ πάνω στὸν ἀγῶνα αὐ­τὸν ἔπεσε– ὁ ἱ­ε­ρὸς Χρυσόστομος. Ἰδιαίτερο βι­βλίο μπορεῖ νὰ γραφῇ γιὰ τοὺς ἀγῶνες του.
Ὅταν π.χ. ἔμαθε γιὰ τὴν κατάστασι στὴν Ἔ­­φεσο, πῆγε ἐκεῖ, ἔστησε δικαστή­ριο, ἐξέτασε μάρ­τυ­ρες, ἐπὶ μῆ­νες ἔκανε ἀνακρίσεις· ὅταν τελείωσε ἔβγαλε ἀ­πόφασι καί, μέσα σὲ μιὰ μέρα, κα­θῄρεσε 13 ἐ­πισκόπους! Στὴ θέσι τους ἔ­βαλε ἄλ­λους, ἀ­σκητὰς τῆς ἐρήμου· καὶ τότε ὁ σκαν­δαλισμένος ἀπ᾽ τὴ φιλαργυρία καὶ σκορπισμέ­νος λα­ὸς ἐ­πέ­στρεψε καὶ γέμισαν οἱ ἐκκλησίες.
Γυρίζοντας στὴν Κωνσταντινούπολι πέρασε ἀπ᾽ τὴ Νικομήδεια· ἐ­κεῖ ἔμαθε, ὅτι ὁ μητροπο­λίτης Γερόν­τι­ος, μὲ κοσμικὰ μέσα ποὺ διέθετε (στρατηγούς), μὲ μαγεῖες ποὺ ἔκανε (μολον­ότι κληρικὸς ἦταν καὶ μάγος!), καὶ μὲ ἄλ­λες πονηρὲς μεθό­­δους (ἐξηγοῦσε ἐρωτικὰ ὄνειρα), κο­λάκευε καὶ ἐπηρέαζε τοὺς ἰσχυροὺς καὶ κυρί­ες τῆς ἀ­ριστο­κρατίας. Ἦταν σκάνδαλο, ἕ­να εἶ­δος Ρασπούτιν – γιατὶ τὸ ῥάσο μπορεῖ νὰ φτειά­­ξῃ ἢ νὰ διαλύ­σῃ βασίλειο, ὅπως συνέβη στὴ ῾Ρωσία. Φτά­νει λοιπὸν ἐκεῖ ὁ Χρυ­σόστομος, καλεῖ τὸ Γερόν­τιο καὶ τοῦ λέει μετὰ δακρύ­ων· Σὲ παρακαλῶ νὰ ὑποβάλῃς παραίτησι. Ποῦ παραί­τησι αὐτός! ποιός ἔχει τὸ μέλι καὶ τ᾽ ἀφή­νει; Δεύτερη φορά· Παραιτήσου, σὲ παρακαλῶ. Τίποτε· ἄρχισε μάλιστα νὰ βρίζῃ τὸ Χρυσόστομο. Τὸν καλεῖ τρίτη φορὰ νὰ πα­ραιτηθῇ. Τίποτε. Τότε, λέει, ἀφοῦ δὲν φεύγεις σὲ μοναστή­ρι, ὥστε νὰ δι­ατηρή­σῃς τὴν ἀρχιερω­σύνη σου, ἐγὼ ἀρχίζω ἀ­νακρίσεις. Καὶ κάθησε στὴν πλατεῖα ὁ Χρυσό­στομος· κάλεσε μάρτυρες, κι ἀ­ποκαλύφθηκαν σκάνδα­λα, ἔρωτες, μαγεῖες, χρηματισμοί. Ἔτσι τὸν καθαί­ρεσε. Μὰ τὸ χειρότερο ποιό ἦταν· στὸ πλευ­­ρὸ τοῦ Γεροντίου, ὑποστηρικταί, στάθηκαν οἱ ἱ­ερεῖς! Εἶ­νε καλὸς ὁ δε­σπότης μας, ἔ­λεγαν. Καλός, διό­τι συνεργάζονταν μαζί του· χριστέμποροι.
Ἂν εἶνε σήμερα ὁ κλῆρος μας στὸ σημεῖο ποὺ βρίσκεται, φταῖμε οἱ ἴδιοι· δὲν ἀντιδροῦ­με στὸ κακό. Πονεῖ ἡ ψυχή μου· γιὰ μένα ἡ Ἐκ­κλησία εἶνε παραπάνω κι ἀπὸ τὴ μάνα ποὺ μὲ γέννη­σε, καὶ γιὰ τὰ σκάνδαλά της θλίβο­­μαι· ἄλλοι αὐτὰ τὰ ἔ­χουν πλά­κα δι­ασκεδάσεως, ἐ­γὼ τὰ ἔχω πένθος καὶ κλαυθμό. Στὸ Με­σολόγγι, ὅταν κάποτε μὲ ἔδιωξε ὁ γέροντάς μου γιὰ κάποια ἄλλα ζητή­ματα, ἀπὸ τοὺς τριακόσους παπᾶδες οὔτε ἕ­­νας δὲν ἦρθε νὰ μὲ ἀποχαιρε­τήσῃ στὸ σταθμό, ποὺ ἔφευγα διωκόμενος ἀ­πὸ τὸν ἀρχιερέα. Μόνο ἀπὸ μακριὰ ἕνας, πάνω στὰ κεραμί­δια, μοῦ ᾽κανε σινιάλο ἀποχαιρετισμοῦ. Ἦταν προφη­τευμένο, ὅτι θὰ ἔρ­θῃ μεγάλη κατάπτω­σι τοῦ κλή­ρου. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς ἔλεγε ὅτι παλιά, ὅ­ταν ἤθελαν νὰ παιδέψουν κάποιον, ἔλεγαν «Ὁ Θε­ὸς νὰ τὸν βάλῃ μὲ τοὺς ἱε­ρεῖς τοῦ 18ου αἰῶνος» (ἡμ. ἔργ. Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, διδ. Γ΄, σ. 155). Προφητεία ποὺ βγῆκε!

