Η Εις Άδου Κάθοδος του Κυρίου

του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου

Ο ΑΔΗΣ: Με την υποταγή του κόσμου στην εξουσία του Διαβόλου, αμέσως μετά την Πτώση των Πρωτοπλάστων, ο άνθρωπος αποκόπηκε από το Θεό και φυλακίσθηκε στον Άδη. Στον Άδη ο άνθρωπος “ζούσε” δυστυχισμένα επειδή ήταν αποκομμένος από το Θεό που είναι η πηγή της πραγματικής ζωής. Σ’ αυτόν τον τραγικό χώρο της δυστυχίας και απελπισίας κατέβηκε ο Χριστός για να ελευθερώσει τους αιωνίους αιχμαλώτους, που βρίσκονταν εκεί χωρίς τη θέλησή τους. Ο Άδης δεν ταυτίζεται με την κόλαση.  
 Οι θύρες του Άδη, όπου κατέβηκε ο Κύριος άνοιξαν για να μπορέσουν να διαφύγουν οι αιχμάλωτοί του, ενώ όταν ο κολασμένος κατεβαίνει στην κόλαση η πόρτα της κλείνει πίσω του και δε θα ανοίξει ποτέ.

Ο Άδης κι η κόλαση είναι το βασίλειο του θανάτου καί χωρίς το Χριστό, θα υπήρχε στον κόσμο μία μόνο κόλαση κι ένας μόνο θάνατος και αυτός πανίσχυρος. Όμως με το θάνατό Του ο Κύριος συνέτριψε ≪τόν τό κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοὐτέστιν τόν διάβολον≫ (Εβρ. β´ 14). Έτσι οι άνθρωποι θα γνωρίσουν τον πρώτο θάνατο, αυτόν τον σωματικό, που δεν θα έχει συνέπειες στη σωτηρία τους, και μόνο ο άπιστος, κι αυτός εκουσίως, θα γνωρίσει και τον δεύτερο θάνατο, το χωρισμό του δηλαδή από το Θεό και το σκότος της κόλασης. Αντίθετα ο πιστός θα ζει αιωνίως, και εν σώματι μετά τη Δευτέρα Παρουσία, στο νέο παράδεισο της τρυφής, τη Βασιλεία των Ουρανών.

Ο ΑΓΙΟΣ ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ ΚΥΠΡΟΥ: Διαβάζουμε από το κέιμενο του Αγίου Επιφανίου για τη σημερινή μέρα: “Γιατί απέραντη σιωπή βασιλεύει σήμερα στη γη; Μεγάλη σιωπή, γιατί ο βασιλεύς κοιμάται. Η γη φοβήθηκε και ησύχασε, γιατί ο Θεός  με το σώμα (…) πέθανε και ο Άδης ετρόμαξε. Ο Θεός αυτούς που κοιμόνταν αιώνες, από τον Άδη ανέστησε (…). Σήμερα σώζεται όλος ο κόσμος, ορατός και αόρατος.
Σήμερα είναι διπλή η παρουσία του Δεσπότου Χριστού. Από τον ουρανό στη γη και από τη γη στα κατοχθόνια κατεβαίνει ο Χριστός. Οι πύλες του Άδου ανοίγονται. Χαρήτε όλοι εσείς που κοιμάσθε από τους πανάρχαιους αιώνες. Από επάνω φωνές που διέταζαν: Άρατε πύλας όχι ανοίξετε, αλλά ξερριζώστε τις από τα θεμέλια, βγάλτε τις τελείως από τον τόπο τους. ώστε να μην μπορούν πια να ξανακλείσουν. Άρατε πύλας, γιατί ήρθε ο Χριστός, η ουράνια θύρα. Ο Αδάμ ο πρωτοδημιούργητος και πρωτόπλαστος και πρωτόθνητος που βρισκόταν δεμένος γερά, άκουσε τα βήματα του Κυρίου, και αμέσως ανεγνώρισε την φωνή Του, καθώς επερπατούσε μέσα στη φυλακή.

