Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐν Θεσσαλονίκη
Δαυῒδ συνήφθης τῷ πάλαι Δαυῒδ νέε,
Ἄλλον Γολιὰθ σαρκικά κτείνας πάθη.
Ἕκτῃ ἐξεπέρησε πύλας βίου εἰκάδι Δαυΐδ.
Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὴ βόρεια Μεσοποταμία, ποὺ ἦταν μεγάλο μοναστικὸ κέντρο, καὶ ἐγεννήθηκε περὶ τὸ 450 μ.Χ. Γιὰ λόγους ποὺ δὲν ἀναφέρονται ἦλθε στὴ Θεσσαλονίκη μαζὶ μὲ τὸ μοναχὸ Ἀδολᾶ. Κατὰ τὸ βιογράφο τους ὁ Ὅσιος εἰσῆλθε ἀρχικὰ στὴ μονὴ τῶν Ἁγίων Μαρτύρων Θεοδώρου καὶ Μερκουρίου, ἐπιλεγομένη Κουκουλλιατῶν, τῆς ὁποίας ἡ τοποθεσία προσδιορίζεται «ἐν τῷ ἀρκτικῷ μέρει τῆς πόλεως πλησίον τοῦ τείχους ἐν ᾧ ἐστι τὸ παραπόρτιον τῶν Ἀπροΐτων».
Τὸ προσωνύμιο «Κουκουλλιατῶν» ἢ «Κουκουλλατῶν» δηλώνει τοὺς μοναχοὺς ποὺ ἔφεραν κουκούλιο, ἴσως κατὰ ἰδιάζοντα τρόπο, ἂν κρίνει κανεὶς ἀπὸ τὶς σωζόμενες ἀπεικονίσεις τοῦ Ὁσίου, δηλαδὴ ριγμένο στοὺς ὤμους. Ἡ θέση τῆς μονῆς πρέπει νὰ ἀναζητηθεῖ βορειοανατολικὰ τῆς Ἀκροπόλεως, ἐκεῖ ὅπου ἀναγνωρίζεται τὸ τοπωνύμιο «Κῆπος τοῦ Προβατᾶ».
Τὰ παραδείγματα τῶν ἁγίων ἀνδρῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἰδιαιτέρως τοῦ Προφήτου καὶ βασιλέως Δαβίδ, ὁ ὁποῖος «τριετῆ χρόνον ᾐτήσατο, ἵνα δοθῇ αὐτῷ χρηστότης καὶ παιδεία καὶ σύνεσις», ὤθησαν τὸν Ὅσιο Δαβὶδ νὰ ἀποφασίσει νὰ καθίσει σὲ δένδρο ἀμυγδαλέας μέχρι ὁ Κύριος νὰ τοῦ ἀποκαλύψει τὸ θέλημά Του καὶ νὰ τοῦ χαρίσει σύνεση καὶ ταπείνωση. Στὸ τέλος τῆς τριετίας ἐμφανίσθηκε στὸν Ὅσιο Ἄγγελος Κυρίου, ὁ ὁποῖος τὸν διαβεβαίωσε ὅτι εἰσακούσθηκε ἡ παράκλησή του καὶ ἡ δοκιμασία του ὡς δενδρίτου ἀσκητοῦ ἔληξε. Ὁ Ἄγγελος τοῦ εἶπε νὰ κατέλθει ἀπὸ τὸ δένδρο καὶ νὰ συνεχίσει τὸν ἀσκητικό του βίο σὲ κελὶ αἰνῶν καὶ εὐλογῶν τὸν Θεό. Ὁ Ὅσιος ἐκοινοποίησε τὴν ὀπτασία αὐτὴ στοὺς μαθητές του, ζητώντας τὴ βοήθειά τους γιὰ τὴν κατασκευὴ τοῦ κελιοῦ. Ἡ εἴδηση γρήγορα ἔφθασε στὸν Ἀρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης Δωρόθεο καὶ σὲ ὅλη τὴν πόλη.