* * *

Ἀντέδρασαν οἱ πατέρες στὰ σκάνδαλα διὰ λόγων καὶ ἔργων. Τί τοὺς κόστισε ὅμως αὐτό; Ὑ­πέστησαν φοβε­ρὲς συνέ­πειες. Οἱ φαῦλοι, μὴ ἔ­χον­τας μὲ τί ἄλλο νὰ τοὺς πολεμήσουν, πῆραν λάσπη μέ­σ᾽ ἀπ᾽ τὴ βρωμερὴ ψυχή τους καὶ ἄρ­χισαν νὰ τὴ ῥίχνουν στὰ πρόσωπα τῶν ἁγίων πα­τέ­ρων. Σ᾽ αὐτοὺς ποὺ δὲν γνώρισαν ἡδονές, πνεύματα ἄυλα – οὐράνιοι ἄνθρωποι, οἱ «Γερόντιοι» ἄνοιξαν τὰ ἀποχωρητήρια τῆς ψυχῆς τους, πῆ­ραν ἀ­καθαρσίες κι ἄρχισαν νὰ τὶς ῥίχνουν στοὺς Τρεῖς Ἱεράρχας. Τρομερὲς συκοφαντίες ἐκ­σφενδόνι­σαν ἐναντίον τους. Στὸν Βασίλειο, ποὺ γυναίκα δὲν τολμοῦ­­σε οὔτε νὰ τὸν κοιτάξῃ, ἔβαλαν τὴ νύχτα ἕνα γύναιο μέ­σα στὸ ὑπνοδω­μάτιό του, κι αὐτὴ βγῆκε καὶ φώναζε· Ὁ δεσπό­της μὲ ἀτίμασε!… Τὸν Χρυ­σόστομο, ποὺ ζοῦσε ἀσκητικά, ἔτρωγε χόρτα κ᾽ ἦ­ταν σκελετός, εἶπαν ὅ­τι ζῇ βίο ὀργίων, ὅτι ἔχει σχέ­σεις μὲ γυναῖ­κες. Ὁ ἱε­ρὸς πατὴρ ἀναγ­κάστηκε νὰ γράψῃ· «Λέγουσιν, ὅτι μετὰ γυναι­κὸς ἐκοιμή­θην. Ἀποδύσατέ μου τὸ σῶμα, καὶ εὑρή­σετε τὴν νέκρωσιν τῶν μελῶν μου»· γυμνῶ­στε με, καὶ θὰ δῆτε ὅτι τὰ μέλη μου εἶνε νεκρά (Ἑ.Π. Migne 52,683). Ἀλλὰ ὁ λαὸς ἔχει αἰσθητήριο, κατα­λαβαίνει.
Τὸ τέλος. Ὁ Βασίλειος ἀπέθανε στὸ ἐπισκοπεῖο, σὲ κοσμοσυρροή, μὲ τὰ λόγια «Πάτερ, εἰς χεῖ­ράς σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμά μου» (Λουκ. 23,46). Ὁ Γρηγόριος ἐξέπνευσε ἀπομονωμένος σ᾽ ἕνα ἀγρόκτημα. Καὶ ὁ μάρτυς τοῦ καθήκοντος Χρυ­σόστομος ἔκλεισε τὰ μάτια ἐξόριστος στὴν Ἀρμενία μὲ τὸ «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκα».

* * *

Αὐτά, ἀγαπητοί μου, τότε. Σήμερα; Ὅ­σοι πα­ρακολουθεῖτε τὰ κηρύγματά μας καὶ διαβάζε­τε τὴ «Σπίθα» ἢ τὸ βιβλίο μας «Ἐ­λευθέρα καὶ ζῶ­σα Ἐκκλησία», εἶστε γνῶ­σται τῆς ἐκκλησιαστι­κῆς καταστάσεως. Καὶ τὸ δίδαγμά μας; Ἀ­κούω τὴ φωνὴ τῶν πατέρων σὰν σάλπιγ­γα νά ᾽ρχεται ἀπὸ τὴν Καισάρεια, τὴν Ἀντιόχεια, τὴν Ἀρ­μενία· Ἀγωνισθῆτε νὰ καθαριστῇ ἡ Ἐκκλη­σία!
Διαφωνῶ μὲ τοὺς πνευματι­κοὺς ποὺ λένε· Ἐμεῖς νὰ κοιτάξουμε τὴν ψυχού­λα μας· μὴ μᾶς νοιάζει τί κάνει ὁ διᾶκος, ὁ πα­πᾶς, ὁ δεσπότης!… Εἶνε σὰν νὰ λένε· Καὶ ἂν καίγεται τὸ σπίτι, μὴν τρέχεις νὰ σβήσῃς τὴ φωτιά. Ἂν εἶσαι Χριστι­ανός, κον­τὰ στὸν ἀ­γῶνα γιὰ τὴν ψυχή σου, θὰ ἀγωνιστῇς καὶ γιὰ τὴν Ἐκκλησία σου. Ἡ ἀνο­χὴ ποὺ δείχνουμε, εἶνε ἐνοχή, ἁμαρτία, ἔγκλημα!
Ἂν κοιτάξουμε μόνο τὴν ψυχούλα μας κ᾽ ἡ Ἐκκλησία μείνῃ σὲ χέρια φαύλων, πῶς θὰ ἐρ­γα­σθῇ; πῶς θὰ πῇ π.χ. στὰ παιδιὰ «Νὰ εἶστε τί­μιοι, ἀφιλάργυροι, ἐργατικοί, ἐγκρατεῖς»; Χριστια­νὸς λογοτέχνης μοῦ εἶπε· Ἂν ἐξακολουθήσῃ αὐτὴ ἡ κατάστασι, παιδὶ δὲν θὰ πλησιά­ζῃ στὴν Ἐκκλησία καὶ στὸ κατηχητικό. Ἐὰν δὲν λάμπῃ ὁ ἐπί­σκοπος, ὅλα εἶνε σκοτεινὰ καὶ ζοφερά. Μὲ τὸ «Νὰ κοιτάξουμε τὴν ψυχούλα μας» κάποιοι «εὐνούχισαν» τὸν εὐσεβῆ Ἑλληνικὸ λαό.
Ὁ ἀγώνας δὲν τελείω­σε. Θὰ χρειασθοῦν νέες θυσίες. Καὶ ἂν κ᾽ ἐγὼ ἀκόμα εἶμαι ἀκάθαρτος, νὰ πάω στὸ μονα­στήρι μου. Ὄχι νὰ διαβάλλεται ἡ Ἐκκλησία. Εἶνε αἴτημα τοῦ λαοῦ ὁ καθαρμός.
Μπρὸς πιστοί! Στρέφομαι ἰδίως στοὺς νέους. Φοιτηταὶ τῆς θεολο­γί­­ας, μὴ σκανδαλισθῆτε. Μὴν κοιτάξετε ἐμᾶς· πρότυπα ἔχετε τοὺς ἁγίους. Ἀπὸ ᾽κεῖ παραδειγματισθῆ­τε. Ἂν ὅλοι ἐρ­γασθοῦμε, θὰ βγοῦν καλοὶ κληρι­κοί, ποὺ θὰ πᾶ­νε μιὰ μέρα στοὺς τάφους τῶν ἁγίων νὰ ποῦν·
«Ὦ πατέρες (Βασίλειε – Γρηγόριε – Χρυσόστομε)! σηκωθῆτε
καὶ ξανάλθετε σ᾽ ἐμᾶς· / τὰ παιδιά σας θέλ᾽ ἰδῆτε
πόσο μοιάζουνε μὲ σᾶς» (πρβλ. Διον. Σολωμοῦ, Ἐθν. ὕμν. 78).
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Β΄ μέρος ἀπομαγνητοφωνημένης μεγάλης ἑσπερινῆς ὁμιλίας, ἡ ὁποία ἔγινε στὴν αἴθουσα τοῦ συλλόγου «Τρεῖς Ἱεράρχαι» τῶν Ἀθηνῶν, στὴ σκιὰ διαταραχῆς ἀπὸ μία ἀποτυχημένη ἀρχιεπισκοπικὴ ἐκλογὴ καὶ στὰ πλαίσια ἑορταστικῆς ἐκδηλώσεως τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ συλλόγου, Τρίτη 30-1-1962. Καταγραφή, διαίρεσις καὶ σύντμησις 29-12-2018.
 
