του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου
Τριπλή εορτή σήμερα! Οι δύο από τις εορτές έχουν εκκλησιαστικό χαρακτήρα: η εορτή της περιτομής του Κυρίου μας, όπως και η εορτή και η μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου. Κοντά σ’ αυτές υπάρχει και η πολιτική εορτή της ένάρξης του νέου έτους, η πρωτοχρονιά, που όμως κι αυτή προσλαμβάνει, μέσα στην Εκκλησία, πνευματικό χαρακτήρα. Ας δούμε όμως τι ήταν η περιτομή.
ΓΕΝΙΚΑ: Στην Αγία Γραφή περιτομή νοείται η αποκοπή του έξω άκρου του ανδρικού μορίου. Η πράξη αυτή ορίστηκε από το Θεό ως επισφράγισμα της συνθήκης Του με τον Αβραάμ. Οι πρώτοι που επεβλήθησαν σε περιτομή ήταν ο Αβραάμ και οι άρρενες της οικογένειάς του (Γέν. ιζ΄10-13). Η συνθήκη επαναλήφθηκε επί Μωυσέως, (Έξ. ιβ΄43,44). Έτσι, κατά τον ιουδαϊσμό, η περιτομή κατέστη επίσημη τελετή που εφαρμοζόταν σε κάθε αρσενικό τέκνο την όγδοη μέρα από γεννήσεώς του. Αυτήν την τελετή τηρούσαν επιμελώς οι Ισραηλίτες, πλην της περιόδου που περιφέρονταν στην έρημο του Σινά. Ήταν προσφορά του παιδιού στο Θεό και υπενθύμιση πως ο Ιουδαίος όφειλε να διαφέρει από τους άλλους και να μην προσκυνά τα είδωλα. Είχε δοθεί και για λόγους υγιεινής (πρόληψη ασθενειών και μολύνσεων). Αξίζει να σημειώσουμε, πως έκοπταν ένα ευτελές σαρκίο το οποίο ήταν η αιτία του κατακλυσμού και της καταστροφής Σοδόμων και Γομόρων, δηλαδή η ακράτεια της γενετήσιας ορμής. Σαρκολάτρες οι συμπολίτες του Νώε, έκφυλοι οι κάτοικοι των Σοδόμων και Γομόρων. Όρισε ο Θεός, η περιτομή να γίνεται στα γεννητικά όργανα, γιατί σ' αυτά χρειαζόταν κάποιος περιορισμός και αρκετή εγκράτεια. Σημειώσουμε ότι και οι Άραβες, λόγω της προέλευσής τους από τον Ισμαήλ, γιο του Αβραάμ, παρέλαβαν την περιτομή, περνώντας τη συνήθεια και στους πιστούς του μωαμεθανισμού. Η εβραϊκή περιτομή κατέληξε, στο πέρασμα των αιώνων, ένας τυπολατρικός παράγοντας της θρησκείας τους. Έτσι οι Εβραίοι αυτοαποκαλούνταν “Περιτομή” ενώ τα λοιπά έθνη τα ονόμαζαν “Ακροβυστία”. Στην Αγία, όμως, Γραφή “περιτομή” και “περιτετμημένος την καρδίαν” σημαίνουν τον καθαρό, τον αγνό, τον αναγεννημένο, ενώ οι λέξεις “απερίτμητος” και “ακροβυστία” τον ασεβή και κακό, τον ρυπαρό: “περιτμήθητε τω Θεώ υμών και περιτέμνεσθε την σκληροκαρδίαν υμών, άνδρες Ιούδα και οι κατοικούντες Ιερουσαλήμ, μη εξέλθῃ ως πυρ ο θυμός μου και εκκαυθήσεται” (Ιερ. δ΄4 αλλά και Ιεζ. μδ΄6,7). Μετά την Πεντηκοστή, το θέμα της περιτομής δίχασε την Εκκλησία. Κάποιοι επέμεναν ότι οι προσήλυτοι εξ εθνών έπρεπε πρώτα να περιτμηθούν πριν βαπτισθούν. Με την πάροδο του χρόνου και τον πειστικό λόγο του Αποστόλου Παύλου και άλλων Αποστόλων, βεβαιώθηκαν όλοι ότι: “εν γαρ Χριστώ Ιησού ούτε περιτομή τι ισχύει ούτε ακροβυστία, αλλὰ καινὴ κτίσις.” (Γαλ. στ΄15).
