Τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου π. Διονυσίου Τάτση
Στὴν ἐγκαταλελειμμένη ἐπαρχία, ποὺ μοιάζει μὲ ἔρημη χώρα, ἀφοῦ ὁ πληθυσμὸς ἔχει λιγοστέψει ἀνησυχητικά, οἱ κατὰ τόπους μητροπολίτες ἀντιμετωπίζουν δυσεπίλυτα προβλήματα, ὅπως εἶναι τὰ ἐφημεριακὰ κενά, ἡ συντήρηση τῶν ναῶν καὶ ἡ διαφύλαξη τῶν κειμηλίων ποὺ ὑπάρχουν, ἡ προστασία τῶν ἐξωκκλησίων καὶ τῶν ἐρειπωμένων μοναστηριῶν.
Ἡ λύση αὐτῶν τῶν προβλημάτων σὲ μερικὲς ἀκριτικὲς περιοχὲς εἶναι σχεδὸν ἀδύνατη. Παρήγορο σημάδι εἶναι τὸ ἐνδιαφέρον ποὺ ἐκδηλώνουν μερικοὶ περιφερειάρχες, ποὺ ἀνησυχοῦν γιὰ τὴν κατάσταση τῶν διατηρητέων ἐκκλησιαστικῶν μνημείων καὶ ἐγκρίνουν προγράμματα γιὰ τὴν συντήρησή τους καὶ τὴν ἀνάδειξή τους.
Οἱ ἀξιέπαινοι αὐτοὶ τοπικοὶ ἄρχοντες ἐργάζονται μὲ ζῆλο, χωρὶς ὅμως νὰ βρίσκουν τὸ ἀνάλογο ἐνδιαφέρον ἀπὸ τοὺς οἰκείους μητροπολίτες. Δυστυχῶς ἡ ἀδιαφορία τους εἶναι παροιμιώδης. Εὐτυχῶς ποὺ ὑπάρχουν μερικοὶ ζηλωτὲς καὶ ἐνάρετοι κληρικοί, οἱ ὁποῖοι ἐνθουσιάζονται ἀπὸ τὶς καλὲς προσπάθειες τῶν περιφερειαρχῶν καὶ διευκολύνουν τὸ κατὰ δύναμη. Εἶναι ὅμως λίγοι καὶ δὲν ἐπαρκοῦν.
Εἶναι χαρακτηριστικὸς ὁ λόγος τοῦ περιφερειάρχη τῆς περιοχῆς μας ποὺ μᾶς εἶπε, μὲ ἀφορμὴ μία σχετικὴ συζήτηση γιὰ τὴν προστασία τῶν ναῶν καὶ τῶν μοναστηριῶν: «Πάτερ, ἐμεῖς φροντίζουμε πολύ, ἀλλά, ὅταν τελειώνουν οἱ ἐργασίες καὶ ὁλοκληρώνονται τὰ ἔργα, δὲν ἔχουμε ποῦ νὰ δώσουμε τὰ κλειδιά!». Συναντοῦν τὴν ἀδιαφορία τῶν ὑπευθύνων, δηλαδὴ τῶν μητροπολιτῶν, τῶν κληρικῶν καὶ τῶν ἐπιτρόπων!
Τὸ πρῶτο καὶ κύριο ἔργο τῶν μητροπολιτῶν εἶναι ἡ χειροτονία ἄξιων ὑποψηφίων κληρικῶν καὶ οἱ μοναχικὲς κουρὲς σὲ ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν τὴν κλίση γιὰ τὴν ἀφιέρωση στὸ Θεό. Δυστυχῶς, μερικοὶ μητροπολίτες δὲν προσέχουν καὶ εὔκολα, μὲ κλειστὰ μάτια θὰ λέγαμε, χειροτονοῦν ἀκατάλληλα πρόσωπα, ποὺ εἶναι ἱκανοὶ μόνο γιὰ σκάνδαλα. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ καταδικάζονται οἱ ἐνορίες σὲ πνευματικὸ μαρασμὸ καὶ οἱ ἄνθρωποι ἐγκαταλείπουν τὴν Ἐκκλησία.
