του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου δασκάλου
Η ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ: Οι Ιουδαίοι γιόρταζαν την Πεντηκοστή, ή εορτή των 7 εβδομάδων, που
ονομαζόταν ακόμη “εορτή θερισμού των πρωτογεννημάτων” (Εξ. κγ΄16), διότι, κατά
παράδοση, ο Δεκάλογος δόθηκε στο Μωυσή την 50η μέρα μετά το ιουδαϊκό Πάσχα.
Κατά τη γιορτή προσφέρονταν στο Θεό θυσίες πρωτογεννημάτων (καρπών σιτηρών,
οικιακών ζώων). Κατ' αντιστοιχία, όπως κατά την εβραϊκή Πεντηκοστή εκφράζονταν
ευχαριστίες για τα πρωτογεννήματα, έτσι στην χριστιανική Πεντηκοστή εκφράζονται
ευχαριστίες για “τας απαρχάς του Πνεύματος”.
Η ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ:
Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, Πεντηκοστή ονομαζόταν ολόκληρο το διάστημα
των 50 ημερών από την Ανάσταση του Κυρίου μέχρι την έβδομη Κυριακή μετά από
αυτή. “Πάσα η Πεντηκοστή της εν τω αιώνι προσδοκώμενης αναστάσεως εστί
υπόμνημα.” (Μ. Βασίλειος).
Αυτές τις
πενήντα μέρες απαγορευόταν γονυκλισίες και νηστείες, λόγω του χαρμοσύνου των
ημερών. Από τα χρόνια του Χρυσοστόμου, αποκλειστικό αποστολικό ανάγνωσμα ήταν
περικοπές του βιβλίου των Πράξεων, που αφορούσαν στη γέννηση και εξάπλωση της
Εκκλησίας. Η τελευταία ημέρα της Πεντηκοστής αποκτά σπουδαιότερη σημασία, γιατί
θεωρείται δικαίως ως ημέρα “η τελειώσασα την Εκκλησίαν αιτία”. Η
εκκλησία, βεβαίως, ως σύνολο πιστών υπήρχε και πριν την Πεντηκοστή, εφόσον
υπήρχε ιεραρχία, οργανωτικές βάσεις, παράδοση Μυστηρίων, αλλά έλειπε η κινώσα
ζωτική πνοή του Θεού. Αυτή του Αγίου Πνεύματος, της τρίτης υποστάσεως του Αγίου
Τριαδικού Θεού. “Εορτάζουμε καί την παρουσία του Αγίου Πνεύματος καί την
πραγματοποίηση της υποσχέσεως καί την εκπλήρωση της ελπίδας”, γράφει ο
Γρηγόριος Θεολόγος. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος προσθέτει: “Ει (εάν) μη Πνεύμα
παρήν, ουκ αν συνέστη η Εκκλησία. Ει δε συνίσταται η Εκκλησία εύδηλον ότι
Πνεύμα πάρεστιν”. Η Πεντηκοστή, “μητρόπολις των εορτών”, κατέστη η
αφετηρία της Εκκλησίας ή καλύτερα η γενέθλιος μέρα του έργου της, διότι εκείνη
τη μέρα κατήλθε το Άγιο Πνεύμα στους πρώτους Μαθητές.“Η φύσις η ημετέρα προ
δέκα ημερών (διά της Αναλήψεως) εις τον θρόνον ανέβη τον βασιλικόν, και
το Πνέυμα το Άγιον κατέβη σήμερον προς την φύσιν την ημετέραν. Ανήνεγκεν ο
Κύριος την απαρχήν την ημετέραν και κατήνεγκε το Πνεύμα το Άγον.” (Ι.
Χρυσόστομος)
ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ: Ο Άγιος
Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει: “Το Άγιο Πνεύμα πάντοτε υπήρχε και υπάρχει και
θα υπάρχει, (...) είναι πάντοτε ενωμένο και συναριθμείται με τον Πατέρα καί τον
Υιό. Πάντοτε και αιώνια μεταλαμβάνεται [με τις θείες ενέργειές Του], δεν
μεταλαμβάνει, οδηγεί στην τελείωση [τους ανθρώπους], δεν τελειώνεται, παρέχει
την πνευματική πλήρωση, δεν έχει ανάγκη πληρώσεως, αγιάζει, δεν αγιάζεται,
κάνει [τους ανθρώπους] θεούς, (...) είναι πάντοτε το ίδιο και απαράλλακτο,
αόρατο, άχρονο, αχώρητο, αναλλοίωτο, υπεράνω από κάθε έννοια ποιότητας,
ποσότητας και μορφής, αψηλάφητο, κινούμενο αφ' Εαυτού, κινούμενο συνεχώς,
έχοντας αφ' Εαυτού εξουσία, έχοντας αφ' Εαυτού δύναμη, παντοδύναμο (...).
Πνεύμα ευθές, ηγεμονικό, κύριο (...) κάνει τους ανθρώπους ναούς οίκους Του,
οδηγεί, ενεργεί όπως θέλει, διανέμει χαρίσματα”.
ΟΙ ΔΩΡΕΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ:
Το Άγιο Πνεύμα: “Πάντα χορηγεί: βρύει προφητείας, ιερέας τελειοί,
αγραμμάτους σοφίαν εδίδαξε, αλιείς θεολόγους ανέδειξεν, όλον συγκροτεί τον
θεσμόν της Εκκλησίας” (Πεντηκοστάριον Χαρμόσυνον). Τα Μυστήρια του
Βαπτίσματος και του Χρίσματος, κορυφαίες δωρεές του Αγίου Πνεύματος, τελούνταν
τους πρώτους αιώνες κατά την εορταστική αγρυπνία της Πεντηκοστής (όπως και των
Χριστουγέννων και της Αναστάσεως). Το Άγιο Πνεύμα και σήμερα πρέπει να
εμψυχώνει τους ορθοδόξους λειτουργούς του Υψίστου, διότι κατά τον Χρυσόστομο “δυνάμεθα
αεί Πεντηκοστήν επιτελείν”. Εξάλλου πρέπει να γνωρίζουμε ότι: “Το Πνεύμα
το Άγιον αποτελεί την πηγή του ανακαθαρμού, της αναγέννησης και εξαγιασμού των
πιστών.” (Π. Ν. Τρεμπέλας). Με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος και της
μυστικής επικοινωνίας τη ψυχής του πιστού με Αυτό, η ψυχή δέχεται και αντανακλά
δόξα Κυρίου, μεταμορφούμενη σε όμοια εικόνα με τον Κύριο, προχωρώντας βαθμηδόν
από “δόξης εις δόξαν” (Β΄Κορ. γ΄18), προοριζόμενη να φτάσει στο “καθ'
ομοίωσιν” με τον Δημιουργό, που ήταν και ο κορυφαίος σκοπός του έργου του
Τριαδικού Θεού κατά τη δημιουργία του κόσμου. Το Θείο Πνεύμα φέρνει στην ψυχή
ατμόσφαιρα Παραδείσου, μέσα στην οποία γονιμοποιούνται όλα τα άνθη της και
ωριμάζουν οι καρποί του Πνεύματος: “αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία,
χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια”.
ΚΑΤΑ ΘΕΟΝ ΥΙΟΘΕΣΙΑ:
Επισφράγιση των δωρεών του Πνεύματος είναι η υιοθεσία που αποτελεί τον αρραβώνα
της αιώνιας κληρονομίας του Θεού. “Όσοι γαρ Πνεύματι Θεού άγονται, ούτοι
εισίν υιοί Θεού (...) ει δε τέκνα και κληρονόμοι, κληρονόμοι μεν Θεού,
συγκληρονόμοι δε Χριστού.” (Ρωμ. η΄14-17). Όλη αυτή η αγιοπνευματική βιοτή
επιτυγχάνεται μόνο δια της μυστηριακής ζωής τής γεννημένης δια του Αγίου
Πνεύματος Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ο Χριστός τηρώντας την υπόσχεσή Του, την ημέρα της
Πεντηκοστής έστειλε στους μαθητές το Πανάγιο Πνεύμα. Το Άγιο Πνεύμα επεδήμησε στους Αποστόλους, στην
Εκκλησία και, δι' αυτών, σ' όλους όσους ανοίγουν σ' Αυτό την πόρτα της ψυχής
τους. Δια του Αγίου Πνεύματος «πάσα ψυχή ζωούται». Δια του Αγίου
Πνεύματος «πάσα η κτίσις καινουργείται», δι' αυτού «ο πας πλούτος της
δόξης, εξ ου χάρις και ζωή πάση τη κτίσει» δι' αυτού «πάσα ψυχή ζωούται».
(Αναβαθμοί Όρθρου). Με το Άγιο Πνεύμα “δουλείας απαλλαττόμεθα, εις υιοθεσίαν
αναγόμεθα, άνωθεν αναπλαττόμεθα, το βαρύ και δυσώδες των αμαρτημάτων φορτίων
αποτιθέμεθα. Διά της τούτου δυνάμεως εξ ανθρώπων άγγελοι γεγόναμεν οι τη χάριτι
προσδραμόντες”. (Ιωάννης Χρυσόστομος).
ΒΙΝΤΕΟ ΕΟΡΤΗΣ: https://www.youtube.com/watch?v=esm3GBrUJbE&t=426s
και
ΑΠΟΛΥΤΊΚΙΟ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ ΑΠΌ ΤΗΝ Ι.Μ. ΙΒΗΡΩΝ:
