Ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας ὁ Ἱεροσολυμίτης, Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης
Θανὼν ἐφεῦρε τῶν πόνων στέφος μέγα,
Κρήτης ὁ ποιμήν, οὗ πόνος Κανὼν μέγας.
Τῇ δὲ τετάρτῃ ἀρχιθύτην μόρος Ἀνδρέαν εἷλε.
Κρήτης ὁ ποιμήν, οὗ πόνος Κανὼν μέγας.
Τῇ δὲ τετάρτῃ ἀρχιθύτην μόρος Ἀνδρέαν εἷλε.
«Ζηλοῦτε τὰ πνευματικά». Νὰ ἐπιθυμεῖτε μὲ ζῆλο τὰ πνευματικὰ χαρίσματα. Τέτοιο ζῆλο σὲ ὅλη του τὴν ζωὴ εἶχε καὶ ὁ ἅγιος Ἀνδρέας.
Ἀπὸ τοὺς μεγάλους ἐκκλησιαστικοὺς ποιητὲς ὁ Ἀνδρέας, γεννήθηκε στὴν Δαμασκὸ ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς, τὸν Γεώργιο καὶ τὴν Γρηγορία. Σὲ ἡλικία 15 χρονῶν, κατατάχθηκε στὸν κλῆρο (ἀναγνώστης) τοῦ πατριαρχικοῦ θρόνου τῶν Ἱεροσολύμων, ἀπὸ τὸν τότε Πατριάρχη Θεόδωρο.
Στὴν Ἱερουσαλήμ, ὁ Ἀνδρέας διακρίθηκε γιὰ τὴν μόρφωση καὶ τὴν ἀρετή του μεταξὺ τῶν ἁγιοταφιτῶν πατέρων, γι’ αὐτὸ καὶ τὸν προέκριναν νὰ σταλεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη, γιὰ τὴν ἕκτη Οἰκουμενικὴ Σύνοδο κατὰ τῶν Μονοφυσιτῶν. Μετὰ τὸ τέλος τῆς Συνόδου, ὁ Ἀνδρέας παρέμεινε στὴ βασιλεύουσα, ὅπου χειροτονήθηκε διάκονος καὶ διορίσθηκε διευθυντὴς τοῦ ὀρφανοτροφείου «Ἅγιος Παῦλος». Ἡ ἔξοχη ἐπιμέλεια ποὺ ἀνέπτυξε στὸ φιλανθρωπικὸ αὐτὸ ἵδρυμα, τὸν ἀνέδειξε ἀρχιεπίσκοπο Κρήτης.
Ἀφοσιωμένος στὰ καθήκοντα τῆς νέας του θέσης, ἀναδείχθηκε μέγας ἐκκλησιαστικὸς διοικητής, ἀλλὰ καὶ λαμπρὸς διδάσκαλος καὶ ρήτορας. Γι' αὐτὸ καὶ ὅλο του τὸ ποιμνίο τὸν θεωροῦσε πραγματικὰ πατέρα.
Ἀλλὰ ὡς μητροπολίτης πῆρε μέρος στὴν σύνοδο ποὺ συγκάλεσε ὁ Φιλιππικὸς Βαρδάνης (712) καὶ ὑποστήριξε τὸν Μονοφυσιτισμό, ἀλλὰ ἐπανῆλθε στὴν ὀρθὴ πίστη μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Βαρδάνη. Στὸ γυρισμὸ ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου εἶχε πάει γιὰ διάφορες ὑποθέσεις, πέθανε (740 μ.Χ.) ἐπάνω στὸ καράβι. Τὸν ἔθαψαν στὴν Ἐρεσσὸ τῆς Μυτιλήνης, στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας.
Νὰ σημειώσουμε ἐπίσης, ὅτι ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας, συνέθεσε καὶ ἀρκετὰ μουσικὰ τροπάρια καὶ κανόνες. Ἕνα ἀπὸ τὰ σπουδαία ἔργα τοῦ εἶναι καὶ ὁ Μέγας Κανόνας, ποὺ ψάλλεται τὴν Πέμπτη της Ε’ ἑβδομάδος Νηστειῶν τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Τοῦ Δαβὶδ τὴν κινύραν Πάτερ μιμούμενος, ἐν Ἐκκλησίᾳ Ὁσίων προσᾴδεις ᾆσμα καινόν, ὡς σοφὸς ὑφηγητὴς τοῦ θείου Πνεύματος· σὺ γὰρ ἐβρόντησας ἡμῖν, τὰς τῆς χάριτος ᾠδὰς, καὶ λόγον δικαιοσύνης, Ἀνδρέα Πατέρων κλέος, πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Σαλπίσας τρανῶς, τὰ θεῖα μελῳδήματα, ἐδείχθης φωστήρ, τῷ κόσμῳ τηλαυγέστατος, τῷ φωτὶ λαμπόμενος, τῆς Τριάδος Ἀνδρέα Ὅσιε· ὅθεν πάντες βοῶμέν σοι· Μὴ παύσῃ πρεσβεύων, ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις εὐσεβείας θεῖος αὐλός, καὶ τῆς Ἐκκλησίας, θεορρήμων ὑφηγητής· χαίροις ὁ ἐν λόγοις, καὶ ᾄσμασιν ἐνθέοις, Τριάδα μεγαλύνων, Ἀνδρέα πάνσοφε.
Ὁ Ἅγιος Μιχαὴλ ὁ Χωνιάτης Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν
Ο
Άγιος Μιχαήλ υπήρξε ο τελευταίος μητροπολίτης Αθηνών (1182 - 1204 μ.Χ.)
πριν από την φραγκική κατάκτηση. Ο λόγιος μητροπολίτης και αδερφός του
ιστορικού Νικήτα Χωνιάτη, λάτρης του ένδοξου παρελθόντος της Αθήνας,
ήταν εκείνος που την υπερασπίστηκε όχι μόνο από τους εχθρούς και τις
πολιορκίες, αλλά και από την ασυδοσία των κρατικών υπαλλήλων. Οι
επιστολές του αποτελούν πλούσια πηγή πληροφοριών για την Αττική του
τέλους του 12ου-αρχές του 13ου αιώνα. Στις επιστολές αυτές, διακρίνει
κανείς μια επιθετική διάθεση προς την Αθήνα, ωστόσο, με προσεκτικότερη
ματιά εύκολα θα διαπιστώσει μια ουσιαστική και βαθιά αγάπη, τόσο στην
πόλη όσο και στο λαό της.
Το 1203 μ.Χ. υπερασπίστηκε με επιτυχία την πόλη που κινδύνευσε από τον πελοπονήσιο γαιοκτήμονα Λέοντα Σγουρό. Λίγο αργότερα, στα 1204 μ.Χ., αμέσως μετά τη φραγκική κατάκτηση, αυτοεξορίστηκε στην Κέα, μη σταματώντας και από εκεί ακόμη να υπερασπίζεται και να προστατεύει το ποίμνιό του. Αργότερα, μετέβη στη Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου κοντά στις Θερμοπύλες όπου και πέθανε, στα 1222 μ.Χ.
Την ακολουθία του Αγίου έγραψε ο Μεγάλος Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας κ. Χαραλάμπης Μπούσιας.
