ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ [:Ρωμ. 15,4]
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου
μὲ θέμα:
«Ἡ ΠΑΛΑΙΑ ΚΑΙ Ἡ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ Στὴ ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΙΣΤΟΥ»
[ἐκφωνήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κομνηνείου Λαρίσης στὶς 21-7-1985]
(Β140)
Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἀγαπητοί μου, ἐπιθυμῶντας νὰ βοηθήσει τοὺς πιστοὺς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης, γράφει τὰ ἑξῆς: «Ὀφείλομεν δὲ ἡμεῖς οἱ δυνατοὶ τὰ ἀσθενήματα τῶν ἀδυνάτων βαστάζειν, καὶ μὴ ἑαυτοῖς ἀρέσκειν». «Ἐμεῖς», λέγει, «οἱ δυνατοί, ἐμεῖς ποὺ νομίζομε ὅτι μπορεῖ νὰ ἔχομε κάποια δύναμη πνευματική, ἂς κρατήσομε τίς ἀτέλειες ἐκείνων οἱ ὁποῖοι ἔχουν ὀλιγοτέραν πνευματικὴ δύναμη». Καὶ γιὰ νὰ στηρίξει αὐτό, δηλαδὴ ὅτι δὲν πρέπει νὰ ὑπάρχει μία αὐταρέσκεια, «μὴ ἑαυτοῖς ἀρέσκειν», ἀλλὰ πρέπει νὰ βοηθοῦμε πραγματικὰ τοὺς ἄλλους, ἀναφέρεται σὲ ἕνα πρότυπον. Καὶ αὐτὸ τὸ πρότυπον εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός· «διὰ τὸν Ὁποῖον», λέγει, «ἐγράφῃ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη: Οἱ ὀνειδισμοὶ τῶν ὀνειδιζόντων σὲ ἐπέπεσον ἐπ᾿ ἐμέ». Ὡς νὰ ἀποτείνεται ὁ Υἱὸς πρὸς τὸν Πατέρα λέγοντας: «Ἐκεῖνοι ποὺ ὀνείδιζαν Σένα, ὦ Πατέρα μου, τώρα ὀνειδίζουν Ἐμένα». Εἶναι ἀπὸ τὸν Ψαλμὸν 68, στίχος 10.
Καὶ ἐξ ἀφορμῆς ὅλων αὐτῶν ποὺ σημειώνει ὁ Ἀπόστολος, ὅτι δηλαδὴ πρότυπό μας εἶναι ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος ἐπῆρε ἐπάνω Του τὸν ὀνειδισμὸν τοῦ Πατρὸς ἐκ μέρους τῶν Ἑβραίων ποὺ ἀπέδιδαν εἰς τὸν Πατέρα, προβαίνει σὲ μία γενικοτέρα μεγίστη ἀλήθεια. Ὅτι δηλαδὴ ὅ,τι ἐγράφῃ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἀφοῦ ἀνεφέρθῃ εἰς τὸν Χριστόν, αὐτὸ ἐγράφῃ καὶ γιὰ μᾶς εἰς τὴν Καινὴ Διαθήκη. Καὶ συνεπῶς ὁλόκληρη ἡ Ἁγία Γραφή, καὶ ἡ Παλαιὰ καὶ ἡ Καινὴ Διαθήκη, εἶναι μία διαρκὴς καὶ μόνιμος ἀξία. Γι᾿ αὐτὸ σημειώνει καὶ λέγει: «Ὅσα γὰρ προεγράφῃ (:διότι ὅσα γράφτηκαν πιὸ μπροστά, στὴν Παλαιὰ Διαθήκη), εἰς τὴν ἡμετέραν διδασκαλίαν προεγράφῃ (:γράφτηκαν γιὰ τὴ δική μας διδασκαλία), ἵνα διὰ τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρακλήσεως τῶν γραφῶν (:μὲ τὴν ὑπομονὴ καὶ τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν παρηγορία τῶν γραφῶν) τὴν ἐλπίδα ἔχωμεν (:ἔχομε τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας)».
Ὥστε λοιπὸν ἀγαπητοί μου, νὰ ἕνα μεγάλο θέμα ἐδῶ, ὅτι ἡ Παλαιὰ Διαθήκη βρίσκει τὸ πλήρωμά της μέσα στὴν Καινὴ Διαθήκη μέσα στὸν χρόνο, μέσα στὴν Ἐκκλησία, μέσα στοὺς πιστούς· διότι ξαναλέγω ἄλλη μία φορά, ἐκεῖνο ποὺ λέγει «προεγράφῃ», προεγράφῃ γιά μᾶς, γιὰ τὴν Ἐκκλησία. Συνεπῶς σήμερα ἡ Παλαιὰ Διαθήκη, ἡ ὁποία ἔχει φύγει ἀπὸ τὴ ζωή μας -προσπαθήσαμε νὰ τὴ βγάλομε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἀπὸ μία παρανόηση ἢ κακόβουλα, ὅπως θέλετε πᾶρτε το, θεωροῦμε ὅτι ὁ Θεὸς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι κάποιος κακὸς Θεός, κάποιος αἱμοβόρος Θεός, κάποιος ἐκδικητικὸς Θεός, ὁ ὁποῖος δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ τὸν Θεὸ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Βέβαια ἕνας μελετητὴς γρήγορα ἀνακαλύπτει ὅτι εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Κι ἂν θέλετε, Ἐκεῖνος ποὺ ὁμιλεῖ εἰς τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, δὲν εἶναι παρὰ ὁ Ἴδιος Ἐκεῖνος ποὺ ὁμιλεῖ εἰς τὴν Καινὴ Διαθήκη, δηλαδὴ ὁ Υἱός. Ὁ Υἱὸς ὁμίλησε εἰς τὸ Σινᾶ. Ὁ Υἱὸς εἶπε: «Ὁ Θεὸς πῦρ καταναλίσκον» ὅτι εἶναι. Ὁ Θεὸς εἶπε ὅτι εἶναι ζηλωτὴς κ.ὅ.κ. Ὁ Ἴδιος ποὺ ἐνηνθρώπησε ὅταν ἦλθε τὸ πλήρωμα τῶν καιρῶν.