====================================
==========================

Οι τρείς ιεράρχες ως αγωνιστές! Φοβερή ομιλία του π. Αυγουστίνου Καντιώτη.

Οι τρείς ιεράρχες ως αγωνιστές

Οι τρείς ιεράρχες ως αγωνιστές!

Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αὐγουστίνου Ν. Καντιώτου
Αθηνα 31. 1. 1966

Περίοδος Δ ́ – Ἔτος ΛΗ ́Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2348
Τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, Σάββατο 30 Ἰανουαρίου 2021

 

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, ἔχουμε ἑορτή. Εἶνε ἡ ἡμέρα τῶν γραμμάτων, τῆς χριστιανικῆς παιδείας· ἑορτάζουν οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι.

Δὲν εἶνε εὔκολο νὰ ὑμνήσῃς «τοὺς τρεῖς μeγίστους φωστῆρας τῆς τρισηλίου Θεότητος»(ἀπολυτ.). Εἴμαστε νᾶνοι μπροστὰ σὲ γίγαντες.

Τί νὰ ἐξάρουμε ἀπὸ τὸ βίο καὶ τὴ δρᾶσι τους; τὴν οἰκογένεια – τὶς μητέρες τους; τὴ φιλομάθεια ἢ τὴ σοφία τους; τὴ ῥητορικὴ δεινότητα ἢτὴ συγγραφική τους ἱκανότητα; τὴ φιλία ποὺ τοὺς ἕνωνε; τὴν ἄσκησί τους ἐν «σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς»(Ἑβρ. 11,38); ἢ τὴ φιλανθρωπικήτους δρᾶσι; Θὰ μπορούσαμε νὰ λάβουμε ὡς θέμα· οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι ὡς τέκνα, ἢ ὡς φοιτηταί, ἢ ὡς μοναχοί, ἢ ὡς ἐπίσκοποι, ἢ ὡς διανοούμενοι, ἢ ὡς ἐπιστήμονες, ἢ ὡς παιδαγωγοί. Ἀφήνω ὅμως αὐτὰ τὰ θέματα καὶ ἐκλέγω τοῦτο· «Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι ὡς ἀγωνισταί».

Ἀγωνίστηκαν! ὅλη ἡ ζωή τους ἦταν ἀγώνας·κατὰ τῶν παθῶν καὶ τῆς ἁμαρτίας, κατὰ τῆς πλάνης καὶ τῶν αἱρέσεων, κατὰ τοῦ ἰουδαϊσμοῦ καὶ τῆς εἰδωλολατρίας, κατὰ τῶν ἀρειανῶν καὶ τῶν πνευματομάχων· ἐναντίον αὐτοκρατόρων καὶ βασιλισσῶν, ἐναντίον ἀδίκων κριτῶν καὶ ἀσπλάχνων πλουσίων, ἐναντίον κάθε κακίας καὶ διαφθορᾶς. Δὲν εἶπα τίποτα.

Ὁ σκληρότερος ἀγώνας, ποὺ τοὺς κατέβαλε –πέθαναν σὲ μικρὴ σχετικῶς ἡλικία– ἦταν κατὰ τῆς διαφθορᾶς μέσα στὸν ἐκκλησιαστικὸ ὀργανισμό· ἐναντίον συναδέλφων τους κακῶν ποιμένων, ποὺ μπῆκαν στὰ ἐνδότερα τῆς Ἐκκλησίας γιὰ νὰ «θύσουν καὶ ἀπολέσουν»(Ἰω. 10,10). Ναί· ὁ πόθος τους νὰ δοῦν τὴν Ἐκκλησία καθαρὴ ἀπὸ στοιχεῖα ἀνάξια καὶ φαῦλα, αὐτὸ ἔφθειρε τὶς δυνάμεις τους.

Ἂς πλησιάσουμε ὅμως στὸν στίβο τους.

* * *

– Καὶ πρῶτα ὁ μέγας Βασίλειος (330-387 μ.Χ.).

Ἡ ἐκλογή του ὡς ἐπισκόπου Καισαρείας δὲν ἔγινε εὔκολα. Ὅταν κενώθηκε ὁ θρόνος κακοὶ ἐπίσκοποι κατέβαλαν προσπάθεια, μὲ χρήμα τα καὶ πολιτικὰ πρόσωπα καὶ γυναῖκες, νὰ ἐκλεγῇ ἕνας δικός τους ἄνθρωπος. Ἀλλὰ ὁ λαὸς δὲν ἔμεινε ἀδιάφορος καὶ ἀμέτοχος, κινήθηκε. Σηκώθηκαν καὶ πῆγαν στὴ Ναζιανζό, βρῆκαν ἐκεῖ τὸ γέροντα ἐπίσκοπο Γρηγόριο (90 ἐτῶν, πατέρα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ θεολόγου), τὸν ἔφεραν ἀπὸ ἀπόστασι 30 χιλιομέτρων μέσα ἀπὸ βουνὰ στὰ χέρια, πάνω σὲ φορεῖο· καὶ ἡ δική του ψῆφος ἔκανε τὴν πλάστιγγα νὰ κλίνῃ ὑπὲρ τοῦ μεγάλου Βασιλείου· ἔτσι ἐξελέγη ὁ ἅγιος, χωρὶς νὰ τὸ ζητήσῃ, μὲ διαφορὰ λίγων ψήφων.

Ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος ὁ μέγας Βασίλειος, ὅταν ἔγινε ἐπίσκοπος Καισαρείας, ἔκανε βαθειὰ τομὴ στὸν ἐκκλησιαστικὸ ὀργανισμό. Στὴν πρώτη ἐγκύκλιο – κανόνα ποὺ ἐξέδωκε καὶ ἀπέστειλε πρὸς τοὺς χωρεπισκόπους «Περὶ τῶν ὑπηρετῶν Ἐκκλησίας», ἐπειδὴ ἡ μάνδρα τοῦ Κυρίου γέμισε ἀπὸ λύκους καὶ τὰ θυσιαστήρια ἀπὸ ἱερεῖς ἀναξίους, γράφει· «καθαρίσατε τὴν ἐκκλησίαν τοὺς ἀναξίους αὐτῆς ἀπελαύνοντες»(καν. ΠΘ ́· Ἁμ. Ἀλιβιζάτου, Οἱ ἱ. κανόνες, ἔκδ. Ἀπ. Διακονίας 19973, σ. 524).

