Ἰωάννης Καποδίστριας (Κέρκυρα, 10 Φεβρουαρίου 1776 - Ναύπλιο, π.ημ. 27 Σεπτεμβρίου / ν.ημ. 9 Ὀκτωβρίου 1831)
Εὐαγγελία Κ. Λάππα
25 Ἰουνίου 2022
25 Ἰουνίου 2022
Ἐθνάρχης εἶναι ὁ ἡγέτης, ὁ ΕΝΑΣ, αὐτὸς ποὺ ὁδηγεῖ τὸ ΕΘΝΟΣ μὲ γνώμονα τὸ ἐθνικὸ συμφέρον καὶ μὲ βάση τὰ ἰδανικά της ΠΙΣΤΕΩΣ1 καὶ τῆς ΠΑΤΡΙΔΟΣ. Φροντίζει2, μὲ τὸν ἴδιο ζῆλο καὶ αὐταπάρνηση, ὄχι μόνο τοὺς Ἕλληνες ποὺ ζοῦν μέσα στὰ ὅρια τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀπόδημους καὶ τοὺς ἀλύτρωτους.
Ὁ Ἐθνάρχης δὲν ὑπακούει σὲ ξένα συμφέροντα παρὰ μόνον στὴ φωνὴ τῆς Ἑλλάδος. Πάνω κι ἀπ᾿ τίς συμμαχίες καὶ τίς διπλωματικὲς σχέσεις, βάζει τὸ ἐθνικὸ συμφέρον, τὸ ὁποῖο ἀπαιτεῖ ἐθνικὴ ἐνότητα3, ἀλλὰ καὶ γενναῖες, ἄλλοτε εὐχάριστες καὶ ἄλλοτε «δυσάρεστες», ἀποφάσεις. Δὲν δίνει ποτὲ τὸ κίνητρο νὰ διχαστοῦν οἱ Ἕλληνες σὲ διάφορες ἀντίπαλες παρατάξεις, κάτι ποὺ δὲν ἐπιθυμεῖ γιὰ κανέναν ἀπολύτως λόγο. Δὲν θὰ πεῖ, οὔτε κἂν θὰ μπῇ στὴ διαδικασία νὰ σκεφτῇ, προδοτικὲς φράσεις ὅπως «ἡ Κύπρος, ὁ Πόντος ἢ ἄλλες ἀλύτρωτες πατρίδες, κείτονται μακράν». Δὲν εἶναι ἀπαραίτητο κριτήριο ὑπέρ του, ἡ ἔνδειά του ἢ καὶ τὸ καταπονημένο ἀπὸ πολέμους σῶμα του. Μπορεῖ, κάποιος νὰ ξόδεψε ὅλη του τὴν περιουσία καὶ νὰ πλήγωσε τὸ σῶμα του πολεμῶντας σὲ ἐμφυλίους ποὺ ὁ ἴδιος ἢ καὶ οἱ ὁμοϊδεάτες του δημιούργησαν. Δὲν εἶναι ἀναγκαῖο νὰ χαρακτηρίζεται ὡς ἰδιαίτερης εὐφυΐας -τ᾿ ὁποῖο βέβαια θὰ ἦταν τὸ ἰδανικό- ἀλλὰ τὸ σημαντικότερο χάρισμά του θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἡ ἀπόλυτα ἐπιτυχημένη ἐπιλογὴ τῶν συνεργατῶν του, προφανῶς μακρὰν ἀπὸ ὕποπτες ἰσορροπίες καὶ διαπλεκόμενα συμφέροντα ἢ ἔξωθεν ἐντολές.