Εισέρχεται ο Κύριος, κρατώντας το νικηφόρο όπλο του Σταυρού. Ύστερα τον πιάνει από το χέρι, τον σηκώνει επάνω και του λέει: Σήκω συ που κοιμάσαι και ανάστα από τους νεκρούς! Εγώ ο Θεός, που για χάρι σου έγινα υιός σου, δίνω ελευθερία και λέω στους φυλακισμένους: εξέλθετε. Αδάμ, δεν σε έπλασα, για να μένεις φυλακισμένος στον Άδη. Ανάστα εκ των νεκρών. ”

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ: η Κάθοδος του Χριστού στον Άδη κατέχει εξέχουσα θέση στην διδασκαλία της πίστεώς μας. Ο θρίαμβος του Θεανθρώπου κατά του Άδου και του θανάτου, άρχιζε ακριβώς από εκεί, όπου οι εχθροί του νόμισαν ότι Τον νίκησαν και Τον εξαφάνισαν. Τα όργανα του ανθρωποκτόνου Διαβόλου, ≪ησφαλίσαντο τον τάφον του Ιησού, σφραγίσαντες τον τάφον μετά της κουστωδίας≫ (Ματθ. κζ΄ 66). Όμως η νίκη που εκέρδισε ο Κύριος επί του σταυρού, επεκτεινόταν στον Άδη. Ο θάνατος γεννήθηκε από την αμαρτία. ≪Οικεία τροφή και κατάλληλος θανάτου της αμαρτίας η φύσις. Εντεύθεν ετέχθη, εντεύθεν ριζώθη, εντεύθεν και τρέφεται≫. (Ιωάννης Χρυσ.) Εάν βρισκόταν κάποιος τελείως αναμάρτητος, ο θάνατος δεν θα μπορούσε να τον κρατήσει δέσμιο. Και τέτοιος ακριβώς, υπήρξε κατά την ανθρώπινη φύση του, ο Κύριος, ≪ο οποίος αμαρτίαν ουκ εποίησεν, ουδέ ευρέθη δόλος εν τω στόματι αυτού≫. (Α΄ Πέτ. β΄ 22). Έτσι, ο Άδης, όχι μόνο δεν μπόρεσε να τον κρατήσει, αλλά το βασίλειό του κατελήθη. Στο πρόσωπο του Χριστού, δικαιώθηκε και λυτρώθηκε, ολόκληρο το ανθρώπινο γένος.

Γι’ αυτό άλλωστε ο Σταυρός του Κυρίου έγινε ≪τρόπαιον της κατά της θανάτου τυρρανίδος≫ (Ιω. Χρυσόστομος). Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, τονίζει: ≪Δια του θανάτου έστησεν, (σταμάτησε) της φθοράς την ενέργειαν, και τούτο εστιν η του θανάτου κατάλυσις, το ανενέργητον γενέσθαι την φθοράν≫. Η αφθαρσία του σώματος του Κυρίου στον τάφο, είχε προφητευθεί και από τον Δαυίδ: ≪Ουκ εγκαταλείψεις την ψυχήν μου εις Άδην, ουδέ δώσεις τον όσιόν σου ιδείν διαφθοράν≫ (Ψαλμ. ιστ΄ 10 ). Ο πρώτος κίνδυνος που αφορούσε την ψυχή του, ήταν η εγκατάλειψή του στον Άδη. Ο δεύτερος κίνδυνος αφορούσε την σάρκα του ήταν η φθορά και η αποσύνθεση στον τάφο.
Αυτοί οι κίνδυνοι έβρισκαν μέχρι τότε απόλυτη εφαρμογή σε όλους τους ανθρώπους. Αντίθετα, ο Κύριος θα υπερνικήσει και τους δύο. Η ανάσταση του Χριστού το βεβαιώνει περίτρανα. Διπλή λοιπόν η νίκη του Χριστού: Κατέλυσε το κράτος της φθοράς εισάγοντας τον άνθρωπο στην εποχή της αφθαρσίας, και κατέβηκε στον Άδη, μα εξήλθε νικητής καταλύοντας το βασίλειο του θανάτου, χαρίζοντας στον άνθρωπο την αθανασία.