Ἀγωνίστηκε ἐπίσης γιὰ νὰ ἐπανδρώσῃ τὴν ἐπισκοπή του μὲ ἄνδρες ἀκεραίους. Δὲν χειροτονοῦσε εὔκολα· ὁ ὑποψήφιος κληρικὸς ἔπρεπε νὰ περάσῃ ἀπὸ κρισάρα. Ὄχι χτὲς Γιάννης καὶ αὔριο παπα-Γιάννης. Δὲν ἀπέβλεπε σὲ προσόντα τυπικά, μόρφωσι καὶ διπλώματα. Τὸν κάλεσαν κάποτε σὲ κάποιο μοναστήρι νὰ χειροτονήσῃ ἕναν ἱερομόναχο, καὶ τότε ἐκεῖ ἐπανελήφθη ἕνα ἐπεισόδιο τῆς παλαιᾶς διαθήκης (βλ. Α ́ Βασ. 16,1-13). Ὅπως ὁ προφήτης Σαμουὴλ ἀπὸ τοὺς 8 γυιοὺς τοῦ Ἰεσσαὶ ἐξέλεξε ὡς κατάλληλο ὄχι κάποιον ἀπὸ τοὺς μεγάλους ἀλλὰ τὸ μικρότερο, τὸν Δαυῒδ ποὺ ἔβοσκε τὰ πρόβατα, ἔτσι ὁ μέγας Βασίλειος ἐξέλεξε ὄχι ἄλλον ἀπὸ τοὺς ὑποψηφίους ἀλλὰ ἕνα ταπεινὸ καλόγερο ποὺ ἦταν ὁ μάγειράς τους.

Ἕνας συνάδελφος τοῦ μεγάλου Βασιλείου, ὁ Τυάνων Ἄνθιμος (βλ. Θ.Η.Ε. τ. 2ος, στ. 770. P.G. 32,477·37,95 κ.ἑ.), πλεονέκτης καὶ φιλάργυρος, κατέλαβε –διὰ πολιτικῶν μέσων καὶ τοῦ αὐτοκράτορος– μία λίμνη τῆς μητροπόλεως Καισαρείας, ἀπὸ τὴν ὁ ποία ζοῦσε πλῆθος φτωχῶν. Ὁ μέγας Βασίλειος τὸν πολέμησε· τοῦ ἀπηγόρευσε νὰ πλησιάζῃ στὴ μητρόπολί του. Τότε χειροτόνησε ἐπίσκοπο Σασίμων, μικρῆς πόλεως κοντὰ στὰ Τύανα, τὸν ἀδελφικό του φίλο Γρηγόριο, γιὰ νὰ εἶνε ἐκεῖ πρόμαχος κατὰ τῆς κακοηθείας καὶ πλεονεξίας τοῦ Ἀνθίμου.

Ὅπλο τῶν μαχητῶν τῆς Ὀρθοδοξίας στὸν ἀντιαιρετικὸ ἀγῶνα, π.χ. τῶν χιλιαστῶν, ἀποτελεῖ πάντοτε τὸ ἔργο τοῦ μεγάλου Βασιλείου Περὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος(βλ. P.G. 32,67-218). Ἀπηχεῖ τὸν πόνο του γιὰ τὴν ποίμνη τοῦ Χριστοῦ· τὸ τέλος του εἶνε ἕνας θρῆνος γιὰ τὴν ἀθλιότητα τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων.

Μνημεῖο στὴν πατερικὴ γραμματεία ἀποτελοῦν καὶ οἱ 6 Ἐπιστολαὶ τοῦ μεγάλου Βασιλείου πρὸς τὸν μέγα Ἀθανάσιο(βλ. P.G. 32, [ξα ́]416,[ξς ́]422, [ξζ ́]425, [ξθ ́]429, [π ́]456, [πβ ́]457). Διότι, ὅταν αὐτὸς ἀνελάμβανε τὸν ἀγῶνα, τότε ὁ μέγας Ἀθανάσιος ἀπεσύρετο καὶ τοῦ παρέδιδε τὴ σκυτάλη. Σ ̓ αὐτὸν λοιπὸν ἀπευθύνεται καὶ τοῦ λέει· Γέροντα, κινδυνεύουμε, τρέξε νὰ μᾶς βοηθήσῃς!

-Τώρα, ἀγαπητοί μου, ἂς ἔλθουμε στὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸ Ναζιανζηνό (328-391 μ.Χ.).

Ἦταν ὁ πιὸ φιλήσυχος ἀπὸ τοὺς Τρεῖς Ἱεράρχας. «Πελεκὰν ἐρημικός»(Ψαλμ. 101,7), ἐραστὴς τῆς ἡσυχίας καὶ φιλοσοφίας, περνοῦσε ὧρες ὁλόκληρες προσευχόμενος. «Μνημονευτέον Θεοῦ μᾶλλον ἢ ἀναπνευστέον»(P.G. 36,16), ἔλεγε· ὅτι δηλαδὴ πρέπει νὰ νιώθουμε τὴν προσευχὴ πιὸ ἀπαραίτητη κι ἀπ ̓ τὴν ἀναπνοή μας. Ἐν τούτοις δὲν ἦταν ἀδιάφορος γιὰ τὴν πορεία τῆς Ἐκκλησίας οὔτε ἔμενε ἀμέτοχος στὰ διαδραματιζόμενα· ἀγωνιοῦ σε καὶ ἀγωνιζόταν.

Εἶχε ὑψηλὴ ἰδέα γιὰ τὴν ἱερωσύνη. Εἶνε, λέει, «τέχνη τεχνῶν καὶ ἐπιστήμη ἐπιστημῶν»(βλ. P.G. 35,425a). Μόνο ἄνδρες ἐξαγνισμένοι καὶ πεφωτισμένοι πρέπει νὰ πλησιάζουν τὰ ἅγια· πρῶτα κανεὶς νὰ φωτιστῇ κ ̓ ἔπειτα νὰ φωτίσῃ, πρῶτα ν ̓ ἁγιασθῇ ὁ ἴδιος κ̓ ἔπειτα ν’ ἁγιάσῃ ἄλλους, πρῶτα νὰ πλησιάσῃ τὸ Θεὸ καὶ κατόπιν νὰ ὁδηγήσῃ ἄλλους πλησίον του(βλ. P.G.35,480b). Αὐτὰ ἔλεγε καὶ πίστευε, καὶ γι ̓ αὐτὸ ἀπέφευγε ὁ γίγαντας αὐτὸς νὰ γίνῃ ἱερεύς. Διὰ τῆς βίας τὸν ἔσυραν οἱ κάτοικοι τῆς Ναζιανζηνοῦ νὰ γίνῃ ἱερεύς, διὰ τῆς βίας τὸν ἔσυρε ὁ μέγας Βασίλειος νὰ τὸν κάνῃ ἐπίσκοπο Σασίμων, διὰ τῆς βίας καὶ ὁ λαὸς τῆς Κωνσταντινουπόλεως τὸν κάλεσε νὰ γίνῃ ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως.

