Κυριακή τῆς Πεντηκοστῆς (Α)
Ἑρμηνεία τῆς Ἀποστολικῆς περικοπῆς ἀπό τόν Ἱερό Χρυσόστόμο (Πράξ. 2,1-11)
Μέρος
Πρῶτο
«Καὶ ἐν τῷ συμπληροῦσθαι τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς
ἦσαν ἅπαντες ὁμοθυμαδὸν ἐπὶ τὸ αὐτό (:το πρωί της ημέρας της Πεντηκοστής -καθώς
ολοκληρωνόταν η ημέρα αυτή η οποία άρχισε από το απόγευμα της παραμονής της-
όλοι οι πιστοί με μια καρδιά ήταν συναγμένοι στο ίδιο μέρος)» [Πράξεις 2,1].
Ποια είναι αυτή η Πεντηκοστή; Όταν το δρεπάνι έπρεπε
να χρησιμοποιηθεί για την συγκομιδή από το θερισμό· όταν έπρεπε να συναθροίζει
τους καρπούς. Είδες τον τύπο; Βλέπε πάλι την αλήθεια. Όταν έπρεπε να επιβάλλει
το δρεπάνι του λόγου, όταν τους καρπούς έπρεπε να συλλέγει, τότε το Πνεύμα σαν
δρεπάνι κοφτερό, πετά πάνω σε αυτούς.
Διότι άκουσε τον Χριστό που λέει: «Οὐχ ὑμεῖς λέγετε
ὅτι ἔτι τετράμηνός ἐστι καὶ ὁ θερισμὸς ἔρχεται; ἰδοὺ λέγω ὑμῖν, ἐπάρατε τοὺς
ὀφθαλμοὺς ὑμῶν καὶ θεάσασθε τὰς χώρας, ὅτι λευκαί εἰσι πρὸς θερισμὸν ἤδη (:Δεν
λέτε εσείς ότι τέσσερις μήνες μένουν ακόμη και ο θερισμός έρχεται; Στην
πνευματική όμως σπορά είναι δυνατόν ο λόγος του Θεού να καρποφορήσει και σε
χρονικό διάστημα πολύ πιο σύντομο. Και για να πειστείτε για το θέμα αυτό που
σας λέω, σηκώστε τα μάτια σας και κοιτάξτε το πλήθος αυτό των Σαμαρειτών που
έρχονται. Μοιάζουν οι ψυχές τους με χωράφια, στα οποία δεν πρόφθασε να σπαρεί ο
λόγος της αλήθειας, κι όμως είναι λευκά και ώριμες πλέον, έτοιμα να θεριστούν.
Έτσι και σ’ όλα τα μέρη του κόσμου οι ψυχές των ανθρώπων είναι τώρα ώριμες για
να δεχθούν τη σωτηρία)» [Ιω. 4,35] και πάλι τους έλεγε: «ὁ μὲν θερισμὸς πολύς,
οἱ δὲ ἐργάται ὀλίγοι· δεήθητε οὖν τοῦ κυρίου τοῦ θερισμοῦ ὅπως ἐκβάλῃ ἐργάτας
εἰς τὸν θερισμὸν αὐτοῦ (:τα ώριμα στάχυα για θερισμό είναι πολλά, αλλά οι
εργάτες που θα τα θερίσουν είναι λίγοι. Πολλοί δηλαδή είναι οι καλοδιάθετοι να
δεχτούν το Ευαγγέλιο και να σωθούν, λίγοι όμως είναι οι πνευματικοί εργάτες που
θα υπηρετήσουν στο πνευματικό αυτό έργο. Παρακαλέστε λοιπόν τον Θεό, που είναι
ο κύριος και ο ιδιοκτήτης της έτοιμης για θερισμό σποράς, να βγάλει και να
στείλει εργάτες στο θερισμό του)» [Λουκ. 10,2]. Ώστε αυτός ήταν ο πρώτος που
χρησιμοποίησε το δρεπάνι· διότι Αυτός ανέβασε στον ουρανό τις προσφορές των
πρώτων καρπών, αφού προσέλαβε το ανθρώπινο ένδυμα. Γι’ αυτό και τούτο καλεί
θερισμό.