Ὅταν ὁ αὐτοκράτορας Ἰουστινιανὸς μὲ τὴ Νεαρὰ 11, τοῦ 535 μ.Χ., ἀπέσπασε ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ δικαιοδοσία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τὶς βόρειες περιοχὲς τοῦ Ἰλλυρικοῦ καὶ ἀνύψωσε τὴν ἰδιαίτερή του πατρίδα σὲ Ἀρχιεπισκοπή, ὑπὸ τὸν τίτλο τῆς Νέας Ἰουστινιανῆς, Ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης ἦταν ὁ Ἀριστείδης, ὁ ὁποῖος ἂν καὶ ἀποδέχθηκε τὴ μεταβολή, προσπάθησε ὅμως νὰ περισώσει τὴν πολιτικὴ σημασία τῆς πόλεως, μὲ τὴν ἐπαναφορὰ τῆς ἕδρας τοῦ ὑπάρχου τοῦ Ἰλλυρικοῦ ἀπὸ τὴν Πρώτη Ἰουστινιανὴ στὴ Θεσσαλονίκη. Ἐνῶ ἡ διάσπαση τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως δὲν ἐμείωνε τὴν ἀξία τῆς Θεσσαλονίκης, ἡ μετάθεση τῆς ἕδρας τῆς ὑπαρχίας συνιστοῦσε σοβαρὸ ὑποβιβασμὸ τῆς πόλεως. Τὸ αἴτημα λοιπὸν τῶν Θεσσαλονικέων, καθὼς καὶ ἡ ἐπιθυμία τοῦ ὑπάρχου Δομνίκου, ἦταν ἡ ἐπαναφορὰ τῆς ἕδρας στὴ Θεσσαλονίκη, ἰδέα ποὺ ἐνστερνίσθηκε μὲ ἐνθουσιασμὸ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀριστείδης. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἐζητήθηκε ἡ βοήθεια τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ γιὰ τὴ μεταφορὰ τοῦ αἰτήματος στὸν Ἰουστινιανό, διότι ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, ὅπως ὁ Βίος ἐξηγεῖ, δὲν μποροῦσε «καταλιπεῖν τὴν πόλιν ἀδιοίκητον» καὶ νὰ μεταβεῖ στὴν Κωνσταντινούπολη. Ἐκτὸς τῶν ἄλλων ὅμως, ἡ προτίμηση τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ δείχνει τὴ βαρύτητα, ἀλλὰ καὶ τὶς δυσχέρειες ποὺ προβλεπόταν ὅτι θὰ συναντοῦσε ἕνα παρόμοιο αἴτημα στὸν Ἰουστινιανό, ὁ ὁποῖος προσφάτως εἶχε τιμήσει τὴν ἰδιαίτερή του πατρίδα, Πρώτη Ἰουστινιανή, μὲ τὶς ἕδρες τῆς νέας Ἀρχιεπισκοπῆς καὶ τῆς ὑπαρχίας. Μετὰ ἀπὸ τόσα χρόνια ἐγκλεισμοῦ ὁ Ὅσιος ἐμφανίσθηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ φῶς τοῦ ἥλιου. Ἡ μορφή του εἶχε ἀλλάξει. Τὰ μαλλιά του εἶχαν μακρύνει μέχρι τὴν ὀσφὺ αὐτοῦ καὶ τὰ γένεια του μέχρι τοὺς πόδες του, τὸ δὲ ἅγιο πρόσωπό του ἔλαμπε σὰν τὶς ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου. Συνοδευόμενος ἀπὸ δύο μαθητές του, τὸν Θεόδωρο καὶ τὸν Δημήτριο, ἀπέπλευσε πρὸς τὴ Βασιλεύουσα. Ἡ φήμη ὅμως τοῦ Ὁσίου εἶχε προτρέξει. Ἔτσι, ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ, ὅλη ἡ Πόλη τὸν ὑποδέχθηκε. Ἡ ὑποδοχή του ἀπὸ τὴ Θεοδώρα, σύζυγο τοῦ Ἰουστινιανοῦ, καθὼς καὶ οἱ τιμὲς καὶ ὁ σεβασμός της πρὸς τὸ πρόσωπο τοῦ Ὁσίου, προκάλεσαν τὸν θαυμασμὸ ὅλων τῶν παρισταμένων. Ἡ Θεοδώρα ἐκινήθηκε δραστήρια· ἔτσι, ὅταν ἐπέστρεψε ὁ Ἰουστινιανός, ὁ ὁποῖος ἀπουσίαζε σὲ ἐπίσημες ὑποχρεώσεις, ἐφρόντισε νὰ προκαταλάβει τὴ γνώμη του θετικὰ ὑπὲρ τοῦ Ὁσίου Δαβίδ, μὲ ἀποτέλεσμα ὁ αὐτοκράτορας νὰ προσκαλέσει τὸν Ὅσιο ἐνώπιον τῆς συγκλήτου. Ὁ Ὅσιος παρουσιάσθηκε στὴ σύγκλητο κατὰ τρόπο θεαματικὸ κρατώντας στὰ χέρια του φωτιὰ μὲ θυμίαμα ποὺ δὲν κατέκαιγε τὴ σάρκα του. Τὸ παράστημα τοῦ Ὁσίου καθὼς καὶ τὸ προφανὲς θαῦμα ἐπέβαλε σὲ ὅλους κλίμα δέους καὶ κατανύξεως, ὥστε ὁ βασιλέας πρόθυμα ἱκανοποίησε τὸ αἴτημά του μὲ σπουδή.
