Ήταν 29 Μαΐου του 1453, όταν ακούστηκε η σπαρακτική κραυγή: «Εάλω η Πόλις Σου, Θεοτόκε». Αμέσως όμως ο λαός μας, παρηγορώντας το «Ρόδον το Αμάραντο» της Ορθοδοξίας, ρίχνοντας και τον σπόρο της αντίστασης και της ανάστασης του Γένους, διαλαλεί: «Σώπασε κυρά-Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι». Και ήρθανε χρόνοι δίσεκτοι: 400 χρόνια, 500 για τον βόρειο και εκείθεν του Αιγαίου Ελληνισμό κρατά η αιχμαλωσία, η θηριώδης σκλαβιά.
Επιβίωσε όμως ο λαός μας, οι ηρωικοί ραγιάδες. Πώς; Χάρις στην ελληνοσώτειρα Εκκλησία μας. «Το ράσο στάθηκε η εθνική σημαία της Ελλάδος στα χρόνια της σκλαβιάς», θα γράψει ο Μυριβήλης. Γι’ αυτό και το λάβαρο της αγιασμένης Επανάστασης του ’21 το υψώνει ένας Επίσκοπος. Γι’ αυτό και η αποστομωτική, προς τους τωρινούς εκκλησιομάχους, κραυγή του Κολοκοτρώνη: «Όταν επιάσαμε τα άρματα είπαμε πρώτα υπέρ Πίστεως και έπειτα υπέρ Πατρίδος».
Και εγίναμε Κράτος, που μετά τη δολοφονία του αγίου της πολιτικής, Ιωάννη Καποδίστρια, καταντά μπαίγνιο των Μεγάλων Δυνάμεων, παλιόψαθα των εθνών, κατά τον πατριδοφύλακα στρατηγό Μακρυγιάννη.
Αρχέγονες όμως κοιτίδες του Ελληνισμού μένουν σκλάβες «Κι ένα στόμα εκαρτερούσαν / έλα πάλι, να τους πει». Η Μακεδονία, η Θράκη, η Κρήτη, η Μικρά Ασία με την Σμύρνη, ο Πόντος με την Τραπεζούντα και οι άλλες ξακουστές πολιτείες της Ρωμιοσύνης. Ευδόκησεν ο Κύριος και ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Και πρώτα εδώ στη Μακεδονία μας. Ηρωϊκοί Μακεδονομάχοι, ατρόμητες δασκάλες, παπάδες με ντουφέκια – ποιμένες καλοί – σώζουν την Μακεδονία, σώζουν την Ελλάδα κατά την ωραία ρήση του αδικοχαμένου Ίωνα Δραγούμη. Γι’ αυτό λέμε σήμερα εμείς οι Μακεδόνες σ’ όλους τους επίβουλους της πατρίδας – εντός και εκτός συνόρων: ό,τι κερδήθηκε με αίμα δεν μπορεί να ξεπουληθεί με το μελάνι μιας υπογραφής. Η ιστορία είναι φωνή νεκρών διδάσκουσα τους ζώντας, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να παραδώσει όνομα. Τι θα πει Βόρεια ή Άνω Μακεδονία; Τι θα πω εγώ στους μαθητές μου, πώς θα τους αντικρίσω στα μάτια, αν τους διδάξω τέτοιο ανοσιούργημα; Πώς δάσκαλος με στοιχειώδη πνευματική εντιμότητα θα διδάξει το αθλιούργημα, την προδοσία; Ντροπή, να ντροπιαστούμε!! Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν γεννιούνταν ένα παιδί, οι μάνες του εύχονταν να μην χάσει τ’ όνομά του, δηλαδή να μην αλλαξοπιστήσει, να μην τουρκέψει. Αυτή πρέπει να είναι και σήμερα η ευχή, η προσευχή μας: να μην χάσουμε το όνομά μας, την Μακεδονία μας.
