Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
ΣΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗ
ΤΗΣ ΠΑΝΥΠΕΡΑΓΝΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΜΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ
Πράγματι κάθε καιρός είναι κατάλληλος για να γίνει αρχή ενός σωτήριου τρόπου ζωής. Και για να δηλώσει αυτό έλεγε ο μέγας Παύλος: «Ἰδοὺ νῦν καιρὸς εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας(:Να λοιπόν, τώρα είναι καιρός κατάλληλος, να, τώρα είναι ημέρα σωτηρίας)»[Β΄Κορ.6,2]· «Ἀποθώμεθα οὖν τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός. Ὡς ἐν ἡμέρᾳ εὐσχημόνως περιπατήσωμεν(:Ας αποθέσουμε λοιπόν σαν νυκτερινά ενδύματα τα έργα της αμαρτίας, που γίνονται στο σκοτάδι, και ας ντυθούμε σαν άλλα όπλα τα φωτεινά έργα της αρετής. Όπως συμπεριφέρεται κανείς την ημέρα, που τα βλέμματα πολλών τον παρακολουθούν, έτσι κι εμείς ας συμπεριφερθούμε με ευπρέπεια και σεμνότητα)»[Ρωμ.13,12-13]. Δεν εννοεί ότι καιρός ευπρόσδεκτος για σωτηρία είναι κάποια από τις ώρες ή από τις ημέρες, αλλά όλος ο χρόνος μετά την επιφάνεια του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού επάνω στη γη.
Όπως δηλαδή, όταν ανατείλει στη γη ο αισθητός ήλιος είναι καιρός σωματικής εργασίας για τους ανθρώπους, όπως είπε και ο Δαβίδ[Ψαλμ.103,22-23: «Ἀνέτειλεν ὁ ἥλιος καὶ ἐξελεύσεται ἄνθρωπος ἐπὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τὴν ἐργασίαν αὐτοῦ ἕως ἑσπέρας (:Ανέτειλε ο ήλιος και ο άνθρωπος θα εξέλθει από την κατοικία του για να ασχοληθεί με το έργο και την εργασία του έως το βράδυ)»], έτσι και, αφού εμφανίστηκε σε εμάς σαρκικά ο Ήλιος της δικαιοσύνης, ο μετά την επιφάνειά Του καιρός είναι ολόκληρος κατάλληλος για πνευματική εργασία. Αυτό δηλώνοντας αλλού ο ίδιος προφήτης, αφού είπε περί της Δεσποτικής Παρουσίας: «Λίθον, ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας(: Τον λίθο, τον οποίο απέρριψαν ως ακατάλληλο και άχρηστο οι χτίστες, αυτός έγινε θεμέλιος και ακρογωνιαίος λίθος όλης της οικοδομής)» [Ψαλμ.117,22], πρόσθεσε: «Αὕτη ἡ ἡμέρα, ἣν ἐποίησεν ὁ Κύριος· ἀγαλλιασώμεθα καὶ εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ(:Αυτή είναι η πανηγυρική και χαρμόσυνη ημέρα την οποία ο Κύριος έκανε· ας αισθανθούμε αγαλλίαση και ευφροσύνη κατά την διάρκειά της)»[Ψαλμ.117, 24] . Αλλά στην περίπτωση μεν του αισθητού ηλίου, επειδή διακόπτεται την νύκτα, λέγει: «Ἐξελεύσεται ἄνθρωπος ἐπὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τὴν ἐργασίαν αὐτοῦ ἕως ἑσπέρας» [Ψαλμ.103,23], ενώ ο Ήλιος της Δικαιοσύνης, επειδή κατά το αποστολικό εδάφιο είναι ανέσπερος και δεν έχει «παραλλαγὴ ἢ τροπῆς ἀποσκίασμα(:αλλοίωση και μεταβολή σαν αυτές που γίνονται στη σελήνη ή συντελούνται από τη διαδοχή της νύχτας και της ημέρας)» [Ιάκ.1,17], παρέχει αδιάκοπη ευκαιρία πνευματικής εργασίας.