Κομίζοντας τὰ ἀγαθὰ νέα ὁ Ὅσιος ἀπέπλευσε γιὰ τὴ Θεσσαλονίκη, τὴν ὁποία ὅμως ἔμελλε μόνο ἀπὸ μακριὰ νὰ ξαναδεῖ, διότι μόλις τὸ πλοῖο παρέκαμψε τὸ ἀκρωτήριο ἐκεῖνος παρέδωσε τὸ πνεῦμά του στὸ Θεό. Τὸ γεγονὸς συνέβη μεταξὺ τῶν ἐτῶν 535 – 541 μ.Χ.
Ἡ εἴδηση τῆς ἀφίξεως τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ὁσίου κάτω ἀπὸ τὶς συνθῆκες αὐτὲς συγκλόνισε ὁλόκληρη τὴν πόλη τῆς Θεσσαλονίκης. Τὸ σκήνωμα τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ ἀρχικά κατατέθηκε στὸν τόπο, ὅπου εἶχαν ἀποτεθεῖ παλαιότερα τὰ ἱερὰ λείψανα τῶν Μαρτύρων Θεοδούλου καὶ Ἀγαθόποδος, στὰ δυτικὰ τοῦ λιμανιοῦ. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀριστείδης μὲ πολλὴ θλίψη ὅρισε πάνδημη κηδεία. Τὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου ἐνταφιάσθηκε στὴ μονή του, τῶν Ἀπροΐτων, σύμφωνα μὲ τὴν ἐπιθυμία του.
Ἑκατὸν πενήντα χρόνια μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ὁσίου, περὶ τὸ 685 – 690 μ.Χ., ἔγινε μία προσπάθεια γιὰ τὴ διάνοιξη τοῦ τάφου, ὅταν ὁ ἡγούμενος τῆς μονῆς τῶν Ἀπροΐτων Δημήτριος «ἠθέλησεν ἀπὸ πολλὴν πίστιν λαβεῖν τι μέρος ἐκ τοῦ ἁγίου αὐτοῦ λειψάνου». Μόλις ὅμως ἐξεκίνησε ἡ ἐργασία αὐτή, ἡ πλάκα ποὺ ἐκάλυπτε τὸν τάφο ἔσπασε καὶ αὐτὸ ἐθεωρήθηκε ὡς φανέρωση τοῦ θελήματος τοῦ Ὁσίου νὰ μὴ θιγεῖ. Τὸ ἱερὸ λείψανο παρέμεινε στὴν ἀρχική του θέση μέχρι τὴν ἐποχὴ τῶν σταυροφοριῶν. Κατὰ τὴν περίοδο τῆς λατινικῆς κυριαρχίας τοῦ μομφερρατικοῦ οἴκου στὴ Θεσσαλονίκη (1204 – 1222), τὸ ἱερὸ λείψανο μεταφέρθηκε στὴν Ἰταλία καὶ τὸ 1236 ἀπαντᾶται στὴν Παβία, ἀπ’ ὅπου μεταφέρθηκε στὸ Μιλάνο, τὸ 1967.