1912-13, η Ελλάδα διπλασιάζει τα φτερά της, απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων στρατιωτών τα ιερά έρχεται η λευτεριά, οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, η συνέχεια του ’21. Η Μεγάλη Ιδέα πραγματώνεται. Ας γνωρίζουμε ότι τα έθνη μεγαλουργούν με μεγάλες ιδέες και όχι με το κατά κεφαλήν εισόδημα. Το εντός της καρδίας εισόδημα φτερώνει τους λαούς.
Ξεσπά ο Α’ Π.Π. και μαζί του, εδώ στην Ελλάδα, η διχόνοια η δολερή, ο περιώδυνος Εθνικός Διχασμός. Ταυτόχρονα στη Μικρά Ασία, οι εγκληματίες Νεότουρκοι, καθ’ υπόδειξιν των Γερμανών θέτουν σε εφαρμογή το σατανικό σχέδιο. «Θα σας κόψουμε τα κεφάλια, θα σας εξαφανίσουμε. Ή εμείς θα επιζήσουμε ή εσείς» δήλωνε ο Τούρκος πρωθυπουργός Σεκφκέτ πασάς στον Πατριάρχη του Γένους, Ιωακείμ τον Γ’. «Η Τουρκία δεν έχει ουδεμίαν ασφάλειαν ούτε δύναται να οργανωθεί ελευθέρως εις το μέλλον, λόγω της παρουσίας των Ελλήνων» δηλώνει ο Γερμανός πασάς Λίμαν φον Σάντερς. Και για να μην προκληθεί αντίδραση από τον λεγόμενο «πολιτισμένο κόσμο», προτείνει και τον τρόπο εξόντωσης των Χριστιανών, την «τελική λύση» που έχει άλλο όνομα στη Μικρά Ασία, λέγεται «λευκός θάνατος», οι εξοντωτικές εκείνες εκτοπίσεις και οδοιπορίες μέσα στο χιόνι των γυναικοπαίδων και των γερόντων – οι άντρες αποδεκατίζονται στα τρομερά τάγματα θανάτου, στα ΑΜΕΛΕ ΤΑΜΠΟΥΡΟΥ. Ήταν ένα Άουσβιτς εν ροή, οι άνθρωποι πέθαιναν καθ’ οδόν. «Δεν περπατούσαν για να φτάσουν κάπου, όχι, περπατούσαν για να πεθάνουν από τις κακουχίες, την παγωνιά, την πείνα, τον εξευτελισμό του ανθρώπου. Δεν υπήρχε τέρμα, το ταξίδι προς τον θάνατο ήταν ο θάνατος», σημειώνει ο καθ. Παν. Ενεπεκίδης.
Από το 1914 αρχίζει το μαρτύριο του Μικρασιατικού Ελληνισμού, εκατοντάδες χιλιάδες οι αθώοι νεκροί. Ας το ακούσουν αυτό όσοι υποστηρίζουν ότι η Μικρασιατική Εκστρατεία ήταν ιμπεριαλιστική επιχείρηση. Ο στρατός μας πήγε στη Σμύρνη, για να σώσει και να απελευθερώσει τα «Ματωμένα Χώματα» και όχι για να κατακτήσει και να σκλαβώσει. Να σημειωθεί πως την εποχή αυτή ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας βρίσκεται σε λαμπρό πολιτιστικό, πνευματικό και οικονομικό επίπεδο, κατά πολύ ανώτερο από το κρατίδιο της αψόγου στάσεως. Να αναφέρω ένα χαρακτηριστικό γεγονός, που διάβασα, και το λέω πάντοτε των μαθητών μου: Όταν επισκέπτονταν ένας περιηγητής, ένας ξένος κάποιο χωριό της Μικράς Ασίας, οι αρχοντικοί εκείνοι Ρωμιοί, το πρώτο πράγμα που του έδειχναν, ήταν το σχολείο και την εκκλησιά τους. Ήταν τα ωραιότερα κτίσματα του χωριού, γι’ αυτά καμάρωναν, όπως στις αρχαίες ελληνικές πόλεις τα σεβάσματα των θεών. Τα έχτιζαν όλοι μαζί, λειτουργούσε η Κοινότητα, το Εμείς. Σήμερα, την εποχή του Eγώ, ενίοτε καταστρέφουμε τα σχολειά μας, μαγαρίζουμε τις εκκλησιές μας και μας ενδιαφέρει μόνο το κάστρο της μεγαλαυχίας μας, το σπίτι μας, να ξεχωρίζει, να προκαλεί τον φθόνο. Μεγάλη ιδέα πλέον η μεγιστοποίηση της καταναλωτικής ευχέρειας ή αποχαύνωσης, αλλά «ω τις ήττηται, τούτω και δεδούλωται». Έλεγε ο οσιακής μνήμης γέροντας Παϊσιος ο Αγιορείτης: «Κλίνουμε λάθος την αντωνυμία. Λέμε εγώ, εσύ, αυτός, ενώ έπρεπε αυτός, εσύ, εγώ».
