Του Καθηγουμένου της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου Αγίου
Όρους
Ημέρα πανώρια! Δεν νομίζω ότι άλλη γιορτή μας γεμίζει.
Ο Χριστός μας μας υποσχέθηκε πολλά, και μύρια τόσα επραγματοποιήθηκαν όταν ο
Χριστός ήταν μεθ᾽ ημών. Αλλά τα περισσότερα υπεσχημένα μας τα χάρισε την ημέρα
της Πεντηκοστής.
Πλήρωσε κάθε
υπόσχεσή του. Κανένας αληθινά πιστός δεν αισθάνεται την ημέρα αυτήν ότι κάτι
του λείπει. Συμπληρώθηκαν τα πάντα. Το καράβι της Εκκλησίας, κατάφορτο από
δωρεές του παναγίου Πνεύματος, ταξιδεύει. Κανένας δεν στερείται τίποτα· τα έχει
όλα. Η Εκκλησία, αν και έχει τις απαρχές της στον αισθητό παράδεισο,
πανηγυρίζει αυτήν την ημέρα την ίδρυσή της, γιατί σήμερα τα δώρα της αρχεγόνου
δικαιοσύνης και της θείας ενανθρώπησης ωλοκληρώθηκαν με του Πνεύματος του Αγίου
τα δώρα, τα οποία είναι πολύ ανώτερα από εκείνα που έδωσε ο Θεός στους
πρωτοπλάστους.
Σήμερα η
Εκκλησία παρουσιάζεται σαν δένδρο αειθαλές και ευσκιόφυλλο. Όποιος καθίση στην
ρίζα του, δεν θα κρεμάση ποτέ τα μουσικά του όργανα. Θα παίξη λύρα και κάθε
μουσικό όργανο που του χαρίζει η χάρις του Αγίου Πνεύματος. Δεν είναι ψέματα.
Δεν είναι φαντασία. Είναι αλήθεια πέρα για πέρα. Καλείται ο κάθε άνθρωπος, η
κάθε φυλή και το κάθε έθνος να ψάλη και να μελωδήση και να υμνολογήση με έξαρση
και ανεπιτήδευτα τις δωρεές των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος. «Δεύτε πάντα τα
έθνη, προσκυνήσατε την τρισυπόστατον Θεότητα». Με ιερό μένος ο Γρηγόριος ο
Θεολόγος μας παρέδωσε όλη την υμνολογία της Πεντηκοστής στους λόγους του. Μόνον
ο μεθυσμένος πνευματικά παίζει τα μουσικά του όργανα και δεν χορταίνει.
Ακόρεστη μένει η ψυχή του στην τρισυπόστατη Θεότητα. Ανεβαίνουν της καρδιάς του
οι χτύποι εκεί που ποτέ άνθρωπος δεν μπορεί να φθάση αφ᾽ εαυτού του. Σ᾽ αυτόν
τον χώρο, που είναι περισσότερο από αγγελικός, δεν μπορεί να εισέλθη ο
εμπλεκόμενος ταίς του βίου ηδοναίς, αυτός που αφήνει τους ορθολογισμούς να τον
κρατάνε ερπετό, συγκυλινδούμενο τοις πάθεσιν. Αυτήν την ημέρα όλοι μας φέρνουμε
στον νού μας τους εν πίστει κοιμηθέντας. Έτσι, ζώντες και κεκοιμημένοι
δοξάζουμε το πανάγιο Πνεύμα.
Δεν είμαι
θεολόγος και δεν γράφω θεολογικά. Σαν φίλεργη αράχνη υφαίνω τα μεγαλεία της
ημέρας, όπως τα βιώνω από τα παιδικά μου χρόνια. Λέγοντας την λέξη Πεντηκοστή,
το στόμα γεμίζει· δεν χωράει κάτι άλλο, ξένο και πρόσκαιρο, συναισθηματικό και
αισθησιακό. Ζης και δεν ζης. Είναι δύσκολο να το προσδιορίσης.
Οι παλιοί
άνθρωποι εδώ στην Μακεδονία πήγαιναν στην Εκκλησία ένα μάτσο καρυδόφυλλα, για
να στρώσουν και να γονατίσουν. Και λέγανε: «Όπως τα καρύδια στολίζουν την
καρυδιά, έτσι κι εμάς του Αγίου Πνεύματος οι δωρεές». Όλοι είχαν κατά νούν ότι
πρέπει αυτήν την ώρα που διαβάζονται οι ευχές της Πεντηκοστής να γονατίσουν, ας
είναι και Κυριακή. Κανένας δεν αρνείτο την κλίση των γονάτων και της καρδιάς
την κάμψη.