Τελικά, τὸ σεπτὸ λείψανο τοῦ Ὁσίου Δαβὶδ μεταφέρθηκε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ κατατέθηκε στὴ βασιλικὴ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου στὶς 16 Σεπτεμβρίου 1978.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ὡς φοῖνιξ ἐξήνθησας, τῶν ἀρετῶν τοὺς καρπούς, ἀσκήσας ὡς ἄσαρκος, ἀμυγδαλῆς ἐν φυτῷ, Δαβὶδ Πάτερ Ὅσιε. Ὅθεν Θεσσαλονίκη, τοῖς ὁσίοις σου πόνοις, χάριν παρὰ Κυρίου, δαψιλῆ καρπουμένη, γεραίρει ὡς μεσίτην σε, θερμὸν πρὸς τὸν Φιλάνθρωπον.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Τῇ ἀγάπῃ τοῦ Λόγου Πάτερ πτερούμενος, ἐπὶ τοῦ δένδρου διῆλθες ἀγγελικὴν βιοτήν, καὶ ἐξήνεγκας ἡμῖν καρποὺς τῆς χάριτος· ἐξ ὧν τρυφῶντες νοητῶς, ἐκβοῶμέν σοι πιστῶς, Δαβὶδ Ὁσίων ἀκρότης· μὴ διαλίπῃς πρεσβεύων, ἐλεηθῆναι τὰς ψηχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τοὺς ἀσφαλεῖς.
Ὡς μιμητήν, τῶν οὐρανίων τάξεων, καὶ ἀγαθῶν, τῶν ἐπιγείων πάροικον, ἐπαξίως μακαρίζομεν, σὲ ὦ Δαβὶδ θεομακάριστε· τὸν βίον γὰρ ὡς ἄγγελος ἐτέλεσας, καὶ θείων δωρημάτων κατετρύφησας, ἐξ ὧν καὶ ἡμῖν μετάδος Ὅσιε.
Μεγαλυνάριον.
Ἤνεγκας ὡς κλῆμα ἐν τῇ Ἐδέμ, ἑστὼς ὑπὲρ φύσιν, ἐπὶ δένδρου Πάτερ Δαβίδ, βότρυας ἡδίστους, ζωῆς τῆς μακαρίας, δι’ ὧν ἀεὶ εὐφραίνεις, τοὺς σὲ γεραίροντας.
Όσιος Ιωάννης επίσκοπος Γοτθίας
Tη σαρκί τον νουν δους επιστάτην Πάτερ,
Aρνή τα σαρκός, αλλά και ταύτην, τέλος.
Ὁ Ὅσιος Ἰωάννης, ὡς ὁ μέγας Προφήτης Ἰερεμίας, ἀφοῦ ἁγιάσθηκε ἀπὸ βρέφος, ἐγεννήθηκε ἀπὸ γονεῖς εὐλαβικούς, τὸν Λέοντα καὶ τὴν Φωτεινή, καὶ πιστοὺς μετὰ ἀπὸ τὴν ἐπαγγελία. Καὶ ἐδόθηκε ἀπὸ αὐτοὺς ταυτόχρονα μὲ τὴ γέννηση ὡς δῶρο στὸν Θεὸ καὶ ἀφιερώθηκε στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἐπισκοπῆς Γοτθίας κατὰ τοὺς χρόνους τῆς βασιλείας τοῦ Λέοντος τοῦ Ἰσαύρου. Ὅταν ὅμως ἔφθασε στὸ μέτρο τῆς πνευματικῆς καὶ σωματικῆς ἡλικίας, καὶ ἔπρεπε αὐτὸς νὰ ἀνέλθει στὸ θρόνο τῆς ἀρχιερωσύνης, ἀφοῦ ἐψηφίσθηκε ἀπὸ τὸν ἴδιο λαό, ἀπεστάλει στὴν Ἰβέρια καὶ ἐχειροτονήθηκε ἀπὸ τὸν Ἀρχιερέα ποὺ ἦταν ἐκεῖ, ἐξαιτίας τοῦ ὅτι στὴν Κωνσταντινούπολη ἐπικρατοῦσε ἡ αἵρεση τῶν Εἰκονομάχων. Καὶ ἀφοῦ ἐπέστρεψε καὶ ἄριστα διαποίμανε τὸ ποίμνιό του, μεταφέρθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Ἰσαύρου. Καὶ ἀφοῦ ἔγινε δεκτὸς ἀπὸ τὴ βασίλισσα Εἰρήνη, ἐπέστρεψε στὸ ποίμνιό του.
