ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΗΣ Δ΄ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου με θέμα:
Θέσις της Δ΄Οικουμενικής Συνόδου:
«Ο Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος»
[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 17-7-1983]
«Ὃς ἐὰν οὖν λύσῃ μίαν τῶν ἐντολῶν τούτων τῶν ἐλαχίστων καὶ διδάξῃ οὕτω τοὺς ἀνθρώπους, ἐλάχιστος κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν».
Σήμερα, αγαπητοί μου, η Εκκλησία μας
γιορτάζει τη μνήμη των 630 θεοφόρων Πατέρων, που συνεκρότησαν την Δ΄
Οικουμενική Σύνοδο στην Χαλκηδόνα. Το θέμα της Συνόδου ήταν ότι ο Ιησούς Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος.
Βέβαια, πριν ξεκινήσουμε να δούμε το περιεχόμενο της Συνόδου αυτής, το εξαιρετικά επίκαιρο σε κάθε εποχή, θα ήθελα να έκανα μια διασάφηση γύρω από το θέμα «δόγμα», διότι όλες οι Σύνοδοι φυσικά δογμάτισαν. Στην εποχή μας, η οποία δεν θα ήθελε να ακούσει ούτε τη λέξη,
ούτε το περιεχόμενο «δόγμα»- άλλη παράγραφος ότι η πιο δογματική εποχή
είναι η εποχή μας, αυτή που φιλελευθεριάζει, η πιο δογματική- θα ήθελα
να κάνω μία διασάφηση το τι είναι δόγμα· το οποίο, όπως σας είπα, τόσο
τρομάζει στον σύγχρονο άνθρωπο, όταν ακούει για δόγματα. Νομίζει ο
σύγχρονος άνθρωπος ότι το δόγμα είναι κάτι που θες δεν θες πρέπει να το
δεχτείς ή σου αρέσει ή δεν σου αρέσει, άλλο εάν αυτό σου δεσμεύει ή δεν
σου δεσμεύει την ελευθερία. Ένα είδος δηλαδή πειθαναγκασμού νομίζει ότι
είναι το δόγμα. Αυτή η αντίληψη υπάρχει.
Σας είπα όμως ότι η εποχή μας είναι δογματική. Είναι δογματική με αυτήν την έννοια η εποχή μας· διότι βλέπετε σαν κοπάδια, θα ξαναπώ τη λέξη, σαν κοπάδια οι άνθρωποι πηγαίνουν σε ποικίλους δογματισμούς της εποχής μας να ενταχθούν. Τι είναι παρακαλώ η μόδα; Η μόδα δεν είναι παρά ένας δογματισμός. «Τάδε ἒφη Παρίσι». «Τάδε ἒφη Νέα Υόρκη». Αυτό είπε το Παρίσι, αυτό είπε η Νέα Υόρκη, αυτό είπε η Δύσις, αυτό είπε η μόδα. Και βλέπετε, θα ξαναπώ για τρίτη φορά, τους ανθρώπους σαν κοπάδια, να πηγαίνουν να ενταχθούν σε αυτήν τη μάνδρα, με αυτήν την έννοια που λέγεται «δόγμα».
Αλλά δεν είναι, αγαπητοί μου, αυτό
το πράγμα το δόγμα. Και επειδή βλέπετε τους ανθρώπους να θέλουν να είναι
θρησκευτικά αχρωμάτιστοι, άλλο ότι πάλι έχουν την πιο αυστηρή πίστη στην αθεΐα τους-πίστη
είναι, πίστη είναι στην αθεΐα· διότι απέδειξες ότι δεν υπάρχει ο Θεός;
Το πιστεύεις ότι δεν υπάρχει ο Θεός. Ε, βλέπετε λοιπόν σήμερα τους
ανθρώπους με αυτήν την έννοια, που έχουν θεοποιήσει την ελευθερία, ενώ είναι οι πιο ανελεύθεροι άνθρωποι όλων των αιώνων και όλων των εποχών, σκλαβωμένοι στα πάθη τους οι σύγχρονοι άνθρωποι, θέλοντας να αντιδράσουν, λέγουν ότι το δόγμα δεσμεύει την ανθρώπινη ελευθερία, την ανθρώπινη διάνοια να δεχθεί ό,τι θέλει.
Δεν είναι αυτό, αγαπητοί μου. Το δόγμα είναι αλήθεια αποκεκαλυμμένη και κατοχυρωμένη.
