Τοῦ Ν. ΣΑΚΑΛΑΚΗ
Την Αγιογραφική αυτή προτροπή – εντολή «Ο πραΰς έστω μαχητής», έχει αναλύσει ο άγιος Επίσκοπος Φλωρίνης π. Αυγουστίνος Καντιώτης στην «Χριστιανική Σπίθα» (337/ Αυγ. – Σεπτ. 1970).
Έχει συμπεριλάβει το άρθρο και στο βιβλίο του «Εκκλησιαστικός Στρουθοκαμηλισμός», το οποίο εκυκλοφόρησε αμέσως μετά τις θυελλώδεις συνεδριάσεις της Ιεραρχίας (15-30 Νοεμβρίου 1972).
Εκεί (ενώπιον της Ιεραρχίας), ο π. Αυγουστίνος υπέβαλλε και υπόμνημα, στο οποίο ελέγχει και γραπτώς τον (τότε) Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Α, για τον εξοστρακισμό (από τον Καταστατικό Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος) των Ι. Κανόνων «οι τον ηθικόν βίον των Χριστιανών ρυθμίζοντες. Και παρέμειναν ελάχιστοι, οι περί το δόγμα και την λατρείαν», γράφει χαρακτηριστικά (σελ. 190) ο π. Αυγουστίνος.
Στην παράγραφο «Ποίος ο ένοχος;», γράφει:
«Εν πλήρει συναισθήσει των ιστορικών ευθυνών μου ως ορθοδόξου Επισκόπου, και χωρίς να υπολογίζω καμμίαν συνέπειαν, δεικνύω τον ένοχον και καταγγέλλω τούτον ενώπιον της Ιεραρχίας. Είναι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος» (σελ. 191).
Οι εκκλησιολογικές και ομολογιακές θέσεις του π. Αυγουστίνου επάνω σε θέματα και προβλήματα της Εκκλησίας μας είναι διάσπαρτες (ακροβολισμένες) σ’ όλα σχεδόν τα συγγράμματά του. Οι θέσεις του είναι ψύχραιμες, με αμερόληπτη πνευματική κρίση και με προσεκτική θεολογική – εκκλησιολογική τεκμηρίωση∙ είναι, θα λέγαμε, στη βαθύτερη υπόστασή τους, καρπός Αγιοπνευματικής επεξεργασίας.
Όλη του η ζωή ήτο έμπρακτη ανάλυση – εφαρμογή του Αγιογραφικού χωρίου «Ο πραΰς έστω μαχητής».
Στην εντολή αυτή αναφέρεται και ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο βιβλίο του «ΑΟΡΑΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ».
Στην ενότητα (Κεφ. ΙΘ΄), γράφει: «Ταπεινώσου εις όλα σου τα έργα, και θέλεις γνωρίσει, πόσον ολίγον ημπορείς με αυτά να ωφελήσης άλλους. Συλλογίσου πως δεν πρέπει να έχεις τόσην πολλήν θερμότητα και ζήλον της ψυχής∙ εις τρόπον, όπου δι’ αυτόν να υστερήσαι την ησυχίαν και την ειρήνην της καρδίας (1) …» (σελ. 228).
Η υποσημείωση (1) του Αγίου έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, σήμερα, όπου «Η όλη σύγχρονη πνευματική ατμόσφαιρα φορτίζεται με τη δύναμη της εμπειρίας δαιμονικής μύησης, καθώς το «μυστήριο της ανομίας» εισέρχεται στο προτελευταίο στάδιο και αρχίζει να καταλαμβάνει τις ψυχές των ανθρώπων –μάλιστα, να καταλαμβάνει και την ίδια την Εκκλησία του Χριστού, αν αυτό ήταν δυνατόν» (π. Σεραφείμ Ρόουζ – «Η Ορθοδοξία και η θρησκεία του μέλλοντος» - Σελ. 234).
Στην υποσημείωση (1), διαβάζουμε:
«Εάν όμως ο λόγος και η υπόθεσις είναι περί πίστεως, και των παραδόσεων της Εκκλησίας μας, τότε και ο πλέον ειρηνικός και ήσυχος, πρέπει να πολεμή υπέρ αυτών, πλην όχι με ταραχήν της καρδίας, αλλά με ένα θυμόν ανδρείον και σταθερόν, κατ’ εκείνο του Ιωήλ∙ “εκεί ο πραΰς, έστω μαχητής”» (Δ΄, 11).
Όταν δηλ. προσβάλλεται ή αλλοιώνεται η ορθή πίστη της Εκκλησίας, τότε υποχρεούμεθα να εκφράσουμε την πιο ελεύθερη και καθολικότερη ανθρώπινη αντίδρασή μας με αναμάρτητο θυμό, εννοεί ο Αγ. Νικόδημος.
Η Αγιογραφική εντολή «ο πραΰς εστω μαχητής» είναι υποχρεωτική και όχι «δυνητική» στην εφαρμογή της.
Εκφράζει την γερή περί πίστεως αντίληψη, που φθάνει έως σήμερα, ως βεβαίωση εμπιστοσύνης στην αλήθεια της Ορθοδοξίας και στην σωτηριολογική της σημασία.