Εάν μάλιστα χρειάζεται να χαρακτηρίσουμε και κάποιον καιρό καταλληλότερο από τους άλλους, και αν όπως υπάρχει καιρός για σπορά και καιρός για θερισμό, καιρός για φύτευμα και καιρός για συγκομιδή, και καιρός για κάθε άλλο πράγμα, έτσι επιζητείς και για την αγαθοεργία ώρα ενάρξεως ιδιαιτέρως αρμοστή, αυτή είναι ο καιρός του φθινοπώρου, και αυτού περισσότερο αυτός ο μήνας, που είναι και ο πρώτος μας μήνας και η αρχή του έτους[Ο πρώτος μήνας του εκκλησιαστικού έτους ήταν στο Βυζάντιο ο Σεπτέμβριος και η πρώτη του μηνός αυτού ήταν η πρωτοχρονιά, και αρχή της Ινδίκτου], διότι κατ’ αυτόν έγινε αρχή της σωτηρίας μας την οποία και εορτάζομε σήμερα. Διότι αυτή η ιερά εορτή και πανήγυρη την οποία τελούμε σήμερα είναι η πρώτη της κατά χάριν ανακλήσεως και αναπλάσεώς μας αφού είναι η ημέρα κατά την οποία άρχισαν τα πάντα να γίνονται νέα και να εισάγονται αντί των προσκαίρων θεσμών οι μόνιμοι, αντί του γράμματος το πνεύμα και αντί των σκιών η αλήθεια.
Πραγματικά σήμερα αναφάνηκε νέος κόσμος και παράξενος παράδεισος, στον οποίο και από τον οποίο έχει παραχθεί νέος Αδάμ, ο οποίος αναπλάττει τον παλαιό Αδάμ και ανακαινίζει όλον τον κόσμο· ο οποίος δεν απατάται από τον απατεώνα, αλλά τον απατά και χαρίζει την ελευθερία σε αυτούς που με απάτη υποδουλώθηκαν στην αμαρτία. Σήμερα ετοιμάστηκε στη γη παράδοξος βίβλος, που μπορεί να φέρει όχι γράμματα λόγων, αλλά τον ίδιο τον ζωντανό Λόγο απόρρητο και μάλιστα Λόγο όχι εναέριο, αλλά ουράνιο, που δεν συγκροτείται για να φθαρεί, αλλά αρπάζει από την φθορά αυτούς που Τον πλησιάζουν, που δεν γίνεται με την κίνηση ανθρωπίνης γλώσσας, αλλά γεννάται προαιώνια από τον Θεό Πατέρα.
Σήμερα παρουσιάστηκε έμψυχη και αχειροποίητη σκηνή του Θεού και λογική και πνευματική κιβωτός του «άρτου της ζωής που αποστάλθηκε σε εμάς από τους ουρανούς» [ πβ. Ιω.6,32: « Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐ Μωϋσῆς δέδωκεν ὑμῖν τὸν ἄρτον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, ἀλλ᾿ ὁ πατήρ μου δίδωσιν ὑμῖν τὸν ἄρτον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ τὸν ἀληθινόν(:Αληθινά σας λέω, δεν σας έδωσε ο Μωυσής τον πραγματικό ουράνιο άρτο. Διότι εκείνο το μάννα ούτε ήταν ο αληθινός ουράνιος άρτος, ούτε δόθηκε από τον Μωυσή στους προγόνους σας. Αλλά σας τον έδωσε ο Πατέρας μου, ο Οποίος από τώρα και στο εξής εξακολουθεί να σας δίνει ανελλιπώς τον αληθινό ουράνιο άρτο)»] πραγματικά. Σήμερα κατά τον ψαλμικό στίχο: «Ἀλήθεια ἐκ τῆς γῆς ἀνέτειλε, καὶ δικαιοσύνη ἐκ τοῦ οὐρανοῦ διέκυψε(: Καταλύθηκε το ψεύδος και ο δόλος από την γη και ανεβλάστησε καρποφόρος η αλήθεια από τη γη και από τον ουρανό έσκυψε προς τα κάτω και επισκέφτηκε την γη η δικαιοσύνη και κάθε αρετή εμφανίστηκε δικαιοσύνη από τον ουρανό)»[Ψαλμ.84,12], η οποία εξέβαλε τον άρχοντα της αδικίας και από αυτήν την εξουσία των αδίκων, καθόσον κατακρίθηκε αδίκως και κατέκρινε δικαίως, κι έδεσε τον ισχυρό στην κακία και άρπαξε τα σκεύη του, τα μετεσκεύασε και τα κατέστησε δεκτικά θείας δικαιοσύνης. Έτσι τους μεν αιχμαλώτους της αμαρτίας τους πήρε μαζί της για να ζουν αιωνίως, αφού τους δικαίωσε με την πίστη προς Αυτόν, τον δε άρχοντα της αμαρτίας, αφού τον περιβάλει με άφευκτα δεσμά, θα τον παραδώσει σε αιώνιο και άφεγγο πυρ.