Αυτό είναι. Εξηγώ. Ο ήλιος είναι μία αλήθεια. Αυτή η αλήθεια είναι ένα
δόγμα. Είτε το θέλεις, είτε δεν το θέλεις, είναι μία πραγματικότητα. Θα
δεχθείς λοιπόν ότι υπάρχει ο ήλιος και έχει τις ιδιότητες αυτές που
έχει. Τι κάνω τώρα όταν σου πω τι είναι ο ήλιος; Μια κατοχύρωση. Όταν η
επιστήμη αποκαλύπτει τι είναι ο ήλιος, ερευνά και φανερώνει τι είναι ο
ήλιος, αυτό είναι μία επιστημονική αλήθεια. Αυτό θα το λέγαμε για μια
στιγμή στο χώρο της θρησκείας, της πίστεως, ένα δόγμα. Αυτό λοιπόν είναι
μία πραγματικότητα. Και τι κάνει τώρα η επιστήμη; Κατοχυρώνει αυτή την αλήθεια και μας την παρουσιάζει. Αυτό είναι αγαπητοί μου το δόγμα.
Έρχεται να μας πει η Εκκλησία ότι ο Θεός είναι Τριαδικός. Δεν το επινοήσαμε. Μας απεκαλύφθη. Και αφού μας απεκαλύφθη, σημαίνει ότι θα το δεχθούμε ως αποκεκαλυμμένο.
Όταν έρχεται κάποιος να το αμφισβητήσει, τότε η Εκκλησία φροντίζει να
περιφρουρήσει αυτήν την αλήθεια· και αυτή η περιφρούρηση αυτής της
αλήθειας λέγεται «δόγμα». Γιατί όμως έρχεται η Εκκλησία να περιφρουρήσει την αλήθεια; Έρχεται διότι πιστεύει -κι έτσι είναι- ότι το
δόγμα, δηλαδή αυτή η αποκεκαλυμμένη αλήθεια είναι η βάση της σωτηρίας
του ανθρώπου. Συνεπώς εάν χάσει αυτήν τη βάση, τότε δεν μπορεί να έχει
τη σωτηρία. Για λόγους λοιπόν αγάπης και φιλανθρωπίας, κατοχυρώνει αυτήν την αλήθεια ακριβώς για να επιτύχει ο άνθρωπος τη σωτηρία του. Όπως ακριβώς, θα λέγαμε, έρχεται η Ιατρική να μας κατοχυρώσει με μίαν αλήθεια και να μας πει ότι «θα ζήσετε έτσι κι έτσι κι έτσι, θα λάβετε τα μέτρα σας εναντίον μιας ασθένειας έτσι κι έτσι κι έτσι, για να μην αρρωστήσετε». Συνεπώς δεν
κάνει τίποτε άλλο η Εκκλησία μας, αγαπητοί μου, παρά να περιφρουρεί, να
περιχαρακώνει και να φανερώνει την αποκεκαλυμμένη αλήθεια. Πώς τη φανερώνει; Προσέξτε. Με μια διατύπωση. Και πώς την φανερώνει; Με το στόμα ολοκλήρου της Εκκλησίας. Αυτό
ακριβώς κάνει η Εκκλησία. Αυτό είναι το δόγμα. Γιατί λοιπόν φοβόμαστε;
Γιατί τρομάζουμε; Και έχουμε βγάλει και το ρήμα ότι «δογματίζεις» με
αυτά που λες. Και εννοούμε ότι μιλάς αυθαίρετα. Σήμερα άμα λέμε το ρήμα
«δογματίζω» σημαίνει ότι μιλάω αυθαίρετα. Η Εκκλησία δεν μιλάει
αυθαίρετα. Αλλά εκείνο που απεκαλύφθη, το ξαναλέγω άλλη μία φορά, το κατοχυρώνει και το παρουσιάζει.