Μάιος του 1919, ο ένδοξος ελληνικός στρατός αποβιβάζεται στην αρχόντισσα της Ιωνίας, τη Σμύρνη. «Τα όνειρά μας ταξιδεύουν στο Αιγαίο». «Χτυπήστε Ομήρων ιωνικές οι λύρες / Σμύρνη ξανά, γεννήτριες είν’ οι μοίρες», ανακρούει ο Κωστής Παλαμάς από την Αθήνα. Αλλά το όμορφο εθνικό όνειρο από δικά μας λάθη και πάθη, θανατηφόρα σύνεργα στα χέρια των ραδιούργων συμμάχων μας, κράτησε τρία χρόνια και τρεις μήνες, όσο και η λάμψη της λόγχης του στρατού μας στα πολύνεκρα μέτωπα των μαχών. Έπειτα; Έπειτα τον Αύγουστο του ’22 ήρθε επάνω στα φτερά μιας μαινόμενης καταιγίδα η ολέθρια συμφορά. Ακούγεται μια άλλη αγωνιώδης κραυγή: Το μέτωπο έπεσε. Γιατί; Πώς φτάσαμε στη συμφορά. Θυμάμαι τον Σολωμό στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους»: «Αραπιάς άτι, Γάλλου νους, βόλι Τουρκιάς, τόπι Άγγλου/ Πέλαγο μέγα πολεμά, βαρεί το καλυβάκι».
Πρώτα οι κακουργίες των δήθεν Συμμάχων μας, που δεν μπορούν να ανεχθούν ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της Ρωμανίας. Θέλουν μιαν Ελλάδα μικρά και έντιμο, υποτελή στα κελεύσματά τους. Και το πέτυχαν. Αιτία της συμφοράς και η έλλειψη ομόνοιας των Ελλήνων, ο επαίσχυντος κομματισμός, η γάγγραινα που κατατρώει τα σωθικά μας από την ημέρα που γίναμε κράτος. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές τον Νοέμβριο του ’20, εν μιά νυκτί εκδιώχτηκαν από την στρατιά οι εμπειροπόλεμοι αξιωματικοί που πρόσκεινταν σ’ αυτόν. Και δυστυχώς η ιστορία, διδάσκει πως κανείς δεν διδάσκεται απ’ αυτήν. Βιώνουμε και στις μέρες μας το πυορρέον αυτό τραύμα του εθνικού μας βίου. Έτσι φτάσαμε στον μαύρο Αύγουστο του ’22. Προσκυνούμε τα πάθη του λαού μας. Η Μεγάλη Εβδομάδα του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Μέσα σε λίγες ώρες η κοιτίδα των μεγάλων φιλοσόφων, των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας, η αγιοτόκος και ηρωοτόκος Μικρά Ασία ξεκληρίζεται. Το Γένος χάνει τον ένα πνεύμονά του. Και η Σμύρνη φλέγεται, κρανίου τόπος. Γράφει ο Γάλλος συγγραφέας Εντ. Ντριό: «Χιλιάδες δυστυχείς υπάρξεις σωρευμένες κατά μήκος της προκυμαίας ρίχτηκαν στη θάλασσα. Σε μεγάλο μήκος του λιμανιού εκατοντάδες πτωμάτων είχαν γεμίσει την θάλασσα, ώστε να μπορεί να βαδίσει κανείς πάνω σ’ αυτά. Τους επιπλέοντες τους αποτέλειωναν οι Τούρκοι με ξύλα και σπαθιά. Αναρίθμητες υπάρξεις προπαντός γυναίκες, παιδιά και γέροντες εσφάγησαν μέσα σε αίσχιστες θηριωδίες». (Αυτός είναι ο περίφημος «συνωστισμός» στο λιμάνι της Σμύρνης, που