Ο απόστολος Πέτρος γράφει: ≪Ότι και ο Χριστός, άπαξ περί αμαρτιών έπαθεν, δίκαιος υπέρ αδίκων, ίνα ημάς προσαγάγει τω Θεώ, θανατωθείς μεν σαρκί, ζωοποιηθείς δε πνεύματι. Εν ο και τοις εν φυλακή πνεύμασιν πορευθείς εκήρυξε.≫ (Α΄ Πέτ. γ΄ 18-20). Δηλώνει με σαφήνεια την εις Άδου κάθοδον του Κυρίου, αναφέροντας το κήρυγμα προς τις ψυχές των προαποθανόντων, όπως ακριβώς εκήρυξε νωρίτερα στον κόσμο των ζώντων. Για την ίδια σωτηριώδη αλήθεια, διαβάζουμε: ≪αναβάς εις ύψος, ηχμαλώτευσεν αιχμαλωσίαν. Έδωκε δώματα τοις ανθρώποις. Το δε ≪ανέβη≫ τι εστίν, ει μη ότι και κατέβη εις τα κατώτερα μέρη της γης;≫ (Εφεσ. δ΄8,9) για να προσθέσει ο Απ. Παύλος: ≪Εις τούτο γαρ Χριστός απέθεναν και έζησεν, ίνα και νεκρών και ζώντων κυριεύσει≫ (Ρωμ. ιδ΄ 9). Διαβάζουμε στην Αποκάλυψη τα λόγια του Κυρίου: ≪Μη φοβού. Εγώ ειμι ο Πρώτος και ο Έσχατος και ο Ζων. Και εγενόμην νεκρός, και ιδού, ζων ειμί εις τους αιώνας των αιώνων. Και έχω τας κλεις του θανάτου και του Άδου≫ (Αποκ. α΄ 17,18).

Τα κλειδιά του θανάτου και του Άδου τα απέκτησε ως άνθρωπος, όταν κατέβηκε στα δώματά του, και τον κατέλυσε, παίρνοντας και τα κλειδιά του, όπως ένας ισχυρός βασιλιάς κυριεύει πλήρως μια πόλη. Τη νίκη Του κατά του Άδη προφήτεψε ο ίδιος ο Κύριος και την παρέβαλλε με την τριήμερη παραμονή του προφήτου Ιωνά, στην κοιλιά του κήτους: ≪Ώσπερ γαρ ην Ιωνάς εν τη κοιλία του κήτους, τρεις ημέρας και τρεις νύκτας, ούτως έσται ο Υιός του Ανθρώπου εν τη καρδία της γης τρεις ημέρας και τρεις νύκτας≫ (Ματθ. ιβ΄ 40).

Όταν λοιπόν ο Χριστός εμφανίσθηκε στον Άδη, ζωοποίησε τους νεκρούς που πίστεψαν στο κήρυγμά του και περισσότερο, αυτούς που τον ανέμεναν, όπως οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Ιγνάτιος ο Θεοφόρος τονίζει: ≪οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, όντες πνευματικοί μαθητές του Χριστού, τον προσδοκούσαν σαν διδάσκαλο. Και γι’ αυτό, αυτόν τον οποίο δικαίως ανέμεναν, όταν παρουσιάσθηκε, τους ήγειρε εκ νεκρών.1”. Κατά την Καινή Διαθήκη έπρεπε ο Κύριος να πάθει και να πεθάνει: ≪Επεί(δη) ουν τα παιδία (οι άνθρωποι) κεκοινώνηκε σαρκώς και αίματος, και αυτός παραπλησίως μετέσχεν των αυτών, ίνα δια του θανάτου καταργήσει τον το κράτος έχοντα του θανάτου, τουτέστιν τον διάβολο, και απαλλάξει τούτους, όσοι φόβω θανάτου δια παντός του ζην ένοχοι ήσαν δουλείας.” (Εβρ. β΄ 14,15).