Ἕνα ὅμως ἐπεισόδιο τῆς ζωῆς του παρερμηνεύεται. Κάποιοι ψευδοευλαβεῖς λένε ὅτι,ἂν φωνάξῃς διαμαρτυρόμενος ἐναντίον παρανομούντων κληρικῶν, θὰ κολαστῇς. Ὅταν λοιπὸν ἦταν ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως ὁ ἅγιος Γρηγόριος, παρουσιάστηκε ἕνα «κάθαρμα» –ἔτσι τὸν ὀνομάζει ὁ ἴδιος–, ὁ Μάξιμος ὁ κυνικός. Αὐτός, περιβαλλόμενος ἀπὸ διεφθαρμένους κόλακες, ἤθελε νὰ τοῦ πάρῃ τὸ θρόνο. Μὲ χρήματα ποὺ διέθετε πῆρε ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια 7 δεσποτάδες, πέρασαν τὰ Δαρδανέλλια καὶ ἄραξαν κρυφὰ στὸ Βόσπορο, μὲ σκοπὸ τὴν ἄλλη μέρα νὰ τὸν χειροτονήσουν σὲ μία ἀρειανικὴ ἐκκλησία. Κανείς δὲν τὸ ἤξερε, οὔτε ὁ αὐτοκράτορας οὔτε ὁ Γρηγόριος. Τό ̓μαθε μία πιστὴ Χριστιανή, εἰδοποίησε καὶ μαζεύτηκαν οἱ ὀρθόδοξοι. Μπῆκαν στὸ ναὸ ὅπου βρίσκονταν οἱ πληρωμένοι Αἰγύπτιοι ἀρχιερεῖς, καὶ μόλις ἦταν ἕτοιμοι νὰ χειροτονήσουν ἀκούστηκε γιὰ τὸ Μάξιμο ἰσχυρὴ φωνή «Ἀνάξιος»! Καὶ ἐνῶ ἔπρεπε νὰ σταματήσῃ ἡχειροτονία, ἐκεῖνοι ἀγνοοῦσαν τὶς φωνές. Τότε οἱ ὀρθόδοξοι ὁρμοῦν καὶ τοὺς κυνηγοῦν στοὺς δρόμους. Αὐτοί, καταδιωκόμενοι ἀπὸ τοὺς πιστούς, ἄντρες καὶ γυναῖκες μὲ τὶς ῥόκες ποὺ φώναζαν «ἀνάξιος», κατέφυγαν – ποῦ· σ ̓ ἕνα πλυσταριό, γιὰ νὰ τελειώσῃ ἐκεῖ ἡ χειροτονία τοῦ Μαξίμου!

Ἂν ζοῦσε τότε κάποιος ἀπὸ τοὺς σημερινοὺς ψευτοευλαβεῖς, θὰ τοὺς ἔλεγε φανατικούς. Ἐκεῖνοι ὅμως πονοῦσαν τὴν Ἐκκλησία περισσότερο κι ἀπὸ τὸ σπίτι τους καὶ ἡ φωνή τους ἦταν φωνὴ τοῦ Κυρίου ποὺ εἶπε «Μὴ ποιεῖτε τὸν οἶκον τοῦ πατρός μου οἶκον ἐμπορίου»(Ἰω. 2,16).

Ναί, ἔτσι ἔδρασαν τότε ἐκεῖνοι. Καὶ δὲν μ ̓ ἐνδιαφέρει πῶς κρίνουν τὴν ἐνέργειά τους μερικοὶ σημερινοὶ θεολόγοι· μ ̓ ἐνδιαφέρει πῶς τὴν κρίνει ὁ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Βασίλειος Γ ́(1846-1929). Αὐτὸς προηγουμένως χρημάτισε τελευταῖος ἐπίσκοπος Ἀγχιάλου(1889-1906). Στὴν Ἀγχίαλο λοιπὸν σὰν σήμερα, τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, μίλησε γιὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο καὶ ἀναφέρει τὸ περιστατικὸ αὐτό. Ἐὰν τότε, λέει, στὴν Κωνσταντινούπολι δὲν ξεσηκωνόταν ὁ λαός, ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως θὰ ἦταν ὄχι ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἀλλὰ ὁ Μάξιμος.

Τέτοιος λαός, τέτοιοι ἐπίσκοποι! Οἱ καλοὶ κληρικοὶ δὲν ἀναδεικνύονται τυχαῖα. Ἐὰν δὲν γίνετε ἀγωνισταὶ σὰν ἐκείνους, μὴν παραπονεῖστε ἐναντίον ἱερέων καὶ ἀρχιερέων. Ἀγωνισθῆτε ν ̓ ἀποκτήσετε καλοὺς ποιμένες. Ἀγωνίστηκε λοιπὸν ὁ ἅγιος Γρηγόριος· ἀλλὰ ὁ σπουδαιότερος ἀγώνας του ἦταν στὴν Β ́ Οίκουμενικὴ Σύνοδο(Κων/πολις 381 μ.Χ.), στὴν ὁποία θεολόγησε καὶ προήδρευε ἐν μέσῳ ἀσθενειῶν καὶ πολλῶν δυσκολιῶν. Ἡ πλειοψηφία τῆς συνόδου ἦταν βέβαια ὑπὲρ αὐτοῦ· ἀλλ ̓ αὐτός, εὐαίσθητη ψυχή, ποὺ δὲν ἄντεχε σὲ προσωπικὲς ἀντεγκλήσεις, ὅταν εἶδε νὰ δημιουργῆται ταραχὴ γύρω ἀπ ̓ τὸ ὄνομά του, εἶπε· Ἀδελφοί, ἂν εἶμαι ἐγὼ ὁ αἴτιος τῆς ταραχῆς, ῥίξτε με στὴ θάλασσα σὰν τὸν Ἰωνᾶ, γιὰ νὰ γαληνεύσῃ ἡ Ἐκκλησία. Ἀποχαιρετῶ βασίλεια καὶ ἄρχοντες, φίλους καὶ ἐχθρούς. «Κέκμηκα(=κουράστηκα) καὶ λόγῳ καὶ φθόνῳ μαχόμενος…»(λόγ. μβ ́ Συντακτήριος εἰς τὴν τῶν ρν ́ ἐπισκόπων παρουσίαν· P.G. 36,481b-c).