Επίσης, η μνήμη του αναφέρεται, μαζί με αυτή του Ανδρέα Κρήτης, στον Βατοπεδινό Κώδικα με κοινή Ακολουθία.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀρετῇ διαπρέψας καὶ ἁγιότητι, ποιμαντικῇ ἐπιστήμῃ καὶ ἀκραιφνεῖ βιοτῇ Ἀθηναίων στυλοβάτης ἐχρημάτισας, ὦ Χωνιᾶτα Μιχαήλ, ἱεράρχα κραταιὲ καὶ ἄριστε ποιμενάρχα· διὸ καὶ εἴληφας χάριν ὑπὲρ ἡμῶν πρεσβεύειν πάντοτε.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀθηνῶν ἱεράρχην τὸν λογιώτατον καὶ συμπαθῆ ὡς ἀγώνων συμμεριστὴν τοῦ λαοῦ καὶ αὐτοῦ τῆς ἀγωνίας ὕμνοις μέλψωμεν νῦν, Χωνιάτην Μιχαήλ, τῆς σοφίας ποταμὸν καὶ κρήνην εὐρυμαθείας, αὐτοῦ λιτὰς τὰς ἀόκνους πρὸς τὸν Σωτῆρα ἐκδεχόμενοι.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τῇ Ὑπερμάχῳ.
Τὸν ἱεράρχην Ἀθηνῶν λαμπρῶς ὑμνήσωμεν τὸν λογιώτατον, φιλάνθρωπον, διδάσκαλον, κουφιστὴν τῶν ἐν ἀνάγκαις καὶ ἀσκουμένων ἐν σπηλαίοις ζηλωτήν, ὡς βάθρον πίστεως, Μιχαὴλ τὸν Χωνιάτην, ὕμνοις πρέπουσι πίστει ψάλλοντες· Χαίροις, πάτερ θειότατε.
Μεγαλυνάριον
Τῆς θεοσοφίας καθηγητὴν, Χωνιάτην θεῖον, ὑπερένδοξον Μιχαήλ, τὸν τῆς Μεσογαίας φρουρόν καὶ πολιοῦχον ὡς σύναυλον ἀγγέλων ἐγκωμιάσωμεν.
Το 1203 μ.Χ. υπερασπίστηκε με επιτυχία την πόλη που κινδύνευσε από τον πελοπονήσιο γαιοκτήμονα Λέοντα Σγουρό. Λίγο αργότερα, στα 1204 μ.Χ., αμέσως μετά τη φραγκική κατάκτηση, αυτοεξορίστηκε στην Κέα, μη σταματώντας και από εκεί ακόμη να υπερασπίζεται και να προστατεύει το ποίμνιό του. Αργότερα, μετέβη στη Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου κοντά στις Θερμοπύλες όπου και πέθανε, στα 1222 μ.Χ.
Την ακολουθία του Αγίου έγραψε ο Μεγάλος Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας κ. Χαραλάμπης Μπούσιας.
Επίσης, η μνήμη του αναφέρεται, μαζί με αυτή του Ανδρέα Κρήτης, στον Βατοπεδινό Κώδικα με κοινή Ακολουθία.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀρετῇ διαπρέψας καὶ ἁγιότητι, ποιμαντικῇ ἐπιστήμῃ καὶ ἀκραιφνεῖ βιοτῇ Ἀθηναίων στυλοβάτης ἐχρημάτισας, ὦ Χωνιᾶτα Μιχαήλ, ἱεράρχα κραταιὲ καὶ ἄριστε ποιμενάρχα· διὸ καὶ εἴληφας χάριν ὑπὲρ ἡμῶν πρεσβεύειν πάντοτε.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἀθηνῶν ἱεράρχην τὸν λογιώτατον καὶ συμπαθῆ ὡς ἀγώνων συμμεριστὴν τοῦ λαοῦ καὶ αὐτοῦ τῆς ἀγωνίας ὕμνοις μέλψωμεν νῦν, Χωνιάτην Μιχαήλ, τῆς σοφίας ποταμὸν καὶ κρήνην εὐρυμαθείας, αὐτοῦ λιτὰς τὰς ἀόκνους πρὸς τὸν Σωτῆρα ἐκδεχόμενοι.
Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τῇ Ὑπερμάχῳ.
Τὸν ἱεράρχην Ἀθηνῶν λαμπρῶς ὑμνήσωμεν τὸν λογιώτατον, φιλάνθρωπον, διδάσκαλον, κουφιστὴν τῶν ἐν ἀνάγκαις καὶ ἀσκουμένων ἐν σπηλαίοις ζηλωτήν, ὡς βάθρον πίστεως, Μιχαὴλ τὸν Χωνιάτην, ὕμνοις πρέπουσι πίστει ψάλλοντες· Χαίροις, πάτερ θειότατε.
Μεγαλυνάριον
Τῆς θεοσοφίας καθηγητὴν, Χωνιάτην θεῖον, ὑπερένδοξον Μιχαήλ, τὸν τῆς Μεσογαίας φρουρόν καὶ πολιοῦχον ὡς σύναυλον ἀγγέλων ἐγκωμιάσωμεν.
Ὁ Ἅγιος Θεόδωρος Ἐπίσκοπος Κυρήνης (τῆς Λυβύης)
Eπί σκότους θανόντι τω Θεοδώρω,
Tο του Προφήτου πρώιμον φως ερράγη.
Tο του Προφήτου πρώιμον φως ερράγη.
Ὁ Ἅγιος αὐτὸς ὑπῆρξε στὰ χρόνια τοῦ βασιλιὰ Διοκλητιανοῦ (284 – 304) καὶ καταγόταν ἀπὸ τὴν Κυρήνη τῆς Λιβύης. Ἦταν ἀντιγράφος ἱερῶν βιβλίων, ποὺ τὰ μοίραζε στὶς ἐκκλησίες γιὰ τὸν φωτισμὸ τῶν πιστῶν.
Τὸν κατάγγειλε ὁ ἴδιος ὁ υἱός του Λέων, στὸν τοπικὸ ἡγεμόνα Διγνιανό, ὅτι προσηλυτίζει πολλοὺς εἰδωλολάτρες στὴν χριστιανικὴ πίστη μὲ τὰ βιβλία του. Τότε τὸν προσκάλεσε ὁ ἡγεμόνας καὶ ὁ Θεόδωρος παρουσιάστηκε μπροστά του, συνοδευόμενος ἀπὸ πολλοὺς χριστιανούς, μεταξὺ δὲ αὐτῶν ἦταν καὶ οἱ Ἁγίες Κυπρίλλα, Ἀρόα καὶ Λουκία. Ὁ ἡγεμόνας τοῦ ζήτησε νὰ παραδώσει τὰ βιβλία του καὶ νὰ ἀρνηθεῖ τὸν Χριστό, ἀλλὰ ὁ Θεόδωρος δὲν ὑπάκουσε στὴ διαταγὴ τοῦ ἡγεμόνα καὶ ἔτσι ὑπέστη σκληρὰ βασανιστήρια.
Στὴν ἀρχὴ τὸν μαστίγωσαν ἀνελέητα, κατόπιν τὸν σταύρωσαν καὶ στὴν συνέχεια ἔξυσαν τὶς πληγές του μὲ δέρματα. Ἔπειτα ἀφοῦ ἔκοψαν τὴν γλῶσσα του, τὸν ἔριξαν στὴν φυλακὴ ὅπου καὶ ἄφησε τὴν τελευταία του πνοή.
Οἱ Ἁγίες Κυπρίλλα, Ἀρόα καὶ Λούκια οἱ Μάρτυρες
Εις την Κυπρίλλη
Tονοί Kυπρίλλαν προς πάλην την προς ξέσεις,
O συμπαλαίσας Iακώβ Θεός πάλαι.
Εις την Αρόη και Λουκία
Έδειξαν ημίν Aρόα και Λουκία,
Ως και κόραι σθένουσι καρτερείν ξίφος.
Ἡ ἁγία Κυπρίλλα, καταγόταν ἀπὸ τὴν ἴδια πατρίδα, μὲ αὐτὴν τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου ἐπισκόπου Κυρήνης, δηλαδὴ τὴν Κυρήνη.
Παντρεύτηκε καὶ ἔζησε μὲ τὸν σύζυγό της μόνο δυὸ χρόνια. Διότι αὐτὸς πέθανε καὶ ἔτσι ἔμεινε χήρα 28 χρόνια. Ἐπειδὴ ὅμως εἶχε φοβεροὺς πονοκεφάλους, πῆγε στὸν ἅγιο Θεόδωρο, ποὺ τότε ἦταν φυλακισμένος γιὰ τὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ, καὶ τὴν θεράπευσε. Ἀπὸ τότε ἡ Κυπρίλλα, μαζὶ μὲ τὴ Λούκια καὶ τὴν Ἀρόα, ἔμεινε ἐκεῖ καὶ ὑπηρετοῦσε τὸν Ἅγιο.
Μετὰ τὸ μαρτυρικὸ τέλος τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου, καταγγέλθηκε στὸν ἡγεμόνα καὶ ἡ Κυπρίλλα. Ἀλλὰ ἐπειδὴ δὲν κατόρθωσαν νὰ τὴν κάνουν νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα, τὴν κρέμασαν σ' ἕνα ξύλο, ὅπου τῆς ξέσχισαν τὶς σάρκες, καὶ ἔτσι παρέδωσε τὴν μακαρία ψυχή της.
Τὸ τίμιο λείψανό της, παρέλαβαν καὶ ἔθαψαν μὲ τιμὲς ἡ Λούκια καὶ ἡ Ἀρόα.
Ἀργότερα ὁ ἡγεμόνας Διγνιανός, θανάτωσε καὶ τὶς δυὸ αὐτὲς γυναῖκες.
Ἡ Ἁγία Ἀσκληπία ἡ Θαυματουργός
Aσκληπιάς άμισθος ασκληπιάδης,
Παύουσα προίκα και τετμημένη νόσους.
Παύουσα προίκα και τετμημένη νόσους.
Ἀπεβίωσε εἰρηνικά. Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες γιὰ τὸν βίο τῆς Ἁγίας.
Ὁ Ἅγιος Θεόφιλος ὁ Ἱερομάρτυρας
O Θεόφιλος εξαφαιρείται κάραν,
Θεόν φιλήσας και πλέον ζωής φίλης.
Θεόν φιλήσας και πλέον ζωής φίλης.
Μαρτύρησε διὰ ξίφους. Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες γιὰ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου.
Ὁ Ὅσιος Μένιγνος
Mένιγνος εκπλεί τον θαλαττώδη βίον,
Eυρών αρίστους τους νόας κωπηλάτας.
Eυρών αρίστους τους νόας κωπηλάτας.
Ἀπεβίωσε εἰρηνικά. Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες γιὰ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου.
Ἡ Ἁγία Μάρθα (κατ’ ἄλλους Μαρία) μητέρα τοῦ Ὁσίου Συμεών, ποὺ ἀσκήτευσε στὸ ὄρος Θαυμαστὸ
Kαν ου μεριμνάς, ουδέ τυρβάζη, Mάρθα,
Έχεις τα λοιπά και τελευτήν της Mάρθας.
Έχεις τα λοιπά και τελευτήν της Mάρθας.
Ἦταν στολισμένη μὲ πολλὲς χριστιανικὲς ἀρετὲς καὶ γέννησε τὸν Ἅγιο Συμεὼν κατόπιν ἐπαγγελίας τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ.
Ὑπῆρξε σὲ μεγάλο βαθμὸ φιλάνθρωπη καὶ βοήθησε τὸν πλησίον ἀπεριόριστα. Ὅταν ἀπεβίωσε εἰρηνικά, ἐνταφιάστηκε στὴ Δάφνη τῆς Ἀντιοχείας.
Ἀργότερα, λέγεται, ὁ γιός της μετέφερε τὸ ἅγιο λείψανό της κοντὰ στὸν στῦλο ὅπου ἀσκήτευε. Ἐκεῖ μὲ τὶς προσευχὲς τοῦ Ἅγιου γιοῦ της, ὁ τάφος τῆς θαυματουργοῦσε.
(Ἡ μνήμη της φέρεται καὶ κατὰ τὴν 1η Σεπτεμβρίου).
Ὁ Ἅγιος Θεόδοτος ὁ Μάρτυρας
Δους την κεφαλήν τω Θεώ Θεόδοτε,
Ζωήν έλαβες ήτις ουκ έχει πέρας.
Ζωήν έλαβες ήτις ουκ έχει πέρας.
Μαρτύρησε διὰ ξίφους. Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες γιὰ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου.
Οἱ Ἅγιοι Δονᾶτος ἐπίσκοπος Λιβύης καὶ Ἰλαρίων Ὁσιομάρτυρας
Δονάτος έργοις πριν δονήσας Λιβύην,
Ήδη κατοικεί ου δόνησις ουκ ένι.
Ήδη κατοικεί ου δόνησις ουκ ένι.
Σύμφωνα μὲ τὴν ἄποψη τοῦ Μ. Γαλανοῦ, πρόκειται γιὰ τὸν Δονᾶτο ἐπίσκοπο Arerro τῆς Ἐτρουρίας.
Οἱ γονεῖς του εἶχαν πεθάνει καὶ αὐτοὶ γιὰ τὸν Χριστό, ὁ δὲ γιὸς τους, μαζὶ μὲ κάποιον μοναχὸ Ἰλαρίωνα, εἶχε καταφύγει στὴ προαναφερθεῖσα συγκεκριμένη πόλη, τῆς ὁποίας ἀναδείχθηκε ποιμενάρχης.
Ἐπὶ διωγμοῦ ὅμως, ποὺ κίνησε ὁ Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης, ὁ ἔπαρχος Κουαδρατιανὸς διέταξε καὶ τοὺς δύο νὰ θυσιάσουν στὰ εἴδωλα. Ἐκεῖνοι ὄχι μόνο ἀρνήθηκαν, ἀλλὰ καὶ διαμαρτυρήθηκαν ἔντονα στὶς δημόσιες ἀρχὲς γι’ αὐτήν τους τὴν πλάνη. Τότε τὸν μὲν Ἰλαρίωνα χτύπησαν μὲ ραβδιὰ μέχρι θανάτου, τὸν δὲ Δονᾶτο μετὰ ἀπὸ πολλὰ βασανιστήρια ἀποκεφάλισαν.