Σήμερα η προφητευμένη ράβδος εβλάστησε από την ρίζα του Ιεσσαί, από την οποία «βγήκε άνθος» [Ησ. 11,1: «Καὶ ἐξελεύσεται ῥάβδος ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ῥίζης ἀναβήσεται(:Και θα φυτρώσει κλωνάρι από τον γενεαλογικό κορμό του Ιεσσαί και άνθος από το κορμό αυτόν θα αναβλαστήσει)»] που δεν δέχεται μαρασμό, αλλά και ανακαλεί την φύση μας που μαράθηκε και γι΄αυτό εξέπεσε από τον αμάραντο τόπο της τρυφής και την επαναφέρει στο ευθαλές και της χαρίζει το ευθαλές, την ανεβάζει προς τον ουρανό και την εισάγει στον παράδεισο. Είναι η ράβδος με την οποία ο μέγας Ποιμένας μετέφερε το λογικό ποίμνιο προς τις αιώνιες βοσκές· η ράβδος, στην οποία στηριγμένη η φύση μας απέθεσε την παλαιότητα και την γεροντική αδράνεια, και βαδίζει εύκολα προς τον ουρανό, αφήνοντας τη γη κάτω σ’ αυτούς που φέρονται προς τα κάτω, διότι δεν έχουν στήριγμα.
Αλλά ποιος είναι ο νέος κόσμος, ο παράξενος παράδεισος, η παράδοξη βίβλος, η πνευματική σκηνή και κιβωτός του Θεού, η αλήθεια από την γη, η πολυύμνητη ράβδος του Ιεσσαί; Είναι η πριν από τον τοκετό και μετά τον τοκετό αειπάρθενη κόρη, της οποίας την γέννηση από στείρα γυναίκα εορτάζομε σήμερα. Διότι ο Ιωακείμ και η Άννα, συζώντας ο ένας με τον άλλο και παραμένοντας άμεμπτοι ενώπιον του Θεού, φαίνονταν στους Ισραηλίτες αξιόμεμπτοι κατά τον νόμο, αφού έμεναν άτεκνοι. Επειδή δηλαδή δεν υπήρχε ακόμη τότε ελπίδα αθανασίας, γι΄αυτό η διαδοχή του γένους φαινόταν κάτι το αναγκαιότατο. Τώρα όμως, αφού αυτή η σήμερα γεννηθείσα παρθένος μάς χάρισε την αϊδιότητα δια του παρθενικού τόκου, δεν είναι πλέον σε μας αναγκαία η από την παιδοποιΐα διαδοχή. Αλλά τότε στους Ισραηλίτες η πολυτεκνία φαινόταν ανώτερη και της αρετής και η ατεκνία τόσο μεγάλο κακό, ώστε και αυτοί οι δίκαιοι να μην επαινούνται για την αρετή τους περισσότερο από όσο υβρίζονταν για την ατεκνία. Περίλυποι λοιπόν από τις προσβολές οι δίκαιοι, αφού ενθυμήθηκαν τον Αβραάμ και την Σάρρα και όλους τους άλλους που δοκίμασαν την λύπη για την ατεκνία κι έπειτα αφού σκέφτηκαν το φάρμακο που βρήκαν κάποιοι για την θεραπεία αυτής της λύπης, αποφάσισαν να καταφύγουν και αυτοί στην παράκληση προς τον Θεό. Και ο μεν σώφρων Ιωακείμ αναχωρεί προς την έρημο, κατοικεί σε αυτήν και τηρεί νηστεία, αναπέμποντας προς τον Θεό προσευχή να γίνει πατέρας· και δεν σταμάτησε την δέηση ούτε επέστρεψε από εκεί, πριν δεχθεί την βεβαίωση περί της αποδοχής του αιτήματος. Η δε ομόφρων με αυτόν Άννα κλείνεται στον γειτονικό κήπο και με πονεμένη καρδιά βοά προς τον Κύριο: «Εισάκουσέ με, Θεέ των πατέρων μου, και ευλόγησέ με, όπως ευλόγησες την μήτρα της Σάρρας» [Κατά την ιστορία Ιακώβου].Και επήκουσε ο Κύριος και τους ευλόγησε και υποσχέθηκε να δώσει ικανοποίηση στο αίτημά τους· και τώρα έφερε σε εκπλήρωση την επαγγελία, και τους έδωσε κόρη, την θαυμασιότατη από όλες τις θαυμάσιες που φάνηκαν ανέκαθεν, αυτήν την γεννήτρια του Κτίστη των όλων, που θέωσε το ανθρώπινο γένος και ουράνωσε την γη, που έκαμε τον μεν Θεό υιό ανθρώπου, τους δε ανθρώπους υιούς του Θεού.