Κάνοντας αυτήν την διασάφηση ερχόμαστε τώρα στο κύριό μας θέμα. Αγαπητοί μου, η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος τι κατοχύρωσε; Ότι ο Ιησούς Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος σε μία υπόσταση. Αυτή
είναι η διατύπωση που έκανε η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος. Αυτή η διατύπωσις
είναι αναγκαιοτάτη και επικαιροτάτη, διότι δεν απασχόλησε τότε τους
ανθρώπους με τις χριστολογικές εκείνες έριδες, αλλά απασχολεί και σήμερα
τον άνθρωπο. Με άλλα λόγια, αυτό που διετύπωσε η Δ΄ Οικουμενική
Σύνοδος, είναι το ερώτημα του Κυρίου στους μαθητές Του, αλλά και προς
ολόκληρη την ανθρωπότητα: «τίνα με λέγουσιν οἱ ἄνθρωποι εἶναι τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου;»[Ματθ.16,13]. «Εγώ παρουσιάζομαι ως άνθρωπος· οι άνθρωποι τι λέγουν για μένα; Ποιος είμαι;». Το
πρόσωπο του Χριστού, αγαπητοί μου, είναι το μέγα πρόβλημα και το μέγα
ερωτηματικό σε ολόκληρη την παγκόσμια ιστορία. Δεν υπάρχει κανένα
απολύτως φλέγον, θεμελιώδους σημασίας, ζωής και θανάτου θέμα, όσο το
θέμα: «το πρόσωπο του Ιησού Χριστού». Ποιος είναι ο Ιησούς Χριστός.
Δεν ξέρω αν καταλαβαίνετε,
αγαπητοί, τι ακριβώς είναι το πρόβλημα αυτό. Εάν υπάρχει ή δεν υπάρχει
Αμερική μπορώ να ζήσω ευτυχισμένος. Εάν υπάρχουν ή δεν υπάρχουν αστέρια
και πόσα είναι και αν κατοικούνται ή δεν κατοικούνται, δεν με αφορά
εμένα. Εάν δεν γνωρίζω τίποτε από την Επιστήμη και την Τεχνική, δεν με
αφορά. Μπορώ να ζήσω πάλι ευτυχισμένος. Αν όμως ο Χριστός είναι αυτό που είναι ή δεν είναι, αφορά και την παρούσα μου ζωή και την αιώνιά μου ζωή. Γιατί το πρόσωπο του Χριστού είναι η απάντηση ποιος είμαι εγώ ο άνθρωπος και ποιος είναι ο προορισμός μου. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν είναι θεμελιώδους σημασίας το ερώτημα: «Οι άνθρωποι τι λένε για μένα; Ποιος είμαι;». Και ναι μεν, όπως τότε απήντησαν οι σύγχρονοι του Χριστού, όπως μεταφέρουν οι μαθητές, αυτά που έλεγαν οι σύγχρονοί του: «οἱ μὲν Ἰωάννην τὸν βαπτιστήν, ἄλλοι δὲ Ἠλίαν, ἕτεροι δὲ Ἱερεμίαν ἢ ἕνα τῶν προφητῶν»: Άλλοι λένε ότι είσαι ο Ιερεμίας, άλλοι λένε ότι είσαι ο Ηλίας, άλλοι λέγουν ότι είσαι ένας διδάσκαλος, άλλοι ένας προφήτης». Δηλαδή ποικίλες απόψεις.
Οι άνθρωποι σήμερα τι λένε; Ποιος είναι ο Ιησούς Χριστός; Επικαιρότατο θέμα. Ποιος είναι ο Ιησούς Χριστός; «Είναι κοινωνιολόγος», λένε οι άνθρωποι. Είναι σοφός, λένε άλλοι. «Είναι μάγος», λένε κάποιοι τρίτοι· «που σπούδασε δεν ξέρω πού, μαγικά πράγματα και φακιρικά. Και ήρθε να τα παρουσιάσει». «Είναι ένας πολύ καλός άνθρωπος», λένε κάποιοι τέταρτοι κ.ο.κ. Και ο Κύριος θέτει το ερώτημα: «Εσείς,
(ποιοι εσείς; Εσείς που ζείτε μαζί μου και –προσέξτε- έχετε την
εμπειρία του προσώπου μου. Θα το πω άλλη μία φορά. Έχετε την εμπειρία
του προσώπου μου. Όχι την ψιλή γνώση, αλλά την εμπειρία του προσώπου
μου)·εσείς τι λέτε;». Διότι αυτό το ερώτημα τίθεται για τον κάθε πιστό της κάθε εποχής. «Εσείς τι λέτε;».