Τὰ ἅγια λείψανά τους, παρέλαβαν οἱ χριστιανοὶ ἀπὸ τὸν τόπο τῆς ἐκτέλεσης, ὅπου εἶχαν ἀφεθεῖ, καὶ τὰ ἔθαψαν μὲ τιμές.
Οἱ γονεῖς του εἶχαν πεθάνει καὶ αὐτοὶ γιὰ τὸν Χριστό, ὁ δὲ γιὸς τους, μαζὶ μὲ κάποιον μοναχὸ Ἰλαρίωνα, εἶχε καταφύγει στὴ προαναφερθεῖσα συγκεκριμένη πόλη, τῆς ὁποίας ἀναδείχθηκε ποιμενάρχης.
Ἐπὶ διωγμοῦ ὅμως, ποὺ κίνησε ὁ Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης, ὁ ἔπαρχος Κουαδρατιανὸς διέταξε καὶ τοὺς δύο νὰ θυσιάσουν στὰ εἴδωλα. Ἐκεῖνοι ὄχι μόνο ἀρνήθηκαν, ἀλλὰ καὶ διαμαρτυρήθηκαν ἔντονα στὶς δημόσιες ἀρχὲς γι’ αὐτήν τους τὴν πλάνη. Τότε τὸν μὲν Ἰλαρίωνα χτύπησαν μὲ ραβδιὰ μέχρι θανάτου, τὸν δὲ Δονᾶτο μετὰ ἀπὸ πολλὰ βασανιστήρια ἀποκεφάλισαν.
Τὰ ἅγια λείψανά τους, παρέλαβαν οἱ χριστιανοὶ ἀπὸ τὸν τόπο τῆς ἐκτέλεσης, ὅπου εἶχαν ἀφεθεῖ, καὶ τὰ ἔθαψαν μὲ τιμές.
Ἡ Ἁγία Κορίλλα
Ἡ μνήμη της ἀναφέρεται ἐπιγραμματικὰ στὸ «Μικρὸν Εὐχολόγιον ἢ Ἁγιασματάριον» ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας 1956, χωρὶς ἄλλες πληροφορίες. Πουθενὰ ἀλλοῦ δὲν ἀναφέρεται ἡ μνήμη της.
Άγιος Ανδρέας Ρουμπλιόβ ο Εικονογράφος
Ο Αντρέι Ρουμπλιόβ γεννήθηκε περί το 1360 - 1370 μ.Χ. και θεωρείται ο κορυφαίος Ρώσος αγιογράφος του Μεσαίωνα.
Λίγα είναι γνωστά για τη ζωή του. Δεν ξέρουμε ούτε πού γεννήθηκε, ούτε ποιο ήταν το κοσμικό του όνομα, καθώς το όνομα «Ανδρέας» του δόθηκε όταν εκάρη μοναχός στη Μονή της Αγίας Τριάδας. Η πρώτη αναφορά στο όνομά του γίνεται το 1405 μ.Χ. σε ένα έγγραφο, το οποίο αναφέρει ότι ανέλαβε την εικονογράφηση του Ναού του Ευαγγελισμού στο Κρεμλίνο μαζί με το Θεοφάνη τον Έλληνα και κάποιον μαΐστορα Πρόχορο. Αναφερόταν εκεί τελευταίος, και λόγω ηλικίας και λόγω αρχαιότητας.
Λέγεται ότι το 1408 μ.Χ. ανέλαβε, μαζί με το συνεργάτη του Δανιήλ, την αγιογράφηση του Ναού της Αναλήψεως στο Βλαντίμιρ και από το 1425 μ.Χ. ως το 1427 μ.Χ. του καθολικού της Μονής του, της Αγίας Τριάδας ή Αγίου Σεργίου. Τέλος, μετά το θάνατο του συνεργάτη του Δανιήλ ήρθε στη Μονή Ανδρόνικωφ στη Μόσχα, όπου ανέλαβε την αγιογράφηση του καθολικού. Θεωρείται ότι πέθανε κατά τη διάρκεια αυτής της εργασίας σε ηλικία περίπου 70 ετών, στις 29 Ιανουαρίου 1430 μ.Χ. (η ημερομηνία αμφισβητείται).
Το 1988 μ.Χ. ανακηρύχθηκε άγιος από τη Ρωσική Εκκλησία ως Άγιος Ανδρέας ο Εικονογράφος.
Ο Αντρέι Ρουμπλιόβ υπήρξε ο επιφανέστερος Ρώσος αγιογράφος και θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους του κόσμου. Το έργο για το οποίο αναγνωρίζεται ως ένας από τους κορυφαίους Ορθόδοξους αγιογράφους, είναι η εικόνα της Αγίας Τριάδος, η οποία είναι το αριστούργημα της ρωσικής εικονογραφικής τέχνης. Η εικόνα της Αγίας Τριάδος, γνωστή ως «Φιλοξενία του Αβραάμ», διακρίνεται για τη σύνθεση, το ρυθμό, το φωτισμό, την αρμονία, την καθαρότητα και την απλότητα.
Αισθητικές κρίσεις για το έργο του είναι δύσκολο να διατυπωθούν με βεβαιότητα, καθώς τα έργα που του αποδίδονται (εκτός του ότι η πατρότητά τους είναι αμφίβολη) έχουν υποστεί επιχρωματώσεις από μεταγενέστερους, καθώς τα υλικά που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή στη Ρωσία δεν ήταν ανεξίτηλα. Σε κάθε περίπτωση διακρίνονται σαφείς επιδράσεις από το έργο του Θεοφάνη του ΈΛληνα, αλλά θεωρείται ότι έχει πάει ακόμη παραπέρα από το Θεοφάνη, αναφορικά με την απεικόνιση της πνευματικότητας στις μορφές.
Η τεχνική του συνδυάζει ασκητισμό και αρμονία κατά το βυζαντινό πρότυπο. Τα έργα του διακρίνονται από ηρεμία και γαλήνη και θεωρούνται πρότυπο ορθόδοξης εικονογραφίας.
Λίγα είναι γνωστά για τη ζωή του. Δεν ξέρουμε ούτε πού γεννήθηκε, ούτε ποιο ήταν το κοσμικό του όνομα, καθώς το όνομα «Ανδρέας» του δόθηκε όταν εκάρη μοναχός στη Μονή της Αγίας Τριάδας. Η πρώτη αναφορά στο όνομά του γίνεται το 1405 μ.Χ. σε ένα έγγραφο, το οποίο αναφέρει ότι ανέλαβε την εικονογράφηση του Ναού του Ευαγγελισμού στο Κρεμλίνο μαζί με το Θεοφάνη τον Έλληνα και κάποιον μαΐστορα Πρόχορο. Αναφερόταν εκεί τελευταίος, και λόγω ηλικίας και λόγω αρχαιότητας.
Λέγεται ότι το 1408 μ.Χ. ανέλαβε, μαζί με το συνεργάτη του Δανιήλ, την αγιογράφηση του Ναού της Αναλήψεως στο Βλαντίμιρ και από το 1425 μ.Χ. ως το 1427 μ.Χ. του καθολικού της Μονής του, της Αγίας Τριάδας ή Αγίου Σεργίου. Τέλος, μετά το θάνατο του συνεργάτη του Δανιήλ ήρθε στη Μονή Ανδρόνικωφ στη Μόσχα, όπου ανέλαβε την αγιογράφηση του καθολικού. Θεωρείται ότι πέθανε κατά τη διάρκεια αυτής της εργασίας σε ηλικία περίπου 70 ετών, στις 29 Ιανουαρίου 1430 μ.Χ. (η ημερομηνία αμφισβητείται).