Παρέμεινε ἁπλός, ταπεινόφρων, φτωχὸς καὶ ἀφιλάργυρος, ἀδελφὸς τῶν ἱερέων, πατέρας τῶν λαϊκῶν του, ἀλλὰ κάποια αἱματηρὴ στάση ἀνάγκασε τὸν καλὸ ποιμένα νὰ καταφύγει μὲ πολλοὺς Χριστιανοὺς στὴν Ἀμάστριδα τοῦ Εὐξείνου Πόντου. Ἐκεῖ ἔμεινε ἐπὶ τέσσερα χρόνια καὶ ἐκοιμήθηκε μὲ εἰρήνη, μὴ παύων νὰ ἐλεεῖ μέχρι τὴν τελευταία του ἀναπνοή.
Ὁ Ὅσιος Ἀνθίων
Δένδρον τι θείον καλλίφυλλον Aνθίων,
Φυλλορροεί δε τη ρύσει του σαρκίου.
Ὁ Ὅσιος Πατέρας μας Ἀνθίων, ἀφοῦ ἔζησε θεοφιλῶς, ἐκοιμήθηκε μὲ εἰρήνη.
Ὁ Ἅγιος Δαβὶδ ὁ Ὁσιομάρτυρας ἐκ Κυδωνιῶν
Ὁ Ἅγιος Ὁσιομάρτυς Δαβὶδ καταγόταν ἀπὸ τὶς Κυδωνίες (Ἀϊβαλὶ) τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Οἱ κάτοικοι τῶν Κυδωνιῶν εἶχαν ἀναπτύξει μιὰ ἰδιαίτερη σχέση μὲ τὸ Ἅγιον Ὄρος, καθὼς ὑπῆρχαν δύο ἁγιορείτικα μετόχια στὴν πόλη τους, ἕνα τῆς μονῆς Ἰβήρων καὶ ἕνα τῆς μονῆς Παντοκράτορος. Ἔτσι, ὅταν ὁ Δαβὶδ ἐγκατέλειψε τὴ γενέτειρά του, ἐπισκέφθηκε τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ διέμενε κοντὰ σὲ κάποιον συμπατριώτη του, ἀδελφὸ τῆς Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννης, ὅπου ἀργότερα ἐκάρη καὶ ὁ ἴδιος μοναχός.
Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς μοναχικῆς του πολιτείας, κινούμενος ἀπὸ θεῖο ζῆλο, ἀνέλαβε τὴν πρωτοβουλία, ἀφοῦ πρῶτα ἔλαβε τὴν εὐλογία τοῦ γέροντός του, νὰ ἐπισκεφθεῖ τὴ Σμύρνη, γιὰ νὰ συλλέξει χρήματα γιὰ τὴν ἀνοικοδόμηση τῶν ἐρειπωμένων ναῶν τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος καὶ τῆς Θεοτόκου στὸ Ἅγιον Ὄρος. Μετὰ τὴν ἀποπεράτωση τῶν ἐργασιῶν στοὺς δύο ναούς, οἰκοδόμησε καὶ δύο δεξαμενὲς νεροῦ, καθὼς καὶ μία σειρὰ κελιὰ γιὰ τοὺς προσκυνητές. Δὲν παρέμεινε ὅμως ἄλλο στὸ Ἅγιον Ὄρος, ἀλλὰ φλεγόμενος ἀπὸ τὸν πόθο τοῦ μαρτυρίου ἐπισκέφθηκε τὴ Μαγνησία, ὅπου προκάλεσε τοὺς Τούρκους, ὀνειδίζοντάς τους γιὰ τὴ θρησκεία τους. Αὐτοὶ τὸν συνέλαβαν καί, ἀφοῦ τὸν ἐξυλοκόπησαν ἄγρια, τὸν ἀπέπεμψαν ἀπὸ τὴν πόλη τους. Ἔτσι, χωρὶς νὰ πραγματοποιήσει τὴν ἐπιθυμία του ἐπέστρεψε στὴ Σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννης, ὅπου ἐξομολογήθηκε στὸ γέροντά του τὸ διακαὴ πόθο του γιὰ τὸ μαρτύριο. Ὁ πνευματικός του, φοβούμενος γιὰ τὴν ἔκβαση μιᾶς τέτοιας πράξεως, προσπάθησε νὰ τὸν ἀποτρέψει, χωρὶς ὅμως τελικὰ νὰ τὸ ἐπιτύχει. Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ἐπισκέφθηκε στὶς Καρυὲς τὸν Ἐπίσκοπο πρώην Χριστουπόλεως Παγκράτιο, ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἔλαβε τὴν εὐλογία γιὰ νὰ προχωρήσει στὸ μαρτύριο, καὶ κατόπιν ἦλθε στὴ Θεσσαλονίκη. Ἐκεῖ ἐπληροφορήθηκε γιὰ τὴν ἐξώμοση ἑνὸς μοναχοῦ ἀπὸ τὴ Βατοπαιδινὴ Σκήτη τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Ὁ Ὅσιος Δαβὶδ τὸν ἐπισκέφθηκε καὶ προσπάθησε νὰ τὸν μεταπείσει· μάταια ὅμως, γιατὶ ὁ ἀρνησίθρησκος ἐπέμενε στὴν πλάνη του. Οἱ Τοῦρκοι, οἱ ὁποῖοι ἐφρουρούσαν τὸν ἐξωμότη, συνέλαβαν τὸν Ὅσιο καὶ ἀφοῦ τὸν ἐκτύπησαν, τὸν παρέδωσαν στὸν κριτή, γιὰ νὰ δικασθεῖ. Ὁ κριτής, φοβούμενος μήπως ὁ Ὅσιος Δαβὶδ καταφέρει νὰ μεταπείσει τὸν ἐξωμότη, διέταξε τὴν ἄμεση θανάτωση τοῦ Ὁσίου. Τὴν ἴδια νύχτα λοιπόν, στὶς 26 Ἰουνίου τοῦ 1813, ὁ Ὅσιος Δαβὶδ ὁ Κυδωνιεὺς εὑρῆκε μαρτυρικὸ θάνατο δι’ ἀπαγχονισμοῦ.
Ἰδιαίτερα τιμᾶται ὁ Ὁσιομάρτυς Δαβὶδ στὴ Σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννης τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Άγιοι Θεράπων, Μακάριος, Μάρκιος και Μαρκία
Στον Συναξαριστή του Delehaye (σ. 774, 7) κατά την 26η Ιουνίου αναφέρεται η μνήμη του μάρτυρα Θεράποντα, συνοδευμένη με τους τρεις πιο πάνω μάρτυρες. Ποιοι είναι αυτοί, μας είναι άγνωστο. Από τον Άγιο Νικόδημο δεν αναφέρεται η μνήμη τους. Μόνο, κατά την 27η Ιουνίου μνημονεύονται οι Μάρκιος και Μαρκία δια ξίφους τελειωθέντες.
Εγκαίνια ναού Αγίου Θεοδώρου «ἐν τῷ Ῥησίῳ»
Η μνήμη αυτή αναφέρεται στον Πατμιακό Κώδικα 266.
Ὁ Ἅγιος Διονύσιος Ἀρχιεπίσκοπος Σουζδαλίας
Ὁ Ὅσιος Διονύσιος ἐγεννήθηκε στὴ νότια Ρωσία στὴν ἐπαρχία τοῦ Κιέβου, κατὰ τὶς ἀρχὲς τοῦ 14ου αἰῶνος μ.Χ., ἦταν ἐρημίτης καὶ ἱδρυτὴς κοινοβίων, καθὼς καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς πρωταγωνιστὲς τῆς μοναστικῆς ἀναγεννήσεως καὶ τῆς γενικῆς πολιτικῆς καὶ πολιτιστικῆς ἀφυπνίσεως στὴ Ρωσία τῆς ἐποχῆς του. Ὅταν ἔγινε ἐπίσκοπος ὑπερασπίσθηκε μὲ θάρρος τὴν αὐτονομία τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὴν πολιτικὴ ἐξουσία καὶ τὴν ὀρθόδοξη πίστη ἀπὸ τὶς αἱρέσεις.