κάποιοι Γραικύλοι της σήμερον προσπαθούν να περάσουν στην Εκπαίδευση). Όλοι προσπαθούν να φύγουν. Ένας μόνο μένει πιστός άχρι θανάτου: Ο άγιος Επίσκοπος της Σμύρνης, ο Χρυσόστομος. «Παράδοσις του ελληνικού κλήρου, αλλά και υποχρέωσις του καλού ποιμένος είναι να παραμείνει με το ποίμνιό του», απαντά στις προτροπές για φυγή. Και έμεινε, κοσμώντας το εικονοστάσι του Γένους και της Εκκλησίας μας αυτός και μαζί του δεκάδες εκατομμύρια Χριστιανών Ελλήνων. Να αναφέρω εδώ μια άγνωστη πτυχή της τραγωδίας. Σε 300 χιλιάδες υπολογίζονται οι πρόσφυγες που πέθαναν μετά την άφιξή τους στην Ελλάδα. Από την λύπη τους, από τον καημό τους για την αιματοβαμμένη πατρίδα. Και όμως, εκείνες οι ρημαγμένες ψυχές που έφτασαν στην ταλαίπωρη πατρίδα μας και που μοσχοβολούσαν σαν το Τίμιο Ξύλο, όπως θα έλεγε ο Αϊβαλιώτης δάσκαλος του Γένους Φ. Κόντογλου, έδωσαν νέα πνοή σ’ αυτήν, πρόκοψαν, πρόκοψε μαζί τους και το λυμφατικό κράτος.
Σήμερα, ημέρα Μνήμης. Η Άλωση. Δεν μνησικακούμε. Είμαστε Χριστιανοί Ορθόδοξοι. ‘Όμως οι γενοκτόνοι των παππούδων μας Τούρκοι και πάλι απειλούν και πάλι μαίνονται. Ας είναι: «έχουν τα κόλλυβα στο ζωνάρι τους», έλεγε ο γέροντας Παΐσιος. Δεν είναι αυτοί το μεγάλο πρόβλημα του Ελληνισμού. Όχι. Μες στην πόλη είναι οι οχτροί. Πρέπει να αντισταθούμε σε μια δεύτερη γενοκτονία, πολύ πιο ύπουλη, που προσφυώς ονομάστηκε Γενοκτονία της Μνήμης. Μιλούν όλοι για κρίση. Και εννοούν οικονομική. Η λέξη κρίση στη γλώσσα μας σημαίνει δίκη. «Νυν καιρός κρίσεως εστί». Δικάζεται και καταδικάζεται ένα ολόκληρο σύστημα που θεωρεί υπέρτατη αξία το χρήμα.
Πάντοτε, μιας υλικής κατάρρευσης προηγείται μια ηθική κρίση, μια κρίση αξιών, μια κρίση της Παιδείας. «Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή και λάμπουν τα έθνη», έλεγε ο Ρ. Φεραίος. Αλλά ποιών γραμμάτων; Μας απαντά ο Μακρυγιάννης: «Αυτών που δοξάζεται ο Θεός, που γιομίζουν οι μαθητές προκοπή και αρετή και πόνο στην πατρίδα». Και τέτοια δεν έχουμε. Διαβάζω δυο προφητικά κείμενα. Το 1ο των Aγιορειτών Πατέρων, έτος 1984: «Από πολλά χρόνια τώρα γίνεται προσπάθεια, διαρκώς αυξανομένη να πολεμηθεί η πίστη. Να βγει από τα ελληνικά σχολεία ο Χριστός. Να διαστρεβλωθεί η ιστορία μας. Να ευτελισθεί η σημασία των μεγάλων εορτών, που τόσο ζει ο λαός μας. Να παύσει η Ορθόδοξος Εκκλησία να επηρεάζει τη ζωή του Γένους μας. Να μείνει ο λαός μας απροστάτευτος, έκθετος, αναιμικός, έτοιμη λεία και τροφή οποιουδήποτε αισθητού ή νοητού θηρίου».