Το 1988 μ.Χ. ανακηρύχθηκε άγιος από τη Ρωσική Εκκλησία ως Άγιος Ανδρέας ο Εικονογράφος.
Ο Αντρέι Ρουμπλιόβ υπήρξε ο επιφανέστερος Ρώσος αγιογράφος και θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους του κόσμου. Το έργο για το οποίο αναγνωρίζεται ως ένας από τους κορυφαίους Ορθόδοξους αγιογράφους, είναι η εικόνα της Αγίας Τριάδος, η οποία είναι το αριστούργημα της ρωσικής εικονογραφικής τέχνης. Η εικόνα της Αγίας Τριάδος, γνωστή ως «Φιλοξενία του Αβραάμ», διακρίνεται για τη σύνθεση, το ρυθμό, το φωτισμό, την αρμονία, την καθαρότητα και την απλότητα.
Αισθητικές κρίσεις για το έργο του είναι δύσκολο να διατυπωθούν με βεβαιότητα, καθώς τα έργα που του αποδίδονται (εκτός του ότι η πατρότητά τους είναι αμφίβολη) έχουν υποστεί επιχρωματώσεις από μεταγενέστερους, καθώς τα υλικά που χρησιμοποιούνταν εκείνη την εποχή στη Ρωσία δεν ήταν ανεξίτηλα. Σε κάθε περίπτωση διακρίνονται σαφείς επιδράσεις από το έργο του Θεοφάνη του ΈΛληνα, αλλά θεωρείται ότι έχει πάει ακόμη παραπέρα από το Θεοφάνη, αναφορικά με την απεικόνιση της πνευματικότητας στις μορφές.
Η τεχνική του συνδυάζει ασκητισμό και αρμονία κατά το βυζαντινό πρότυπο. Τα έργα του διακρίνονται από ηρεμία και γαλήνη και θεωρούνται πρότυπο ορθόδοξης εικονογραφίας.
Άγιος Ιωνάς ο Αθωνίτης
Ο όσιος μάρτυρας Ιωνάς (κατά κόσμο Ιβάν Αντρέεβιτς Σανκόφ) γεννήθηκε σε μια ευσεβή οικογένεια εμπόρου, στις 20 Ιουλίου του 1879 μ.Χ., στο χωριό Σόλτσινο, της κοινότητος του Αλπάτιεφ, του δήμου Ζαράισκ, της επαρχίας Ριαζάν. Ο πατέρας του, Αντρέι Νικίτιτς Σανκόφ, έκανε εμπόριο άρτου στη Μόσχα και όλη του η οικογένεια ζούσε μαζί του. Το 1890 μ.Χ., όταν ο Ιβάν ήταν 11 χρονών, αρρώστησε βαριά η μητέρα του και με τη συμβουλή των ιατρών έφυγε στην πατρίδα της, το χωριό Σόλτσινο, όπου η οικογένεια είχε σπίτι κι ένα μικρό κτήμα. Τον Ιβάν τον πήρε μαζί της.
Μένοντας στο Σόλτσινο, ο Ιβάν τελείωσε δυο τάξεις στο σχολείο, αλλά πέθανε η μητέρα του κι εκείνος επέστρεψε στη Μόσχα στον πατέρα του. Εκεί ολοκλήρωσε τη μόρφωσή του και άρχισε να ασχολείται μαζί με τον πατέρα του με το εμπόριο. Αλλά η καρδιά του ευσεβή νεανία δεν έτεινε προς την απασχόληση με το εμπόριο, ούτε και στην οικογενειακή ζωή. Στην οικογένεια τους υπήρχε η παράδοση να αφιερώνουν ένα από τα παιδιά τους στην υπηρεσία του Θεού, το οποίο γινόταν για όλους τους συγγενείς αποκλειστικός ικέτης. Γι' αυτό ο Ιβάν επιθύμησε να πάει στον Άθω και να γίνει μοναχός.
Το 1897 μ.Χ., όταν ο νεανίας έγινε 18 χρονών, ήρθε στον Άθω και μπήκε δόκιμος στην μονή του Αγίου Παντελεήμονος. Εδώ, στη δοξασμένη αρχαία μονή, ολοκληρώθηκε, κατά τα λεγόμενα του, η πνευματική του μόρφωση. Εδώ, στις 17 Απριλίου του 1889 μ.Χ., χειροτονήθηκε σε ρασοφόρο με τ' όνομα Ιωνάς και στις 12 Μαρτίου του 1902 μ.Χ. χειροτονήθηκε με μανδύα. Στις 5 Ιουνίου του 1905 μ.Χ. χειροτονήθηκε σε ιεροδιάκονο και στις 17 Σεπτεμβρίου του 1913 μ.Χ. σε ιερομόναχο. Την υπακοή ο πατήρ Ιωνάς περνούσε στην καγκελαρία και από το 1914 μ.Χ. στο μετόχι της Κωνσταντινουπόλεως.
Την 1η Μαρτίου του 1914 μ.Χ. τον ιερομόναχο Ιωνά τον έστειλαν στο μετόχι της Κωνσταντινουπόλεως, όπου υπηρέτησε έως τις αρχές του πολέμου της Τουρκίας με την Ρωσία. Τον Ιούλιο του 1914 μ.Χ., όταν όλοι οι Ρώσοι είχαν εξοριστεί από την Κωνσταντινούπολη, ο πατήρ Ιωνάς έφυγε από 'κει με τρένο μαζί με υπαλλήλους του ρωσικού προξενείου. Όλο τον καιρό της παραμονής του στην Κωνσταντινούπολη έγραφε επιστολές στον ηγούμενο πατέρα Μισαήλ, κρατώντας μαζί του πνευματικό δεσμό.
Όταν έφτασε στη Ρωσία τον όρισαν στο μετόχι της μονής του Αγίου Παντελεήμονος στην Οδησσό και υπηρέτησε εκεί, ώσπου, το 1923 μ.Χ. οι άθεες αρχές το έκλεισαν. Αφού έχασε το ναό, ο πατήρ Ιωνάς μετατέθηκε στην εκκλησία του Ευαγγελισμού της Οδησσού, όπου υπηρέτησε ως το 1927 μ.Χ., όταν οι αρχές έκλεισαν και αυτή την εκκλησία. Τότε ο πατήρ Ιωνάς άρχισε να τελεί στο ναό των Αγίων Πάντων, στα μνήματα, αλλά και αυτή η εκκλησία έκλεισε το 1930 μ.Χ.
Εκείνη τη χρονιά ο πατήρ Ιωνάς έλαβε μια επιστολή από την πατρίδα, στην οποία οι γνωστοί του τον ενημέρωναν ότι στο χωριό τους, το Αλπάτεβο, το οποίο βρισκόταν μόλις μερικά χιλιόμετρα από το χωριό Σόλτσινο, απεβίωσε ο ιερέας τους και εκείνοι τον προσκαλούσαν να υπηρετήσει στο ναό αυτό. Ο πατήρ Ιωνάς αμέσως πήγε στην πατρίδα του και κατευθύνθηκε από την ιεραρχία στο χωριό Αλπάτεβο, όπου και υπηρέτησε έως την σύλληψη του.