Σχετικὰ μὲ τὰ πρῶτα του βήματα στὸ μοναχικὸ βίο συλλέγουμε τὶς πληροφορίες ἀπὸ διάφορα ρωσικὰ χρονογραφήματα. Ἀπὸ αὐτὰ τὰ χρονογραφήματα συνθέτουμε τὶς κύριες κατευθύνσεις τῆς ἐπισκοπικῆς του διακονίας ποὺ ἦταν στενότατα συνδεδεμένη μὲ τὶς πολιτικὲς καὶ ἐκκλησιαστικὲς ἀνακατατάξεις τῆς ἐποχῆς του. Σημαντικὲς πληροφορίες γιὰ τὴν ἀναγέννηση ποὺ ἔφερε στὸ μοναχισμὸ εἶναι, ἐπίσης, οἱ Βίοι τῶν μαθητῶν του. Σὲ νεανικὴ ἡλικία ἔζησε ὡς ἀναχωρητὴς σὲ μία σπηλιὰ κατὰ μῆκος τοῦ Βόλγα. Ἡ παρουσία σὲ ἐκείνη τὴν ἔρημο τῆς θαυματουργικῆς εἰκόνας τῆς Παναγίας στὴν ὁποία ἀπεικονίζονταν καὶ οἱ Ὅσιοι Ἀντώνιος καὶ Θεοδόσιος τοῦ Κιέβου, μᾶς ὁδηγεῖ στὸ συμπέρασμα ὅτι ὁ Διονύσιος προερχόταν ἀπὸ τὴ Λαύρα τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου. Στὶς ἀρχὲς τοῦ 1330 ἔκτισε σὲ ἐκείνη τὴν περιοχὴ τὸ μοναστήρι τῆς Ἀναλήψεως, ἀναδεικνυόμενος σὲ ἱκανότατο ἡγούμενο καὶ σοφότατο πνευματικὸ πατέρα.
Οἱ ἐπιδόσεις τοῦ Ὁσίου Διονυσίου στὴ σκληρὴ ἄσκηση καὶ οἱ γνώσεις του ἐπάνω στὶς Γραφὲς προσελκύουν κοντά του ἕνα μεγάλο ἀριθμὸ νέων. Αὐτοὶ μὲ τὴ σειρά τους, γύρω στὸ 1350, θὰ ἱδρύσουν πολλὰ κοινόβια μοναστήρια στὶς περιοχὲς τοῦ Νόβγκοροντ καὶ τῆς Σουζδαλίας.
Τὸ 1371, ὁ Ὅσιος Διονύσιος ἐτέλεσε τὴ μοναχικὴ κουρὰ τῆς πριγκίπισσας Βασίλισσας – Θεοδώρας, χήρας τοῦ πρίγκιπα τοῦ Νίζνϊυ Νόβγκοροντ Ἀνδρέα Κωνσταντίνοβιτς, ἡ ὁποία, ἀφοῦ ἐμοίρασε ὅλα της τὰ πλούτη, ἀποσύρθηκε στὸ μοναστήρι ποὺ εἶχε κτίσει ἡ ἴδια στὶς ὄχθες τοῦ Βόλγα. Τὸ παράδειγμά της ἀκολούθησαν καὶ ἄλλες εὐγενεῖς, ἀκολουθώντας τὸ μοναχικὸ τυπικὸ τὸ ὁποῖο εἶχε δώσει ὁ Ὅσιος Διονύσιος στὴ Θεοδώρα.
Τὸ γεγονὸς ὅτι ὅλοι οἱ μαθητὲς τοῦ Ὁσίου Διονυσίου ἵδρυσαν κοινόβια μοναστήρια, μᾶς ὁδηγεῖ στὸ συμπέρασμα ὅτι ἡ ἀδελφότητα τῆς μονῆς ποὺ ἵδρυσε ὁ ἴδιος στὶς ἀρχὲς τοῦ 1335 ἦταν ἕνα ἀπὸ τὰ πρῶτα κοινόβια τῆς βόρειας Ρωσίας.
Στὶς 19 Φεβρουαρίου 1374, ὁ Ὅσιος Διονύσιος ἐχειροτονήθηκε Ἐπίσκοπος τῆς Σουζδαλίας ἀπὸ τὸ Μητροπολίτη Ἀλέξιο, τοῦ ὁποίου τὶς ἀπόψεις ἀκολούθησε σχετικὰ μὲ τὴν πολιτικὴ ἑνοποίηση ὅλων τῶν πριγκίπων κάτω ἀπὸ τὴς ἡγεμονία τῆς Μόσχας.