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει καὶ μὲ τοὺς μοναχοὺς ποὺ δὲν τιμοῦν τὸ σχῆμα τους. Οἱ μητροπολίτες χωρὶς ἐπικοινωνία καὶ ἐνημέρωση κάνουν τὶς μοναχικὲς κουρὲς καὶ τοὺς ἐμπιστεύονται μοναστήρια ποὺ ἔχουν ἱστορία καὶ οἱ ἄνθρωποι τῆς περιοχῆς δείχνουν ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον γι’ αὐτά, μὲ τὴν παρουσία ὅμως μοναχῶν ποὺ δὲν ἔχουν παρθενία, ἀκτημοσύνη καὶ ὑπακοή, προκαλεῖται σκανδαλισμὸς ἀπὸ τὴν ὅλη διαγωγή τους καὶ τὶς ποικίλες δραστηριότητες ποὺ ἀναπτύσσουν. Εὔκολα διαπιστώνει κανεὶς ὅτι στὰ πρόσωπα αὐτὰ δὲν ὑπάρχει οὔτε ἴχνος εὐσέβειας.
Οἱ συγκεκριμένοι μητροπολίτες ἔχουν μεγάλη εὐθύνη. Εἶναι ἀσεβὲς νὰ παραθεωροῦν τὰ κωλύματα τῆς ἱερωσύνης καὶ νὰ χειροτονοῦν ἄσχετους μὲ τὴν Ἐκκλησία ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἐπιλέγουν τὴν ἱερωσύνη, γιὰ νὰ ἐξασφαλίσουν τὸ ψωμὶ τῆς οἰκογένειάς τους καὶ ὄχι γιὰ νὰ ἐργαστοῦν πνευματικὰ πρὸς δόξαν Θεοῦ. Οἱ μητροπολίτες πιεζόμενοι ἀπὸ τὰ πολλὰ ἐφημεριακὰ κενὰ τῶν μητροπόλεών τους χειροτονοῦν χωρὶς νὰ βλέπουν καὶ χωρὶς νὰ ἐξετάζουν τὶς προθέσεις τῶν ὑποψηφίων.
Ἀγνοοῦν ὅτι εἶναι καλύτερα νὰ ὑπάρχουν ἐφημεριακὰ κενά, παρὰ νὰ ὑπάρχουν ἀνάξιοι κληρικοί, μὲ βίο ἁμαρτωλό, μὲ θρασύτητα καὶ πλήρη ἄγνοια τῶν Ἱερατικῶν τους καθηκόντων. Μιλᾶμε γιὰ ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι παρομοιάζονται μὲ βαρεῖς λύκους ποὺ κατασπαράσσουν τὸ ποίμνιο. Ἀλίμονο στὶς ἐνορίες ποὺ ἔχουν ἀνάξιους ἱερεῖς. Τὰ σκάνδαλα εἶναι καθημερινὰ καὶ οἱ ναοὶ παραμένουν καὶ χωρὶς ἐκκλησίασμα. Ἔχουμε πολλὰ τέτοια παραδείγματα σὲ πολλὲς περιοχές. Ὅμως οἱ συγκεκριμένοι μητροπολίτες μένουν ἀδιάφοροι. Καθησυχάζουν τὴ συνείδησή τους ὅτι δὲν ἔχουν ἐφημεριακὰ κενὰ ἢ ὅτι τὰ λιγόστεψαν μὲ τὶς χειροτονίες ποὺ ἀπερίσκεπτα ἔκαναν. Εἶναι ἀποκαρδιωτικὸ νὰ ἔχει ἐφαρμογὴ καὶ στὴν ἐποχή μας τὸ γνωστό: «οἱ τοῦ βίου ναυαγοί τοῦ Ὑψίστου λειτουργοί». Ἐπίσης οἱ ἀρχιερεῖς αὐτοὶ μένουν ἀδιάφοροι ἀπὸ τὶς διαμαρτυρίες καὶ καταγγελίες τῶν ἀνθρώπων γιὰ τὴ συμπεριφορὰ τῶν ἀνάξιων κληρικῶν τους. Μάλιστα ἐκνευρίζονται, γιατί οἱ ἴδιοι εἶναι αὐτουργοὶ καὶ δική τους εἶναι ἡ εὐθύνη. Ἀλλὰ ποῦ εὐαισθησία! Ἔχουν τὴν ψευδαίσθηση ὅτι ἐνεργοῦν ὀρθά, γιατί ὡς ἀρχιερεῖς ἔχουν τὸ φωτισμὸ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ εἶναι ἀσεβὲς νὰ κρίνονται ἀπὸ ἁπλοὺς πιστούς, ποὺ ὑπερβάλλουν καὶ ζητοῦν πράγματα ποὺ εἶναι ἐκτὸς τῆς σύγχρονης πραγματικότητας! Οἱ ἄνθρωποι τελικὰ ἀπογοητεύονται καὶ δὲν βρίσκουν κάποιον νὰ τοὺς συμπαρασταθεῖ στὸ πνευματικὸ θέμα ποὺ τοὺς ἀπασχολεῖ κι ἔχει ἄμεση ἐπίδραση στὴν κατὰ Χριστὸν πορεία τους. Καὶ δικαίως συμπεραίνουν ὅτι εἶναι ἄτυχοι γιὰ τὸν ἱερέα τους, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸν μητροπολίτη τους! Βαρὺς ὁ λόγος, ἀλλὰ ὀρθὸς καὶ δίκαιος.
Τὸ ἴδιο ἀρνητικὸ φαινόμενο παρατηροῦμε καὶ μὲ τὶς μοναχικὲς κουρές. Οἱ μητροπολίτες θέλουν νὰ ἔχουν μοναχούς, σὲ ὅλα τὰ μοναστήρια τῆς περιοχῆς τους, χωρὶς νὰ ἐξετάζουν τὶς προθέσεις τῶν ἀνθρώπων ποὺ θέλουν νὰ μονάσουν. Ἔτσι βλέπουμε μοναχούς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν κοσμικὸ φρόνημα, νὰ διαφεντεύουν σὲ μοναστήρια ποὺ ἔχουν ἱστορία, εἶναι γνωστά καὶ προσελκύουν πολλοὺς προσκυνητές. Σὲ αὐτοὺς τοὺς μοναχοὺς εἶναι μάταιο νὰ τοὺς ὑπενθυμίσεις τὶς μοναχικὲς ἀρετές, γιατί τὶς θεωροῦν ξεπερασμένες. Θέλουν ὅμως νὰ φέρουν ὅλα τὰ διακριτικὰ τῶν μοναχῶν, νὰ τοὺς προσφωνοῦν «γέροντες» καὶ νὰ τοὺς ἀναγνωρίζουν οἱ ἀνυποψίαστοι ἐπισκέπτες ἀρετὲς ποὺ δέν ἔχουν καὶ πνευματικὰ κατορθώματα ποὺ οὔτε στὰ ὄνειρά τους δὲν εἶδαν πατέ. Γι’ αὐτοὺς τὸ μοναστήρι δὲν εἶναι τόπος μετάνοιας, ἀλλὰ τόπος ἀνάπαυσης καὶ ρᾳθυμίας!