Αλλά για ποιον λόγο προήλθε αυτή από στείρες λαγόνες; Για να διαλύσει την λύπη και να αφαιρέσει την ντροπή των γονέων της και για να προεικονίσει την διάλυση της λύπης και της κατάρας των προπατόρων του γένους που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί δι’ αυτής. Πώς άλλωστε θα τολμούσε η φύση να ρυπάνει την μήτρα, στην οποία διέμεινε και από την οποία προήλθε η μόνη γυναίκα που κατοίκησε στα Άγια των Αγίων και η μόνη γυναίκα που έγινε κατοικητήριο του Ποιητού της φύσεως; Όπως δηλαδή πριν από αυτήν και μετά από αυτήν δεν εμφανίστηκε παρθένος μητέρα και Θεού μητέρα. Και όπως πριν από αυτήν και μετά από αυτήν δεν κατοίκησε κανείς στα Άγια των Αγίων, έτσι φυσικά ούτε σε εκείνα τα μητρικά σπλάχνα δεν φάνηκε να κυοφορείται κανένα άλλο έμβρυο είτε πρωτύτερα είτε ύστερα.
Όταν λοιπόν έπρεπε να γεννηθεί η Παρθένος μητέρα του Θεού, και μάλιστα από δαβιτικό γένος και στον κατάλληλο καιρό για την σωτηρία μας, πλησίασε δε ο καιρός και έπρεπε να ετοιμαστεί ή να παρασκευασθεί η Παρθένος, δεν βρέθηκαν τότε ανάμεσα στους απογόνους του Δαβίδ ανώτεροι από τους άτεκνους εκείνους στην αρετή και στην ευγένεια του ήθους και της γενεάς. Γι΄αυτό προτιμήθηκαν από τους πολυτέκνους οι άτεκνοι, για να κυοφορηθεί από πολυαρέτους η πανάρετη κόρη και η πάναγνη από εξαιρετικώς σώφρονες και για να λάβει η σωφροσύνη, συνελθούσα με την προσευχή και την άσκηση, ως καρπό το να γίνει γεννήτρια παρθενίας, και μάλιστα παρθενίας που προέβαλε αφθόρως κατά την σάρκα τον Γεννηθέντα κατά την θεότητα προαιωνίως από παρθένον Πατέρα. Τι φτερά ήσαν αυτά εκείνης της αρετής! Τι παρρησία που βρήκε στον Κύριο! Πόσο άσπιλες ήσαν εκείνες οι καρδιές, ώστε να αναπέμψουν τέτοια προσευχή που τόσο πολύ προχώρησε και τόσα κατόρθωσε! Έπρεπε λοιπόν και να προετοιμαστεί το μέγα θαύμα με το θαύμα και η φύση βαθμιαίως να υποταχθεί στην χάρη.