Στα τέλη του 1937 μ.Χ. λόγω μαζικών διωγμών κατά της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας οι συνεργάτες του ΛΕΕΥ (Λαϊκή Επιτροπή Εσωτερικών Υποθέσεων) ανέκριναν τον πρόεδρο της αυτοδιοίκησης του χωριού και τον πρόεδρο του κολχόζ στο Αλπάτεβο και επίσης τακτικούς μάρτυρες σχετικά με την δραστηριότητα του Πατρός Ιωνά. Εκείνοι έδωσαν μαρτυρίες ότι το 1937 μ.Χ. τέθηκε ζήτημα για το κλείσιμο του ναού και την παράδοση του κτιρίου για σχολείο. Για το λόγο αυτό συγκάλεσαν συνέλευση. Ο ιερέας, όταν το έμαθε, το μετέδωσε στους πιστούς. Εκείνοι πήγαν στη συνέλευση και εμπόδισαν να κλείσουν το ναό, παρά λίγο ακυρώνοντας και την ίδια τη συνέλευση. Οι ψευδομάρτυρες έλεγαν ότι ο ιερέας κάθε μέρα κουβεντιάζει με γυναίκες ειδικά με χήρες και εκείνες μαζεύονται μέσα στην αποθήκη της εκκλησίας, όπου μένει αυτός. Μαρτύρησαν ότι δήθεν ο ιερέας έλεγε ότι πέρσι ήταν μικρή η σοδειά κι αυτό ήταν κακό για τα μέλη του κολχόζ. Φέτος η σοδειά είναι καλή και πάλι αυτό κακό θα είναι, γιατί ούτως ή άλλως θα τη φάνε τα ποντίκια και πάλι δεν θα έχουν τίποτα. Όταν ρώτησαν τον πατέρα Ιωνά, γιατί τις νύχτες κάθεται στο σκοτάδι και δεν ανάβει το φως, εκείνος απάντησε ότι κηροζίνη του δίνουν μόλις ένα μπουκάλι το χρόνο.
Μια από τις γυναίκες μαρτύρησε ότι η ίδια δεν άκουσε καμιά από τις κουβέντες ανάμεσα στον ιερέα και τους πιστούς, επειδή όταν πλησίαζε, οι πιστοί αμέσως σταματούσαν να μιλάνε, αλλά χάρη στην προπαγάνδα του η σπιτονοικοκυρά, όπου ενοικιάζει δωμάτιο, αναγκάζει τα παιδιά της να προσεύχονται στο Θεό.
Άλλη μάρτυς έδειξε ότι δήθεν μια φορά ο ιερέας απευθύνθηκε στους ενορίτες στο ναό με το κήρυγμα, στο οποίο μάλωνε την τοπική διοίκηση, η οποία είχε σκοπό να κλείσει το ναό και επίσης καλούσε τους πιστούς να γραφτούν σε εικοσάδες και με τον τρόπο αυτό να προστατέψουν το ναό και να εμποδίσουν το κλείσιμο του. Επίσης, εκείνος πήγε στο σπίτι της και προσπάθησε να πείσει τον άνδρα της να μπει στα μέλη της εκκλησιαστικής διοίκησης. Ταυτόχρονα μάλωνε τη σοβιετική εξουσία, λέγοντας ότι τον αναγκάζει να πληρώσει χίλια ρούβλια φόρο, αλλά ο κόσμος δεν πάει στην εκκλησία και πιθανόν σύντομα θα την κλείσουν. Τότε ο κόσμος θα στεναχωρηθεί, αλλά η σοβιετική εξουσία ξανά δεν θα ανοίξει το ναό. Η μάρτυς επίσης έδειξε ότι, αν και ο πατήρ Ιωνάς την έβαλε στη λίστα των είκοσι, δεν πήγε να συμμετάσχει σ' αυτή και την υπογραφή της δεν την έβαλε. Όλα αυτά, ενάντια της εξουσίας, κάνει ο ιερέας, για να μην κλείσουν την εκκλησία.
Στις 24 Φλεβάρη του 1938 μ.Χ. ο πατήρ Ιωνάς συνελήφθη και τον έβαλαν στη φυλακή της πόλης Κολόμνα. Όταν συνέλαβαν τον ιερέα, του έδωσαν την εντολή σύλληψης και του είπαν να την υπογράψει. Ο πατήρ Ιωνάς αρνήθηκε. Εκείνη την ημέρα ο ανακριτής πέρασε τον Ιερέα από ανάκριση. Ιδού το κείμενο της:
- Μέσα στα χαρτιά σας βρέθηκε ένα σημείωμα με το εξής περιεχόμενο: «Έλεγε για τον αναμενόμενο ερχομό του αντίχριστου, πρώτα μαζικό και ύστερα ενσαρκωμένο σε ξεχωριστό πρόσωπο». Πείτε, ποιος το έλεγε και πως να εκλάβουμε αυτό το περιεχόμενο του σημειώματος, ρώτησε ο ανακριτής.
- Το σημείωμα είναι γραμμένο από μένα, αποτελεί απόκομμα από τη Βίβλο, αλλά τι σημαίνουν αυτά τα λόγια δεν μπορώ να εξηγήσω. Μου προκάλεσαν το ενδιαφέρον αυτά τα λόγια και τα έγραψα, απάντησε ο πατήρ Ιωνάς.
- Σας κατηγορούν για αντιεπαναστατική προπαγάνδα ανάμεσα στον πληθυσμό και εξάπλωση της αντιεπαναστατικής συκοφαντίας για τους διοικητές του κόμματος και της κυβέρνησης και επίσης για εκφράσεις διαμαρτυριών κατά του υπάρχοντος καθεστώτος.
- Με την αντιεπαναστατική προπαγάνδα και την εξάπλωση της αντιεπαναστατικής συκοφαντίας κατά του υπάρχοντος καθεστώτος δεν είχα ασχοληθεί και δεν το παραδέχομαι, απάντησε ο ιερέας.
Κατόπιν των ανακρίσεων του ιερέα ο ανακριτής πάλι κάλεσε τους μάρτυρες. Ένας απ' αυτούς είπε ότι είδε τον ιερέα να μιλά με τη δημογερόντισσα, παρουσία άλλων πιστών, τα επώνυμα των οποίων δεν γνωρίζει. Η δημογερόντισσα είπε ότι σε λίγο θα είναι εκλογές και καλό θα ήταν να υπάρχει ένας υποψήφιος από τους πιστούς, αλλά ο πατήρ Ιωνάς την διέκοψε, λέγοντας ότι η οργάνωση τους δεν είναι δηλωμένη και δεν θα δεχτούν υποψήφιο απ' αυτούς. Η δημογερόντισσα απάντησε σ' αυτό ότι, αν δεν εκλεχτούν οι άνθρωποι τους, μπορεί να κλείσουν την εκκλησία. Επίσης ο μάρτυρας υπέδειξε ότι ο ιερέας δήθεν έλεγε «Το σύνταγμα είναι απλώς και μόνο ένα χαρτί, δεν υπάρχει εκεί καμιά ισότητα. Από κάποιον παίρνουν φόρο 30 ρούβλια και από τον ιερέα δυο χιλιάδες, ενώ στο σύνταγμα λένε ότι όλοι είναι ίσοι. Τότε πως να καταλάβεις ποιος είναι ίσος εδώ. Το φόρο έβαλαν, για να κλείσουν την εκκλησία. Αυτό πρέπει να το αντιληφθείτε κι αν είναι έτσι, πρέπει να μην αφήσουμε να κλείσουν την εκκλησία και να μαζέψουμε λεφτά».