Καὶ ἔφυγε στὴν ἔρημο τὸ ἀηδόνι, «τρυγὼν ἡφιλέρημος»(μην. Σεπτ. κγ ́ ὄρθρ. κάθ.), γιὰ νὰ περάσῃ ἐκεῖτὴν ὑπόλοιπη ζωή του μὲ προσευχὴ καὶ ἄσκη-σι, νὰ γράψῃ ἐπιστολὲς καὶ ποιήματα. Κάπου ἐκεῖ λέει μὲ θλῖψι· Ἔμεινα μόνος, ἀσθενής, καὶ τὸ γῆρας πλησιάζει· οἱ φίλοι προδίδουν, τὰ ἐκκλησιαστικὰ μένουν ἀφρόντιστα…· «ὁπλοῦς ἐν νυκτί, πυρσὸς οὐδαμοῦ, Χριστὸς καθεύδει». Λοιπόν, τί ὑπολείπεται; ἐκεῖνο ποὺ θὰ σταματήσῃ τὰ κακὰ εἶνε ὁ θάνατος(ἐπιστ. Π ́ [80ή], Εὐδοξίῳ ῥήτορι· P.G. 37,153c. Ε.Π.Ε. 7,152)· ν ̓ ἀπαλλαγῶ ἀπ ̓ αὐτὴ τὴν ἀθλιότητα καὶ νὰ πάω στὸν οὐρανό. «Ὦ πάντων ἐπέκεινα» Κύριε!(ἔπη ΚΘ ́ [29], Ὕμνος εἰς Θεόν·P.G.37,507a), ποὺ εἶσαι ὑπεράνω τοῦ «τρίτου οὐρανοῦ»(Β ́ Κορ. 12,2), στὸν κόσμο τῆς αἰωνιότης· ὦ ψυχή, ὦ κριτήριο, ὦ κόλασις αἰωνία!… Ἔτσι ζοῦσαν οἱ πατέρες, ὄχι γιὰ χρήματα καὶ ἐπίγειες δόξες· τὴν αἰωνιότητα διψοῦσαν ἀπὸ παιδιά.

Ἂς δοῦμε τέλος τὸν ἀγῶνα τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου(354-407 μ.Χ.).

Ὡς υἱὸς σπουδαίου στρατιωτικοῦ –παίζει ῥόλο ἡ κληρονομικότης– ὁ Ἰωάννης κληρονόμησε τὸ ἀγωνιστικὸ πνεῦμα. Δώδεκα χρόνια ἐργάστηκε στὴν Ἀντιόχεια. Ἀλλὰ κάποια μέρα, χωρὶς αὐτὸς νὰ ξέρῃ τίποτε, μία αὐτοκρατορικὴ ἅμαξα τὸν ἅρπαξε βιαίως καὶ τὸν πῆγε στὴν Κωνσταντινούπολι. Εἶχε χηρεύσει ὁ θρόνος· ἦταν ἐποχὴ ποὺ ὁ λαὸς εἶχε λόγο στὴν ἐκλογὴ τῶν ἐπισκόπων καὶ ὅλοι ζητοῦσαν αὐτόν. Ἔτσι ὁ Ἀρκάδιος ἔφερε στὸ θρόνο τὸ Χρυσόστομο. Ἀλλὰ ὁ Ἰωάννης δὲν ἦταν ὁ ψευτοευγενὴς ποὺ λέει καλημέρα καὶ στὸν ἄγγελο καὶ στὸν διάβολο· δὲν ἦταν ὁ τύπος ποὺ συμβιβάζεται εὔκολα· εἶδε ὅτι ὁ ἐκκλησιαστικὸς ὀργανισμὸς εἶνε γεμᾶτος πύον καὶ καρκινώματα, πῆρε τὴ μάχαιρα καὶ σὰν ἰατρὸς ἔκανε χειρουργικὴ ἐπέμβασι ἐναντίον τῆς κακοηθείας καὶ τῆς διαφθορᾶς.

Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη τὰ μοναστήρια ἄδειασαν· καλόγεροι νεώτατοι, ἀντὶ νὰ προσεύχωνται, κατέβηκαν στὴν πόλι, ἔπιασαν σχέσεις μὲ πλουσίους καὶ ἄρχοντες, καὶ τὸ χειρότερο συγκατοικοῦσαν μὲ καλογριές· ἦταν τὸ διαβόητο σκάνδαλο τῶν «συνεισάκτων». Ὁ Χρυσόστομος, ἁγνὸς ἀσκητής, δίνει ἐντολή, ὅλοι αὐτοὶ νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν πόλι. Δὲν ἦταν εὔκολο, εἶχαν ῥιζώσει. Ἐκεῖνος ὅμως πολέμησε τὴ διαφθορὰ καὶ ἀκολασία τῶν μοναχῶν. Ἔδωσε ἀκόμη μάχη ἐναντίον τῆς πλεονεξίας καὶ τῆς πολυτελείας πλουσίων ἀλλὰ καὶ κληρικῶν ποὺ ντύνονταν στὸ μετάξι. Ἀπηγόρευσε στοὺς ῥασοφόρους νὰ κυκλοφοροῦν ἔτσι, κι ὁ ἴδιος ἔδιωξε ἀπ ̓ τὸ ἐπισκοπεῖο ἀκριβὰ ἔπιπλα, τάπητες, καταπετάσματα. Ἀρκέστηκε σ ̓ ἕνα ἁπλὸ κρεβάτι κ ̓ ἕνα λιτὸ πιάτο τροφῆς. Διέταξε νὰ ἐκποιηθῇ ὅ,τι πολυτελὲς καὶ τὰ χρήματα νὰ διατεθοῦν γιὰ τοὺς ἐνδεεῖς.Ὑπερασπίστηκε τοὺς φτωχούς. Ὅταν κάποτε ἔγινε σεισμὸς στὴν Κωνσταντινούπολι κ ̓ ἔτρεμαν ὅλοι σὰν τὰ φύλλα καὶ ἡ αὐτοκράτειρα Εὐδοξία ἔπεσε καὶ παρακαλοῦσε τὸ Θεό, ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος ἀνέβηκε στὸν ἄμβωνα καὶ εἶπε· Θέλετε νὰ σᾶς πῶ τὴν ἀλήθεια; Χθὲς σείστηκαν τὰ πάντα. Ἂν μὲ ρωτήσετε ποιός ἦταν ἡ αἰτία, σᾶς λέω· τὰ ἀνάκτορα, οἱ ἄδικοι πλούσιοι, οἱ ἄσπλαχνοι πλεονέκτες! ἐξ αἰτίας τους ὁ Θεὸς σείει τὸ Βόσπορο. Κι ἂν πάλι μὲ ρωτήσετε ποιός μᾶς ἔσωσε, σᾶς ἀπαντῶ· οἱ φτωχοὶ καὶ οἱ ἄσημοι, χάριν αὐτῶν σωθήκαμε· μποροῦσε ὁ «ἁπτόμενος τῶν ὀρέων καὶ καπνίζονται» (Ψαλμ.103,32) νὰ κουνήσῃ λίγο ἀκόμα τὴ γῆ καὶ νὰ μὴ μείνῃ τίποτε· σ ̓ αὐτοὺς χρωστᾶμε τὴ ζωή μας. Μᾶς ἔσεισε γιὰ τὴν ἀσπλαχνία τῶν πλουσίων, καὶ μᾶς ἔσωσε γιὰ τὴν ἀρετὴ τῶν φτωχῶν. Ἀλλὰ δὲν εἶπα τὸ σπουδαιότερο.