Ένα μέρος
από τις ευχές αυτές που εύχεται να έχουμε «τέλος αγαθόν», κρατήθηκε στην
μοναχική παράδοση ευχή για τον εορτάζοντα μοναχό. Ο πατέρας μου στον στρατό
αποστήθισε την ευχή: «Δέσποτα παντοκράτωρ, ο φωτίσας την ημέραν τω φωτί τω
ηλιακώ, την δε νύκτα φαιδρύνας ταίς αυγαίς του πυρός…». Την διδάχθηκε στον
στρατό και την ανέπεμπε στον Τριαδικό Θεό λίγο προτού κατακλιθή.
− Που την
έμαθες, πατέρα;
− Στον
στρατό, παιδί μου.
Ο στρατός
δεν ήταν μόνον μια υποχρέωση για την πατρίδα, αλλ᾽ ήτανε και ένα σχολείο. Από
το σχολείο αυτό πολλοί επέλεξαν και την μοναχική πολιτεία, όπως ο μακαριστός
Ευδόκιμος, ο ηγούμενος της Μονής Ξενοφώντος. Δανειζότανε τις ευχές της
Εκκλησίας, για να μη ξεμαντρίσουν από την μάνδρα της Εκκλησίας.
Οι όσιοι
Κολλυβάδες, για να δώσουνε περισσότερη επισημότητα, την ημέρα της Πεντηκοστής
τελούσαν την θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, όπως και την ημέρα της
Υψώσεως του τιμίου Σταυρού. Και δεν το έκαναν αυτό για να διακρίνωνται από τους
άλλους, αλλά για να εισέρχωνται όσο πιο βαθιά γίνεται στης ημέρας τα μυστήρια.
Αύτη εστί Πεντηκοστή.
Όλοι μπήκαμε
σήμερα μέσα στην Εκκλησία, όλοι απολαμβάνουμε την καλή περίφραξη, όλοι ακούμε
τα αηδόνια της θεολογίας. Μη μείνη κανένας έξω. Απολαύσατε τις χάριτες και τις
δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Δεν θέλει κόπους. Θέλει καλή προαίρεση. Ξοδέψατε τα
πονηρά θελήματα, για να απολαύσετε τις χάριτες του Αγίου Πνεύματος. Μη φάτε
καλά. Μη πιήτε καλά. Απομυζήστε το μέλι της χάριτος. Γονατίσατε και
προσκυνήσατε την μία Θεότητα, εν Πατρί τε και Υιώ και Αγίω Πνεύματι.
Τούτη η
ευλογημένη γωνιά της γης χαρακτηρίζεται «χώρα του πνεύματος». Αλλ᾽ εκείνο το
πνεύμα της αρχαίας Ελλάδος δεν ήτανε καθαρό, δεν ήταν ευθές, δεν ήταν ζωοποιό.
Σαν αρκουδόβατο ήταν περιπλεγμένο το πνεύμα το σατανικό σε κάθε ενέργεια του
ανθρώπου. Γι᾽ αυτό και οι άγιοι Πατέρες το ξόρκισαν με ειδικές ευχές. Όχι ότι
δεν είχε ψήγματα αλήθειας, αλλ᾽ έφερε πολλή ακαθαρσία, καθαρά δαιμονική. Ενώ το
Πνεύμα το Άγιον είναι αγαθόν, είναι ζωοποιούν, και η Ορθόδοξη Ανατολική
Εκκλησία χαρακτηρίστηκε από τους θεολόγους «Εκκλησία του Αγίου Πνεύματος». Οι ρωμαιοκαθολικοί
έμειναν στην Χριστολογία. Δεν προχώρησαν στην χάρη του Αγίου Πνεύματος. Γι᾽
αυτό και προσέθεσαν στην ομολογία της πίστεως ότι το Πνεύμα το Άγιον
εκπορεύεται και εκ του Πατρός και εκ του Υιού. Εμείς προσκυνούμε αυτό Κύριον
και Θεόν και εκπορευόμενον από τον Πατέρα. Όπου θέλει πνεί και όλοι μπορούμε να
ακούσουμε την φωνή του και σε όλους μας μπορεί να αναπαυθή, αν ζούμε το
λυτρωτικό έργο που μας παρέδωσε ο Χριστός. Πόσο πρέπει οι κρατούντες και εν τη
Εκκλησία και εν τη πολιτεία να επιδιώκουνε το Πνεύμα το Άγιον. Πόσο διαφορετική
θα ήταν σήμερα η ζωή μας, αν είχαμε πνευματοφόρους και θεοφόρους κυβερνήτες. Ας
προσευχώμαστε όλοι: «Το Πνεύμα σου το αγαθόν μη αντανέλης αφ᾽ ημών, αλλά
οδήγησέ μας εις οδόν ευθείαν. Αμήν».
Συμπαθάτε
με. Ακόρεστη είναι η διάθεσή μου σήμερα κάτω από την επισκίαση του Αγίου
Πνεύματος. Δεν θέλω να τελειώσω, γιατί η τελείωση είναι ατελείωτη. Όποιος ψάχνη
το τέλος της τελείωσης σίγουρα θα παραφρονήση. Ας σταματήσω εδώ.
Γρηγόριος ο
Αρχιπελαγίτης