Και ο Απόστολος Πέτρος λέγει: «σὺ εἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος». Σαν να του έλεγε: «είσαι Θεάνθρωπος. Τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος». Να μην το αναλύσω πιο πολύ. Διότι το «Χριστός» αναφέρεται στην ανθρώπινη φύση. «Υἱὸς τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος» αναφέρεται στην θεία φύση. Λοιπόν αυτή ήταν η απάντηση του Αποστόλου Πέτρου. Αυτή είναι η απάντηση του κάθε πιστού στο πρόσωπο του Χριστού,
στο πρόβλημα αυτό· ποιος είναι ο Χριστός. Αλλά βλέπετε όμως ότι
εκείνοι που βαφτίστηκαν και ανήκουν στη μάντρα του Χριστού, πάντοτε δεν
μπορούν να σκέπτονται ή να έχουν την εμπειρία του Χριστού, του προσώπου
του Χριστού. Το γιατί, είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο που δεν είναι της ώρας
να σας το πω. Αλλά μόνο τούτο. Ότι σαν αποτέλεσμα είναι ότι οι άνθρωποι
θέτουν το ερώτημα: «Ποιος άραγε είναι ο Χριστός;» Δεν έχεις άρα εμπειρία. Τέλος πάντων ερωτάς. Τι απάντηση θα σου δώσω;
Και επειδή αρχίζεις να λέγεις
εσύ κάποιες απαντήσεις, έρχεται η Εκκλησία να κατοχυρώσει και να σου
πει, ο Ιησούς Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος σε ένα
πρόσωπο, σε μία υπόσταση. Τι σημαίνει αυτό; Αυτή είναι μία τεράστια αλήθεια,
αγαπητοί μου. Προσέξατε. Ο Άρειος, τον οποίο αντιμετώπισε η Α΄
Οικουμενική Σύνοδος, είπε ότι ο Ιησούς Χριστός δεν είναι Θεός, αλλά
είναι κτίσμα. Δηλαδή δεν έχει θεότητα. Αλλά τώρα στην Δ΄ Οικουμενική
Σύνοδο έγινε το αντίστροφο. Ότι είναι πραγματικά ο Θεός, αλλά ότι
δεν είναι δυνατόν να πήρε ανθρώπινη φύση. Και αν πήρε ανθρώπινη φύση,
αυτή ή ήταν φαινόμενη ή απερροφήθη από τη θεία φύση και δεν έχει και
πάρα πολλή σημασία. Αυτό δηλαδή που έμεινε στην Ιστορία ως Μονοφυσιτισμός. Δηλαδή η πίστη ότι ο Χριστός έχει μόνο μία φύση, τη θεία, όχι την ανθρώπινη. Είναι δύο ακρότητες. Η μία θέση αρνείται τη θεία φύση του Χριστού και η άλλη αρνείται την ανθρώπινη φύση του Χριστού. Και οι δύο αυτές ακρότητες είναι θεμελιώδους σημασίας, που προσβάλλουν τη σωτηρία. Πώς την προσβάλλουν τη σωτηρία;
Ως προς την πρώτη θέση, εάν ο Χριστός δεν είναι Θεός, τότε δεν είναι δυνατόν και να σώσει· διότι
όλα τα κτίσματα έχουν ανάγκη σωτηρίας. Έχουν ανάγκη και οι άγγελοι
σωτηρίας. Δεν είναι της ώρας να σας το πλατύνω πολύ, γιατί δυστυχώς σε
ένα λειτουργικό κήρυγμα δεν μπορεί να πει κανείς πάρα πολλά
πράγματα. Γι' αυτό θα πρέπει να παρακολουθούμε τις ομιλίες που είναι
τακτές και άνετες και ωριαίες κα να μελετούμε, για να διαφωτιζόμαστε. Και οι άγγελοι, σας είπα, έχουν ανάγκη σωτηρίας. Και
ξέρετε πότε σώθηκαν οι άγγελοι; Όταν έγινε η Ενανθρώπησις του Υιού του
Θεού και Τον ανεγνώρισαν ότι είναι ο Υιός του Θεού που ενηνθρώπησε. Διότι τον Θεό δεν Τον είδαν ούτε οι άγγελοι. Και όταν έψαλλαν το «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ» σημαίνει Τον ανεγνώρισαν τον Ιησού Χριστό ότι είναι ο Υιός του Θεού. Δεν λέγει ο Απόστολος ότι «ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων»;
Και οι άγγελοι θα κάμψουν γόνυ στον Υιό του Θεού. Είναι θέμα πίστεως.
Πιστεύοντας- είναι η τελευταία τους δοκιμασία των αγγέλων. Πιστεύοντας στη θεανθρωπίνη φύση του Χριστού, εστερεώθησαν και παγιώθησαν στη σωτηρία και τώρα πλέον δεν κινδυνεύουν.
Όχι ότι δεν μπορούν. Δεν είναι άτρεπτοι. Αλλά δεν κινδυνεύουν να
πέσουν. Όπως έπεσαν κάποιοι, ας μου επιτραπεί η έκφρασις, συνάδελφοί των
άγγελοι. Είναι οι δαίμονες. Και οι άγγελοι έχουν ανάγκη της
σωτηρίας. Και οι άγγελοι έχουν ανάγκη της πίστεως. Επίστεψαν οι άγγελοι
και εσώθησαν. Επίστεψε και ο εκπρόσωπος του ανθρωπίνου γένους, η
Θεοτόκος και εσώθημεν. Και καθένας που πιστεύει στο πρόσωπο του Χριστού, σώζεται. Αλλά δεν
μπορώ να σωθώ εγώ ο άνθρωπος που φέρω ύλη και πνεύμα, είτε αν είμαι
άγγελος και φέρω μόνο πνεύμα, εάν αυτόν που πιστεύω είναι μόνο κτίσμα· διότι
αν ήταν κτίσμα, δεν ήταν Θεός και Εκείνος θα είχε ανάγκη σωτηρίας. Αλλά
δεν μπορεί έχοντας ο ίδιος την ανάγκη της σωτηρίας να σώσει την κτίση.
Πάμε στο άλλο άκρο. Εκείνοι οι οποίοι δέχονται μόνον τη θεία φύση και όχι την ανθρώπινη. Αν μου πείτε «αυτό δεν υπάρχει σήμερα».
Αρνούνται τη θεότητα του Χριστού, αλλά όχι την ανθρωπότητα. Λάθος. Ο
Μονοφυσιτισμός έρπει σε ολόκληρη τη ζωή των Χριστιανών. Έρπει. Και μόνο
γιατί αρνούμαι την εικόνα του Χριστού, μονοφυσίτης είμαι στην
πραγματικότητα. Γιατί αρνούμαι την ανθρώπινη Του φύση. Και λέγω: «Το θείον εικονίζεται;». Βέβαια το θείον δεν εικονίζεται. Αλλά εάν ο Θεός έγινε άνθρωπος, εικονίζεται. Εάν αρνούμαι λοιπόν την εικόνα, πράγμα το οποίο κατοχύρωσε η 7η Οικουμενική Σύνοδος(Ζ΄),τότε αναμφισβήτητα πιστεύω στον Χριστό ότι είναι πραγματικός άνθρωπος.
Λοιπόν εάν αρνηθώ την ανθρώπινη
φύση, τι συνέπειες έχει αυτό; Έχει φοβερές, εξίσου όπως και η πρώτη
περίπτωσις, συνέπειες. Ποιες; Σημαίνει ότι ο Θεός δεν έγινε πραγματικά
άνθρωπος. Σημαίνει λοιπόν ότι ο Θεός δεν προσέλαβε την κτίση. Και αφού δεν την προσέλαβε, δεν μπορεί να τη θεραπεύσει. Λέγουν οι Πατέρες: «Εκείνο που δεν προσλαμβάνεται, δεν θεραπεύεται». Ο Χριστός ανέλαβε όχι μόνο το υλικό σώμα αλλά και την ανθρώπινη ψυχή. Είναι τρία πράγματα. Είναι ο Θεός Λόγος, είναι η ανθρώπινη ψυχή Του και το ανθρώπινο σώμα Του. Όταν λέμε «έγινε άνθρωπος»
σημαίνει έγινε και τα δύο αυτά. Ψυχή και σώμα. Παρά ταύτα, είναι ένα
πρόσωπο. Δεν είναι δύο πρόσωπα, το θείον και το ανθρώπινο. Αλλά είναι ένα πρόσωπο.
Θα μου πείτε «μυστήριο». Μα ναι. Γι' αυτό ακριβώς θα πει «πιστεύω». Γιατί δεν μπορώ να καταλάβω εκείνα τα οποία είναι γύρω μου.
Μήπως στο χώρο της επιστήμης δεν υπάρχουν μυστήρια; Στο χώρο της φύσεως
δεν υπάρχουν μυστήρια; Τι νομίζετε; Ότι κατανοούμε τα μυστήρια της
κτίσεως; Ξέρουμε τι είναι κύτταρο; Ξέρουμε τι είναι ζωή; Ξέρουμε τι
είναι άνθρωπος; Τι ξέρουμε; Ξέρουμε τι είναι ύλη; Ξέρουμε τι είναι
ενέργεια; Δεν ξέρουμε τίποτε. Μόνο περιγράφουμε. Δε διαφέρουμε πάρα πολύ από τον Αριστοτέλη, ο οποίος έκανε περιγραφή των όντων. Τη λεγομένη «περιγραφική επιστήμη». Δε διαφέρουμε πολύ. Βέβαια εξηγήσαμε πολλά πράγματα. Αλλά
δε διαφέρουμε πολύ. Γιατί στο βάθος και στην ουσία των πραγμάτων,
περιγραφή των όντων κάνουμε, περιγραφή των φαινομένων κάνουμε, αλλά δεν
μπήκαμε στην ουσία των πραγμάτων. Τι είναι ύλη; Ξαναλέγω άλλη μία
φορά. Τι είναι ενέργεια; Τι είναι ζωή; Ουδείς απάντησε μέχρι τώρα. Γιατί
λοιπόν πρέπει να λέμε ότι υπάρχουν μυστήρια στη κτίση και όχι μυστήρια
στην πίστη; Πολύ περισσότερο υπάρχουν μυστήρια στον μεταφυσικό κόσμο.
Αλλά το θέμα «πίστη στον Ιησού Χριστό ότι είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος» δεν είναι επαρκές. Δεν είναι δηλαδή κάτι που θα πω «το παραδέχομαι». Όχι αγαπητοί μου, δεν είναι απλώς αυτό. Είναι κάτι παραπέρα. Αυτό θέλω να προσέξετε τώρα. Μπορεί κάποιος να πει ότι «πιστεύω ότι είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος». Αυτό όμως τι βγαίνει; Βγαίνει ότι ο Θεός ήρθε να μας επισκεφτεί. Και ήρθε να μας επισκεφθεί όχι όπως στο Σινά. Αλλά να
γίνει όμοιος με εμάς και όχι μόνο να γίνει όμοιος με εμάς και να
κουβεντιάσουμε αλλά να Τον πάρουμε μέσα μας και να μας πάρει μέσα Του.
Δηλαδή μία ένωση ασύλληπτη, ασύλληπτη. Αυτό κάναμε σήμερα. Κοινωνήσαμε. Τι θα πει «κοινωνήσαμε»; Γινήκαμε κοινωνοί του Θεού. Του Θεού κοινωνοί; Ναι. Δια της ανθρωπίνης Του φύσεως. Και επειδή είναι ένα πρόσωπο, γινόμαστε κοινωνοί του Θεού.
Αυτό είναι το μεγάλο θέμα το ανεξερεύνητο, το πολυτιμότατο. Εκείνο το
οποίο και στην παρούσα ζωή και στη μέλλουσα ζωή είναι η κορυφή. Ότι ο άνθρωπος έχει κοινωνία με τον Θεό! Το καταλαβαίνετε αυτό; Είναι ασύλληπτο. Είναι ασύλληπτο. Και όμως, αγαπητοί μου, αυτή είναι η πραγματικότητα.
Το δόγμα λοιπόν της Δ΄ Οικουμενικής
Συνόδου αυτό θέλει να κατοχυρώσει. Ότι ο Χριστός είναι τέλειος άνθρωπος
και τέλειος Θεός. Ένα δόγμα που πραγματικά όχι μόνο πρέπει να το πιστεύουμε απλά, αλλά πρέπει και να το βιώσουμε. Ότι έχουμε κοινωνία μετά του Θεού. Ακούτε τον Ευαγγελιστή Ιωάννη να λέγει στο προοίμιο του Ευαγγελίου του: «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος, καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεόν, καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος». Εδώ αναφέρεται στη θεία φύση. «Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν».
Εδώ αναφέρεται στην ανθρώπινη φύση. Είδατε; Ο Λόγος έγινε σαρξ. Δεν
λέγει -προσέξτε- δεν λέγει «έγινε άνθρωπος». Αλλά λέγει «έγινε σαρξ».
Διότι η λέξις «σαρξ», «σάρκα» έχει βέβαια την έννοια του
ανθρώπου, έχει την έννοια, όπως σε πολλά σημεία η Αγία Γραφή λέγει τον
άνθρωπο «σάρκα». Και εννοεί τον άνθρωπο. Αλλά έχει και μία ιδιαίτερη
ερμηνεία η λέξη «σάρκα». Μια λεπτή ερμηνεία. Είναι η εξής: ότι όταν λέμε
«σάρκα» εννοούμε ρεαλιστικά κρέας. Κρέας, κρέας, κρέας. Ρεαλιστικά. Όταν λοιπόν λέγει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης «ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο», αν θέλουμε να το ερμηνεύσουμε, να το μεταφράσουμε, θα λέγαμε: «Ο Υιός του Θεού έγινε κρέας!». Ωμό! Δεν το ακούμε καλά. Αυτό όμως κατά λέξη θα πει. Τι θα πει αυτό;
Επίτηδες το βάζει ο Ευαγγελιστής
Ιωάννης αυτό. Γράφει τελευταίος το Ευαγγέλιό Του και ήδη ο Απόστολος
Παύλος, όταν προφητεύει για τους Γνωστικούς τι θα πουν για τον Χριστό,
γνωρίζει τι είπαν, ήδη και ο Παύλος αλλά και η πραγματικότητα, οι
Γνωστικοί που αρνούνταν την Ενανθρώπηση του Υιού του Θεού, και τότε
βάζει τον όρο «ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο». Το ίδιο πράγμα θα μας το πει, αγαπητοί μου , στην Α΄του Επιστολή, στο προοίμιο πάλι: «Εκείνο που τα μάτια μας είδαν, τα χέρια μας έπιασαν και τα αυτιά μας άκουσαν· περί του Λόγου της ζωής».
Μα ο Λόγος της ζωής βλέπεται; Οράται δηλαδή; Ακούγεται; Ψηλαφάται;
Θέλει με τον τρόπο αυτόν, με άλλα δηλαδή λόγια, με τρεις αισθήσεις από
τις πέντε, να μας κάνει με αυτόν ρεαλιστικό τρόπο να καταλάβουμε ότι πραγματικά ο Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος.
Άρα τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος. Τι μεγαλειώδες είναι αυτό,
αγαπητοί! Αν κάποτε αυτό περάσει από την ψιλή, δηλαδή γυμνή γνώση του
μυαλού μας, κατεβεί στην ύπαρξή μας, κατεβεί στην καρδιά μας, τότε θα
γίνει εμπειρία. Και τότε παντού και πάντοτε θα αισθανόμαστε τη
θεανθρωπίνη φύση του Χριστού. Και μόνο ο Θεάνθρωπος Ιησούς σώζει. Αυτός που είναι τέλειος Θεός και Αυτός που είναι τέλειος άνθρωπος.
Στα κηρύγματα της εποχής μας τα ανόητα, ας κωφεύουμε, που λέγουν ό,τι λέγουν, παραμύθια, γραώδεις μύθους, για το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Εμείς ας μελετάμε τον λόγο του Θεού και εκεί θα τον ανακαλύπτουμε. Ας ζούμε τις εντολές Του και τότε θα έρθει να μείνει μέσα μας. Ακούστε τι είπα: «Ας τηρούμε τις εντολές Του και τότε θα έρθει να μείνει μέσα μας». Δηλαδή θα έχουμε εμπειρία. Το είπε ο Ίδιος: «Αυτός που τηρεί τις εντολές μου, θα έρθουμε να μείνουμε μέσα του. Και εγώ ο Υιός και ο Πατήρ και το Πνεύμα το Άγιον».
Και δεν μπορεί να μην έχεις εμπειρία. Να γιατί σας είπα ότι είναι
εμπειρία το θέμα. Το μαθαίνω πρώτα λογικά, δηλαδή νοητικά, όχι λογικά,
νοητικά και κατόπιν τι; Κατόπιν αυτό το κάτι γίνεται ζωή μου, γίνεται
εμπειρία μου. Και τότε μπορώ να λέγω ότι και η παρούσα ζωή και η
μέλλουσα δεν είναι παρά ένα πράγμα. Ο παρών κόσμος και η βασιλεία του
Θεού θα γίνουν ένα πράγμα. Όλα ανήκουν στην αγάπη του Θεού, όλα μέσα στο σχέδιο του Θεού, όλα μέσα στην κοινωνία του Θεού. Είμαι ο ευτυχέστερος άνθρωπος.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
