Γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου
Απαντήσεις
επί αποριών
ανδρών-
γυναικών
Απορία 84η «Ποιος
είναι ο εισηγητής του πενθημέρου;»
[Εκφωνήθηκε στις 2/2/1987]
Είναι η εξής, η απορία αυτή: Ετέθη θέμα
ως προς το πενθήμερο της εργασίας και μάλιστα εχθές, επειδή το ίδιο πράγμα είπα
στις κοπέλες στο Ανώτερο Θηλέων, έκανα την απορία: «Μήπως κάποιος από σας ξέρετε ποιος είναι ο εισηγητής του 5μέρου; Δηλαδή
από πότε χρονολογείται κατ’ αρχαιότητα αυτή η ιδέα της πενθημέρου εργασίας».
Και μου είπε μία κοπέλα, η οποία ετελείωσε τη Φιλολογία μάλιστα, ότι από το
1810 τόσο, λέει, κάποιος Εβραίος, ο οποίος εισηγήθη το πενθήμερο της εργασίας
κλπ. Και είπα ότι «όχι, βεβαίως είναι
πολύ αρχαιότερον».
Βέβαια όσοι έχετε ακούσει αυτό το θέμα που
έκανα χθες στο Ανώτερο Θηλέων δια του μικροφώνου στο παρακείμενο Αναγνωστήριο,
ίσως θα ακούσατε το όλο θέμα. Αλλά για να ερωτήσουμε έτσι, απλώς να ρωτήσουμε,
μήπως έχετε υπόψη σας ποιος ήταν εισηγητής του πενθήμερου αυτού; Μήπως ξέρετε;
Όχι βέβαια να απαντήσει εκείνος ο οποίος άκουσε χθες στο Αναγνωστήριο. Μήπως
ξέρετε;
Πάντως επειδή υπάρχει η αντίληψις ότι οι
Εβραίοι εισηγήθησαν αυτό, θα σας απαντούσα τούτο. Χωρίς να αποκλείεται κάτι το
οποίο μπορεί να είναι καλό ή συμφέρον, να το εκμεταλλεύονται αυτό οι Σιωνισταί
δι’ ίδιον όφελος. Όπως επί Τουρκοκρατίας είχαν καταφέρει να έχουν όλα τα
παζάρια, οι λαϊκές αγορές που τις προλάβαμε πολλοί από μας θα ενθυμείσθε, ημέρα
Κυριακή. Δεν υπάρχουν βέβαια αυτές οι λαϊκές αγορές, όπως ήταν τότε. Υπάρχουν
λαϊκές αγορές. Φερειπείν εδώ στη Λάρισα έχει μείνει με το όνομα «η Τετάρτη». Άλλο τώρα ότι δεν είναι μόνο
την Τετάρτη, αλλά είναι σε πολλές συνοικίες διαφορετικές ημέρες. Όμως αυτά τα
παζάρια εγίνοντο ημέρα Κυριακή. Τα δε καταστήματα δεν έκλειναν. Ούτε μεσημέρι, ούτε βράδυ, ούτε Δευτέρα, ούτε
Κυριακή… Μάλιστα, αν οι παλαιότεροι ενθυμείσθε, στα μπακάλικα δεν υπήρχε
ωράριο. Ε, παλιός μπακάλης ο κ. Λέγος…, δεν υπήρχε ωράριο. Μπορούσαν μέχρι τις
δέκα, έντεκα, περίμεναν πελάτες. Βέβαια. Την Κυριακή -πόσες φορές- και στα
χωριά μέχρι σήμερα ακόμη, σου λέει ο μπακάλης ότι δεν μπορώ να αναπαυθώ, πάνε
κι έρχονται οι άνθρωποι και ζητάνε κάτι πάντα την Κυριακή. Κακομαθημένοι βεβαίως, διότι αν
πει ο μπακάλης ότι «δεν θα σου δώσω
Κυριακή ποτέ τίποτε», αυτός θα μάθει να παίρνει από το Σάββατο. Ελάτε όμως
που υπάρχει και δεύτερο μπακάλικο και υπάρχει ο συναγωνισμός. Κι εκεί ακριβώς
τα πράγματα χαλάνε.
Πάντως αυτό είχε ιδιαιτέρως ευνοηθεί από
τους Εβραίους επί Τουρκοκρατίας, για να
μη γίνονται το Σάββατο τα παζάρια. Κι επειδή ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός
επέμενε πάρα πολύ στο να μη γίνονται την Κυριακή τα παζάρια αλλά το Σάββατο, οι
Εβραίοι μένεα πνέοντες εναντίον του, εισηγήθησαν τελικά τον θάνατό του. Οι
εισηγηταί του θανάτου, του μαρτυρικού θανάτου του αγίου Κοσμά είναι οι Εβραίοι.
Ο
Αλή Πασάς ευλαβείτο τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Άλλο ότι με την επιβουλή και την
εισήγηση των Εβραίων, ο Αλή Πασάς έγινε δικό των όργανο και εκρέμασε τον άγιο
Κοσμά τον Αιτωλό ο Κουρτ Πασάς. Λοιπόν, όπως αντιλαμβάνεστε, (ο Αλή Πασάς)τον
ευλαβείτο πολύ τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Αλλά οι Εβραίοι είναι πανταχού
παρόντες, πάντα για το κακό, όπως λέει το μαρτυρολόγιο του αγίου Πολυκάρπου.
Πάντα για το κακό είναι πανταχού παρόντες. Είναι φοβεροί.
Όμως, σας ξαναλέγω, ότι πολλά καλά απλώς τα
εκμεταλλεύονται. Δεν είναι εισηγηταί οι Εβραίοι. Απλώς το εκμεταλλεύονται. Θα
σας κάνει εντύπωση αν σας πω ότι εισηγητής της ιδέας της εργασίας του πενθημέρου
είναι αυτός ο Χριστιανισμός. Και πόσα δεν έχει εμπνεύσει και δεν έχει
καθιερώσει ο Χριστιανισμός, στον οποίο φορτώνουμε τόσα άσχημα εις βάρος του.
Λέμε πολλές φορές: «Απέτυχε ο
Χριστιανισμός». Απέτυχε; Και μόνο γιατί έχουμε κατάργηση της δουλείας,
μικρό πράγμα ήταν αυτό; Όταν, επί παραδείγματι στην Αθήνα οι δούλοι ήσαν εις
πληθυσμόν δεκαπλάσιοι των ελευθέρων… Όταν στην Αλεξάνδρεια οι δούλοι ήταν
πεντακόσιες χιλιάδες! Οι δούλοι. Παντού οι δούλοι ήσαν περισσότεροι από τους
ελευθέρους. Το ότι κατηργήθη η δουλεία σιγά-σιγά από το Πνεύμα του Χριστού,
είναι μικρό πράγμα αυτό; Του ότι η γυναίκα στάθηκε πλάι στον άνδρα, αυτόν τον
φεμινισμό τον ξετσίπωτο που διακηρύσσουν σήμερα οι φεμινίστριες και ο οποίος
δεν είναι παρά αρνητικός φεμινισμός και ο οποίος καταστρέφει τη γυναίκα,
προσέξτε, την καταστρέφει. Ο αληθής φεμινισμός από τον Χριστιανισμό τρέφεται. Ο
αληθής φεμινισμός, εκείνος ο οποίος πραγματικά ανεβάζει και εξυψώνει τη
γυναίκα. Είναι μικρό πράγμα αυτό; Του Χριστιανισμού έργο είναι. Ας τολμούσε να
υψώσει την κεφαλή της η γυναίκα στον αρχαίο κόσμο. Διαβάσετε λίγο το πλαίσιο
μέσα στο οποίο εκινείτο ο αρχαίος κόσμος,
το πολιτιστικό, το κοινωνιστικό, να δείτε τι ήταν η γυναίκα την εποχή
εκείνη. Ήταν ένα res, ένα πράγμα, αντικείμενον. Ο Χριστιανισμός λοιπόν
εισηγήθηκε τον αληθινό φεμινισμόν.
Πέστε
μου, υπήρχε η αργία της εβδόμης ημέρας; Η αργία δεν υπήρχε της εβδόμης ημέρας.
Ο αρχαίος κόσμος δεν γνώριζε αργίες. Εγνώριζε μόνο αργίες μερικές φορές τον
χρόνο, μερικές μέρες, μαζεμένες, αυτές που γιόρταζε κάποιες γιορτές του. Ας
πούμε, 2-3-5 ημέρες μία γιορτή. Ξέρω ‘γω, ύστερα από 2-3 μήνες άλλη μία γιορτή.
Κ.ο.κ. Το θέμα της περιοδικής αναπαύσεως ήταν τελείως άγνωστο. Αυτό οφείλεται
πάλι στον Χριστιανισμό. Και τόσα και τόσα και τόσα άλλα, το Δίκαιο, τι να
πρωτοθυμηθεί κανείς και τι να πρωτοαναφέρει; Όσο και αν έχουμε αρνηθεί το
Ευαγγέλιο, μέσα στην ατμόσφαιρά του κινούμεθα και αναπνέουμε και ζούμε. Τα
πάντα οφείλουμε εις τον Χριστιανισμόν, είτε το καταλαβαίνουμε, είτε δεν το
καταλαβαίνουμε. Αλλά, αγνώμονες όντες, κλωτσήσαμε τον Χριστόν και νομίζουμε
τώρα ότι αυτοί οι καρποί του Ευαγγελίου ότι είναι δική μας ιδιοκτησία. Είναι
ένα θέμα αχαριστίας ιδίᾳ των Χριστιανικών λαών, που φτάνουν στο σημείο της
αρνήσεως του Χριστού και της αθεΐας ακόμη, αλλά εκμεταλλεύονται όμως τους
καρπούς του Ευαγγελίου. Είναι εκείνο το οποίο λέγει ο Ιερός Χρυσόστομος: « Δεν φθάνει που κατοικείς στη γη η οποία δεν
είναι δική σου, σε φιλοξενεί ο Θεός, δεν φθάνει που δεν πληρώνεις ενοίκιο στον
ξενοδόχον -ωραίο σχήμα αυτό- υβρίζεις
και τον ξενοδόχον από πάνω, υβρίζεις τον Θεόν;». Αλλά μην πάτε μακριά,
αγαπητοί μου, είναι ένα πολύ-πολύ πραγματάκι που θα σας το δείξω αμέσως. Πέστε
μου, τα αγαθά μας τα δίνει ο Θεός. Το τραπέζι μας όταν στρώνεται, ο Θεός μας το
στρώνει. Ας ρίξει μια πείνα να δείτε αν είναι στρωμένο το τραπέζι μας ή όχι… Κάνουμε
προσευχή να Τον ευχαριστήσουμε; Τι λέμε; «Να
είναι καλά η υγεία μου και να είναι καλά η τσέπη μου». Ποια «τσέπη σου», άθλιε άνθρωπε; Και ποια «υγεία σου» πανάθλιε άνθρωπε; Ένα
μικρόβιο να εισχωρήσει στον οργανισμό σου σε έκανε ερείπιο. Κουτέ άνθρωπε, κουτέ άνθρωπε…
Καταλαβαίνετε, αγαπητοί μου, πώς σκέπτονται οι άνθρωποι; Και δεν λέμε ένα «ευχαριστώ» στο θέμα του τραπεζιού. Ε,
πέστε μου σας παρακαλώ, κάνουμε κατάχρηση των αγαθών του Θεού και μετά
κλωτσάμε;
Έτσι λοιπόν, να το ξέρετε, σήμερα που υβρίζουν
τον Χριστιανισμό και τον λέγουν ότι έχει αποτύχει, ότι η Εκκλησία απέτυχε…,
απέτυχαν αυτοί στον στόχο τους και στον χαρακτηρισμό τους. Οι άνθρωποι οι αποστατήσαντες
είναι αποτυχημένοι άνθρωποι.
Κι έρχομαι τώρα εις το θέμα του πενθήμερου να
σας πω ότι πραγματικά εισηγητής είναι ο Χριστιανισμός και μάλιστα, αν θέλετε,
από τους πρώτους αιώνας. Αν λάβω υπόψη την κριτική γνώμην ότι το βιβλίο των Αποστολικών Διαταγών, το οποίον περιέχει
αυτό που θα σας διαβάσω, είναι του 4ου ή του 5ου αιώνος.
Αλλά και αν είναι το βιβλίο των Αποστολικών
Διαταγών του 4ου ή 5ου αιώνος, πάλι δεν είναι τίποτε
άλλο παρά μία συλλογή θέσεων της Εκκλησίας, που απλώς εγράφησαν· διότι έχει
τέτοια πράγματα τα οποία μαρτυρούν αρχαιότητα. Το βιβλίο των Αποστολικών Διαταγών δεν είναι παρά
συλλογή θέσεων, σας είπα, Αποστολικών Διαταγών
-ό,τι λέει και ο τίτλος- που έμειναν μέσα στην Εκκλησία. Είναι οκτώ βιβλία. Κι
έχουνε διασωθεί. Πραγματεύονται τα οκτώ αυτά βιβλία ποικιλία θεμάτων. Όλοι οι
Πατέρες της Εκκλησίας μας και όλαι αι Σύνοδοι, αναγνώρισαν τις Αποστολικές Διαταγές. Κι αν το θέλετε,
οι Αποστολικές Διαταγές, τουλάχιστον
στα σημεία εκείνα που συνιστούν Κανόνες, έχουν πάρει κανονικόν κύρος. Είναι κάτι
πολύ πάρα πολύ σπουδαίο. Αν θα ανοίξετε το Πηδάλιον,
που περιέχει μέσα το Σύνταγμα της Εκκλησίας, οι πρώτοι κανόνες που καταχωρούνται
στο Πηδάλιον είναι οι Κανόνες οι
λεγόμενοι Αποστολικοί. Φυσικά εκεί είναι μόνο κανόνες, αλλά τα βιβλία των Αποστολικών Διαταγών, σας είπα, είναι
οκτώ και είναι ικανή ύλη.
Σπουδαιότατες οι πληροφορίες που μας δίνουν
για την αρχαία Εκκλησία. Όταν επί παραδείγματι, ομιλεί για διωγμούς και λέγει
ότι «όταν,
ω επίσκοπε, δεν δύνασαι να κάνεις τη Λειτουργία σε έναν χώρον που οι διώκται
δεν σας αφήνουν, τότε να μαζέψεις τους πιστούς σε ένα σπίτι, κι αυτό αν είναι
ακόμη δύσκολο, τότε ακόμη ο καθένας ας προσευχηθεί στο σπίτι του».
Εννοείται για την καθημερινή σύναξη. Αυτό δείχνει και πολλά άλλα σημεία,
αρχαιότητα.
Μέσα στα βιβλία αυτά είναι καταχωρημένη και
η Λειτουργία, η λεγομένη «Λειτουργία του
αγίου Κλήμεντος Ρώμης». Ο τύπος με τον οποίο είναι καταχωρημένη η
Λειτουργία εκεί δείχνει την αρχαιότητα του πράγματος. Και άλλα πολλά.
Τέλος πάντων, θέλω να σας δείξω ότι κι αν
υποτεθεί ότι ο χαρακτηρισμός είναι του 4ου ή 5ου αιώνος,
δηλαδή η χρονολόγηση αυτής της θέσεως και πάλι δεν είναι μικρή. Είναι
πανάρχαιο. Μικρό είναι; Αλλά θα λέγαμε -και το υποστηρίζω αυτό- ότι ανάγεται
εις την εποχή των Αποστολικών χρόνων! Και σας εξήγησα το γιατί. Οπότε είναι
πανάρχαια θέσις. Είναι αποστολική θέσις, είναι θέσις που η Εκκλησία την είχε
υιοθετήσει. Άλλο τώρα ότι τελικά σιγά-σιγά ατόνισε. Διότι όταν η Εκκλησία έγινε
επίσημος θρησκεία του κράτους, τότε δια πρώτην φοράν η πολιτεία εθέσπισε νόμο,
πολιτειακόν πια νόμον, αργίας της εβδόμης ημέρας, της Κυριακής. Δια πρώτην
φοράν εις την Ιστορίαν των λαών και των εθνών, έξω από τον Ισραήλ.
Η καθιέρωσις από πολιτειακής πλευράς, η
αργία της εβδόμης ημέρας. Πρώτη φορά πρώτη, φορά. Φαντάζεστε πώς πρέπει να
ανέπνευσε ο κόσμος τότε; Όταν θα εδέχτηκε τον νόμον ότι κάθε έβδομη ημέρα θα
έχουμε ανάπαυσιν; Ακόμη και αυτός ο ειδωλολατρικός κόσμος, γιατί μέσα στη
βυζαντινή αυτοκρατορία φυσικά δεν έγιναν όλοι αμέσως Χριστιανοί. Θα πρέπει όλοι
να ανέπνευσαν, να ανακουφίσθησαν. Ιδίως οι υπηρέτες, οι άνθρωποι που ήσαν
δούλοι κλπ. κλπ. Σκεφτείτε.
Αλλά φαίνεται ότι εκεί ατόνισε το
πενθήμερο και καθιερώθηκε μόνο η εβδόμη ημέρα συνεχής ως αργία. Όμως να που το
βλέπουμε καταχωρημένο στο βιβλίο αυτό, το πενθήμερο. Και σας το διαβάζω. Είναι
στο όγδοο βιβλίο, όσοι θέλετε και έχετε τη σειρά των Ελλήνων Πατέρων, είναι
στον δεύτερο τόμο, της σειράς των Ελλήνων Πατέρων της Αποστολικής Διακονίας,
ΒΕΠΕΣ, τόμος 2, σελ. 165. Ή, αν έχετε άλλη έκδοση, είναι: Αποστολικές Διαταγές,
βιβλίο 8ον , κεφάλαιον 33.
Λέει:-είναι λίγο μεγάλο το κεφάλαιον, έχω
πάρει εγώ ένα απόσπασμα· έχει κι άλλα πράγματα. «Ἐργαζέσθωσαν οἱ δοῦλοι πέντε ἡμέρας». Τότε δεν υπήρχε πολιτειακό σχήμα
αργίας. Μεταξύ των οι Χριστιανοί εκινούντο έτσι. Προσέξατέ το. Μεταξύ των. Όπως
ακριβώς υπάρχουν κανόνες στα μοναστήρια, που είναι έξω από το θέμα της
πολιτειακής αργίας, εντελώς έξω· που βέβαια μας λέγουν ότι πρέπει να τηρούμε
τις αργίες. Εμείς τηρούμε τις αργίες. Φερειπείν σήμερα είναι Δευτέρα, είναι της
Υπαπαντής, τα μαγαζιά είναι ανοιχτά, τα δημόσια γραφεία είναι ανοιχτά. Εμείς
έχουμε αργία. Εμείς δεν κάνομε καμία δουλειά. Θα κάνουμε τη Λειτουργία μας,
όπως και κάθε μοναστήρι, όχι εμείς μόνο. Θα κάνουμε τη Λειτουργία μας, θα φάμε
νωρίς, μετά από τη Λειτουργία τρώμε κατευθείαν μεσημεριανό, κατευθείαν και μετά
ξανατρώμε το βράδυ, μετά τον Εσπερινό, το βραδινό μας φαγητό. Η ασχολία μας δεν
είναι παρά απλώς στην κουζίνα· εκεί θα μαγειρέψουμε, θα κινηθούμε, τίποτε άλλο
δεν θα κάνουμε. Ούτε θα πάμε να σκάψουμε, ούτε θα πάμε να χτίσουμε, ούτε θα
πάμε στο ξυλουργείο μας, τίποτα. Θα κινηθούμε μόνο έτσι. Θα μας μείνουν κάποιες
ώρες, θα πάμε στο κελί μας, θα διαβάσουμε κανένα βιβλίο, θα μείνουμε πιο πολύ
στην τράπεζα, θα κουβεντιάσουμε, θα πούμε κάτι, ένα θέμα πνευματικό κ.ο.κ.
Λοιπόν, και έχουμε αργία. Ακόμη λέγουν οι μοναστικοί κανόνες ότι τη Μεγάλη
Τεσσαρακοστή, επειδή υπάρχει αυστηρή νηστεία, οι μοναχοί δεν θα πηγαίνουν στους
αγρούς· διότι για να πάει στους αγρούς πρέπει να φάει καλά ένας άνθρωπος, όσο να’ ναι, τουλάχιστον
λάδι. Να έχει δυνάμεις να σκάψει. Επειδή όμως δεν υπάρχει λάδι τη Μεγάλη
Τεσσαρακοστή παρά μόνο το Σαββατοκύριακο, γι΄αυτό δεν επιτρέπεται, προβλέπουν
οι Κανόνες, να μην πάνε οι μοναχοί, όχι ότι απαγορεύεται, αλλά προτρέπεται, για
να έχουν δυνάμεις, να βγάλουν τη Σαρακοστή. Γιατί αυτός είναι ο κύριος σκοπός.
Ο σκοπός δεν είναι τα χωράφια. Ο σκοπός μας είναι να λατρεύσουμε τον Θεό. Και
να ζήσουμε κατά Θεόν ζωή. Έτσι, λέγουν οι κανόνες: «δεν θα πάνε οι μοναχοί στα χωράφια, δεν θα κάνουν βαριές δουλειές, για
να μην αναγκαστούν να καταλύσουν σε τροφές». Βλέπετε δηλαδή ότι δεν είναι
απαραίτητο να έχουμε ευθυγραμμισμένους τους νόμους της πολιτείας για την αργία.
Εκείνος ο οποίος θα ’θελε να κάνει την αργία του, την κάνει.
Θα
μου πείτε τώρα: «Σήμερα έχω ένα
κατάστημα, πώς θα το κλείσω;». Ε, δυστυχώς όχι, δεν μπορώ να το κάνω αυτό.
Αλλά εμείς που, τα μοναστήρια τουλάχιστον που έτσι κινούνται, μπορούν να το
κάνουν. Λοιπόν, κι αυτά που λέμε, δεν ήσαν ευθυγραμμισμένα πολιτειακά.
Εκινούντο ιδιωτικώς. Εξάλλου δεν υπήρχε έλεγχος της πολιτείας, γιατί στέλνεις ή
δεν στέλνεις τους δούλους σου στο χωράφι σου. Δεν υπήρχε τέτοιο θέμα.
Λοιπόν: «Ἐργαζέσθωσαν οἱ δοῦλοι πέντε ἡμέρας,
σάββατον δὲ καὶ κυριακὴν σχολαζέτωσαν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ διὰ τὴν διδασκαλίαν τῆς εὐσεβείας».
Καταρχάς μεν βλέπουμε την εισήγηση των
πέντε ημερών με διατύπωση διπλή. Λέγει «πέντε
ημέρες», ομιλεί και δια το Σάββατο και την Κυριακή. Διπλή διατύπωση, για να
μην πει κανείς ότι δεν είναι σαφής η θέσις. Σαφεστάτη.
Τώρα τίθεται το θέμα, όταν οι άνθρωποί
μας, που σήμερα στην εποχή μας έγινε ο νόμος αυτός του πενθήμερου, παγκόσμιος,
βλέπετε όλοι κινούνται, μάλιστα από πολλών ετών είχε αυτός ο νόμος γίνει στην
Αυστραλία, το είχα ακούσει, από πολλά χρόνια πενθήμερο εργασίας εκεί, πέστε
μου, αυτές τις δύο τώρα μέρες, τι θα κάνουν οι άνθρωποι; Διότι το πρόβλημα δεν
είναι να δουλέψουμε τόσες ή τόσες ημέρες. Το πρόβλημα είναι όταν τις ημέρες που
δεν θα δουλεύουμε, τι θα κάνουμε. Γιατί αν λάβετε υπόψη ότι σήμερα έχοντας τη
μηχανή, η μηχανή είναι εργατικά χέρια, έχουμε απόδοση, μπορούμε λοιπόν να
καθόμαστε περισσότερο. Ε, βέβαια, όταν και στο σπίτι μου έχω ένα πλυντήριο και
είναι αυτόματο, θα μου τα στύψει, θα μου τα στεγνώσει, θα μου τα… σιδερώσει,
δεν ξέρω τι, τα ρούχα μου, τότε, την ώρα που αυτό πλένει, το πλυντήριο, εγώ δεν
μπορώ να κάνω κάτι άλλο; Μάλιστα πολλοί βάζουν το πλυντήριο το αυτόματο και
πάνε στο γραφείο τους, πάνε στη δουλειά τους, έξω βγαίνουν. Αυτόματα, θα
πλύνει, θα στεγνώσει κλπ., θα έρθει η νοικοκυρά θα τα βρει έτοιμα τα ρούχα.
Γιατί να απασχοληθεί λοιπόν με το πλύσιμο, μία μπουγάδα εκεί, σκάφη, να βράσει
νερό στο καζάνι με ξύλα…, η γνωστή εικόνα πλυσίματος του παλιού καιρού. Δεν
έχει χρόνο στα χέρια της η γυναίκα; Έχει χρόνο.
Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος γενικά με τη
μηχανή, έχει χρόνο στα χέρια. Και περισσεύει. Τι θα κάνει όμως τώρα; Κι αν μεν
είναι αναγεννημένος άνθρωπος, τότε θα έχει κάτι να κάνει επωφελές. Αν δεν
είναι; Μήπως αυτές οι δύο μέρες ή οι περισσότερες, αύριο μπορεί να είναι τρεις
μέρες αργία, δεν το ξέρουμε, μήπως αυτές τελικά θα είναι επιζήμιες; Εδώ είναι
τώρα το θέμα. Εδώ είναι το πρόβλημα. Και μου φαίνεται ότι ετέθη ήδη και στην
πατρίδα μας. Ότι τι θα δώσουμε στις δύο αυτές μέρες στους μαθητάς, επί
παραδείγματι, οι οποίοι δεν θα έχουν εργασία. Τι θα κάνουν; Πού θα πάνε τα
παιδιά; Πού θα πάνε οι νέοι, πού θα πάνε οι άνθρωποι;
Αλλά το πρόβλημα αυτό, αγαπητοί μου, μέσα
στην Εκκλησία είχε λυθεί. Και είχε λυθεί με τον απλούστερο τρόπο. Ακούσατέ το.
«Σχολαζέτωσαν
ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ διὰ τὴν διδασκαλίαν τῆς εὐσεβείας». «Σχολάζω» θα πει καταγίνομαι. Συνεπώς θα
καταγίνονται εις την Εκκλησίαν με το να ακούσουν κήρυγμα, Λειτουργία κλπ. Ώστε
γι΄αυτό τον λόγο δεν έπρεπε να δουλεύουν. Για να δοθούν ευκαιρίες λατρείας
περισσότερες.
Και
λέγει εδώ, το αιτιολογεί μάλιστα και θεολογικά το γιατί μπαίνει το πενθήμερο. «Τὸ μὲν
γὰρ σάββατον εἴπομεν δημιουργίας λόγον ἔχειν, τὴν δὲ κυριακὴν ἀναστάσεως».
Ότι το μεν Σάββατο είναι για τη δημιουργία, ότι ο Θεός αναπαύθηκε την εβδόμη
ημέρα, ως προς τον παλαιό Νόμο, ως προς τη Δημιουργίαν, η δε Κυριακή ως προς
την Ανάσταση του Χριστού. Γιατί την Κυριακή ο Χριστός. Ανεστήθη.
Αλλά
προχωρεί και παρακάτω να δώσει έναν κατάλογο και άλλων ημερών αργίας. Δεν
αντιγράφω ολόκληρο το κείμενο, γιατί ήταν πολύ στο βιβλίο. Είναι μόνο ένα
απόσπασμα. Είναι χαρακτηριστικόν: «Τὴν Μεγάλην Ἑβδομάδα πᾶσαν καὶ τὴν μετ' αὐτὴν»-ποια
είναι η «μετ΄αυτήν» που λέει εδώ; Είναι η Διακαινήσιμος- «ἀργείτωσαν οἱ δοῦλοι». Ώστε,
έξω από το θέμα Σαββατοκύριακο, τώρα 15 ημέρες με κέντρον το Πάσχα δεν θα
εργαστούν. 15 ημέρες αργία. Τι θα κάνουν; Χαρακτηρίζει θεολογικά. Βλέπετε ότι η
θεολογική πάντα τοποθέτησις είναι αναγκαιοτάτη. Γιατί τη Μεγάλη Εβδόμαδα δεν θα
δουλέψουνε; «Ὃτι ἡ μὲν πάθους ἐστίν». Γιατί τη Διακαινήσιμο; «Ἡ δὲ
ἀναστάσεως». Τι θα κάνουν όμως οι δούλοι που δεν θα δουλεύουν τις 15
ημέρες; «Καὶ χρεία διδασκαλίας, τίς ὁ παθὼν
καὶ ἀναστὰς ἢ τίς ὁ συγχωρήσας ἢ καὶ ἀναστήσας». Θα πάνε στην Εκκλησία
τους , θα ακούσουν τις ακολουθίες τους, θα ακούσουν λόγο Θεού, γιατί ο Κύριος
εσταυρώθη και έπαθε, γιατί ανεστήθη κ.ο.κ. Γι΄αυτό στην αρχαία Εκκλησία, έξω
του ότι υπήρχε η κατήχησις εις αρίστην οργάνωσιν, δεν υπήρχαν χριστιανοί που να
αγνοούν την πίστη τους. Γι΄αυτό τον λόγο και η αρχαία Εκκλησία έδινε μάρτυρες.
Ήξεραν γιατί μαρτυρούν. Ήξεραν γιατί πεθαίνουν. Σήμερα χάσαμε…
αποπροσανατολιστήκαμε. Προχωρεί: «Τὴν ἀνάληψιν ἀργείτωσαν διὰ τὸ πέρας τῆς κατὰ
Χριστὸν οἰκονομίας». Εκεί που τελειώνει το μυστήριο της οικονομίας,
δηλαδή της σωτηρίας των ανθρώπων. Έχει κι άλλα, Χριστούγεννα κλπ κλπ. Τελειώνει
έτσι: «ἀργείτωσαν καὶ τῶν λοιπῶν ἁγίων μαρτύρων τῶν προτιμησάντων Χριστὸν τῆς ἑαυτῶν
ζωῆς». Εδώ αναφέρει μόνο τους μάρτυρες, απλούστατα διότι τότε αυτοί
μόνοι προεβάλλοντο· διότι δεν προλάβαιναν οι άνθρωποι να ζήσουν όσιον βίον και
να τελειώσουν τη ζωή τους ειρηνικά. Οι πιο πολλοί κατέληγαν εις το μαρτύριον.
Κι από αυτό το σημείο βλέπει κανείς την αρχαιότητα του βιβλίου. Ας είναι. Να
έχουνε αργία και τις ημέρες στις μνήμες των μαρτύρων, που προτίμησαν αυτοί τον
Χριστόν αντί της ζωής των. Δηλαδή αργία στις μνήμες των μαρτύρων, των αγίων.
Βλέπετε λοιπόν ότι όλα αυτά τα πράγματα είναι
πολύ σπουδαία και εισηγητής είναι αυτή η Εκκλησία. Σήμερα αρχίζουμε να έχουμε
ένα άλλο εορτολόγιο. Έτσι μας βολεύει. Κατ’αρχάς, ξέρετε ότι έχει γίνει
εισήγησις να υπάρχει δεκαήμερον, όχι επταήμερον, δεκαημέρον αργίας, 30 μέρες οι
μήνες, στρογγυλά πράγματα, κατά το δεκαδικόν σύστημα, οπότε θα έχουμε δύο μέρες
στο δεκαήμερο αργία, δεν θα υπάρχει καμία θρησκευτική εορτή, έξω από ένα Πάσχα
ίσως ένα Χριστούγεννα, όσο μένουμε Χριστιανοί, όσο μένουμε… κλπ. κλπ. Αυτό δεν
το σχέδιο του δεκαημέρου σχήματος είναι, αν θυμάμαι καλά και δεν κάνω λάθος,
είναι ινδική εισήγησις. Τρέχα γύρευε… Όλα αυτά δε τα βοηθά ωραιότατα ο
Οικουμενισμός… Ο Οικουμενισμός είναι ο φορέας όλων αυτών των θέσεων και αντιλήψεων
που πάει να καταστρέψει αληθινά τον Χριστιανισμό, ειδικότερα την Ορθοδοξία· με
όλον αυτό το συγκρητιστικό του πνεύμα. Δηλαδή αυτό το ανακάτωμα όλων των ιδεών
και θρησκειών κλπ.
Πριν όμως κλείσω το θέμα αυτό θα ήθελα να
μείνω μόνο σε ένα σημείο. Κοιτάξτε τι λέγει. Λέγει στην αρχή: «Σχολαζέτωσαν
τῇ Ἐκκλησίᾳ διὰ τὴν διδασκαλίαν τῆς εὐσεβείας». Δεν λέει: «διά την διδασκαλίαν της θρησκείας».
Είδατε, παρακαλώ; Θυμόσαστε που σας είχα πει ότι δεν μπορούμε να λέμε ότι ο
Χριστιανισμός είναι θρησκεία. Είδατε πώς λέγει τώρα τον Χριστιανισμό; Δεν τον
λέει: «θρησκεία», τον λέει «ευσέβεια». Έχει πολλά ονόματα ο
Χριστιανισμός, εκτός από το όνομα «θρησκεία».
Μου κάνει εντύπωση όλο συμπτωματικά είδα σε
ένα περιοδικό, και από εκεί μετά εγώ ανέτρεξα στην οικεία πηγήν, στο βιβλίο ή
επιστολή, αν θέλετε, η «Προς Διόγνητον»
λεγομένη, είναι των Αποστολικών Πατέρων προϊόν η επιστολή αυτή, η «προς
Διόγνητον». Είναι άγνωστο ποιος την έχει γράψει. Και θεωρείται το διαμάντι
μάλιστα της γραμματείας των Αποστολικών Πατέρων. Εκεί αναφέρει τη λέξη «θρησκεία». Με την έννοια που τη γράφει
και η Καινή Διαθήκη. Δύο φορές η Καινή Διαθήκη, μία φορά η Παλαιά Διαθήκη. Με
την έννοια… το λέγω αυτό γιατί έγινε ένα σχόλιο, έγινε ένα σχόλιο, ότι… «τι
είναι αυτά που λέει ο πατήρ Αθανάσιος, τι είναι αυτά που λέει…». Αγαπητοί μου,
έτσι είναι. Όχι με την έννοια που λέμε σήμερα «θρησκεία», αλλά με την έννοια που λέγει η Παλαιά Διαθήκη· προσφορά λατρείας. Δηλαδή θυσία. Αλλά είναι γνωστό, γνωστότατο ότι
δεν καλύπτεται η έννοια της θρησκείας όπως σήμερα τη λέμε με την τρέχουσα λέξη.
Δεν καλύπτεται η έννοια μόνο με το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό μιας θυσίας. Δεν
μπορώ να πω ότι η θρησκεία είναι μόνο μία θυσία. Καταλάβατε;
Συνεπώς βλέπει κανένας ότι ακόμη και στους
Αποστολικούς Πατέρες η λέξις «θρησκεία»
δεν υπάρχει. Όπως δεν υπάρχει και στην Αγία Γραφή. Κι αν υπάρχει, σας είπα τρεις
φορές, δεν έχει την έννοια που σήμερα λέμε τη λέξη «θρησκεία».
Αυτά ως προς το θέμα του πενθημέρου.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον
πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο
Μυτιληναίο,
μεταφορά της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας σε
ηλεκτρονικό κείμενο και επιμέλεια:
Ελένη Λιναρδάκη,
φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
·
Απομαγνητοφωνημένη ομιλία δια χειρός του
αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