Ὅταν λοιπὸν ὁ Ἀπόστολος Παῦλος σημειώνει: «Ὃσα γὰρ προεγράφῃ», ὅσα γράφτηκαν γιὰ μᾶς πιὸ μπροστά, ἀναφέρεται ὅπως βλέπετε στὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Καὶ θέλει νὰ τονίσει ὅτι ἡ Παλαιὰ Διαθήκη ἔχει ἀμείωτον ἀξίαν, μόνιμον, γιὰ κάθε ἐποχὴ καὶ γιὰ κάθε πιστὸ μέσα στὴν Ἐκκλησία.
Ἀλλὰ γιὰ νὰ τὸ καταλάβομε αὐτό, ἐπιτρέψατε νὰ κάνομε μία πολὺ μικρὴ καὶ σύντομη ἀνάλυση. Καὶ πρῶτα πρῶτα νὰ δοῦμε τὸ ἱστορικὸν μέρος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Εἶναι γνωστὸ ὅτι ἡ Παλαιὰ Διαθήκη ἔχει βιβλία ἱστορικά, ἔχει ποιητικά, ἔχει καὶ προφητικά. Καὶ τὰ μὲν ἱστορικὰ ἀναφέρονται στὴν Ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ, τὰ ποιητικὰ εἶναι οἱ Ψαλμοί, ὁ Ἰὼβ κ.ο.κ., Ἆσμα Ἀσμάτων. Τὰ δὲ προφητικὰ εἶναι τὰ ἔργα τῶν προφητῶν.
Ὡς πρὸς τὰ ἱστορικὰ βιβλία, ὅπως εἶναι τὰ πρῶτα πέντε βιβλία, ἡ Γένεσις, ἡ Ἔξοδος, τὸ Λευιτικόν, οἱ Ἀριθμοὶ καὶ τὸ Δευτερονόμιον, καὶ τὰ παρακάτω ἱστορικὰ βιβλία, ὅπως εἶναι ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυή, τὰ τέσσερα Βασιλειῶν κ.ο.κ., αὐτά, ἀγαπητοί μου, θεωροῦνται ἀπὸ τοὺς ἀρνητὰς τοῦ Χριστιανισμοῦ, δυστυχῶς καὶ ἀπὸ πολλοὺς χριστιανούς, ὅτι εἶναι ἡ Ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ, ποὺ γιά μᾶς τοὺς Ἕλληνες δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει. «Ἔχομε τὴ δική μας τὴν Ἱστορία, γιατί πρέπει νὰ μάθομε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ; Ποιός ὁ λόγος;». Αὐτὸ εἶναι τὸ ἐπιχείρημά τους.
Ὕστερα, ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες εἴχαμε μιὰν ἄλλη τοποθέτηση. Ἡ τοποθέτησις τοῦ Ἕλληνος εἶναι ὁ ὀρθὸς λόγος. Ἡ τοποθέτησις τοῦ Ἑβραίου εἶναι ἡ πίστις. Ὁ Ἕλληνας ἐπινοεῖ. Ὁ Ἑβραῖος δέχεται ἀποκάλυψιν. Ἐὰν ὁ Ἑβραῖος ἐπινοήσει, ἁμαρτάνει ἀπέναντι τοῦ ἀποκαλύπτοντος Θεοῦ, τοῦ ἀποκαλυπτόμενου Θεοῦ. Συνεπῶς οἱ τοποθετήσεις μας εἶναι διαφορετικές. Ἐμεῖς, ἐπειδὴ στηριζόμεθα εἰς τὸν ἀνθρώπινον λόγον, ἐμεῖς ἔχομε μιὰ ὑπερηφάνεια. Ὅταν λέγω «Ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες», οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες. Καὶ καλύτερα, ἂν θέλετε, ὁ ὅρος «Ἕλλην» δὲν εἶναι αὐτὸς ποὺ συμπίπτει μὲ τὸν γεωγραφικὸν χῶρον «Ἕλλην», ἀλλὰ εἶναι ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖον σκέπτεται ἕνας ἄνθρωπος. Καὶ ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες σκεφτήκαμε ἔτσι... Ἐμεῖς λοιπὸν οἱ Ἕλληνες ἔτσι σκεφτόμαστε. Καὶ σκεφτόμαστε ἀκόμη ἔτσι παρὰ ὅτι εἴμαστε Χριστιανοί. Καὶ ἐρχόμαστε καὶ λέμε: «Ἐμεῖς ἔχομε μιὰ ἔνδοξη Ἱστορία. Ἔνδοξη, ποὺ βγῆκε ἀπὸ τίς δικές μας τίς δυνάμεις. Ποτὲ δὲν ἦρθε ὁ Θεὸς νὰ μᾶς πεῖ: ''Θὰ πολεμήσω μαζί σας''. Οἱ Ἑβραῖοι ἔχουν μία Ἱστορία ποὺ ὅταν νικοῦν, νικᾷ γιὰ λογαριασμό τους ὁ Θεός. Συνεπῶς αὐτὸ ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν ὑπερηφάνειά μας καὶ δὲν θέλομε τὸν Θεὸ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Δὲν θέλομε τὴν Ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ. Δέν μᾶς...-ἂς πῶ μιὰ σύγχρονη ἔκφραση- δὲν μᾶς ἐκφράζει. Δὲν τὸ θέλομε, δὲν μᾶς ἀρέσει»... Αὐτὸ εἶναι ἕνα βασικὸ ἐπιχείρημα. Στὸ βάθος ὅμως πρόκειται περὶ μιᾶς ἀγνοίας ἢ περὶ μιᾶς κακοβούλου θέσεως.
Θὰ ἤθελα νὰ σᾶς ἔλεγα, ἀγαπητοί μου, ὅτι ἡ Ἱστορία τοῦ Ἰσραὴλ εἶναι μία τυπικὴ Ἱστορία. Μποροῦσαν οἱ Ἑβραῖοι νὰ σταθοῦν ὅπως καὶ οἱ Ἕλληνες. Ἄν μοῦ πεῖτε ὅτι εἶναι Ἀσιᾶται, θὰ σᾶς ἔλεγα ὅτι καὶ οἱ Ἕλληνες εἶναι Ἀσιᾶται. Καὶ οἱ Ἕλληνες ἦρθαν ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Ἀσίας. Ναί. Καὶ οἱ Ἕλληνες. Ἄν θέλετε, ἀπὸ τὴ Μεσοποταμία ὅλοι ξεκίνησαν. Κατὰ τὴ Γραφὴν καὶ κατὰ τοὺς ἀνθρωπολόγους. Μήν μου τὸ πεῖτε αὐτό. Θὰ μποροῦσαν θαυμάσια νὰ πολεμήσουν οἱ Ἑβραῖοι. Ἁπλῶς ὁ Θεὸς δὲν θέλει τὸ πρᾶγμα ἔτσι. Θέλει ἁπλῶς νὰ μπεῖ στὴν Ἱστορία. Καὶ μπαίνει στὴν Ἱστορία μόνον ἑνὸς λαοῦ. Γιὰ νὰ μπεῖ κατοπινὰ στὴν παγκόσμια Ἱστορία. Ἔτσι, ἡ Ἱστορία τοῦ Ἰσραὴλ εἶναι μία τυπικὴ Ἱστορία. Καὶ ὅταν λέμε «τυπικὴ» ἐννοοῦμε ἡ Ἱστορία ἐκείνη ποὺ βρίσκει τὴν ἐφαρμογή της ὡς τύπος σὲ ὅλους τοὺς λαοὺς τῆς Γῆς. Καὶ ἕνα βασικὸ σημεῖο εἶναι τὸ ἑξῆς, στὴν Ἱστορία τὴν τυπικὴ τοῦ Ἰσραήλ. Ὁ λαός, ὅταν εἶναι κοντὰ στὸν Θεό, ἔχει ὅλα τὰ ἀγαθά Του, ὅπως καὶ στὸν Παράδεισον οἱ πρωτόπλαστοι. Ὅταν ὁ λαὸς φύγει μακριὰ ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ λατρεύσει τὰ εἴδωλα, τότε ὁ Θεὸς τὸν τιμωρεῖ. Αὐτὴ εἶναι ἡ βασική, ἡ κεντρική, ἡ θεμελιώδης θέσις τῆς ἰσραηλιτικῆς Ἱστορίας· διότι αὐτὸ βλέπομε σὰν μιὰ διοίκουσα θέση, μιὰ διοίκουσα ἰδέα, γραμμή, μέσα σὲ ὅλο τὸ μῆκος τῆς Ἱστορίας τῶν Ἑβραίων.
Αὐτὸ ὅμως ἐφαρμόζεται καὶ εἰς τὸν καινούριο Ἰσραήλ. Καὶ ποιός εἶναι ὁ νέος Ἰσραήλ; Ὁ Ἰσραὴλ τῆς Χάριτος, εἶναι οἱ Χριστιανοί. Εἶναι ἡ ἐξ Ἐθνῶν Ἐκκλησία. Ἔτσι μποροῦμε νὰ ποῦμε: ἂν φύγομε ἐμεῖς οἱ Χριστιανοὶ ἀπὸ τὸν Θεό, τότε θὰ ἔχομε τίς συνέπειες τῆς ἀποστασίας μας· ὅπως εἶχε ὁ λαὸς τοῦ Ἰσραὴλ κάποτε. Ἀκοῦστε, ἀγαπητοί μου, πῶς τὸ λέγει αὐτὸ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, γιὰ νὰ δείξει ὅτι ἡ ἰουδαϊκὴ ἱστορία εἶναι μόνιμος καὶ διαρκὴς προειδοποίησις διὰ τὴν Ἐκκλησία τῶν Ἐθνῶν, παντὸς Ἔθνους, ἀνὰ τὴν Ὑφήλιον, ὄχι μόνον τῶν Ἑλλήνων. Ἀναφερόμενος στὴν ἀπείθεια τοῦ Ἰσραὴλ εἰς τὴν ἔρημο, γράφει στὴν Α΄ πρὸς Κορινθίους 10,10: «Ταῦτα δὲ -ὅταν τιμωρήθηκαν οἱ Ἑβραῖοι, ἀποστατήσαντες εἰς τὴν ἔρημον καὶ ἀπειθήσαντες- τύποι ἡμῶν ἐγενήθησαν (:ἔγιναν γιά μᾶς τύποι, μοντέλα, ὑποδείγματα. Ὅ,τι δηλαδὴ συνέβῃ ἐκεῖ, θὰ συμβεῖ κι ἐδῶ), εἰς τὸ μὴ εἶναι ἡμᾶς ἐπιθυμητὰς κακῶν, καθὼς κἀκεῖνοι ἐπεθύμησαν (:Γιὰ νὰ μὴ γίνομε ἐπιθυμηταὶ κακῶν, ὅπως κι ἐκεῖνοι ἔγιναν ἐπιθυμηταὶ κακῶν· ἐπεθύμησαν κρέας, ἐπεθύμησαν τὰ σκόρδα, ἐπεθύμησαν τὰ κρομμύδια, ἐπεθύμησαν τὰ πράσα τῆς Αἰγύπτου καὶ εἶπαν εἰς τὸν Μωυσέα: «Τί μᾶς ἔφερες ἐδῶ; Γιὰ νὰ φᾶμε αὐτὸ τὸ διάκενο, αὐτὸ τὸ κούφιο, τὸ κουτὸ προϊόν, δηλαδὴ τὸ μάννα; Θὰ γυρίσομε πίσω στὴν Αἴγυπτο». Ἔγιναν ἐπιθυμηταὶ καὶ ἐτιμωρήθησαν αὐστηρά. Ὅπως ἐκεῖνοι ἐτιμωρήθησαν, ἔτσι κι ἐμεῖς θὰ τιμωρηθοῦμε ἐὰν γίνομε ἐπιθυμηταί· διότι ἐκεῖνοι ἔγιναν τύπος τοῦ νέου Ἰσραήλ, δηλαδὴ τῆς Ἐκκλησίας)· μηδὲ γογγύζετε -λέει στὴ συνέχεια ὁ Ἀπόστολος Παῦλος-, καθὼς καὶ τινες αὐτῶν ἐγόγγυσαν καὶ ἀπώλοντο ὑπὸ τοῦ ὀλοθρευτοῦ (:Οὔτε νὰ γογγύζετε καὶ νὰ μεμψιμοιρεῖτε ἐναντίον τοῦ Θεοῦ γιὰ κάθε περιπέτειά σας καὶ διωγμό σας καὶ δυσκολία σας - Ὅπως ἀκριβῶς ἔγιναν καὶ ἐκεῖνοι γογγυσταί. Στὸν τύπο πηγαίνει ἀμέσως- Καὶ κατεστράφησαν ἀπὸ τὸν ὀλοθρευτὴν ἄγγελον). Ταῦτα δὲ πάντα τύποι συνέβαινον ἐκείνοις, ἐγράφη δὲ πρὸς νουθεσίαν ἡμῶν, εἰς οὓς τὰ τέλη τῶν αἰώνων κατήντησεν (:Ὅλα αὐτὰ συνέβαιναν τυπικῶς, τυπολογικῶς σὲ ἐκείνους, καὶ γράφτηκαν γιὰ μᾶς πρὸς νουθεσίαν, τώρα ποὺ εἴμεθα εἰς τὸ τέλος τῶν αἰώνων καὶ πλησιάζει ἡ Δευτέρα τοῦ Χριστοῦ παρουσία)».
Ὥστε λοιπὸν βλέπομε ἐδῶ ὅτι ἡ διήγησις ἡ ἱστορική, ἡ Ἱστορία τοῦ Ἰσραὴλ δὲν εἶναι ἀπόβλητη. Εἶναι ἀναγκαιοτάτη. Θυμηθεῖτε ἀκόμη ἕνα ἄλλο παράδειγμα. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, στὸ βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, ὅταν ἀποτείνεται πρὸς τὸν Ἐπίσκοπον τῆς Περγάμου, γράφει, λέγει: «Ἀλλὰ ἔχω κατὰ σοῦ ὀλίγα (:Καλὸς εἶσαι, ἔχω ὅμως μερικὰ παράπονα μαζί σου), ὅτι ἔχεις ἐκεῖ κρατοῦντας τὴν διδαχὴν Βαλαάμ, ὃς ἐδίδαξε τὸν Βαλὰκ βαλεῖν σκάνδαλον ἐνώπιον τῶν υἱῶν ᾿Ισραὴλ καὶ φαγεῖν εἰδωλόθυτα καὶ πορνεῦσαι. οὕτως ἔχεις καὶ σὺ κρατοῦντας τὴν διδαχὴν τῶν Νικολαϊτῶν ὁμοίως. Μετανόησον οὖν». «Ἐκεῖ», λέγει, «στὴν ἐπαρχία σου, τὴν Πέργαμο, στὴ Μικρὰ Ἀσία, ἔχεις τὴ διδαχὴ τοῦ Βαλαάμ, αὐτοῦ τοῦ εἰδωλολάτρου μάγου, ποὺ ἐπρότεινε εἰς τὸν Βαλάκ, τὸν βασιλέα τῶν Μωαβιτῶν, μὲ τί τρόπους νὰ κερδίσει τοὺς Ἑβραίους». Δηλαδὴ μὲ ἄλλα λόγια, μὲ τί τρόπους νὰ κάνει τὸν Θεὸ νὰ ὀργιστεῖ ὁ Θεὸς ἐναντίον τῶν Ἑβραίων καὶ τελικὰ οἱ Ἑβραῖοι νὰ νικηθοῦν ἀπὸ τοὺς Μωαβίτας. Τί; Πονηροτάτη μέθοδος, δαιμονική. «Βάλτους», λέει, «νὰ θυσιάσουν στοὺς θεούς σου καὶ βάλτους νὰ πορνεύσουν μὲ τίς γυναῖκες σου, τὰ κορίτσια σου καὶ θὰ δεῖς τότε, ἐπειδὴ ὁ Θεός τους δὲν τὰ θέλει αὐτά, θὰ ὀργιστεῖ ἐναντίον των, θὰ τοὺς ἐγκαταλείψει, θὰ τοὺς τιμωρήσει καὶ τότε θὰ τοὺς κερδίσεις ἐσύ». Λέει λοιπὸν τώρα ὁ Χριστός: «Ὅπως τότε ὁ Βαλαὰμ ἐπρότεινε στὸν Βαλὰκ ἐκεῖνα κι ἐκεῖνα, ἔτσι κι ἐσὺ ἔχεις μερικοὺς τέτοιους στὴ μητροπολιτική σου ἐπαρχία. Μετανόησε λοιπόν, γιατί ἔρχομαι γρήγορα νὰ μετακινήσω τὴ λυχνία σου. Δηλαδὴ νὰ σὲ κάνω νὰ φύγεις ἀπὸ τὸν τόπον αὐτόν». Ποῦ ἀναφέρθηκε ὁ Χριστός; Σὲ μιὰ ἱστορία παλιά. Εἶναι αὐτὴ ἡ ἱστορία γραμμένη στὸ βιβλίο τῶν Ἀριθμῶν, δηλαδὴ σὲ ἕνα βιβλίο τῆς Πεντατεύχου.
Βλέπετε, ἀγαπητοί μου, πῶς ἡ Παλαιὰ Διαθήκη μπαίνει στὴ ζωή μας τὴν ἴδια; Ἀλλά, γενικά, ὅπως λέει στὴν πρὸς Ἑβραίους ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Εἰ γὰρ πᾶσα παράβασις καὶ παρακοὴ ἔλαβεν ἔνδικον μισθαποδοσίαν, πῶς ἡμεῖς ἐκφευξόμεθα τηλικαύτης ἀμελήσαντες σωτηρίας;». «Ἐάν», λέγει, στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, «κάθε παράβαση καὶ κάθε παρακοὴ εὕρισκε τὸν δάσκαλό της, ἐτιμωρεῖτο δηλαδή, ἐμεῖς, ἐμεῖς ποὺ ἔχομε τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ καὶ δὲν ἔχομε τὸ αἷμα τῶν θυσιῶν, ποὺ ἔχομε κάτι παμμέγιστο καὶ τεράστιο, ἐὰν ὑποτεθεῖ ὅτι ἁμαρτάνομε, ἐὰν ὑποτεθεῖ ὅτι ἀμελοῦμε, πόσο περισσότερο σέ μᾶς τὰ πράγματα θὰ ἀποβοῦν σὲ τιμωρία;». Ὥστε λοιπὸν διδάσκαλος σοφὸς τὸ ἱστορικὸν μέρος τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.
Ἔρχεται κατόπιν, ἀγαπητοί μου, τὸ πνευματικὸν μέρος καὶ τὸ σωτηριολογικὸν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ποὺ εἶναι ἡ πίστις. Εἶναι πολλά, ἀλλὰ κυριότατα, κυριότατα εἶναι ἡ πίστις. Ἀναφέρεται ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὴν Ρωμαίους 4,23 στὸν Ἀβραάμ, ὅτι διὰ τῆς πίστεως δικαιώθηκε καὶ λέγει: «Οὐκ ἐγράφη δὲ δι᾿ αὐτὸν μόνον ὅτι ἐλογίσθη αὐτῷ -εἰς δικαιοσύνην- ἀλλὰ καὶ δι᾿ ἡμᾶς οἷς μέλλει λογίζεσθαι, τοῖς πιστεύουσιν ἐπὶ τὸν ἐγείραντα Ἰησοῦν τὸν Κύριον ἡμῶν ἐκ νεκρῶν». «Δὲν λογαριάστηκε μόνον εἰς δικαίωσιν, εἰς ἀρετὴν ἡ πίστις τοῦ Ἀβραάμ, ποὺ ἐπίστευσε ὅτι θὰ γεννήσει υἱόν, ἐνῶ ἦταν 100 χρονῶν ἄνθρωπος καὶ ἡ Σάρα 90, ἀλλὰ τὸ ἴδιο πρᾶγμα συμβαίνει κι ἐμᾶς, τὸ ἴδιο θὰ λογαριαστεῖ, εἰς δικαίωσιν ἐὰν κι ἐμεῖς πιστεύσομε». Γιατί παίρνει τὸν Ἀβραάμ; Ὁ Ἀβραὰμ εἶναι μπροστὰ στὴ νεκρὴ μήτρα τῆς Σάρας, ἀπὸ τὴν ὁποίαν γεννιέται ὁ Ἰσαάκ, ὁ φορέας τῆς ἐπαγγελίας ἑνὸς λαοῦ. Ὁ πιστὸς εἶναι μπροστὰ στὸν νεκρὸν Ἰησοῦν, στὸν τάφο τοῦ Χριστοῦ, ἀπὸ τὸν ὁποῖον τάφον βγῆκε ὁ ἀναστημένος Χριστός. Τὸ ἴδιο πρᾶγμα. Ἐκεῖνος πίστευσε στὴν ἀνάσταση ἑνὸς λαοῦ, ὁ Ἀβραάμ. Ἐμεῖς πιστεύομε εἰς τὴν ἀνάστασιν τοῦ Χριστοῦ. Τὸ στοιχεῖον; Κοινόν. Ποιό; Ἡ πίστις.
Ἀκόμη ἡ Παλαιὰ Διαθήκη, ἀγαπητοί μου, προσφέρεται ὡς προφητικὸς λόγος. Ὄχι μόνον γιατί πρέπει νὰ μελετοῦμε τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, γιὰ νὰ μάθομε Ποιός εἶναι ὁ Χριστός, τὴν ταυτότητά Τοῦ, ἀλλὰ καὶ διότι οἱ προφητεῖες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅλες δὲν ἐξεπληρώθησαν, ἀλλὰ θὰ ἐκπληρωθοῦν. Καὶ ἀκόμη ἕνα ἄλλο. Ὑπάρχουν προφητεῖες στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, οἱ ὁποῖες ἀλλεπαλλήλως μέσα στὴν Ἱστορία, ἕως τὸ τέλος τῆς Ἱστορίας θὰ ἐκπληροῦνται διαρκῶς. Νὰ σᾶς πῶ μία προφητεία: «Ἐὰν μὲ ἀκούσετε», λέγει ὁ Θεός, διὰ τοῦ προφήτου Ἠσαΐου, «θὰ φᾶτε τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς· ἐὰν δὲν μὲ ἀκούσετε, θὰ σᾶς φάει μαχαίρι». Καὶ ὕστερα ἀπὸ λίγα χρόνια, ἀπὸ 200 χρόνια, τρώει μαχαίρι τὸ βόρειο Βασίλειο καὶ ὕστερα ἀπὸ 300 χρόνια τρώει μαχαίρι καὶ τὸ νότιο Βασίλειο. Αὐτὴ ἡ προφητεία ὅμως ἐπαληθεύεται πάντοτε. Ὅποτε ἀκοῦμε τὸν Θεό, τρῶμε τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς. Ὅποτε δὲν Τὸν ἀκοῦμε, μάχαιρα ἐμᾶς μᾶς περιμένει νὰ μᾶς κόψει. Εἶναι χρήσιμος λοιπὸν ὁ προφητικὸς λόγος ὄχι μόνο ὁ ἀναφερόμενος εἰς τὸν Χριστόν, ἀλλὰ καὶ εἰς ἡμᾶς.
Ἀκόμα, ἀγαπητοί μου, ἡ Παλαιὰ Διαθήκη προσφέρει τὸν ἠθικὸν νόμον. Ὁ ἠθικὸς νόμος προϋποτίθεται εἰς τὴν Παλαιὰ Διαθήκη ὅταν τὸν ἔχομε εἰς τὴν Καινὴ Διαθήκη. Ὁ Χριστὸς εἶπε: «Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη τοῖς ἀρχαίοις.. Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ...». Τί κάνει; Συμπληρώνει. Ἀλλὰ τί συμπληρώνει; Κάτι ποὺ ὑπάρχει. Ποῦ ὑπάρχει; Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Δὲν μπορεῖς νὰ ἀγνοήσεις τὴν Παλαιὰ Διαθήκη καὶ τὸν ἠθικό της νόμο. Θὰ τὸν δεχθεῖς συμπληρωμένον ἀπὸ τὴν Καινὴ Διαθήκη· διότι ἡ Παλαιὰ «ἐγένετο παιδαγωγὸς εἰς Χριστόν», ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, ἐὰν ὑποτεθεῖ ὅτι παρουσιάζει ἀτελείας.
Πέμπτον. Ἀκόμη καὶ αὐτὸς ὁ τελετουργικὸς νόμος, ὁ ὁποῖος βεβαίως κατηργήθῃ, δὲν ἔχομε τίς θυσίες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ κατηργήθῃ, γιατί λέτε; Γιατί ἔχομε τὸ πρωτότυπο· διότι πλέον ὁ μόσχος ἢ ὁ ἀμνὸς εἶναι ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Δὲν ἔχομε ἀνάγκη λοιπὸν θυσιῶν. Ἀφοῦ ἔχομε ἤδη τὸ πρωτότυπον. Ἐκεῖ εἴχαμε τὰ ἀντίτυπα. Πάλι ὅμως ἔχομε τὴν ἔννοιαν τῆς θυσίας. Τί εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία; Εἶναι θυσία. Κεντρικὸ σημεῖο τῆς λατρείας, ποιό εἶναι; Ἡ θυσία στὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Κεντρικὸν σημεῖον τῆς λατρείας στὴν Καινὴ Διαθήκη, τί εἶναι; Ἡ Θεία Λειτουργία, ἡ θυσία τοῦ Χριστοῦ. Γενικὰ δηλαδὴ θὰ λέγαμε, ἀκόμη ἂν θέλετε καὶ ἡ καθαρὰ λατρεία. Ἔπρεπε νὰ πλυθοῦν χέρια πόδια οἱ ἱερεῖς. Ἐμεῖς πλενόμαστε τυπικῶς, γιὰ νὰ ἐκφράσομε τὴν ἐσωτερικὴ καθαρότητα. Κεντρικὰ σημεῖα μένουν τὰ ἴδια.
Θέλετε ἀκόμη ἕνα ἕκτον σημεῖον; Διατάξεις τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ποὺ μᾶς παραξενεύουν σήμερα καὶ ποὺ ἀναφέρονται στὴν καθημερινότητα, αὐτὲς ἔχουνε μία ἀναφορά, ἀναφορική, πνευματικὴ διάσταση. Δηλαδὴ ἐτοῦτο σημαίνει ἐτοῦτο. Ἕνα μικρὸ παράδειγμα. Λέγει: «Δὲν θὰ βάλει φίμωτρο εἰς τὸ ζῶο ποὺ σοῦ ἁλωνίζει». Θὰ πεῖ κάποιος: «Ἔ, τώρα τί νὰ κάνομε μ᾿ αὐτό, πρέπει νὰ τὸ τηρήσομε;» Ἀκοῦστε τί λέγει ὁ Ἀπόστολος Α΄ Κορ. 9,9: «ἐν γὰρ τῷ Μωϋσέως νόμῳ γέγραπται· οὐ φιμώσεις βοῦν ἀλοῶντα». «Εἶναι γραμμένο», λέει, «στὸν μωσαϊκὸ νόμο: ''Δὲν θὰ βάλεις φίμωτρο στὸ βόδι ποὺ ἁλωνίζει, εἶναι στὸ ἁλώνι μέσα καὶ πατάει καὶ ἁλωνίζει''». «Μὴ τῶν βοῶν μέλει τῷ Θεῷ; (:Μήπως ἐνδιαφέρεται ὁ Θεὸς γιὰ τὰ βόδια;) ἢ δι᾿ ἡμᾶς πάντως λέγει; (:ἢ τὸ λέγει γιά μᾶς αὐτό;). Δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐγράφη, ὅτι ἐπ᾿ ἐλπίδι ὀφείλει ὁ ἀροτριῶν ἀροτριᾶν, καὶ ὁ ἀλοῶν τῆς ἐλπίδος αὐτοῦ μετέχειν ἐπ᾿ ἐλπίδι». «Γιά μᾶς», λέει, «γράφτηκε: ὅτι ἄξιος ἐργάτης τοῦ μισθοῦ αὐτοῦ. Θὰ ἀροτριὰς καὶ θὰ ἁλωνίζεις στὸ χωράφι καὶ στὸ ἁλώνι τῆς ἐλπίδος». «Γιά μᾶς», λέει, «γράφτηκε».
Ἕνα ἄλλο. «Ὅταν θὰ κάνεις», λέει, «ὕφανση, ὕφανση, πανί, μὴ βάλεις λινάρι καὶ μαλλὶ μαζί. Ἢ λινάρι ἢ μαλλί. Ὄχι καὶ τὰ δύο μαζί». Γιατί; Ἔχει σημασία αὐτό. Μὴν εἴσαστε ἑτεροζυγοῦντες, ποὺ λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Τὸ λέει ὁ ἴδιος. «Μὴ βάλεις τὸ ζευγάρι σου», τὸ λέει καὶ ἡ Παλαιὰ Διαθήκη, «ἄλογο καὶ βόδι, ἢ ὄνο καὶ βόδι. Δὲν μποροῦν αὐτὰ νὰ πᾶνε καλά»· ποὺ σημαίνει «ἑτεροζυγοῦντες ἀπίστοις» τώρα ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, «δὲν μπορεῖς νὰ κάνεις παρέα μὲ τὸν ἄπιστον ἄνθρωπον». Ἔχει σημασία. Ἔχει σημασία. Ἔχει δηλαδὴ πνευματικὴν ἀναγωγήν, ἀναφορὰ τὸ θέμα αὐτῶν τῶν διατάξεων μέσα στὴν Παλαιὰ Διαθήκη.
Ἀλλά, ἀγαπητοί μου, μὲ δύο λόγια ἂς ξαναγυρίσουμε στὸ κείμενό μας, αὐτὸ ποὺ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς εἶπε εἰς τὴν σημερινὴν ἀποστολικὴ περικοπή. «Ὅσα γὰρ προεγράφῃ, εἰς τὴν ἡμετέραν διδασκαλίαν προεγράφῃ, ἵνα διὰ τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρακλήσεως τῶν γραφῶν τὴν ἐλπίδα ἔχωμεν». Τί σημαίνει; «Γιά μᾶς» λοιπόν, «δηλαδὴ γιὰ τὴν Καινὴ Διαθήκη προεγράφῃ ὅ,τι προεγράφῃ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, μὲ σκοπὸ τὴν ἀνάπτυξη τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρηγορίας τῶν γραφῶν, γιὰ νὰ ἀποκτήσομε τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας ἐν Χριστῷ». Καθαρότερα τὸ λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὡς ἑξῆς, Β΄ Τιμ.3,16: «Πᾶσα γραφὴ -πᾶσα γραφὴ- θεόπνευστος καὶ ὠφέλιμος πρὸς διδασκαλίαν». Ποιά εἶναι αὐτὴ ἡ «πᾶσα γραφὴ»; Καὶ ἡ Παλαιὰ καὶ ἡ Καινὴ Διαθήκη. Ἄν τὸ θέλετε, τὸν καιρὸ ποὺ γράφει ὁ Παῦλος, ἔχει ὑπόψιν του μόνο τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Λοιπόν, Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη θεόπνευστος καὶ ὠφέλιμος πρὸς διδασκαλίαν, πρὸς ἔλεγχον, πρὸς ἐπανόρθωσιν, πρὸς παιδείαν τὴν ἐν δικαιοσύνῃ». Βλέπετε; Πᾶσα γραφὴ. Τὸ προσέξατε αὐτό; Πᾶσα γραφὴ. Καὶ ποιός ὁ σκοπὸς τῆς μελέτης τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ; «Πρὸς ἔλεγχον, πρὸς ἐπανόρθωσιν, πρὸς παιδείαν». Νὰ παιδαγωγηθοῦμε. Νὰ γυρίσομε πίσω στὸν Θεόν. Καὶ ὁ σκοπὸς αὐτῶν ποιός εἶναι; «Ἵνα ἄρτιος ᾖ ὁ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος, πρὸς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἐξηρτισμένος (:Γιὰ νὰ εἶναι ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ἄρτιος, ὁλόκληρος, σωστός)». Ὦ, αὐτὴ ἡ ἀρτιότης τοῦ ἀνθρώπου, μόνον εἰς τὸν Χριστιανισμὸν ὑπάρχει. Εἶναι κάτι θαυμαστὸ ἀγαπητοί.
Ἀγαπητοί μου, ὁλόκληρη ἡ Ἁγία Γραφή, ὁλόκληρη, Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη, εἶναι ὁ μοναδικὰ ἀλάνθαστος ὁδηγὸς πάσης φύσεως προβλημάτων ἀνθρωπίνων. Ἀλάνθαστος ὁδηγὸς καὶ λύτης ὅλων αὐτῶν τῶν ἀνθρωπίνων προβλημάτων. Δὲν ὑπάρχει τίποτε περιττὸν μέσα στὴν Ἁγίαν Γραφήν. Ἄν ἔχει ἡ Παλαιὰ Διαθήκη ἐπαναλήψεις, εἶναι οἱ ἐπαναλήψεις τοῦ δασκάλου ἢ τοῦ ἐκπαιδευτοῦ στὸν στρατό, ποὺ τὸ λέει καὶ τὸ ξαναλέει μὲ σκοπὸ τὴν ἐντύπωσιν. Πᾶν ὅ,τι ἀφορᾷ τὴ σωτηρία μας εἶναι γραμμένο μέσα στὴν Ἁγία Γραφή. Παλαιὰ καὶ Καινὴ Διαθήκη. Δὲν ὑπάρχει τίποτε μὰ τίποτε ποὺ νὰ μὴν ἀναφέρεται εἰς τὴ σωτηρία μας. Ἢ κάτι ποὺ νὰ ζητοῦμε καὶ νὰ μὴν εἶναι γραμμένο ἐκεῖ μέσα.
Γι᾿ αὐτό, ἀγαπητοί, νὰ γίνει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἕνα καθημερινὸ μας ἐντρύφημα, γιὰ νὰ γίνομε κατὰ Θεὸν σοφοί. Ὅπως λέγει στὸν Τιμόθεο ὁ Ἀπόστολος: «Ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἷδας, τὰ δυνάμενὰ σε σοφῖσαι εἰς σωτηρίαν». «Ἀπὸ νήπιο ξέρεις τὰ γράμματα τὰ ἱερά, ποὺ μποροῦν νὰ σὲ κάνουν σοφό». Καὶ σεῖς νὰ γίνετε σοφοὶ καὶ τὰ παιδιὰ σας ἀπὸ μικρὰ βοηθήσατέ τα, καθοδηγήσατέ τα στὶς ἀθάνατες σελίδες τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ζωντανός. Γιατί πίσω ἀπὸ τὰ γράμματα τὰ τυπωμένα εἶναι ἕνα πρόσωπον, ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ.
Γι᾿ αὐτὸ λέγει στὴν πρὸς Ἑβραίους 5,12 ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Ζῶν γὰρ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ (:Γιατί ζῶντας ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ) καὶ ἐνεργὴς καὶ τομώτερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν δίστομον καὶ κριτικὸς ἐνθυμήσεων (:ἔρχεται καὶ σὲ σκαλίζει) καὶ ἐννοιῶν καρδίας, καὶ οὐκ ἔστι κτίσις ἀφανὴς ἐνώπιον αὐτοῦ (:Δὲν ὑπάρχει κάτι ποὺ εἶναι σκεπασμένο στὸν λόγο τοῦ Θεοῦ), πάντα δὲ γυμνὰ καὶ τετραχηλισμένα τοῖς ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ, πρὸς ὃν ἡμῖν ὁ λόγος. Γιατί; Διότι δὲν εἶναι τὰ τυπογραφικὰ στοιχεῖα ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἕνα πρόσωπον. Καὶ τὸ πρόσωπον αὐτὸ εἶναι τὸ δεύτερον πρόσωπον τῆς Ἁγίας Τριάδος, ποὺ ἐνηνθρώπησε, ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Γι᾿ αὐτὸ ἔχει δίκαιο ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος ποὺ σημειώνει καὶ λέγει: «Ἀγαπητοί, ἀδύνατον, ἀδύνατον σωθῆναι ἄνευ τῆς τῶν θείων Γραφῶν ἀναγνώσεως». Εἶναι ἀδύνατον, εἶναι ἀδύνατον νὰ σωθεῖ κανεὶς χωρὶς νὰ μελετᾷ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ· καὶ τὴν Καινὴ καὶ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
καὶ μὲ ἀπροσμέτρητη εὐγνωμοσύνη στὸν πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστὸ γέροντα Ἀθανάσιο Μυτιληναῖο,
μεταφορὰ τῆς ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας σὲ ἠλεκτρονικὸ κείμενο καὶ ἐπιμέλεια:
Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
• Ἀπομαγνητοφώνηση ὁμιλίας διὰ χειρὸς τοῦ ἀξιοτίμου κ. Ἀθανασίου Κ.
• http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p athanasios/omiliai kyriakvn/omiliai kyriakvn 284.mp3
