«Γιὰ τὸ χριστουγεννιάτικο δένδρο λίγοι ξέρουν ὅτι δὲν εἶναι εὐρωπαϊκὸ, ἀλλὰ ἑλληνικό, βυζαντινὸ ἔθιμο.
Ὑπάρχει ἕνα τροπάριο στὴν Προσκομιδὴ, ποὺ μιλᾶ γιὰ τὸ δένδρον τῆς ζωῆς στὸν Παράδεισο, ποὺ εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός.
Οἱ βυζαντινοὶ ἔβαζαν μέσα στὴν Ἐκκλησία ἕνα δένδρο γιὰ νὰ δώσουν τὴν εἰκόνα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ὡς τὸ δένδρον τῆς ζωῆς.
Τὸ ἔθιμο σιγὰ σιγὰ ἔφυγε ἀπὸ τὸν ἑλληνικὸ χῶρο, διότι ὅταν κατελήφθη ἀπὸ τοὺς τούρκους ἡ Κωνσταντινούπολη, ἔπεσε μαύρη σκλαβιά καὶ μόνον τέτοια δὲν εἴχαμε τὴν δυνατότητα νὰ κάνουμε, καὶ τότε πέρασε στὴν Εὐρώπη. Πῆραν, λοιπὸν, οἱ εὐρωπαῖοι τὸ δένδρο, τὸ στόλισαν, τὸ ξεχώρισαν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καί τὸ ἔκαναν στολίδι τοῦ σπιτιοῦ. Καὶ ξαναγύρισε στὴν Ἑλλάδα ὡς εὐρωπαϊκὸ ἔθιμο. Ὄχι! εἶναι ἑλληνικό!
Ξέρετε ποῦ διεσώθη ἡ ἔννοια τοῦ δένδρου; Στοὺς πολυελαίους! Ὁ κεντρικὸς πολυέλαιος στὴν Ἐκκλησία ἔχει μορφὴ δένδρου, μιᾶς ἐλάτης. Ὅταν ἔφυγε στὴν Εὐρώπη, εμείς τὸ διατηρήσαμε στὸν κεντρικὸ πολυέλαιο τῶν Ναῶν μας».
(†π. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος)