Κατόπιν ανακρίσεων των μαρτύρων ο ανακριτής πάλι κάλεσε τον ιερέα, ο οποίος έως τότε, τρείς μήνες πλέον, βρισκόταν στην φυλακή υπό κράτηση.
- Παραδέχεστε ότι είστε ένοχος, ότι ανάμεσα στα μέλη του κοχλόζ του χωριού Αλπάτεβο κάνατε αντιεπαναστατική προπαγάνδα κατά του υπάρχοντος καθεστώτος, εξαπλώνατε αντιεπαναστατική συκοφαντία για τους διοικητές του κόμματος και της κυβέρνησης; Τον Ιούλιο του 1937 οργανώσατε τις γυναίκες να εκδηλωθούν κατά της κατάργησης της εκκλησίας. Το επιβεβαιώνετε; ρώτησε ο ανακριτής.
- Στην κατηγορία για αντιεπαναστατική προπαγάνδα δεν παραδέχομαι την ενοχή μου. Επίσης δεν υπήρξε από την πλευρά μου καμιά ενθάρρυνση των γυναικών τον Ιούλιο του 1937 κατά της κατάργησης της εκκλησίας...
Στις 7 Ιουνίου του 1938 μ.Χ. η τρόικα της ΛΕΕΥ καταδίκασε τον πατέρα Ιωνά σε εκτέλεση. Κατόπιν αποφάσεως της τρόικα ο πατήρ Ιωνάς μεταφέρθηκε στη Μόσχα στη φυλακή Ταγκάνκα. Στις 13 Ιουνίου ο φωτογράφος της φυλακής έβγαλε τη φωτογραφία του. Ο ιερομόναχος Ιωνάς (Σανκόφ) εκτελέστηκε στις 4 Ιουλίου του 1938 μ.Χ. και μνημονεύτηκε σε κοινό τάφο στο πολύγωνο Μπούτοβο, κάτω από τη Μόσχα.
Οσία Μελώ
Στην Κω, στην περιοχή νοτιοδυτικά του Ασκληπιείου και περίπου 150 μέτρα δυτικά από τη θέση Κοκκινόνερο (ιαματικές πηγές) βρίσκεται το παλαιότατο εκκλησάκι («μοναστηράκι») της Οσίας Μελούς. Η οσία είναι η μοναδική αγιασμένη γυναικεία μορφή που φαίνεται ότι ήταν ντόπια, αν και ακόμη δεν γνωρίζουμε την καταγωγή της.
Είναι πολύ σημαντικό ότι παρά την έλλειψη ιστορικών στοιχείων η μνήμη της Οσίας διατηρήθηκε στη συνείδηση του λαού και η λατρεία της φθάνει σε εμάς αδιάκοπη από τα βάθη των αιώνων.
Παρά ταύτα η αβέβαιη ετυμολογική προέλευση του ονόματός της οδήγησε σε αμφισβήτηση της ιστορικότητας της Οσίας, η οποία, τελικά, επιβεβαιώνεται από τη δημοσίευση κατά το έτος 1972/3 μ.Χ. ενός χειρογράφου του τέλους του 15ου αιώνα μ.Χ. (Παρισινός Κώδικας με αριθμό 1362) με στιχηρά γραμμένα προς τιμήν της.
Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης παραθέτει τη μαρτυρία ότι κατά το έτος 1018 μ.Χ. κάποιος ασκητής έκτισε μοναστήρι πλησίον του Ι. Ναού της Οσίας Μελούς και ζούσε εκεί θεραπεύοντας τους πιστούς που έφθαναν κοντά του υποδεικνύοντάς τους τα ιαματικά ύδατα. Μάλιστα, μέχρι τις μέρες μας σώζονται τα ερείπια του κελλιού του ασκητή περίπου 50 μέτρα υψηλότερα από το ναΐσκο (προς νότον).
Ξένοι αρχαιολόγοι που επισκέφθηκαν το εκκλησάκι, κατά το έτος 1933 μ.Χ., εξέφρασαν τη γνώμη ότι προέρχεται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους.
Τα λίγα στοιχεία που κατέχουμε από το βίο της Οσίας προέρχονται από τους ύμνους του μητροπολίτη Μητροφάνη. Σύμφωνα με μελέτη του καθηγητή Ζαχαρία Τσιρπανλή ο συγγραφέας τους κατείχε τον αρχιερατικό θρόνο της μητροπόλεως Ρόδου, κατά την περίοδο της Ιπποτοκρατίας στη Δωδεκάνησο, και είχε υπό την ποιμαντική του ευθύνη και την Κω, καθώς οι ιππότες δεν επέτρεπαν τη χειροτονία αρχιερέων στα άλλα νησιά. Η πρόσφατη μεταπτυχιακή εργασία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, στην οποία δημοσιεύεται και η επιγραφή του Ναού επιβεβαιώνει αυτά τα συμπεράσματα, καθώς δίνει τη χρονολογία «1483 μηνί Ἰουλίῳ».
Από τα στιχηρά του Μητροπολίτου Μητροφάνη διαπιστώνουμε ότι πριν από την αναχώρησή της από τον κόσμο για να επιδοθεί στη ζωή της ασκήσεως, η Οσία μοίρασε τα υπάρχοντά της σε όσους είχαν ανάγκη. Αμέσως μετά αποτραβήχθηκε σε ορεινό τόπο, όπου, στερούμενη ακόμη και τα αναγκαία, αφιερώθηκε στην άσκηση. Μέσα σε συνθήκες ψύχους, λόγω του υψομέτρου, κατόρθωσε να λιώσει το σώμα και τα πάθη της. Για την επιλογή της να απομονωθεί στο δύσβατο τόπο της Βουρρίνας ο Μητροπολίτης Μητροφάνης παρομοιάζει την Οσία με ερημικό πελεκάνο, ο οποίος απομακρύνεται από την επαφή με τους πολλούς για να επικοινωνήσει με το Θεό.
Ενδιαφέρον έχει η παρατήρησή του ότι αφού, από τη μεγάλη της ταπείνωση, εκοιμήθη ανάμεσα στους βράχους, ο τόπος έγινε προσκύνημα του λαού με συνέπεια να οικοδομηθεί ναός («τέμενος») της Οσίας. Αυτό το σχόλιο ταιριάζει με τη μορφολογία του εδάφους στην περιοχή που έχει ανεγερθεί το εκκλησάκι. Στη νότια πλευρά βρίσκεται βράχος, πάνω στον οποίο είναι στερεωμένος ο νότιος τοίχος του ναού. Ο βράχος αυτός θα μπορούσε να ταυτίζεται με την κατοικία της, αλλά και το σημείο στο οποίο εκοιμήθη και ετάφη. Στο εκκλησάκι σώζονται ίχνη τοιχογραφιών.