Αλλά εσείς, ακροατήριό μου ιερό, οι ακροατές των λόγων μου, το λογικό μου ποίμνιο και οργωμένο και καλλιεργημένο αγρόκτημα κατά Χριστόν, προσφέρατε γενέθλιο δώρο στην μητέρα του Θεού την εκτέλεση των αρετών και την επίδοση σε αυτές· άνδρες και γυναίκες, πρεσβύτεροι μαζί με νεοτέρους, πλούσιοι και πτωχοί, άρχοντες κα αρχόμενοι, και γενικώς κάθε γένος και ηλικία, κάθε αξίωμα και επάγγελμα και επιστήμη. Κανένας σας να μην είναι ψυχικά άγονος και άκαρπος, κανένας να μην είναι ακατάδεκτος και ανεπίδεκτος πνευματικού σπόρου. Αλλά και ο καθένας να δέχεται προθύμως τον ουράνιο σπόρο, τον σωτηριώδη λόγο, και να τον αποτελειώνει με τις δυνάμεις του σε έργο και καρπό ουράνιο και θεάρεστο· κανείς να μην εγκαινιάζει ανεκτέλεστη αρχή αγαθοεργίας, κανένας να μην επιδεικνύει την πίστη του προς τον Χριστό με μόνο την γλώσσα. Διότι λέγει ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός: «Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ᾿ ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς(:Προσέχετε ακόμη μήπως παραπλανηθείτε κι απ’ τον εαυτό σας. Πρέπει να ξέρετε ότι στην Βασιλεία των ουρανών δεν θα εισέλθει όποιος επίμονα επικαλείται τη θεότητά μου και μου λέει: “Κύριε, Κύριε”, αλλά θα εισέλθει σε αυτήν εκείνος που εφαρμόζει το θέλημα του Πατρός μου που είναι στους ουρανούς)» [Ματθ.7,21] καθώς και: «Οὐδεὶς ἐπιβαλὼν τὴν χεῖρα αὐτοῦ ἐπ᾿ ἄροτρον καὶ βλέπων εἰς τὰ ὀπίσω εὔθετός ἐστιν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ (:Καθένας που έβαλε το χέρι του πάνω στο αλέτρι και βλέπει προς τα πίσω και όχι προς το μέρος που πρόκειται να οργώσει, δεν είναι κατάλληλος για γεωργός. Έτσι κι εκείνος που κλήθηκε στην διακονία του Κυρίου πρέπει να βλέπει πάντοτε μπροστά στο πνευματικό του έργο και να ξεχάσει ολοκληρωτικά τα εγκόσμια και τα υλικά. Διότι διαφορετικά δεν θα μπορέσει να κρατήσει στερεά για τον εαυτό του τη Βασιλεία του Θεού και να εργαστεί αποτελεσματικά για τη διάδοσή της και στους άλλους)» [Λουκά 9,62].
Οι παρθένες που υποσχέθηκαν τον μοναχικό βίο και όσες καλώς πράττοντας επανήλθατε από τον συζυγικό βίο προς την παρθενική συμβίωση[εννοεί τις γυναίκες εκείνες που συμβιώνουν σε κοινόβια με παρθένες, αφού έχασαν τους συζύγους τους ή χώρισαν με κοινή συναίνεση] και γενικώς όσες την διαλέξατε από πόθο μετανοίας για να συγκατοικείτε, να ζείτε σε όλα κατά τον Θεό εξαιτίας της Παρθένου που τώρα γεννήθηκε για χάρη μας και γέννησε κατά σάρκα με παρθενία σε χρόνο Αυτόν που γεννήθηκε προ αιώνων από παρθένο Πατέρα· να ζείτε μόνο γι’ αυτήν και τον Σαρκωθέντα από αυτήν Θεό, προσβλέποντας μόνο σε Αυτόν, έχοντας μόνον Αυτόν απόλαυσή σας, χαίροντας με την ελπίδα, υπομένοντας στη θλίψη, υπακούοντας στις προϊστάμενες, διακονώντας ή μία τις άλλες, φροντίζοντας για την μεταξύ σας ειρήνη, αφιερωμένες συνεχώς στην προσοχή και την προσευχή και την ψυχική κατάνυξη, σε ψαλμούς και ύμνους και πνευματικές ωδές[πρβ. Ρωμ.12,12: «Τῇ ἐλπίδι χαίροντες, τῇ θλίψει ὑπομένοντες, τῇ προσευχῇ προσκαρτεροῦντες(:Η ακλόνητη ελπίδα σας στα μελλοντικά αγαθά να σας γεμίζει χαρά και να σας ενισχύει για να δείχνετε υπομονή στη θλίψη. Και να επιμένετε στην προσευχή, από την οποία θα παίρνετε μεγάλη βοήθεια για όλες