Η ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ: Η περιτομὴ του βρέφους Ιησού έγινε στὴ Συναγωγὴ τῆς Βηθλεέμ. (Λουκ. 2, 5). Το Θείο Βρέφος, αφού γεννήθηκε με τον Παλαιὸ Νόμο, έπρεπε νὰ υποβληθεί και Αυτὸ στον τύπο, ο οποίος έπρεπε να ισχύει μέχρι την κατάργησή του. Ο Απόστολος Παύλος λέει σχετικά: “ότε δὲ ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, εξαπέστειλεν ο Θεὸς τον υιὸν αυτού, γενόμενον εκ γυναικός, γενόμενον υπὸ νόμον, ίνα τους υπὸ νόμον εξαγοράση, ίνα τὴν υιοθεσίαν απολάβωμεν” (Γαλ. δ΄4,5). Η περιτομή συνοδευόταν και με την ονοματοδοσία του βρέφους. Το ίδιο συνέβη και με το Θείο Βρέφος που του δόθηκε το όνομα Ιησούς που είναι ελληνικός όρος από το Εβραϊκό Γεσούα. Είναι το ίδιο με το όνομα «Εμμανουήλ» που αναφέρει ο Ησαΐας, και σημαίνει «ο Θεός είναι μαζί μας». Ο Απόστολος Παύλος προσθέτει πως οι πιστοί περιετμήθησαν με περιτομὴ πνευματική, ενεργούμενη απ᾿ το Αγιο Πνεύμα. Και αυτή συνίσταται στο γδύσιμο και την αποβολὴ του σώματος, που δούλεψε στις αμαρτίες. Το γδύσιμο αυτὸ, έλεγε, είναι η περιτομή, που πήραν απὸ τον Χριστό, όταν θάφτηκαν μαζί Του, διά του Αγιου Βαπτίσματος.
ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ: Σήμερα, ο μεγάλος αναμενόμενος του Ισραηλιτικού λαού, «Θεός ων κατ' ουσίαν» και ενώ κρατά τα σύμπαντα στα πανίσχυρα χέρια του, ενδύεται την ανθρώπινη μορφή. Οκτώ ημερών αδύναμο βρέφος, τυλιγμένο σε ταπεινά σπάργανα, τον κρατά στην αγκαλιά της η αγνή Μητέρα Του και τον οδηγεί στο ναό. Ο φωτισμένος υμνογράφος της Εκκλησίας μας, θεολογώντας ποιητικά, σχολιάζει και δοξολογεί: «Ουκ επησχύνθη (δεν ντράπηκε) ο πανάγαθος Θεός, της σαρκός την περιτομήν αποτμηθήναι, αλλ' έδωκεν εαυτόν, τύπον και υπογραμμόν (πρότυπο και παράδειγμα), πάσι προς σωτηρίαν, ο γαρ του Νόμου Ποιητής, τα του Νόμου εκπληροί, και των προφητών τα κηρυχθέντα περί αυτού». Το μυστήριο της θεϊκής συγκατάβασης είναι μεγάλο και άρρητο. Θεός στην Ιστορία, διέρχεται όλα τα στάδια του ανθρώπινου βίου, αγιάζει τη χωματένια ζωή, πραγματοποιεί και ολοκληρώνει το θεϊκό σχέδιο της σωτηρίας των ανθρώπων. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός διαβλέπει στην περιτομή, τύπο του βαπτίσματος: «Φανερώθηκε η αλήθεια, ανώφελος ο τύπος και η σκιά. Άχρηστη, περιττή η περιτομή και αντίθετη προς το άγιο βάπτισμα, ο γαρ περιτεμνόμενος χρεωστεί όλον τον νόμον τηρήσαι. Ο Κύριος μάλιστα περιετμήθη για να εκπληρώσει το νόμο, κι ακόμη φύλαξε όλο το νόμο, για να εκπληρώσει και να σταθεροποιήσει το νόμο. Αλλά καθώς βαπτίστηκε, και το Άγιο Πνεύμα εμφανίστηκε στους ανθρώπους να κατεβαίνει από τον ουρανό με μορφή περιστεράς επάνω Του, από τότε έχει κηρυχθεί η πνευματική λατρεία και ζωή, και η βασιλεία των ουρανών». Αλλά αν η πράξη της περιτομής εγκαταλείφθηκε, η λέξη εξακολουθεί να έχει κάποια σημασία. Οι βαπτισμένοι πιστοί, μπορούν να αναφωνούν: “Αληθινή περιτομή είμαστε εμείς οι Χριστιανοί, οι οποίοι διά του φωτισμού, που μας δίνει το Πνεύμα του Θεού, προσφέρουμε στο Θεό αληθινή λατρεία.” (Φιλ. γ΄ 3). Η αχειροποίητος περιτομή των Χριστιανών είναι, θα λέγαμε η περιτομή των αμαρτιών με το βάπτισμα, όπου κόπτονται τα αμαρτήματα. Αυτή την περιτομή οι πιστοί την κάνουν πράξη στη ζωή τους, περικόπτοντας όχι σωματικό μέρος, αλλά τις αμαρτίες τους.
“Μορφὴν αναλλοιώτως ανθρωπίνην προσέλαβες, Θεὸς ων κατ' ουσίαν, πολυεύσπλαγχνε Κύριε· και Νόμον εκπληρών, περιτομήν, θελήσει καταδέχη σαρκικήν, όπως παύσης τα σκιώδη, και περιέλης τὸ κάλυμμα των παθων ημών.
Δόξα τη αγαθότητι τη ση, δόξα τη ευσπλαγχνία σου,
δόξα τη ανεκφράστω Λόγε συγκαταβάσει σου.”
konstaninosa.oikonomou@gmail.
ΒΙΝΤΕΟ ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΚΑΙ ΤΡΟΠΑΡΙΟ: https://www.youtube.