Με όλο το εκκλησιολογικό μεγαλείο του (για παράδειγμα), ο15ος Κανόνας της ΑΒ Συνόδου είναι συνέχεια (ερμηνευτική) και εφαρμογή της εντολής: «ο πραΰς έστω μαχητής».
Είναι αλήθεια, ότι οι αφόρητοι περιορισμοί της «Δυνητικής» ερμηνείας του Κανόνα, ως ανθρώπινη επινόηση, δημιούργησαν την τεράστια αναστολή αντίδρασης του Ορθοδόξου δυναμισμού, που οδήγησε στον σημερινό αποπνικτικό έλεγχο της Εκκλησία από τους οικουμενιστές επισκόπους.
Πρέπει η σωστή παρατήρηση, ανάλυση, ταξινόμηση, σύγκριση, διασταύρωση και αλληλοφωτισμός των γεγονότων της περιόδου (1967-1974), να εισέρχεται στην κάθε εκκλησιαστική – ιστορική έρευνα.
Εάν ήθελε, τότε, η διοίκηση της Εκκλησίας να εφαρμόσει την ορθόδοξη στάση (σύμφωνα με τον 15ο Κανόνα) έναντι των ενεργειών του Οικουμενιστή Πατριάρχη Αθηναγόρα, θα το είχε πράξει.
Στην «Δυνητική διαλεκτική» του π. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου δεν αντιτάχθηκε (καθόλου) η διοίκηση του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου, εκτός των τριών Ιεραρχών στη Βόρεια Ελλάδα, που διέκοψαν το μνημόσυνο του Αθηναγόρα. Αυτή είναι η αλήθεια!
Τουλάχιστον ο π. Επιφάνιος, με επιστολές του, υπογράμμισε ότι το βαθύτερο στοιχείο της Εκκλησίας είναι η Ορθόδοξη πίστη.
Αυτή ήτο η μία όψη της προσπάθειάς του, που δεν συνδέθηκε ποιοτικά και με την εφαρμογή του 15ου Κανόνα, δυστυχώς!
Να υπενθυμίσουμε, ότι όχι μόνο οι ποιμένες αλλά ούτε και ο λαός, τότε, επέδειξε Ευαγγελική ομολογία προς υπεράσπιση της κινδυνευούσης «παρακαταθήκης».
Επαληθεύτηκε ο Μ. Βασίλειος, όπως συμβαίνει και σήμερα: «Πορθείται σύνολος η των Πατέρων διδασκαλία και τα περί την πίστιν ναυάγια πυκνά, σιγά των ευσεβούντων τα στόματα» (Επιστολή 92).
Ο «πραΰς έστω μαχητής».
Άξια υπογραμμίσεως η νοηματική – θεολογική ερμηνεία του όρου «πραύς» από τον Μ. Βασίλειο. Γράφει ο Ι. Πατήρ:
- «Μεγίστη γαρ των αρετών η πραότης∙ διό και τοις μακαρισμοίς εγκατείλεκται».
Μετάφραση: «Η μεγαλύτερη από τας αρετάς είναι η πραότης∙ δια τούτο συμπεριελήφθη και εις τους μακαρισμούς».
- «Οι κατεσταλμένοι τα ήθη και παντός πάθους απηλλαγμένοι, ως μηδεμίαν έχειν ταραχήν ενοικούσαν αυτών ταις ψυχαίς, ούτοι πραείς προσαγορεύονται. Διό και Μωϋσής μεμαρτύρηται πραύς είναι παρά πάντας ανθρώπους επί της γης» (Αριθμ. 12,3).
Μετάφραση: «Εκείνοι που έχουν σεμνά ήθη και είναι απηλλαγμένοι από κάθε πάθος ονομάζονται πραείς, επειδή δεν έχουν καμμίαν ανησυχίαν να κατοική εις τας ψυχάς των. Δια τούτο και ο Μωϋσής έχει μαρτυρηθή ότι είναι πράος περισσότερον από όλους τους ανθρώπους της γης».
- «Ίσον δε δύναται το, “ακουσάτωσαν πραείς”, και το “ακουσάτωσαν οι Χριστού μαθηταί”».
Μετάφραση: Είνε δε ισοδύναμον το «ακουσάτωσαν πραείς» και το «ακουσάτωσαν οι Χριστού μαθηταί (Ερμηνεία εις τον ΛΓ΄ Ψαλμόν – Ε.Π.Ε. Τόμος 5).
Δεν υπάρχουν, λοιπόν, δικαιολογίες για τους «ευσεβείς», όταν προβάλλουν την μαχητικότητα ως έκπτωση της πνευματικής ζωής, ως απώλεια της πραότητας.
Στο επίπεδο αυθεντικής ύπαρξης, οι Ορθόδοξοι μπορούν να χρησιμοποιούν νηφάλια τις Πατερικές πρακτικές εν καιρώ αιρέσεως, όπως σήμερα, όπου επιβάλλεται η έξοδος – αποχωρισμός από τους αιρετικούς ποιμένες.
«Ο πραΰς έστω μαχητής», που σημαίνει την όντως κατά φύσιν λειτουργία του Ορθοδόξου Χριστιανού όταν συναντηθεί (πράγματι) κατά χάριν με το Θεό.
ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ
