Αρχιμ. Κυρίλλου Κωστοπούλου, Ιεροκήρυκος Ι. Μ. Πατρών- Δρος Θεολογίας
Η ανθρώπινη Ιστορία διαδραματίζεται μέσα από τρεις φάσεις και αναμένει την τέταρτη.
Η πρώτη φάση αρχίζει με την δημιουργία του ανθρώπου από τον Τριαδικό Θεό και εξελίσσεται μέσα στον κήπο της Εδέμ. Εκεί, όπου τοποθέτησε ο Θεός τον άνθρωπο με την εντολή «εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν» (Γεν. 2, 15). Στην Εδέμ ο πλασθείς «κατ᾽εικόνα Θεού» (Γεν. 1, 27) άνθρωπος υπάρχει σε άμεση κοινωνία μετά του Δημιουργού του Θεού. Γνώριζε οντολογικά, υπαρξιακά ότι Πατέρας του και Δημιουργός του ήταν ο Τριαδικός Θεός και ζούσε σύμφωνα με το θέλημά Του, αγαπητικά προς Αυτόν, ως δημιούργημα, αλλά και προς την κτίση, την οποία και αυτήν ως δημιούργημα του Ιδίου Θεού εγνώριζε εις βάθος. Όταν παρήκουσε την εντολή του Δημιουργού του Θεού και θέλησε διά της παρακοής να ομοιωθεί τω Θεώ, επήλθε η πτώση του και ακολούθησε η έξοδός του από τον Παράδεισο.
Τοιουτοτρόπως αρχίζει η δεύτερη τραγική φάση της ανθρώπινης Ιστορίας, κατά την οποία ο άνθρωπος απομακρύνεται από τον Δημιουργό του και εισέρχεται στον χώρο της φθοράς και του θανάτου. Ως αποτέλεσμα τούτου διακόπτεται η κοινωνία του ανθρώπου μετά του Δημιουργού του Θεού. Η απόσταση πλέον Θεού και ανθρώπου φαίνεται καθαρά στην διαταγή, την οποία έδωσε ο Θεός στον Μωυσή, όταν τον κάλεσε να ανέβη στο όρος Σινά, για να παραλάβει τις δέκα εντολές: «Μη πλησιάσει –του λέγει– κανείς άλλος εις το όρος Σινά, διότι θα αποθάνει» (Πρβλ. Εξ. 19, 12). Μέσω των Προφητών γνωστοποιεί το θέλημά Του στον άνθρωπο και προαναγγέλλει τον ερχομό Του ως Σωτήρος και Λυτρωτού. Με αυτόν τον τρόπο πορεύεται ο άνθρωπος μέσα σε ένα σκοτάδι, θεοποιώντας την κτίση και αναμένοντας την λύτρωση και το φως.
Και όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, ο Θεός ως Αγάπη –«Ο Θεός αγάπη εστίν» (Α´ Ιωάν. 4, 16)– προσφέρει τον εαυτό Του, για να σώσει και να λυτρώσει τον άνθρωπο. Ο Ιερός Καβάσιλας μας λέγει ότι «και τον ίδιον Νομοθέτην η αγάπη πρώτα απ᾽ όλα τον έφερε στην γη και το Σώμα του είναι καρπός φιλανθρωπίας» (Λογ. στ´, Περί της εν Χριστώ ζωής). Έτσι το επιτελεσθέν έργο της Θείας Οικονομίας σφραγίζει την τρίτη φάση της ανθρώπινης Ιστορίας.
Ο άνθρωπος πλέον αναμένει, πορευόμενος εν Χριστώ, διά του Χριστού, την τέταρτη εσχατολογική φάση, η οποία θα αρχίσει με την Δευτέρα Παρουσία του Θεανθρώπου, όπου θα κριθή ο άνθρωπος και θα εισέλθει στην αιώνια κατάστασή του είτε ομού μετά του Τριαδικού Θεού είτε μακράν Αυτού.
Στην σημερινή υλόφρονα εποχή, ο άνθρωπος δεν έχει κατανοήσει και δεν έχει αποδεχθεί ούτε βιώνει οντολογικά την τρίτη φάση της ανθρώπινης Ιστορίας. Αμφισβητεί την ιστορική και πνευματική αλήθεια της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου. Κατ᾽ ακολουθίαν, αποστασιοποιημένος από τον Σταυρωθέντα Λόγο του Θεού Πατρός, προσπαθεί «ιδίαις δυνάμεσι» να παραμείνει άνθρωπος. Επειδή, όμως, είναι δημιουργημένος «κατ᾽εικόνα» Θεού με την δυνατότητα να ομοιωθεί με τον Θεό (πρβλ. Γεν. 1, 26), δεν ημπορεί να αναπαυθεί πουθενά ούτε στις ιδικές του δυνάμεις ούτε στην δύναμη των άλλων, αλλ᾽ ούτε και στις δυνάμεις του ανθρωπίνου πολιτισμού, της φιλοσοφίας, της επιστήμης, της τεχνολογίας, πολύ δε περισσότερο στις δυνάμεις της ύλης. Δεν ημπορεί πουθενά να ενοποιηθεί ως άνθρωπος και να ειρηνεύσει, παρά μόνον στον χώρο του Δημιουργού του Θεού. Και εάν κατορθώσει να εντάξει τις παραπάνω δυνάμεις μέσα σε αυτόν τον χώρο, τότε και αυτές θα αποβούν ακίνδυνες και ουσιαστικά χρήσιμες, τόσο για τον ίδιο, όσο και για την κοινωνία γενικώτερα. Εάν, ωστόσο, δεν πορνευθεί κατ᾽ αυτόν τον τρόπο δεν θα μπορέσει ποτέ να βρει τον εαυτό του και να δικαιωθή ως πρόσωπο και ως ανώτατο ον μέσα στην κτίση. Γι᾽ αυτό συμβαίνουν καθημερινώς όλα αυτά τα φρικτά και αποτρόπαια στην κοινωνία μας.
Η Εκκλησία μας επαναφέρει με τα Χριστούγεννα, την εορτή του μεγίστου γεγονότος της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου, για να μας υπενθυμίσει τι έκαμε για εμάς ο Θεός Λόγος και να μας παρακινήσει, με την οντολογική μετοχή μας σ᾽ αυτήν, να κοινωνήσουμε και πάλι με τον Θεό Δημιουργό μας. Πως, όμως, θα συμβή αυτό;
Ο στολισμός των δένδρων, η αγορά ενδυμάτων, τα εορταστικά λαμπιόνια κ.λπ. είναι μία εξωτερική, κοσμικότροπη εορταστική διάθεση που συμβάλλει σε μία επιφανειακή συναισθηματική ατμόσφαιρα, χωρίς καμμία ουσιαστική πορεία εν Χριστώ. Βεβαίως, θα γίνουν και αυτά, αλλά για να μπορέσει ο άνθρωπος να εορτάσει την έλευση του Θεανθρώπου και να βιώσει την τρίτη φάση της ανθρώπινης Ιστορίας, την λύτρωση, δηλαδή, του ανθρώπου υπό του Θεανθρώπου, χρειάζεται πνευματική προετοιμασία, καθαρά εξομολόγηση, μελέτη σχετική με το Μυστήριο της Ενανθρωπήσεως και συμμετοχή στην Λειτουργική ζωή της Εκκλησίας.
Κατ᾽ αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να υποδεχθεί τον Σαρκωθέντα Λόγο του Θεού Πατρός, να ενωθεί μαζί Του και να εξέλθει από τον χώρο της αμαρτωλής ζωής και των παθών, για να εισέλθει στον χώρο του Σωτήρος Χριστού, στην αληθινή και αγαπητική κοινωνία μετ᾽ Αυτού.
Η ανθρώπινη Ιστορία διαδραματίζεται μέσα από τρεις φάσεις και αναμένει την τέταρτη.
Η πρώτη φάση αρχίζει με την δημιουργία του ανθρώπου από τον Τριαδικό Θεό και εξελίσσεται μέσα στον κήπο της Εδέμ. Εκεί, όπου τοποθέτησε ο Θεός τον άνθρωπο με την εντολή «εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν» (Γεν. 2, 15). Στην Εδέμ ο πλασθείς «κατ᾽εικόνα Θεού» (Γεν. 1, 27) άνθρωπος υπάρχει σε άμεση κοινωνία μετά του Δημιουργού του Θεού. Γνώριζε οντολογικά, υπαρξιακά ότι Πατέρας του και Δημιουργός του ήταν ο Τριαδικός Θεός και ζούσε σύμφωνα με το θέλημά Του, αγαπητικά προς Αυτόν, ως δημιούργημα, αλλά και προς την κτίση, την οποία και αυτήν ως δημιούργημα του Ιδίου Θεού εγνώριζε εις βάθος. Όταν παρήκουσε την εντολή του Δημιουργού του Θεού και θέλησε διά της παρακοής να ομοιωθεί τω Θεώ, επήλθε η πτώση του και ακολούθησε η έξοδός του από τον Παράδεισο.
Τοιουτοτρόπως αρχίζει η δεύτερη τραγική φάση της ανθρώπινης Ιστορίας, κατά την οποία ο άνθρωπος απομακρύνεται από τον Δημιουργό του και εισέρχεται στον χώρο της φθοράς και του θανάτου. Ως αποτέλεσμα τούτου διακόπτεται η κοινωνία του ανθρώπου μετά του Δημιουργού του Θεού. Η απόσταση πλέον Θεού και ανθρώπου φαίνεται καθαρά στην διαταγή, την οποία έδωσε ο Θεός στον Μωυσή, όταν τον κάλεσε να ανέβη στο όρος Σινά, για να παραλάβει τις δέκα εντολές: «Μη πλησιάσει –του λέγει– κανείς άλλος εις το όρος Σινά, διότι θα αποθάνει» (Πρβλ. Εξ. 19, 12). Μέσω των Προφητών γνωστοποιεί το θέλημά Του στον άνθρωπο και προαναγγέλλει τον ερχομό Του ως Σωτήρος και Λυτρωτού. Με αυτόν τον τρόπο πορεύεται ο άνθρωπος μέσα σε ένα σκοτάδι, θεοποιώντας την κτίση και αναμένοντας την λύτρωση και το φως.
Και όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, ο Θεός ως Αγάπη –«Ο Θεός αγάπη εστίν» (Α´ Ιωάν. 4, 16)– προσφέρει τον εαυτό Του, για να σώσει και να λυτρώσει τον άνθρωπο. Ο Ιερός Καβάσιλας μας λέγει ότι «και τον ίδιον Νομοθέτην η αγάπη πρώτα απ᾽ όλα τον έφερε στην γη και το Σώμα του είναι καρπός φιλανθρωπίας» (Λογ. στ´, Περί της εν Χριστώ ζωής). Έτσι το επιτελεσθέν έργο της Θείας Οικονομίας σφραγίζει την τρίτη φάση της ανθρώπινης Ιστορίας.
Ο άνθρωπος πλέον αναμένει, πορευόμενος εν Χριστώ, διά του Χριστού, την τέταρτη εσχατολογική φάση, η οποία θα αρχίσει με την Δευτέρα Παρουσία του Θεανθρώπου, όπου θα κριθή ο άνθρωπος και θα εισέλθει στην αιώνια κατάστασή του είτε ομού μετά του Τριαδικού Θεού είτε μακράν Αυτού.
Στην σημερινή υλόφρονα εποχή, ο άνθρωπος δεν έχει κατανοήσει και δεν έχει αποδεχθεί ούτε βιώνει οντολογικά την τρίτη φάση της ανθρώπινης Ιστορίας. Αμφισβητεί την ιστορική και πνευματική αλήθεια της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου. Κατ᾽ ακολουθίαν, αποστασιοποιημένος από τον Σταυρωθέντα Λόγο του Θεού Πατρός, προσπαθεί «ιδίαις δυνάμεσι» να παραμείνει άνθρωπος. Επειδή, όμως, είναι δημιουργημένος «κατ᾽εικόνα» Θεού με την δυνατότητα να ομοιωθεί με τον Θεό (πρβλ. Γεν. 1, 26), δεν ημπορεί να αναπαυθεί πουθενά ούτε στις ιδικές του δυνάμεις ούτε στην δύναμη των άλλων, αλλ᾽ ούτε και στις δυνάμεις του ανθρωπίνου πολιτισμού, της φιλοσοφίας, της επιστήμης, της τεχνολογίας, πολύ δε περισσότερο στις δυνάμεις της ύλης. Δεν ημπορεί πουθενά να ενοποιηθεί ως άνθρωπος και να ειρηνεύσει, παρά μόνον στον χώρο του Δημιουργού του Θεού. Και εάν κατορθώσει να εντάξει τις παραπάνω δυνάμεις μέσα σε αυτόν τον χώρο, τότε και αυτές θα αποβούν ακίνδυνες και ουσιαστικά χρήσιμες, τόσο για τον ίδιο, όσο και για την κοινωνία γενικώτερα. Εάν, ωστόσο, δεν πορνευθεί κατ᾽ αυτόν τον τρόπο δεν θα μπορέσει ποτέ να βρει τον εαυτό του και να δικαιωθή ως πρόσωπο και ως ανώτατο ον μέσα στην κτίση. Γι᾽ αυτό συμβαίνουν καθημερινώς όλα αυτά τα φρικτά και αποτρόπαια στην κοινωνία μας.
Η Εκκλησία μας επαναφέρει με τα Χριστούγεννα, την εορτή του μεγίστου γεγονότος της Ενανθρωπήσεως του Θεού Λόγου, για να μας υπενθυμίσει τι έκαμε για εμάς ο Θεός Λόγος και να μας παρακινήσει, με την οντολογική μετοχή μας σ᾽ αυτήν, να κοινωνήσουμε και πάλι με τον Θεό Δημιουργό μας. Πως, όμως, θα συμβή αυτό;
Ο στολισμός των δένδρων, η αγορά ενδυμάτων, τα εορταστικά λαμπιόνια κ.λπ. είναι μία εξωτερική, κοσμικότροπη εορταστική διάθεση που συμβάλλει σε μία επιφανειακή συναισθηματική ατμόσφαιρα, χωρίς καμμία ουσιαστική πορεία εν Χριστώ. Βεβαίως, θα γίνουν και αυτά, αλλά για να μπορέσει ο άνθρωπος να εορτάσει την έλευση του Θεανθρώπου και να βιώσει την τρίτη φάση της ανθρώπινης Ιστορίας, την λύτρωση, δηλαδή, του ανθρώπου υπό του Θεανθρώπου, χρειάζεται πνευματική προετοιμασία, καθαρά εξομολόγηση, μελέτη σχετική με το Μυστήριο της Ενανθρωπήσεως και συμμετοχή στην Λειτουργική ζωή της Εκκλησίας.
Κατ᾽ αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει να υποδεχθεί τον Σαρκωθέντα Λόγο του Θεού Πατρός, να ενωθεί μαζί Του και να εξέλθει από τον χώρο της αμαρτωλής ζωής και των παθών, για να εισέλθει στον χώρο του Σωτήρος Χριστού, στην αληθινή και αγαπητική κοινωνία μετ᾽ Αυτού.