Το κήρυγμα του Χριστού στους ζώντες, διαίρεσε τους ανθρώπους, και άλλοι τον δέχθηκαν, και μετεφέρθησαν με την πίστη, στη βασιλεία του Υιού του Θεού, και άλλοι πάλι τον απέρριψαν και διάλεξαν το σκότος, ≪διότι ήταν πονηρά τα έργα τους≫ (Ιωάν. γ΄ 19). Έτσι και στον Άδη, η παρουσία του Κυρίου με ασώματη ψυχή, και το κήρυγμά του προς τις ασώματες ψυχές, επέφερε διαίρεση, και κατάλυση του Άδου ενώ έσωσε τους πιστεύσαντες εκεί, από την εξουσία του σκότους, ≪και μετέστησεν εις την βασιλεία του≫ (Κολοσ. α΄ 13). Στον διάλογο του Ιουστίνου Μάρτυρος, που θέλει να αποδείξει σε έναν Εβραίο τη θεότητα του Χριστού διαβάζουμε : ≪Από των λόγων του Ιερεμίου ταύτα περιέκοψαν: ≪Εμνήσθη δε Κύριος ο Θεός από Ισραήλ των νεκρών αυτού, των κεκοιμημένων εις γην χώματος, και κατέβη προς αυτούς, ευηγγελίσασθαι αυτούς, το σωτήριον αυτού2≫. Ένας άλλος Πατέρας των πρώτων μ.Χ. αιώνων, ο Ειρηναίος Λουγδούνου γράφει ερμηνεύοντας τον Προφήτη Ιερεμία: ≪Ο Χριστός, έμεινε τρεις ημέρες εκεί όπου ήσαν οι νεκροί, όπως λέει γι’ αυτόν ο προφήτης, ≪Εμνήσθη Κύριος Άγιος, των νεκρών αυτού, των προκεκοιμημένων εις γην χώματος, και κατέβη προς αυτούς, ρύσασθαι αυτούς, και σώσαι αυτούς≫.

Μ’ αυτά αντιλαμβανόμαστε πως είναι ξεκάθαρη και αγιογραφικά τεκμηριωμένη η κοινή πίστη των πρώτων Χριστιανών στην κάθοδο του Χριστού στον Άδη, και η λύτρωση των μέχρι τότε δεσμίων νεκρών, όσων επίστευσαν στον Χριστό ως Σωτήρα. Ο Κλήμης Αλεξανδρείας γράφει: “Νομίζω πως ο Σωτήρας ενεργεί, επειδή ακριβώς έργο του είναι να σώζει. Αυτό ακριβώς έκανε. (…) Για κανέναν άλλο λόγο δεν κατέβηκε στον Άδη, παρά να κηρύξει και εκεί3≫. Εύκολα μπορούμε, όμως, να αναρωτηθούμε: “Πού πήγαν οι εν Άδη πιστεύσαντες;” Κατά τους Αγίους Πατέρες αυτό που συνέβη στους αποθανόντας δικαίους δεν είναι η τελική ανάσταση, δηλαδή η ανάσταση των σωμάτων, αλλά η πρώτη ανάσταση, που αφορά την ψυχή του ανθρώπου, που όταν ενωθεί με τη ζωή του Χριστού, λυτρώνεται από τον θάνατο της αμαρτίας, και ανίσταται πνευματικά. Όλοι αυτοί οι εν Άδη, που απεδέχθησαν το κήρυγμα του Ευαγγελίου πιστεύοντας στον Χριστό, συναριθμήθηκαν και συνενώθηκαν στο οικοδόμημα του Χριστού, στη θριαμβεύουσα Εκκλησία.