Ὁ μεγάλος ἀγώνας τοῦ Χρυσοστόμου ἦταν γιὰ κάθαρσι τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ φαύλους κληρικούς. Ἔμαθε, ὅτι στὴν Ἔφεσο τῆς Μικρᾶς Ἀσίας γίνεται χριστεμπόριο· πουλᾶνε ἱερὰ σκεύη, μάρμαρα, ἱερὰ μυστήρια, τὴ θεία κοινωνία. Ζήτησε γι ̓ αὐτὰ ἔγγραφη καταγγελία. Ὅταν τὴν ἔλαβε, χωρὶς ἀναβολὴ μπαίνει σὲ πλοῖο ἐν καιρῷ χειμῶνος, ταξιδεύει μὲ κίνδυνο καὶ φτάνει Δεκέμβριο μῆνα στὴν Ἔφεσο. Ἀποβιβάζεται καὶ ἀρχίζει τὸ δύσκολο ἔργο. Στήνει δικαστήριο, κάνει ἀνακρίσεις, οἱ κατηγορίες ἀποδεικνύονται ἀληθινές· καὶ τότε μέσα σὲ μία μέρα καθαιρεῖ ὡς σιμωνιακοὺς 13 ἐ πισκόπους! Ὁ λαὸς τοῦ ζητεῖ διάδοχο ἀρχιεπίσκοπο στὴν Ἔφεσο· ὁ Χρυσόστομος πηγαίνει καὶ βρίσκει ἕναν ἀσκητὴ ποὺ νήστευε καὶ προσευχόταν, τὸν παίρνει μὲ τὴ βία, τὸν παρουσιάζει στοὺς πιστούς, καὶ τότε καὶ οἱ πέτρες φώναξαν «ἄξιος». Ἔτσι, μὲ τέτοιους ἀγῶνες, πάει μπροστὰ ἡ Ἐκκλησία. Ἐπιστρέφοντας περνάει καὶ ἀπὸ τὴ Νικομήδεια. Ἐκεῖ ἕνας ἐπίσκοπος, ὁ Γερόντιος (390-400 μ.Χ.), ἔκανε τὸ μάγο! καὶ διὰ τῆς μαγείας καὶ τῆς ἀστρολογίας ἀπατοῦσε τὸ λαό. Κατόπιν ἐξετάσεως καὶ κανονικῆς διαδικασίας τὸν κα-θαιρεῖ καὶ αὐτόν. Τέλος, μετὰ ἀπὸ ὅλη αὐτὴ τὴ μακρὰ καὶ δύσκολη ἀποστολή, ἐπιστρέφει στὴν Κωνσταντινούπολι κατάκοπος. Στὸ διάστημα ὅμως τῆς ἑπτάμηνης ἀπουσίας του οἱ ῥαδιοῦργοι θριάμβευσαν. Κι ὅταν ἐπανῆλθε, βλέπει τὰ πνεύματα ἀλλοιωμένα· ἄνθρωποι ποὺ τὸν σέβονταν μεταστράφηκαν, τ ̓ ἀνάκτορα ὑπέκυψαν σὲ αὐλοκόλακες. Αὐτοί, κυρίως ὅσοι θίγονταν (οἱ καθῃρημένοι, συγγενεῖς καὶ φίλοι τους), ἀντιδροῦσαν μὲ δολοφονικὲς διαθέσεις (πετοῦσαν ξύλα, γίνονταν ἐπεισόδια). Ἀλλὰ στὸ πλευρὸ τοῦ ἱεράρχου ἦταν ὁ πιστὸς λαός, ἕτοιμος νὰ τὸν ὑπερασπιστῇ. Γι ̓ αὐτὸ στρατιῶτες τὸν συνέλαβαν κρυφά, τὸν ὡδήγησαν στὴν παραλία τοῦ Βοσπόρου καὶ τὸν πέρασαν ἀπέναντι μὲ βάρκα. Τὴ νύχτα αὐτὴ οἱ Χριστιανοὶ δὲν ἔκλεισαν μάτι· ζητοῦσαν τὸν ποιμένα, φώναζαν, ἔβαλαν φωτιές… Ἀλλ ̓ ἐνῷ αὐτὸς ἦταν ἤδη μακριά, ἔγινε σεισμός, σείστηκαν τὰ ἀνάκτορα, οἱ βασιλεῖς φοβήθηκαν καὶ μετανοημένοι τὸν ἐπανέφεραν στὸ θρόνο του. Ἦταν ἕνας θρίαμβος.

Μὰ δὲν κράτησε πολύ. Γιατὶ ὁ Χρυσόστομος δὲν ὑποχώρησε, συνέχισε τὸν ἀγῶνα, καὶ σὲ λίγο ἀκούστηκε πάλι ἡ φωνὴ ῥαδιούργων ἐπισκόπων· Νὰ φύγῃ ὁ Χρυσόστομος! Καὶ τελικὰ αὐτοὶ ἐπικράτησαν.

Δὲν τὸν νίκησαν τὰ ἀνάκτορα καὶ ἡ Εὐδοξία, τὸν νίκησαν οἱ κακοὶ ἐπίσκοποι. Μαζεύτηκαν σὲ σύνοδο λῃστρικὴ παρὰ τὴν Δρῦν(403 μ.Χ.) ἑβδομήντα ἐγκολπιοφόροι μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν Θεόφιλο Ἀλεξανδρείας, ἔστησαν κατηγορητήριο μὲ 29 κατηγορίες(!) καὶ ἀποφάσισαν νὰ καθαιρεθῇ. Τέλος στρατιῶτες περικύκλωσαν τὴν ἀρχιεπισκοπὴ καί, γιὰ νὰ μὴ χυθῇ αἷμα, ὁ Χρυσόστομος παραδόθηκε καὶ ἀνεχώρησε ἀπὸ τὴν πίσω πόρτα, δεύτερη φορὰ γιὰ τὴν ἐξορία, ὅπου θὰ κοιμηθῇ μαρτυρικῶς. Γι ̓ αυτὸ ἔγραψε ἐκεῖνα τὰ βαρειὰ λόγια· «Οὐδὲν δέ δοικα (=τίποτα δὲν φοβήθηκα) ὡς τοὺς ἐπισκό- πους, πλὴν ὀλίγων»(ἐπιστ. πρὸς Ὀλυμ π. ΙΔ ́, δ ́·P.G. 52,617).