αυτές τις αρετές, καθώς και για τις δύσκολες περιστάσεις της ζωής)» · Εβρ.13,17: «Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε· αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες· ἵνα μετὰ χαρᾶς τοῦτο ποιῶσι καὶ μὴ στενάζοντες· ἀλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο (:Να υπακούτε στους πνευματικούς προϊσταμένους σας και να υποτάσσεστε τελείως σε αυτούς· διότι αυτοί αγρυπνούν για τη σωτηρία των ψυχών σας, καθώς θα δώσουν λόγο στον Χριστό για τις ψυχές σας. Να τους υπακούτε, για να ενθαρρύνονται με την υπακοή σας, ώστε να επιτελούν το έργο τους αυτό με χαρά και όχι με στεναγμούς. Άλλωστε δεν σας συμφέρει να στενάζουν εξαιτίας σας οι πνευματικοί σας προεστοί, επειδή ο Θεός θα σας τιμωρήσει γι'αυτό)»· Εφ.5,19: «Λαλοῦντες ἑαυτοῖς ψαλμοῖς καὶ ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς πνευματικαῖς, ᾄδοντες καὶ ψάλλοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν τῷ Κυρίῳ(:Και τότε ο θείος ενθουσιασμός που θα γεμίζει τις καρδιές σας θα εξωτερικεύεται. Και θα λέτε μεταξύ σας ψαλμούς και ύμνους και ωδές πνευματικές. Θα τραγουδάτε και θα ψάλλετε στον Κύριο όχι μόνο με το στόμα σας, αλλά και με την καρδιά σας, που θα αισθάνεται και θα συμμετέχει σ’ αυτά που ψάλλετε)»], όντας αγνές και παρθένες στο σώμα και την ψυχή, σε όλες τις αισθήσεις και την διάνοια, και επιδεικνύοντας με όλα φρόνημα και πολίτευμα πνευματικό και παρθενικό. Διότι έτσι, κατά τον ψαλμικό στίχο, ακολουθώντας την Θεομήτορα θα έλθετε κοντά της και θα εισέλθετε στον αχειροποίητο ναό του Βασιλέως των Ουρανών, στην υπερκόσμια και αΐδια πατρίδα της αφθαρσίας.
Όσοι είστε συζευγμένοι να μην παραδίδεστε τελείως σε αυτόν τον κόσμο· διότι ο νεοπαγής αυτός και πραγματικά υπερκόσμιος κόσμος, δηλαδή η Θεομήτωρ, εμφανίστηκε και για σας σήμερα ως καρπός συζυγίας. Οι γέροντες να επιδεικνύετε γεροντικό φρόνημα και να μην παιδιαρίζετε σε βάρος σας με λογισμούς και λόγους και πράξεις, παρουσιάζοντας σαρκικό φρόνημα και συμπεριφερόμενοι κατά σάρκα. Οι νέοι να ζηλεύετε τέτοιους γέροντες και να τους σέβεστε και να πείθεστε σε αυτούς, και να μην αγνοείτε τι είναι το έντιμο γήρας και πώς η νεότητα δεν υστερεί του σεμνού γήρατος. Και αν αγνοείτε, ρωτήστε τον σοφό Σολομώντα· διότι θα ακούσετε από αυτόν ότι «πολιὰ δέ ἐστι φρόνησις ἀνθρώποις καὶ ἡλικία γήρως βίος ἀκηλίδωτος(:η σύνεση και η φρονιμάδα κάθε ηλικίας προσελκύει τον σεβασμό των τιμημένων γηρατειών και των λευκών μαλλιών μεταξύ των ανθρώπων, ενώ η ηλικία του γήρατος τότε είναι τιμημένη και αξιοσέβαστη, όταν την συνοδεύει ζωή χωρίς κανένα ηθικό στίγμα)» [Σοφ. Σολ.4,9]. Όσοι κατέχετε κάτι περιττό από αυτά τα γήινα και ρευστά και άστατα που μεταφέρονται από άλλους σε άλλους, με την μετάδοσή τους να εξασφαλίσετε για τους εαυτούς σας αιώνια ζωή· διότι άλλωστε «οὐκ ἐν τῷ περισσεύειν τινὶ ἡ ζωὴ αὐτοῦ ἐστιν ἐκ τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῦ(:η πλεονεξία δεν μπορεί καθόλου να σας κάνει άνετη και χαρούμενη τη ζωή σας. Διότι η ζωή του ανθρώπου δεν εξαρτάται από τα περίσσια πλούτη του και δεν διατηρείται από τα υπάρχοντά του. Τα πολλά του πλούτη δεν μπορούν να του εξασφαλίσουν την μακροζωία και την ευχάριστη ζωή)» [Λουκά 12,15].