Η Οσία εμφανίζεται συχνά σε Κώους, κοντά στο ναό της, ανάμεσα σε τριαντάφυλλα δηλώνοντας την ευαισθησία και την αγνότητά της. Η παρουσία της Οσίας Μελούς αποτελεί μία ξεχωριστή ευλογία για το νησί και ήδη το όνομά της άρχισε να δίνεται σε παιδάκια και η λατρεία της γίνεται όλο και πιο γνωστή.
Η Ιερά Μητρόπολη Κώου και Νισύρου όρισε η μνήμη της Οσίας να εορτάζεται κάθε χρόνο το πρώτο Σάββατο του Ιουλίου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Τὴν φιλέρημον κόρην, ὕμνοις τιμήσωμεν, Μελὼ τὴν Ὁσίαν, Κώου τὸ καύχημα, πόνοις διαλάμψασαν, καὶ χάριν λαβοῦσα ἄνωθεν∙ τὴν Ἐκκλησίαν Χριστοῦ φαιδρύνασαν, τοῖς δὲ πιστοῖς, τοῖς προσιοῦσιν αὐτῇ, προχέουσαν εὐωδίας ἰάσεων∙ αἰτουμένην δὲ πᾶσιν εἰρήνην, καὶ τὸ μέγα ἔλεος.
(Ποίημα τοῦ Μητροπολίτου Κώου καὶ Νισύρου Ναθαναήλ)
Είναι πολύ σημαντικό ότι παρά την έλλειψη ιστορικών στοιχείων η μνήμη της Οσίας διατηρήθηκε στη συνείδηση του λαού και η λατρεία της φθάνει σε εμάς αδιάκοπη από τα βάθη των αιώνων.
Παρά ταύτα η αβέβαιη ετυμολογική προέλευση του ονόματός της οδήγησε σε αμφισβήτηση της ιστορικότητας της Οσίας, η οποία, τελικά, επιβεβαιώνεται από τη δημοσίευση κατά το έτος 1972/3 μ.Χ. ενός χειρογράφου του τέλους του 15ου αιώνα μ.Χ. (Παρισινός Κώδικας με αριθμό 1362) με στιχηρά γραμμένα προς τιμήν της.
Ο Ιάκωβος Ζαρράφτης παραθέτει τη μαρτυρία ότι κατά το έτος 1018 μ.Χ. κάποιος ασκητής έκτισε μοναστήρι πλησίον του Ι. Ναού της Οσίας Μελούς και ζούσε εκεί θεραπεύοντας τους πιστούς που έφθαναν κοντά του υποδεικνύοντάς τους τα ιαματικά ύδατα. Μάλιστα, μέχρι τις μέρες μας σώζονται τα ερείπια του κελλιού του ασκητή περίπου 50 μέτρα υψηλότερα από το ναΐσκο (προς νότον).
Ξένοι αρχαιολόγοι που επισκέφθηκαν το εκκλησάκι, κατά το έτος 1933 μ.Χ., εξέφρασαν τη γνώμη ότι προέρχεται από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους.
Τα λίγα στοιχεία που κατέχουμε από το βίο της Οσίας προέρχονται από τους ύμνους του μητροπολίτη Μητροφάνη. Σύμφωνα με μελέτη του καθηγητή Ζαχαρία Τσιρπανλή ο συγγραφέας τους κατείχε τον αρχιερατικό θρόνο της μητροπόλεως Ρόδου, κατά την περίοδο της Ιπποτοκρατίας στη Δωδεκάνησο, και είχε υπό την ποιμαντική του ευθύνη και την Κω, καθώς οι ιππότες δεν επέτρεπαν τη χειροτονία αρχιερέων στα άλλα νησιά. Η πρόσφατη μεταπτυχιακή εργασία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, στην οποία δημοσιεύεται και η επιγραφή του Ναού επιβεβαιώνει αυτά τα συμπεράσματα, καθώς δίνει τη χρονολογία «1483 μηνί Ἰουλίῳ».
Από τα στιχηρά του Μητροπολίτου Μητροφάνη διαπιστώνουμε ότι πριν από την αναχώρησή της από τον κόσμο για να επιδοθεί στη ζωή της ασκήσεως, η Οσία μοίρασε τα υπάρχοντά της σε όσους είχαν ανάγκη. Αμέσως μετά αποτραβήχθηκε σε ορεινό τόπο, όπου, στερούμενη ακόμη και τα αναγκαία, αφιερώθηκε στην άσκηση. Μέσα σε συνθήκες ψύχους, λόγω του υψομέτρου, κατόρθωσε να λιώσει το σώμα και τα πάθη της. Για την επιλογή της να απομονωθεί στο δύσβατο τόπο της Βουρρίνας ο Μητροπολίτης Μητροφάνης παρομοιάζει την Οσία με ερημικό πελεκάνο, ο οποίος απομακρύνεται από την επαφή με τους πολλούς για να επικοινωνήσει με το Θεό.
Ενδιαφέρον έχει η παρατήρησή του ότι αφού, από τη μεγάλη της ταπείνωση, εκοιμήθη ανάμεσα στους βράχους, ο τόπος έγινε προσκύνημα του λαού με συνέπεια να οικοδομηθεί ναός («τέμενος») της Οσίας. Αυτό το σχόλιο ταιριάζει με τη μορφολογία του εδάφους στην περιοχή που έχει ανεγερθεί το εκκλησάκι. Στη νότια πλευρά βρίσκεται βράχος, πάνω στον οποίο είναι στερεωμένος ο νότιος τοίχος του ναού. Ο βράχος αυτός θα μπορούσε να ταυτίζεται με την κατοικία της, αλλά και το σημείο στο οποίο εκοιμήθη και ετάφη. Στο εκκλησάκι σώζονται ίχνη τοιχογραφιών.
Η Οσία εμφανίζεται συχνά σε Κώους, κοντά στο ναό της, ανάμεσα σε τριαντάφυλλα δηλώνοντας την ευαισθησία και την αγνότητά της. Η παρουσία της Οσίας Μελούς αποτελεί μία ξεχωριστή ευλογία για το νησί και ήδη το όνομά της άρχισε να δίνεται σε παιδάκια και η λατρεία της γίνεται όλο και πιο γνωστή.
Η Ιερά Μητρόπολη Κώου και Νισύρου όρισε η μνήμη της Οσίας να εορτάζεται κάθε χρόνο το πρώτο Σάββατο του Ιουλίου.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Τὴν φιλέρημον κόρην, ὕμνοις τιμήσωμεν, Μελὼ τὴν Ὁσίαν, Κώου τὸ καύχημα, πόνοις διαλάμψασαν, καὶ χάριν λαβοῦσα ἄνωθεν∙ τὴν Ἐκκλησίαν Χριστοῦ φαιδρύνασαν, τοῖς δὲ πιστοῖς, τοῖς προσιοῦσιν αὐτῇ, προχέουσαν εὐωδίας ἰάσεων∙ αἰτουμένην δὲ πᾶσιν εἰρήνην, καὶ τὸ μέγα ἔλεος.
(Ποίημα τοῦ Μητροπολίτου Κώου καὶ Νισύρου Ναθαναήλ)
«Πᾶνος»