Η ΕΟΡΤΗ: Την Κάθοδο του Κυρίου στόν Άδη εορτάζει πανηγυρίζοντας η Εκκλησία κατά τό Μέγα Σάββατο. Η Κάθοδος του Χριστού στόν Άδη εἶναι ένα άρθρο πίστης, και ένα βέβαιο δεδομένο. Έπρεπε να γίνει αυτή η φοβερή κάθοδος για να μπορέσει ο Χριστός να ≪πληρώση τά πάντα≫ και να βασιλεύσει ως Κύριος στό Σύμπαν (Εφεσ. δ´ 6). Η Εκκλησία ομολογεί, ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Κύριος στον ουρανό μετά την ανάβασή του εκ νεκρών. Συνέπεια της ταφής του Κυρίου για τον άνθρωπο είναι η αφθαρσία και η καινοποίησι της φύσης του. Όπως η αμαρτία έφερε τη φθορά, σαν νέκρωση και χωρισμό από το Θεό, έτσι η ανακαίνιση και η αφθαρσία υπήρξαν ο καρπός, μέσω της Καθόδου του Κυρίου στον Άδη, της θείας ενανθρώπησης. Τα λόγια που ο Κύριος είπε στον αποθανόντα Αδάμ, κατά τον Επιφάνιο Κύπρου, ηχούν και σε μας “τους περιλειπόμενους” την Άγια αυτή μέρα:
“Για σένα ο Κύριος έλαβε τη δική σου μορφή του δούλου. Κύτταξε στο πρόσωπο μου τα φτυσίματα, που καταδέχθηκα προς χάριν σου, για να σε αποκαταστήσω στην παλαιά δόξα, που σου είχα δώσει με το εμφύσημά μου. Κύτταξε στα μάγουλά μου τα ραπίσματα που καταδέχθηκα, για να επανορθώσω την διεστραμμένη μορφή σου και να την φέρω στην όψι που είχε σαν εικόνα μου. Κύτταξε στη ράχη μου τη μαστίγωσι που καταδέχθηκα, για να διασκορπίσω το φορτίο των αμαρτημάτων σου. Κύτταξε τα καρφωμένα χέρια μου, που τα άπλωσα καλώς επάνω στο ξύλο του Σταυρού, για να συχωρεθής συ που άπλωσες κακώς το χέρι σου στο απαγορευμένο δένδρο. Γι’ αυτό σηκωθείτε, ας φύγουμε από τον θάνατο στη ζωή. Από την φθορά στην αφθαρσία. Από το σκοτάδι στο αιώνιο φως. Από την οδύνη στην ελευθερία. Από τη φυλακή του Άδη στην άνω Ιερουσαλήμ.

Από τη σκλαβιά στην τρυφή του Παραδείσου. Από τη γη στον ουρανό. Γι’ αυτόν τον σκοπό ο Χριστός απέθανε και ανέστη, για να γίνη Κύριος και νεκρών και ζώντων. Ο ουράνιος Πατέρας περιμένει με λαχτάρα το χαμένο πρόβατο. Το μεγάλο εορταστικό δείπνο είναι στρωμένο.”
……………………………………………………………
1. Προς Μαγνησιείς, θ΄ 2
2 Διάλογος προς Τρύφωνα, κ. 72.
3. Στρωματείς.
………………………………………………………………..

Βιβλιογραφία:
-Αγίου Επιφανίου Κύπρου, Λόγος εις την θεόσωμον ταφήν και εις την εν τω άδη κατάβασιν του Κυρίου παραδόξως γενομένην.
-Μητρ. Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ, Η εις Άδου Κάθοδος,
http://www.imkby.gr/greek/sarakosti/passionweek
-Περιοδικό «ΣΥΝΑΞΗ» Τεύχος 3