Όσοι στερείστε των αναγκαίων, να είστε στην υπομονή και στην ευχαριστία προς τον Θεό, για να συναριθμηθείτε με τους φτωχούς που μακαρίζονται από Εκείνον και να κληρονομήσετε την Βασιλεία των Ουρανών[πρβ. Ιάκ.1,9: «Καυχάσθω δὲ ὁ ἀδελφὸς ὁ ταπεινὸς ἐν τῷ ὕψει αὐτοῦ(:Και ως προς τον πειρασμό και τη δοκιμασία που δημιουργεί η φτώχεια, σας λέω τα εξής: Ο αδελφός που είναι φτωχός και άσημος ας καυχιέται για το πνευματικό ύψος που τον ανεβάζει ο Θεός με τον πειρασμό της φτώχειας και των στερήσεων)»· Ματθ.5,3: «Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν(:’Μακάριοι και τρισευτυχισμένοι είναι εκείνοι που συναισθάνονται ταπεινά την πνευματική τους φτώχεια και την εξάρτηση ολόκληρου του εαυτού τους από τον Θεό, διότι είναι δική τους η Βασιλεία των Ουρανών)»· Λουκά 6,20: «Μακάριοι οἱ πτωχοί, ὅτι ὑμετέρα ἐστὶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ(:Πανευτυχείς και μακάριοι είστε εσείς οι πτωχοί, που δεν επαίρεσθε από τα πλούτη, αλλά εξαρτάτε ταπεινά τον εαυτό σας από τον Θεό και έχετε στηριγμένη την ελπίδα σας στην πρόνοιά Του. Και είστε μακάριοι, διότι είναι δική σας η βασιλεία του Θεού)»].
Οι άρχοντες «κρίμα δίκαιον κρίνετε(:να εκφέρετε δίκαιες κρίσεις)» [Ζαχ.7,9] και να μην χρησιμοποιείτε βία σε βάρος των υποδεεστέρων, διότι αυτό δεν είναι δίκαιο, αλλά να επιδεικνύετε προς αυτούς πατρική διάθεση, έχοντας υπόψη το ομογενές και ομόδουλο προς αυτούς. Μήτε να αγανακτείτε για την υποταγή και τη διδαχή της Εκκλησίας, διότι αυτές αποτελούν γνώρισμα της καλής θελήσεως. Οι αρχόμενοι οφείλετε να πείθεστε στους άρχοντες μόνο στα θέματα που δεν μας αφαιρούν την επηγγελμένη σε μας ελπίδα της Βασιλείας των Ουρανών.
Να προσφέρετε τώρα όλοι από κοινού στην σήμερα εορταζόμενη Παρθένο το πιο αγαπητό και κατάλληλο δώρο, τον αγιασμό σας και την αγνεία του σώματος δι’ εγκρατείας και προσευχής. Να βλέπετε όλοι ότι σωφροσύνη και νηστεία και προσευχή, αφού συναντήθηκαν με κατάνυξη, ανέδειξαν τον Ιωακείμ και την Άννα γεννήτορες θείου σκεύους, μάλιστα τόσο εκλεκτού σκεύους, ώστε όχι μόνο να βαστάσουν το θείο Όνομα κατά τον αργότερα εμφανισθέντα Παύλο[Πράξ.9,15: «Σκεῦος ἐκλογῆς μοί ἐστιν οὗτος τοῦ βαστάσαι τὸ ὄνομά μου(: Αυτός είναι όργανό μου εκλεκτό. Τον διάλεξα εγώ για να βαστάσει και να διαδώσει το κήρυγμα για το όνομά μου και το ευαγγέλιό μου, και να το μεταφέρει με τις περιοδείες του ενώπιον εθνικών και βασιλέων και των σημερινών απογόνων του Ισραήλ)»], αλλά και Αυτόν τον Ίδιο, του οποίου «το όνομα είναι θαυμαστό» [Ψαλμ.8,1: «Κύριε ὁ Κύριος ἡμῶν, ὡς θαυμαστὸν τὸ ὄνομά σου ἐν πάσῃ τῇ γῇ(: Κύριε, ο Θεός και Δεσπότης μας, εξόχως θαυμαστή και εκθαμβωτική διαλάμπει η δύναμη και η σοφία Σου στα δημιουργήματά Σου πάνω σε όλη τη γη)»].