Ἅγιος Νικηφόρος Β΄ Φωκὰς (912 - 11 Δεκεμβρίου 969)
Σὲ δύσκολες στιγμὲς δὲν λιποτακτεῖ, οὔτε κι ὅταν θίγεται ὁ ἴδιος, ἀλλὰ συμπάσχει μὲ τὸν Ἑλληνικὸ λαό, τοῦ συμπαραστέκεται καὶ τὸν βοηθᾷ νὰ διαβεῖ τὰ ἐμπόδια ποὺ τοῦ παρουσιάζονται. Πάντα βγαίνει μπροστὰ καὶ πολεμᾷ τοὺς ἐχθρούς, ὅποιοι καὶ νὰ εἶναι. Ἀναλαμβάνει τὸ βάρος στὶς ἧττες, δίχως νὰ φοβᾷται τίς προσωπικὲς γι᾿ αὐτὸν ἐπιπτώσεις4. Δὲν προκαλεῖ- προσκαλεῖ ξένους μὲ στόχο τὴν ἱκανοποίηση κανενός, μὰ κανενός, προσωπικοῦ του συμφέροντος, τὸ ὁποῖο οὐδέποτε ὑπολογίζει. Γι᾿ αὐτὸ καὶ πολλὲς φορὲς θυσιάζεται5 γιὰ τὴν ΠΑΤΡΙΔΑ.
Πράττει τὰ πάντα μὲ σκοπὸ ἡ Ἑλλάδα νὰ ἐξασφαλίσει τὴ μνήμη τοῦ ἔνδοξου παρελθόντος της. Νὰ ὑψωθεῖ στὰ μάτια τοῦ κόσμου καὶ φυσικὰ νὰ ἐλευθερώσει τίς ἀλύτρωτες πατρίδες. Τιμᾷ, σέβεται καὶ δοξάζει αὐτοὺς ποὺ προσέφεραν στὴν ΠΑΤΡΙΔΑ, ὅσους ἔβαλαν ἔστω ἕνα μικρὸ λιθαράκι γιὰ νὰ ὁδηγηθῇ στὴ δόξα. Δὲν τοὺς μειώνει, οὔτε τοὺς ζηλοφθονεῖ, ἀλλὰ ἀντιθέτως τοὺς ἐπαινεῖ, προσπαθεῖ ὅσο μπορεῖ νὰ τοὺς μιμηθῇ6 καὶ νὰ τοὺς ἀξιοποιῇ πρὸς χάριν τοῦ ἐθνικοῦ συμφέροντος ἀλλὰ καὶ ὡς κοινωνικὰ πρότυπα.
Διαφυλάττει, ὡς κόρη ὀφθαλμοῦ, τὴν ὀρθὴ Πίστη, τὴν Ἱστορία, τὴν Παιδεία, τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα τῆς Πατρίδος. Πολεμᾷ καὶ συντρίβει καθέναν ποὺ προσπαθεῖ νὰ τὰ ἀλλοιώσῃ ἢ νὰ τὰ ὑπονομεύσῃ, εἴτε αὐτὸς προέρχεται ἀπὸ τὸ ἐσωτερικὸ τῆς χώρας εἴτε ἀπὸ τὸ ἐξωτερικό.7 Ἐνισχύει τὴν νεότητα τροφοδοτῶντας την, μὲ τὰ ἱερὰ ἰδανικὰ τῆς Πίστης καὶ τῆς Πατρίδας.8 Αἰσθάνεται κάθε ἑλληνόπουλο σὰν δικό του παιδί.
Ἀλέξανδρος Γ' ὁ Μακεδὼν ἢ Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας (20 Ἰουλίου 356 π.Χ. - 10 Ἰουνίου 323 π.Χ.)
Ἡ Ἑλλάδα χρωστάει τὴν ὕπαρξή της καὶ τὴ δόξα της στοὺς Ἐθνάρχες της, οἱ ὁποῖοι ἀφιέρωσαν- παρέδωσαν- θυσίασαν τὴ ζωή τους σὲ αὐτή. Ἄλλωστε δὲν εἶναι τυχαῖο αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ μεγάλος φιλέλληνας καὶ εὐεργέτης τῆς Ἑλλάδος Ἐϋνάρδος9 γιὰ τὸν Ἐθνάρχη Καποδίστρια, ὅτι «Τὸ λέγω μὲ διπλὴν θλῖψιν, ὁ κακοῦργος ὅστις ἐδολοφόνησε τὸν Καποδίστριαν, ἐδολοφόνησε τὴν πατρίδα του». Γι᾿ αὐτὸ τὸ λόγο ὁ κάθε Ἐθνάρχης, μ᾿ ὅλες τίς ἀνθρώπινες ἀδυναμίες καὶ τὰ πάθη του, ποὺ ἔχει ἄλλωστε καὶ κάθε ἄνθρωπος,
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΕΒΑΣΤΟΣ, ΝΑ ΤΙΜΑΤΑΙ10, ΝΑ ΔΟΞΑΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΑΙΝΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΝΕΞΑΙΡΕΤΩΣ.
Ἀφιερώνω, τὸ παρακάτω ποίημα, σ᾿ ὅλους τοὺς Ἐθνάρχες, ποὺ φλεγόμενοι ἀπὸ τὰ ἰδανικά τῆς ΠΙΣΤΕΩΣ καὶ τῆς ΠΑΤΡΙΔΟΣ κυβέρνησαν καὶ δόξασαν τὴν Ἑλλάδα μας, ἀπὸ τὰ πανάρχαια χρόνια ὡς καὶ τὴν σύγχρονη ἐποχή.
Ἐθνάρχες
Ὦ Ἐθνάρχες, ἀνδρεῖοι ὁδηγοὶ11, ἀνιδιοτελεῖς
Πάντα στῆς Ἑλλάδος τὰ καλέσματα συνεπεῖς.
Εἴχατε μὲ Πίστη καὶ Πατρίδα12 γαλουχηθεῖ
εἴχατε τὴ συνείδησή σας Ἑλληνική.
Πάντα στῆς Ἑλλάδος τὰ καλέσματα συνεπεῖς.
Εἴχατε μὲ Πίστη καὶ Πατρίδα12 γαλουχηθεῖ
εἴχατε τὴ συνείδησή σας Ἑλληνική.
***
Στόχος σας ἦταν οἱ Ἕλληνες νὰ μὴ χαθοῦν,
τὸ ἔνδοξό τους παρελθὸν νὰ θυμηθοῦν,
ὅλοι τους στὸ ἱερὸ τὸ καθῆκον νὰ ἑνωθοῦν
καὶ στοῦ κόσμου τὰ μάτια νὰ ὑψωθοῦν.
***
Πίστη καὶ Πατρίδα εἴχατε γιὰ ἰδανικὰ13
ποὺ ᾿διναν πάντα στὶς ψυχές σας φτερά.
Ἄν δὲν σᾶς σταματοῦσαν χιλιάδες θεριά,
φέρνατε στὴν Ἐλλάδα14 λευτεριά.
***
Δὲν ὑπηρετήσατε ποτὲ ξένες προσταγές,
σ᾿ ἀπειλὲς δὲν ἐνδώσατε καὶ προτάσεις δολερές.
Πίστεως καὶ Πατρίδος ὑπηρέτες πιστοί
τοῦ Ἔθνους μας ἤσασταν οἱ ἁγνοὶ ἀρχηγοί.
***
Ποτὲ δὲν ἀνεχτήκατε σεῖς στρατὸ βαρβαρικό
νὰ εἰσβάλει σὲ χῶμα ἱερό, ἑλληνικό.
Πάντα πολεμούσατε τῆς Πατρίδας τοὺς ἐχθρούς.
Τὴ λιποταξία δὲν τὴ χωροῦσε ὁ δικός σας νοῦς.
***
Πίστη καὶ Πατρίδα εἴχατε γιὰ ἰδανικά
ποὺ ᾿διναν πάντα στὶς ψυχές σας φτερά.
Ἄν δὲν σᾶς σταματοῦσαν χιλιάδες θεριά,
φέρνατε στὴν Ἑλλάδα λευτεριά.
***
Ποτὲ δὲν λογίσατε συμφέρον ἀτομικό.
Σὲ δύσκολες στιγμὲς συμπασχήσατε μὲ τὸ λαό,
τὸν βοηθήσατε μ᾿ ὅλη σας τὴ ψυχή
κάθε ᾿μπόδιο μαζί σας νὰ ὑπερβεῖ.
***
Θέλατε τὴν Ἑλλάδα μεγάλη, τρανή
διότι ἡ ζωή σας ἦταν δική της ζωή
Καὶ πρὸ μιᾶς κρίσιμης γιὰ τ᾿ Ἔθνος στιγμῆς
θυσία μεγάλη γινόσασταν οἱ ἴδιοι σεῖς.
***
Πίστη καὶ Πατρίδα εἴχατε γιὰ ἰδανικά
ποὺ διναν πάντα στὶς ψυχές σας φτερά.
Ἄν δὲν σᾶς σταματοῦσαν χιλιάδες θεριά,
φέρνατε στὴν Ἑλλάδα λευτεριά.
***
Ἡ Λευτεριὰ πηγάζει ἐκ Πίστεως καὶ Πατρίδος15
θέλει λεβεντιά, ἑνότητα, θυσία καὶ ἦθος.
Σέβας, τιμὴ καὶ δόξα σὲ καθ᾿ Ἐθνάρχη,
χάρη σ᾿ αὐτὸν ἡ ΕΛΛΑΣ ἀκόμα ὑπάρχει.
Εὐαγγελία Κ. Λάππα
25 Ἰουνίου 2022
25 Ἰουνίου 2022
Κλείνοντας, ἐπειδὴ στὴ μακραίωνη Ἱστορία μας, ἐμφανίστηκαν κάποιοι ποὺ «ἀτυχῶς» ἢ ψευδῶς ὀνομάστηκαν ἐθνάρχες, αὐτὸ δὲ σημαίνει ὅτι ὁ ὄρος «ἐθνάρχης» ἔχει χάσει τὴν πραγματική του σημασία καὶ ἀξία, ὅτι ἔχει ἀτονήσει. Πρέπει νὰ ἀποδίδεται σὲ αὐτοὺς ποὺ πραγματικὰ τὸν ἀξίζουν, μὲ παιᾶνες καὶ ὕμνους.
___________________________________
1. i. «Ἡ Χριστιανικὴ Ἑλλὰς ἀξιοῖ νὰ κυβερνᾷται ἀπὸ χριστιανοὺς κυβερνήτας, ἐγκλείοντας εἰς τὰ στήθη των τὴν θαυματουργὸν πίστιν ἑνὸς Κανάρη!» π. Αὐγουστῖνος Καντιώτης, 1907 - 2010
ii. «Ἕνας λαὸς ἐξαφανίζεται ὅταν χάσει τὴν ταυτότητά του, δηλαδὴ ἱστορία, γλῶσσα καὶ γιὰ μᾶς τοὺς Ἕλληνες τὴν Ὀρθοδοξία». Ἀρχιμ. Ἀθανάσιος Μυτιληναῖος, 1927 - 2006.
iii. «Ἔθνη χωρὶς θρησκείαν καὶ ἠθικὴν εἶναι παλιόψαθες τῶν ἐθνῶν. Ἄν ὁ Θεὸς δὲν βοηθάει μάταιος κάθε κόπος καὶ κάθε ἀνθρώπινη σοφία» Στρατηγὸς Μακρυγιάννης (Τριανταφύλλου), 1797 - 1864
2. «Ὁ ἀληθινὸς ἄρχων οὐ πέφυκε τῷ αὐτῷ συμφέρον σκοπεῖσθαι, ἀλλὰ τὸ τῷ ἀρχομένῳ.» (Ὁ ἀληθινὸς ἄρχοντας δὲν γεννήθηκε γιὰ νὰ στοχεύει στὸ δικό του συμφέρον, ἀλλὰ στὸ συμφέρον αὐτοῦ τὸν ὁποῖο κυβερνᾷ). Πλάτων, 427-347 π.Χ [Πολιτεία 347d]
3. «Ἄν ἔχετε ἀρετὴ καὶ ὁμόνοια, θὰ εὐλογήσει ὁ Θεὸς τὰ ἔργα σας καὶ θὰ σᾶς φωτίσει στὸ καλὸ καὶ θὰ σᾶς σώσει» Στρατηγὸς Μακρυγιάννης (Τριανταφύλλου), 1797 - 1864
4. «Ἀπέκαμα! Ἀλλ᾿ ὅμως θὰ παραμείνω στὴ χαλάστρα, μέχρι τὴν τελευταία στιγμὴ τῆς ζωῆς μου καὶ ἃς κινδυνεύσω νὰ χαθῶ...» Ἰωάννης Καποδίστριας, 1776-1831.
5. «Εἶμαι ἀποφασισμένος νὰ ἄρω τὸν οὐρανόθεν ἐπικαταβαίνοντά μου σταυρὸν» Ἰωάννης Καποδίστριας, 1776-1831.
6. «Οὐκ ἐᾷ μὲ καθεύδειν τὸ τοῦ Μιλτιάδου τρόπαιον» Θεμιστοκλῆς, 527- 459 π.Χ.
7. «Ὅταν μοῦ πειράζουν τὴν πατρίδα καὶ θρησκεία μου, θὰ μιλήσω, θὰ ἐνεργήσω κι ὅ,τι θέλουν ἂς μοῦ κάνουν...» Στρατηγὸς Μακρυγιάννης
8. «Ἡ πατρίδα του κάθε ἀνθρώπου καὶ ἡ θρησκεία εἶναι τὸ πᾶν». Στρατηγὸς Μακρυγιάννης
9. Ἐϋνάρδος Ἰωάννης Γαβριὴλ (Eynard Jean-Gabriel 1775-1863) Γάλλος τραπεζίτης καὶ θερμὸς φιλέλληνας. Διακρίθηκε στὴν ὑπεράσπιση τῆς Λυῶν τὸ 1793 καὶ σύντομα ἔγινε διάσημος στοὺς ἡγετικοὺς εὐρωπαϊκοὺς κύκλους γιὰ τίς οἰκονομικές του γνώσεις καὶ τὴν περιουσία του. Πῆρε μέρος στὸ Συνέδριο τῆς Βιέννης τὸ 1814, ἐκπροσωπῶντας τὴν Ἑλβετία καὶ ἐγκαταστάθηκε στὴ Γενεύη. Ἐκεῖ γνώρισε καὶ τὸν Καποδίστρια, μὲ τὸν ὁποῖο ἔκτοτε συνδέθηκε φιλικά.
Ὁ Ἐϋνάρδος (Ζάν-Γκαμπριὲλ Ἐϊνὰρ) ὑπῆρξε φιλέλληνας μὲ ἔντονη δράση, καθὼς τέθηκε ἐπικεφαλῆς τοῦ φιλελληνικοῦ κομιτάτου στὴ Γενεύη. Ἡ σημαντικότερη προσφορὰ τοῦ Ἐϋνάρδου στὸν ἐθνικὸ ἀγῶνα ὑπῆρξε ἡ συμβολή του στὴ σύναψη δανείων τοῦ νέου ἑλληνικοῦ κράτους μὲ οἰκονομικοὺς κύκλους στὸ Λονδῖνο καὶ τὸ Παρίσι, καθὼς καὶ ἡ πρωτοβουλία του γιὰ ὀργάνωση ἐράνων, μὲ σκοπὸ τὴν οἰκονομικὴ ἐνίσχυση τῆς Ἐπανάστασης.
Τὸ 1827 ἀνακηρύχθηκε ἐπίτιμος πολίτης τῆς Ἑλλάδας, σχεδίασε τὴν ἵδρυση τῆς Ἐθνικῆς Τράπεζας, τῆς ὁποίας ὑπῆρξε ἐπίτιμος διοικητὴς μετὰ τὴν ἵδρυσή της τὸ 1841, ἐνῶ χορήγησε τὸ 1847 πενῆντα χιλιάδες φράγκα γιὰ ἱκανοποίηση ἀπαιτήσεων τῆς Ἀγγλίας ἀπὸ τὸ δάνειο τοῦ 1832.
(Πηγή: Γεράσιμος Νοταρᾶς, Ζήσιμος Συνοδινός / ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ / http://www.ioannis-kapodistrias.gr/2013/02/eynard-jean-gabriel-28-1775-5-1863.html)
10. «Ἀγαθοὺς τίμα» Περίανδρος ὁ Κορίνθιος, 667-587 π.Χ.
11. Ὁδηγοὶ τοῦ Ἔθνους.
i. «Ὅλοι οἱ Ἕλληνες ν᾿ ἀγωνίζονται διὰ τὴν πατρίδα τους, διὰ τὴν θρησκεία τους καὶ νὰ μπαίνουν σὲ φιλοτιμίαν καὶ νὰ ἐργάζονται εἰς τὸ καλὸ τῆς πατρίδος τους, τῆς θρησκείας τους καὶ τῆς κοινωνίας». Στρατηγὸς Μακρυγιάννης
ii. «ἕν καλὸν ἁπλῶς καὶ δίκαιον ἐστι τὸ τῆς πατρίδος συμφέρον» Πλούταρχος, 46-119 μ.Χ. [Ἀλκιβιάδου βίος]
12. i. «Ὅποιος ἀγαπᾷ ἀληθινὰ τὸ Χριστό, ἀγαπᾷ βαθειὰ καὶ τὴν πατρίδα, αὐτὰ τὰ δύο πᾶνε μαζί». Ἅγιος Παΐσιος Ἁγιορείτης, 1924 - 1994.
ii. «Ὁ ἱερὸς τῆς πατρίδος ἔρως ἐμφωλεύει εἰς τὴν Καρδίαν, καὶ ἡ Καρδία δὲν γηράσκει ποτὲ.» Ρήγας Φεραῖος, 1757-1798.
13. i. «Πίστις καὶ Πατρὶς νὰ εἶναι πολύτιμα ἰδανικά, χάριν τῶν ὁποίων ἀξίζει νὰ ζεῖ κανεὶς καὶ ν᾿ ἀποθνήσκει» π. Αὐγουστῖνος Καντιώτης, 1907 - 2010
ii. «Γλυκύτερον πρᾶγμα δὲν εἶναι ἄλλο ἀπὸ τὴν πατρίδα καὶ θρησκεία» Στρατηγὸς Μακρυγιάννης
iii. «Δὲν ζεῖ χωρὶς πατρίδα ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου» Κωστῆς Παλαμᾶς, 1859 - 1943.
14. Δὲν ἐννοεῖται ἐδῶ μόνο τὸ Ἑλληνικὸ κράτος ἀλλὰ καὶ ὅλες οἱ ἀλύτρωτες πατρίδες ποὺ καὶ αὐτὲς εἶναι Ἑλλάδα.
15. i. «Τῇ ἐλευθερίᾳ ᾗ Χριστὸς ἡμᾶς ἠλευθέρωσε, στήκετε καὶ μὴ πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθε» (Γαλ. 5, 1)
ii. «Τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος δὲν διεσώθῃ εἰμὴ διὰ τῆς μετὰ τοῦ Χριστιανισμοῦ συμμαχίας». Κωνσταντῖνος Παπαρρηγόπουλος, (1815 - 1891).
iii. «Οἱ Ἕλληνες, ἡνωμένοι διὰ τῆς εἰς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν Ἁγίαν του Ἐκκλησίαν σταθερᾶς πίστεώς των..., ὑποστάντες τὴν ὀθωμανικὴν δυναστείαν, ὑπὸ μόνην τὴν σκέπην τῆς Ἐκκλησίας των διεσώθησαν» Ἰωάννης Καποδίστριας, 1776-1831.
__________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