«Καὶ ἐν τῷ συμπληροῦσθαι (:και όταν έφτασε)», λέει,
«τὴν ἡμέραν τῆς πεντηκοστῆς (:η ημέρα της Πεντηκοστής)», δηλαδή όχι προ της
Πεντηκοστής, αλλά την ημέρα της Πεντηκοστής, όπως θα μπορούσε κάποιος να πει.
Διότι έπρεπε να γίνουν πάλι αυτά κατά την διάρκεια εορτής, για να δουν αυτά και
αυτοί, που ήταν παρόντες κατά την Σταύρωση του Χριστού. «Καὶ ἐγένετο ἄφνω ἐκ
τοῦ οὐρανοῦ ἦχος ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας (:και ξαφνικά, χωρίς να το
περιμένει κανείς, ήλθε από τον ουρανό μια βοή σαν φύσημα σφοδρού ανέμου, που
κινείται με ορμή και βιαιότητα)» [Πράξ. 2,2]. Γιατί έγινε αυτό χωρίς αισθητά
σημεία; Διότι μολονότι έγινε και αυτό, έλεγαν ότι «γλεύκους μεμεστωμένοι εἰσί (:είναι
τελείως μεθυσμένοι με γλυκό και δυνατό κρασί, και δεν ξέρουν τι λένε)», εάν δεν
γινόταν αυτό, τι δεν θα μπορούσαν να πουν; Και όχι μόνο έγινε ήχος, αλλά και
«εκ του ουρανού». Και το ξαφνικό αυτού διήγειρε αυτούς. «Καὶ ἐπλήρωσεν ὅλον τὸν
οἶκον οὗ ἦσαν καθήμενοι(:και η βοή αυτή γέμισε όλο το σπίτι όπου κάθονταν οι
απόστολοι και όλοι οι μαθητές)». Αναφέρει μεγάλη ορμή του Αγίου
Πνεύματος.
Πρόσεχε ότι όλους τους συγκέντρωσε εκεί, ώστε και οι
παρόντες να πιστέψουν και αυτοί άξιοι να αναδειχθούν. Και όχι μόνο αυτό, αλλά
προσθέτοντας και το πιο τρομερό από αυτό: «καὶ ὤφθησαν αὐτοῖς διαμεριζόμεναι
γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός (:και είδαν με τα μάτια τους να διαμοιράζονται σε αυτούς
γλώσσες σαν τις φλόγες της φωτιάς)», λέει. Καλώς αναφέρει παντού το «ὡσεὶ (:σαν)»,
για να μην νομίσεις τίποτα αισθητό για το Άγιο Πνεύμα. «γλῶσσαι ὡσεὶ πυρός (:σαν
τις φλόγες της φωτιάς)», λέει, «ὥσπερ φερομένης πνοῆς βιαίας (:σαν φύσημα
δυνατού ανέμου)». Άρα δεν ήταν απλώς άνεμος διασκορπιζόμενος στον αέρα.
Διότι όταν έπρεπε στον Ιωάννη να γνωριστεί το Άγιο
Πνεύμα, σαν περιστέρι ήρθε επάνω στην κεφαλή του Χριστού: «Καὶ εὐθέως ἀναβαίνων
ἀπὸ τοῦ ὕδατος εἶδε σχιζομένους τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὸ Πνεῦμα ὡς περιστερὰν
καταβαῖνον ἐπ᾿ αὐτόν (:και όταν ανέβαινε από το νερό του ποταμού, αμέσως, την
ίδια στιγμή, είδε να σχίζονται οι ουρανοί και το Πνεύμα το Άγιο να κατεβαίνει
σαν περιστέρι και να έρχεται επάνω Του)» [Μάρκ. 1,10]· επίσης: «καὶ καταβῆναι
τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον σωματικῷ εἴδει ὡσεὶ περιστερὰν ἐπ᾿ αὐτόν, καὶ φωνὴν ἐξ
οὐρανοῦ γενέσθαι λέγουσαν· σὺ εἶ ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν σοὶ εὐδόκησα (:και
κατέβηκε επάνω Του το Άγιο Πνεύμα, το οποίο εμφανίστηκε με εξωτερικό σχήμα και
μορφή περιστεριού, χωρίς όμως να είναι πραγματικό περιστέρι. Και ήλθε μια φωνή
απ’ τον ουρανό, η οποία έλεγε: Εσύ είσαι ο υιός μου ο αγαπημένος σε Εσένα
ευαρεστήθηκα, διότι Εσύ και ως άνθρωπος απολύτως αναμάρτητος έκανες πάντοτε το
αρεστό ενώπιόν μου)» [Λουκ. 3,21-22]. «Καὶ ἐμαρτύρησεν Ἰωάννης λέγων ὅτι
τεθέαμαι τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον ὡς περιστερὰν ἐξ οὐρανοῦ, καὶ ἔμεινεν ἐπ᾿ αὐτόν
(:ο Ιωάννης μάλιστα έδωσε και την εξής μαρτυρία: “Έχω δει το Άγιο Πνεύμα να
κατεβαίνει σαν περιστέρι απ’ τον ουρανό και να μένει πάνω του μόνιμα και
διαρκώς, και όχι όπως στους προφήτες, οι οποίοι δέχονταν εκτάκτως τη χάρη του
Πνεύματος και για ειδικό σκοπό”)» [Ιω. 1,32]. Τώρα λοιπόν που έπρεπε ολόκληρο
πλήθος να επιστραφεί, έκανε το Άγιο Πνεύμα έκανε την εμφάνιση Του σαν φλόγες
φωτιάς.
«Ἐκάθισέ τε ἐφ᾿ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν (:και στον καθένα
απ’ αυτούς κάθισε από μία πύρινη γλώσσα)»· δηλαδή παρέμεινε, αναπαύθηκε. Διότι
το «ἐκάθισε» φανερώνει ότι εδραιώθηκε σταθερά πάνω τους και παρέμεινε μόνιμα.
Τι λοιπόν; Ήρθε άραγε μόνο στους δώδεκα και όχι στους άλλους; Καθόλου· αλλά
ήρθε και στους εκατόν είκοσι. Διότι δεν παρουσίαζε ο απόστολος Πέτρος λίγες
στιγμές αργότερα απλώς την μαρτυρία του προφήτη Ιωήλ λέγοντας: «Καὶ ἔσται ἐν
ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις, λέγει ὁ Θεός, ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν
σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν οἱ υἱοὶ ὑμῶν καὶ αἱ θυγατέρες ὑμῶν, καὶ οἱ νεανίσκοι
ὑμῶν ὁράσεις ὄψονται καὶ οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια ἐνυπνιασθήσονται (:στην
τελευταία χρονική περίοδο, που θα αρχίσει όταν έλθει ο Μεσσίας, λέει ο Θεός ότι
θα συμβεί αυτό: “Θα εκχύσω τα χαρίσματα του Πνεύματός μου και θα τα διαμοιράσω
σε όλους τους ανθρώπους. Κι έτσι θα προφητεύσουν οι γιοι σας και οι κόρες σας,
και οι νέοι σας θα δουν υπερφυσικές οπτασίες, και οι γέροντες θα δουν στον ύπνο
τους θεϊκά αποκαλυπτικά όνειρα”)» [Πράξεις 2,17]· πρβλ. Ιωήλ 3,1: «Καὶ ἔσται
μετὰ ταῦτα καὶ ἐκχεῶ ἀπὸ τοῦ πνεύματός μου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα, καὶ προφητεύσουσιν
οἱ υἱοὶ ὑμῶν καὶ αἱ θυγατέρες ὑμῶν, καὶ οἱ πρεσβύτεροι ὑμῶν ἐνύπνια
ἐνυπνιασθήσονται, καὶ οἱ νεανίσκοι ὑμῶν ὁράσεις ὄψονται (:μετά από αυτά θα
έλθει μία εποχή, λέγει ο Κύριος, κατά την οποία θα χύσω πλούσιες τις δωρεές και
τα χαρίσματα του Πνεύματός μου σε κάθε άνθρωπο και θα προφητεύσουν οι υιοί σας
και οι θυγατέρες σας. Οι γεροντότεροι από εσάς θα δουν και θα λάβουν
αποκαλύψεις μέσω ενύπνιων οραμάτων , ενώ οι νεότεροι στην ηλικία θα δουν σε
πλήρη εγρήγορση αποκαλυπτικά οράματα)».
Και πρόσεξε: για να μην εκπλήξει μόνο αλλά και για να
χορηγήσει πλήρως την χάρη, γι’ αυτό και εμφανίστηκε «ἐν Πνεύματι ἁγίω καί
πυρί»· διότι προσθέτει: «καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου, καὶ ἤρξαντο
λαλεῖν ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι (:όλοι τους
τότε πλημμύρισαν εσωτερικά με Πνεύμα Άγιο και άρχισαν να μιλούν ξένες γλώσσες,
όπως το Πνεύμα τους ενέπνεε και τους έδινε την ικανότητα να μιλούν και να λένε
θεϊκά και ουράνια λόγια και διδασκαλίες υψηλές και θεόπνευστες)» [Πράξ. 2,4].
Δεν λαμβάνουν άλλο σημείο, αλλά αυτό πρώτα· διότι ήταν ανάγκη και δεν παρίστατο
ανάγκη άλλου σημείου.
«Ἐκάθισέ τε ἐφ᾿ ἕνα ἕκαστον αὐτῶν (:και στον καθένα
απ’ αυτούς κάθισε από μία πύρινη γλώσσα)» [Πράξ. 2,3], λέγει. Βέβαια κάθισε και
πάνω στον μη εκλεγέντα Ιούστο. Γι’ αυτό και καθόλου δεν λυπάται επειδή δεν
εξελέγη όπως ο Ματθίας. «Καὶ ἐπλήσθησαν ἅπαντες Πνεύματος Ἁγίου (:και όλοι τους
τότε πλημμύρισαν εσωτερικά με Πνεύμα Άγιο)», λέγει. Δεν έλαβαν απλώς την χάρη
του αγίου Πνεύματος, αλλά πλημμύρισαν εσωτερικά από αυτήν. «Καὶ ἤρξαντο λαλεῖν
ἑτέραις γλώσσαις καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι(:και άρχισαν να
μιλούν ξένες γλώσσες, όπως το Πνεύμα τους ενέπνεε και τους έδινε την ικανότητα
να μιλούν και να λένε θεϊκά και ουράνια λόγια και διδασκαλίες υψηλές και
θεόπνευστες)». Δεν θα έλεγε «ἅπαντες (:όλοι)», ενώ ήταν εκεί και οι απόστολοι,
εάν δεν μετείχαν και οι άλλοι. Άλλωστε, αφού παραπάνω είπε σε αυτούς κατ’ ιδίαν
και ονομαστικά, τώρα δεν θα τους συνένωνε στο ίδιο πράγμα· διότι εάν όπου ήταν
δυνατό να πει ότι ήταν παρόντες, μνημονεύει ιδιαίτερα τους αποστόλους, πολύ
περισσότερο εδώ. Πρόσεχε σε παρακαλώ ότι όταν ήταν προσηλωμένοι με μια ψυχή
στην δέηση, όταν έχουν αγάπη μεταξύ τους, τότε το Άγιο Πνεύμα εμφανίζεται. Και
υπενθύμισε σε αυτούς και μια άλλη Του όψη λέγοντας, «σαν φλόγες φωτιάς». Διότι
σαν φωτιά φάνηκε και στην βάτο.
«Καθὼς τὸ Πνεῦμα ἐδίδου αὐτοῖς ἀποφθέγγεσθαι (:όπως το
Πνεύμα τούς ενέπνεε και τους έδινε την ικανότητα να μιλούν και να λένε θεϊκά
και ουράνια λόγια και διδασκαλίες υψηλές και θεόπνευστες)»· διότι τα λεγόμενά
τους ήταν αποφθέγματα σαφή, καθαρά, σύντομα και περιεκτικά.
«Ἦσαν δὲ ἐν Ἱερουσαλὴμ κατοικοῦντες Ἰουδαῖοι, ἄνδρες
εὐλαβεῖς ἀπὸ παντὸς ἔθνους τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανόν (:Στην Ιερουσαλήμ υπήρχαν τότε
Ιουδαίοι απ’ όλα τα μέρη του κόσμου και απ’ όλα τα έθνη που βρίσκονται κάτω από
τον ουρανό. Αυτοί είχαν εγκατασταθεί εκεί μόνιμα, ήταν ευλαβείς και σέβονταν
τον Θεό)» [Πράξ. 2,5]. Η διαμονή τους στην Ιερουσαλήμ ήταν έργο ευλάβειας. Πώς;
Διότι ενώ κατάγονταν από τόσα έθνη, και αφού άφησαν και πατρίδες και οικίες και
συγγενείς, κατοικούσαν εκεί· διότι λέει: «Ήταν στην Ιερουσαλήμ Ιουδαίοι άνδρες
ευλαβείς, από κάθε έθνος κάτω από τον ουρανό».
«Γενομένης δὲ τῆς φωνῆς ταύτης συνῆλθε τὸ πλῆθος καὶ
συνεχύθη, ὅτι ἤκουον εἷς ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ λαλούντων αὐτῶν (:όταν λοιπόν
έγινε η βοή αυτή του ανέμου, συγκεντρώθηκε πλήθος απ’ αυτούς και όλοι
κυριεύτηκαν από σύγχυση και κατάπληξη)» [Πράξ. 2,6]. Επειδή το γεγονός συνέβηκε
σε οικία, δικαιολογημένα όσοι ήταν έξω προσέτρεξαν μέσα για να δουν τι είχε
γίνει. «Συνῆλθε τὸ πλῆθος καὶ συνεχύθη». Τι σημαίνει «συνεχύθη τὸ πλῆθος»; Ταράχτηκε,
θαύμασε. Έπειτα δηλώνοντας ότι θαύμαζαν, προσθέτει «ὅτι ἤκουον εἷς ἕκαστος τῇ
ἰδίᾳ διαλέκτῳ λαλούντων αὐτῶν (:διότι ο καθένας τους άκουγε τους μαθητές του
Ιησού Χριστού να μιλούν στη δική τους γλώσσα)».
«Ἐξίσταντο δὲ πάντες καὶ ἐθαύμαζον λέγοντες πρὸς
ἀλλήλους· οὐκ ἰδοὺ πάντες οὗτοί εἰσιν οἱ λαλοῦντες Γαλιλαῖοι; (: έμεναν όλοι
εκστατικοί και με θαυμασμό έλεγαν ο ένας στον άλλο: “Μα, όλοι αυτοί που μιλούν
δεν είναι Γαλιλαίοι;”)». Και έβλεπαν κατευθείαν προς τους αποστόλους. «Καὶ πῶς
ἡμεῖς ἀκούομεν ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ ἡμῶν ἐν ᾗ ἐγεννήθημεν,Πάρθοι καὶ Μῆδοι
καὶ ᾿Ελαμῖται, καὶ οἱ κατοικοῦντες τὴν Μεσοποταμίαν, ᾿Ιουδαίαν τε καὶ
Καππαδοκίαν, Πόντον καὶ τὴν ᾿Ασίαν, Φρυγίαν τε καὶ Παμφυλίαν, Αἴγυπτον καὶ τὰ
μέρη τῆς Λιβύης τῆς κατὰ Κυρήνην, καὶ οἱ ἐπιδημοῦντες Ρωμαῖοι, ᾿Ιουδαῖοί τε καὶ
προσήλυτοι, Κρῆτες καὶ ῎Αραβες, ἀκούομεν λαλούντων αὐτῶν ταῖς ἡμετέραις
γλώσσαις τὰ μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ; (:Πώς λοιπόν εμείς τους ακούμε ο καθένας μας να
μιλούν στη δική μας μητρική γλώσσα, την οποία μάθαμε και μιλούμε από τότε που
γεννηθήκαμε; Όσοι είμαστε Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίτες, και όσοι κατοικούμε
στη Μεσοποταμία και στην Ιουδαία και στην Καππαδοκία, στον Πόντο, και στη Μικρά
Ασία, στη Φρυγία και στην Παμφυλία, στην Αίγυπτο και στα μέρη της Λιβύης που
είναι κοντά στην Κυρήνη, και οι Ρωμαίοι που διαμένουμε εδώ, τόσο αυτοί που λόγω
της καταγωγής μας είμαστε Ιουδαίοι, όσο και οι εθνικοί που προσελκυστήκαμε στην
ιουδαϊκή πίστη και γίναμε προσήλυτοι, καθώς και όσοι καταγόμαστε από την Κρήτη
και οι Άραβες, όλοι εμείς που καταγόμαστε από τα διάφορα αυτά μέρη, πώς
συμβαίνει να ακούμε αυτούς να μιλούν και να διακηρύττουν στις γλώσσες μας τα
μεγάλα και θαυμαστά έργα του Θεού; Και έμειναν όλοι εκστατικοί και γεμάτοι
απορία έλεγαν ο ένας στον άλλο: “Τι να σημαίνει άραγε το έκτακτο αυτό γεγονός
και ποια εξήγηση μπορεί να του δώσει κανείς;”)» [Πράξ. 2,8-11]. Βλέπεις αυτούς
που τρέχουν από την ανατολή μέχρι την δύση από ευλάβεια για να εγκατασταθούν
στην Ιερουσαλήμ; «Ἐξίσταντο δὲ πάντες καὶ διηπόρουν, ἄλλος πρὸς ἄλλον λέγοντες·
τί ἂν θέλοι τοῦτο εἶναι; (:και έμειναν όλοι εκστατικοί και γεμάτοι απορία
έλεγαν ο ένας στον άλλο: “Τι να σημαίνει άραγε το έκτακτο αυτό γεγονός και ποια
εξήγηση μπορεί να του δώσει κανείς;”)» [Πράξ. 2,12].
«Ἓτεροι δὲ χλευάζοντες ἔλεγον ὅτι γλεύκους
μεμεστωμένοι εἰσί (:Άλλοι όμως χλεύαζαν και έλεγαν ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι
τελείως μεθυσμένοι με γλυκό και δυνατό κρασί και δεν ξέρουν τι λένε)» [Πράξ. 2,13].Πω,
πω ανοησία! Πω, πω μέγεθος κακίας! Παρότι δεν ήταν ο καιρός αυτός κατά τον
οποίο λαμβάνει χώρα ο τρυγητός στα αμπέλια· διότι ήταν Πεντηκοστή. Και το
χειρότερο και φοβερότερο είναι το ότι ενώ όλοι ομολογούν ότι είναι Ρωμαίοι, ότι
είναι προσήλυτοι, εκείνοι που Τον σταύρωσαν ίσως, εκείνοι μετά από τόσα
γεγονότα, λένε: «έχουν πιει πολύ μούστο».
[Συνεχίζεται]
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