Τί νὰ προσθέσω; τὰ δάκρυα καὶ τὸ θρῆνο τοῦ λαοῦ; τὴν ἐξορία ποὺ διῄρκεσε δύο χρόνια(406-407 μ.Χ.); τὶς ταλαιπωρίες καὶ τὰ βάσανα ἑ νὸς ἀσθενοῦς 52 ἐτῶν; Ὅταν ἔφτασε στὰ Κόμανα, ἕνα ἐρημικὸ χωριὸ στὰ σύνορα τῆς Ἀρμενίας κοντὰ στὸ Ἀραράτ, ἔπεσε νὰ κοιμηθῇ, κατάκοπος κ ̓ ἐγκαταλελειμμένος ἀπ ̓ ὅλους ὁ ἡρωικὸς ἱεράρχης, ἐκεῖ ποὺ ἦταν ὁ τάφος τοῦ ἱερομάρτυρος Βασιλίσκου ἐπισκόπου Κομάνων. Στὸν ὕπνο του ἐμφανίζεται ὁ ἅγιος Βασιλίσκος καὶ τοῦ λέει· «Θάρρος, ἀδελφέ Ἰωάννη, γιατὶ αὔριο θά ̓μαστε μαζί». Τὴν ἑπομένη ἡμέρα, ἀδύναμος νὰ συνεχίσῃ τὴν πορεία, γύρισε στὸ ναὸ τοῦ ἁγίου, κοινώνησε γιὰ τελευταία φορὰ καὶ ἔκλεισε τὰ μάτια του μὲ τὰ λόγια «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν».

* * *

Ἐάν, ἀγαπητοί μου, δὲν γίνονταν ἀγῶνες, ἐπίσκοποι θὰ ἦταν· στὴν Καισάρεια ὄχι ὁ Βασίλειος ἀλλὰ ὁ Τυάνων Ἄνθιμος, στὴν Κωσταντινούπολι ὄχι ὁ Γρηγόριος ἀλλὰ ὁ Μάξιμος ὁ κυνικός, καὶ στὸ θρόνο τοῦ Χρυσοστόμου κάποιος τοῦ Θεοφίλου Ἀλεξανδρείας.

Μία σκέψι θὰ κάνω καὶ τελειώνω. Κάντε μιὰ ὑπόθεσι· ἐὰν ζοῦσαν στὶς ἡμέρες μας οἱ  Τρεῖς Ἱεράρχαι, τί θὰ ἔκαναν; θὰ συμμαχοῦσαν, ἀσκηταὶ αὐτοὶ καὶ ἀκτήμονες, μὲ τοὺς πλουσίους καὶ ἰσχυροὺς καὶ κοσμικόφρονες; Ἁμαρτωλοὶ ποῦ φύγωμεν!

Ὁ Βασίλειος θὰ ἔλεγε «Καθαρίστε τὴν Ἐκκλησία».

Ὁ Γρηγόριος θὰ ἔψαλλε τὰ θρηνωδέστερα ποιήματά του γιὰ τὴ σημερινὴ κατάντια. Καὶ ὁ Χρυσόστομος θὰ καθαιροῦσε περισσότερους ἀπὸ ὅσους καθῄρεσε τότε. Ἐδῶ δὲν χρειάζεται οἶκτος. Ἡ Ἐκκλησία μας νοσεῖ βαρύτατα, δὲν θεραπεύεται παθολογικῶς, πρέπει νὰ μπῇ στὸ χειρουργεῖο καὶ νὰ γίνῃ ἀποκοπὴ σεσηπότων μελῶν. Δυστυχῶς δὲν ὑπάρχουν σήμερα Χρυσόστομοι, Γρηγόριοι καὶ Βασίλειοι. Μανάδες ποὺ μ ̓ ἀκοῦτε, δουλέψτε στὶς ψυχὲς τῶν παιδιῶν σας, νὰ μᾶς δώσετε νέους Χρυσοστόμους καὶ νέους Βασιλείους καὶ νέους Γρηγορίους. Οἱ λίγοι καλοὶ ἐπίσκοποι ποὺ ὑπάρχουν δειλιάζουν, δὲν ἔχουν σθένος νὰ συγκρουσθοῦν.Τρέμουν μήπως καθαιρεθοῦν ἀπὸ τοὺς κακούς. Λησμονοῦν, ὅτι μία τέτοια καθαίρεσις εἶνε τίτλος τιμῆς. Καθῃρημένος πέθανε ὁ Χρυσόστο μος, ἀλλὰ ἡ δόξα του μένει αἰωνία. Χίλιες φορὲς νὰ καθαιρεθῶ ἀπὸ τέτοιους ἐπισκόπους καὶ νὰ πάω στὴν ἔρημο νὰ κλαίω τ ̓ ἁμαρτήματά μου, παρὰ νὰ μένω συμβιβασμένος μὲ τὴν κακοήθεια καὶ τὴ διαφθορά.

Οἱ θεῖοι πατέρες ἀγωνίστηκαν. Σήμερα οἱ κληρικοὶ δὲν ἔχουν φρόνημα ἀγωνιστικό. Τί μέλλει γενέσθαι; Ὁ ἀγώνας γιὰ τὴν Ἐκκλησία πέφτει στὸ λαό. Ἀδελφοί μου! ἀγωνιστήκαμε, θ ̓ ἀγωνιστοῦ -με καὶ πάλι· μὲ τὰ ὅπλα τοῦ φωτός, μὲ ἐπιμονὴ καὶ σταθερότητα, μέχρι ἐσχάτων, μὲ σύνθημα «Ἕως τοῦ θανάτου ἀγώνισαι περὶ τῆς ἀληθείας, καὶ Κύριος ὁ Θεὸς πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ»(Σ. Σειρ. 4,28).

Ὡς πρὸς ἐμένα –δὲν γνωρίζω τί μὲ περιμένει (ἔρημος, ἐξορία, θάνατος)– δὲν παραδίδω τὰ ὅπλα· θ ̓ ἀγωνισθῶ μέχρι τέλους, γιὰ νὰ δοῦμε μία Ἐκκλησία ὑψηλὴ καὶ ἁγία. Μ ̓ ἐνθουσιάζει ὅτι, στὸν τίμιο ἀγῶνα τῆς καθάρσεως τῶν ἱερῶν θυσιαστηρίων, θὰ ἔχουμε ἀπὸ τὰ οὐράνια τὴν εὐλογία τοῦ μεγάλου Βασιλείου, τοῦ Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καὶ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, οἱ ὁποῖοι ἀγωνίστηκαν γιὰ μία ζῶσα καὶ ἐλευθέρα Ἐκκλησία· ἀμήν

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Πηγή: www.augoustinos-kantiotis.gr

 

Οι τρείς ιεράρχες ως αγωνιστές! Φοβερή ομιλία του π. Αυγουστίνου Καντιώτη.