Στὴν ἀρχὴ οἱ μοναχοὶ αὐτοὶ ἐντυπωσιάζουν τοὺς κατοίκους τῆς γύρω περιοχῆς καὶ χαίρονται ποὺ ζωντάνεψε τὸ μοναστήρι τους. Γρήγορα ὅμως ἀπογοητεύονται, γιατί οἱ μοναχοὶ συνεχῶς περιφέρονται ἐδῶ κι ἐκεῖ, ἀπαιτοῦν παράλογα πράγματα, ἐπαιτοῦν, ἔχουν ἡγεμονικὸ θάρρος, τὰ ξέρουν ὅλα καὶ φυσικὰ πιστεύουν ὅτι ὑπερέχουν. Δὲν εἶναι «ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων»! Τελικὰ οἱ ἄνθρωποι δὲν τοὺς συμπαθοῦν καὶ λυποῦνται ποὺ σὲ ἱεροὺς τόπους ἐγκαταβιοῦν ἰδιόρρυθμοι καὶ προβληματικοὶ μοναχοὶ ποὺ ἀπογοητεύουν μὲ τὶς ἐκδηλώσεις τους καὶ τὴ συμπεριφορά τους. Ὁ λαὸς ποὺ συντηροῦσε τὰ μοναστήρια καὶ τὰ ἐπισκεπτόταν, παρόλο ποὺ ἦταν ἔρημα, τώρα μὲ τοὺς μοναχοὺς νιώθει ὅτι ἔχασε κάτι ποὺ ἔνιωθε δικό του, ἐνῷ θὰ ἔπρεπε οἱ μοναχοί, νὰ ἔχουν φόβο Θεοῦ καὶ νὰ προκαλοῦσαν χαρὰ μὲ τὴν παρουσία τους.
Σὲ μερικὲς περιπτώσεις οἱ μητροπολίτες μετανοοῦν γιὰ τὶς ἐπιλογές τους, χωρὶς ὡστόσο νὰ εἶναι εὔκολη ἡ διόρθωση τῶν δυσάρεστων καταστάσεων, γιατί ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε οἱ… μητροπολίτες ἀλλὰ πολὺ δύσκολα μπορεῖ νὰ τοῦ τὸ ἀφαιρέσει. Ἀπαιτοῦνται πολλὲς διαδικασίες.
Ἕνας ἐνάρετος γέροντας, ποὺ εἶχε δεῖ πολλὰ στὴ ζωή του, ἔλεγε μὲ βαθὺ πόνο: «Προσοχή, σεβασμιώτατοι ἀρχιερεῖς! Ἡ Ἐκκλησία δὲν πρέπει νὰ ταλαιπωρεῖται ἀπὸ ἀνάξιους κληρικοὺς καὶ ἀθεόφοβους μοναχούς. Ἡ εὐθύνη σας εἶναι μεγάλη καὶ ὁ Ἀπόστολος Πέτρος δὲν πρόκειται νὰ σᾶς ἐπιτρέψει τὴν εἴσοδο στὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν».
[Διευκρίνιση: Τὸ ἀνωτέρω ἄρθρο στηρίζεται σὲ συγκεκριμένα γεγονότα καὶ δὲν εἶναι συκοφαντικό. Εἶναι δὲ ἄδικο νὰ γενικεύεται τὸ περιεχόμενό του. Σχολιάζουμε τὰ σκάνδαλα ποὺ πληγώνουν τοὺς συνειδητοὺς χριστιανούς, καὶ εἶναι περιττὸ νὰ δηλώσουμε τὸ σεβασμό μας πρὸς τοὺς μητροπολίτες ποὺ ἐργάζονται θεοφιλῶς, τὴν εἰλικρινῆ ἀγάπη καὶ πρὸς τοὺς ἄξιους ἀδελφοὺς καὶ συλλειτουργοὺς καὶ τὸ θαυμασμὸ καὶ πρὸς τοὺς ἀληθινοὺς μοναχούς, οἱ ὁποῖοι διατηροῦν ἀναμμένο τὸ λυχνάρι τῆς πευματικῆς ζωῆς, μὲ τὸν ἀσκητικό τους ἀγώνα, καὶ φωτίζουν κι ἐμᾶς ποὺ κοπιάζουμε, γιὰ νὰ σπείρουμε στὴν ἀγαθὴ γῆ τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ].