Αν λοιπόν κι εμείς, πλην των άλλων αρετών, αφιερωνόμαστε και στις ευχές, διαμένοντας στον ναό του Θεού με σύνεση, θα βρούμε θησαυρισμένη μέσα μας την καθαρότητα της καρδίας που χωρεί και μας εμφανίζει τον Θεό. Αυτήν ακριβώς την καθαρότητα και την κατ’ αυτή ψυχική προς τον Θεό διάθεση την ονομάζει ο Ησαΐας «σωτηριώδες εγγάστριο πνεύμα» λέγοντας προς Αυτόν: «Διὰ τὸν φόβον σου, Κύριε ἐν γαστρὶ ἐλάβομεν καὶ ὠδινήσαμεν καὶ ἐτέκομεν· πνεῦμα σωτηρίας σου ἐποιήσαμεν ἐπὶ τῆς γῆς(:Εξαιτίας του φόβου Σου, Κύριε, συλλάβαμε και εμείς πνευματικά στη γαστέρα μας και κοιλοπονέσαμε και γεννήσαμε πνεύμα, που μας έδωσε από Εσένα την σωτηρία και το καταστήσαμε φανερό και στους ανθρώπους στη γη)»[Ησ.26,18]. Βλέπετε πώς οι στείρες και άγονες ψυχές γίνονται καλλίτεκνες; Αλλά σ’ αυτά ο προφήτης προσθέτει και τα λόγια: «Οὐ πεσούμεθα, ἀλλὰ πεσοῦνται πάντες οἱ ἐνοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς(: Δεν θα πέσουμε για τον λόγο αυτόν εμείς και δεν θα καταστραφούμε, αλλά θα πέσουν όσοι κατοικούν στη γη και μένουν προσκολλημένοι μόνο σε αυτήν)»[Ησ.26,18], δηλαδή αυτοί που κυλίονται στα γήινα φρονήματα και πάθη.
Εάν λοιπόν, αδελφοί, θέλομε και εμείς να κατοικούμε όχι τη γη αλλά τον ουρανό, ούτε να πέφτομε στη γη και στην αμαρτία που παρασύρει προς τα κάτω, αλλά να επεκτεινόμαστε διαρκώς σε θείο ύψος, ας φοβηθούμε τον Θεό, ας απομακρυνθούμε από τα κακά, ας επιστρέψουμε προς Αυτόν με τα αγαθά έργα, ας σπεύσουμε να απαλείψουμε τις πονηρές μας προσκτήσεις με εγκράτεια και προσευχή, κα να μετασκευάσουμε προς το καλύτερο τους εσωτερικούς λογισμούς και να κυοφορήσουμε και να γεννήσουμε το πνεύμα της σωτηρίας μας κατά τον προφήτη, δια της επικλήσεως, έχοντας βοηθό εκείνην που χαρίστηκε σήμερα στους γονείς της κατόπιν προσευχής και θεάρεστης διαγωγής. Αυτή και την λύπη των γονέων μετέτρεψε και την προγονική κατάρα διέλυσε και τις ωδίνες της προμήτορος κατέπαυσε, αφού γέννησε ανωδύνως, με παρθενία τον Χριστό.
Στον Οποίο πρέπει δόξα, τιμή και προσκύνηση, μαζί με τον άναρχο Πατέρα και το πανάγιο και ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογοςΠΗΓΕΣ:
• Γρηγορίου του Παλαμά, Άπαντα τα έργα, Ομιλίες ΚΑ΄- ΜΒ΄, ομιλία ΜΒ’, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1985, τόμος 10, σελίδες 583-603.
• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