Το 2ο του Μικρασιάτη νομπελίστα μας ποιητή Γ. Σεφέρη: «Στα χρόνια μας πρέπει να μην το ξεχνάμε, το ζήτημα δεν είναι πια, αν θα γράφουμε καθαρεύουσα ή δημοτική. Το τραγικό ζήτημα είναι αν θα γράφουμε ή όχι ελληνικά». Στο δημοτικό σχολείο δεν υπάρχει σήμερα στα πιο σημαντικά βιβλία της γλώσσας, μια προσευχή, εκπαραθυρώθηκαν από τα νέα βιβλία τα δημοτικά μας τραγούδια, δεν υπάρχουν οι ήρωες, οι άγιοι τα πρότυπα. Διδάσκουμε συνταγές μαγειρικής, υποσιτίζουμε πνευματικά τα παιδιά μας, τα τρέφουμε με τα ξυλοκέρατα της Δύσης. Στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο δεν συναντά ο μαθητής πουθενά τον Εθνικό μας Ύμνο, θα βρει όμως κείμενα που εκθειάζουν την ανηθικότητα, την αφιλοπατρία, σε μια γλώσσα αναιμική, μίζερη, άτονη και χωρίς πνεύμα. «Όταν οι εχθροί σου θα έχουν ξεμάθει την ορθογραφία τους, να ξέρεις ότι η νίκη πλησιάζει», γράφει σπουδαίος γλωσσολόγος.
«Τ’ άθεα γράμματα παραμέρισαν τους αγίους και τους αγωνιστές και βάλανε στο κεφάλι του έθνους, ξένους κι άπιστους γραμματισμένους, που πάνε να νοθέψουνε τη ζωή μας. Τ’ άθεα γράμματα κόψανε το δρόμο του έθνους και τ’ αμποδάνε να χαρεί τη λευτεριά του», κήρυττε ο Παπουλάκος. Το Γένος μας θα επιβιώσει εν μέσω της νεοταξικής αθλιότητας, μόνο αν ξαναζήσει το πνεύμα της Ρωμηοσύνης: Ψυχή και Χριστός μας χρειάζεται στο σπίτι, στο σχολείο, στην εργασία, στην πολιτική. Το 1922 μπορεί να καταστραφήκαμε, όμως, ας μην ξεχνάμε πως ο ίδιος λαός, μετά από 20 χρόνια, μέθυσε με το αθάνατο κρασί του Εικοσιένα πάνω στα βουνά της Βορείου Ηπείρου.
Θα κλείσω με κάτι προσωπικό. Ο προπάππος μου χάθηκε στο Σαγγάριο, δηλώθηκε αγνοούμενος. Η προγιαγιά μου έζησε ως τα ’90, δεν ξαπαναντρεύτηκε, τον καρτερούσε. Μας έλεγε: Είδα χτες βράδυ στον ύπνο μου τον παππού ( 23 χρονών παλικάρι έπεσε). Εμείς τα παιδιά την κοροϊδεύαμε. Πώς τον είδες, γέρο ή νέο; Πήγαινε στο σεντούκι, έβγαζε το αριστείο ανδρείας, έκανε τον σταυρό της και έλεγε με περηφάνεια: «Αυτό το έδωσε η πατρίδα στον παππού» και δάκρυζε. Ναι αυτό είναι Μικρά Ασία, αυτό είναι πατρίδα, αυτό είναι η Ρωμηοσύνη: θυσία, δάκρυα, Σταυρός και ιερά κόκαλα ηρώων και αγίων. Αιωνία η μνήμη των μαρτύρων της Μικρασιατικής Γης.
*Δάσκαλος- Κιλκίς
(Ομιλία που εκφωνήθηκε στον μητροπολιτικό ναό «Αγίας Σκέπης» στην Έδεσσα στις 20-Σεπ-2009)