Ὅταν ὁ Μητροπολίτης Ἀλέξιος ἐκοιμήθηκε († 1378), ὁ Διονύσιος μαζὶ μὲ τὸν Ὅσιο Σέργιο τοῦ Ραντονὲζ καὶ τὸν Ὅσιο Θεόδωρο τοῦ Σιμωνώφ, ἀντιτάχθηκαν μὲ σκληρότητα ἐναντίον τῆς ἐκλογῆς τοῦ μοναχοῦ Μιχαὴλ στὴ χηρεύουσα Μητρόπολη. Ἡ δραστικὴ εἰσήγηση τοῦ Διονυσίου στὴ Σύνοδο, τὴν ὁποία συγκάλεσε ὁ πρίγκιπας τῆς Μόσχας Δημήτριος Ἰβάνοβιτς, προκάλεσε τὴν ὀπισθοχώριση τοῦ τελευταίου ἀπὸ τὴν ἀξίωσή του νὰ χειροτονήσει τὸν ὑποψήφιό του στὴ Μόσχα, πράγμα τὸ ὁποῖο θὰ ἦταν κανονικὸ ἀτόπημα καὶ θὰ ὑπαινισσόταν τὴν de facto αὐτοκεφαλία τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Μιχαὴλ ἐστάλθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη, προκειμένου νὰ χειροτονηθεῖ ἀπὸ τὸ συναινετικὸ Πατριάρχη Μακάριο, ἐνῶ ὁ Ὅσιος Διονύσιος ἐφυλακίσθηκε. Μὲ τὴ διαμεσολάβηση τοῦ Ὁσίου Σεργίου, ἐλευθερώθηκε δίνοντας τὴν ὑπόσχεση πὼς δὲν θὰ ἐγκαταλείψει τὴ Ρωσία καὶ ἐγκαταστάθηκε στὸ Νόβγκοροντ. Ἀπὸ ἐκεῖ ταξίδεψε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ παρέστη στὴ Σύνοδο τοῦ 1380, ὅπου ὁ νέος Πατριάρχης Νεῖλος ἐχειροτόνησε ὡς νέο Μητροπολίτη Κιέβου καὶ τῆς Μεγάλης Ρωσίας τὸν ἀρχιμανδρίτη Ποιμένα, ἕναν ἐκ τῶν ἀπεσταλμένων τοῦ Δημητρίου ποὺ συνόδευε τὸν Μιχαήλ, ὁ ὁποῖος ἀπέθανε κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ ταξιδίου.
Ὁ Ὅσιος Διονύσιος προκάλεσε τὸ θαυμασμὸ τῶν Ἑλλήνων Ἐπισκόπων ὄχι μόνο μὲ τὴν ἀσκητικότητά του, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς νηστεῖες του, γιὰ τὶς ὁλονύκτιες προσευχές του καὶ γενικὰ γιὰ ὅλες τὶς χάρες ποὺ εἶχε ὡς ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Θαυμασμὸ προκαλοῦσε καὶ ἡ γνώση του ἐπάνω στὰ Ἱερὰ Κείμενα τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ὁ Πατριάρχης τὸν ἀνύψωσε σὲ Ἀρχιεπίσκοπο καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ κατέστη ὁ δεύτερος στὴν ἱεραρχία τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Ὅσιος Διονύσιος παρέμεινε στὴ Βασιλεύουσα μέχρι τὰ τέλη τοῦ 1382. Τὸ 1381, ἀπέστειλε στὴ Ρωσία μὲ τὸν Ἕλληνα μοναχὸ Μαλαχία τὸν Φιλόσοφο, δύο ἀντίγραφα τῆς εἰκόνος τῆς Παναγίας τῆς Ὁδηγήτριας, προκειμένου νὰ τοποθετηθοῦν μία στὸ ναὸ τοῦ Σωτῆρος στὸ Νίζνϊυ Νόβγκοροντ καὶ ἡ ἄλλη στὸν καθεδρικὸ ναὸ τῆς Σουζδαλίας.
Τὴν 1η Ἰανουαρίου 1383, ὁ Ὅσιος Διονύσιος ἦταν παρὼν στὴν ἐξόδιο ἀκολουθία τοῦ στάρετς Παύλου Βισόσκϊυ, ποὺ ἦταν μαθητής του καὶ γιὰ τὸ χαμὸ τοῦ ὁποίου ἔκλαψε πολύ, ὅπως μᾶς ἀναφέρουν διάφορες πηγές.
Ἀπὸ ἐκεῖ ἐπῆγε στὴ Σουζδαλία καὶ στὸ Νόβγκοροντ, ἀπ’ ὅπου ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλέξιος τὸν ἔστειλε στὸ Πσκώφ. Ἐκεῖ ὁ Ὅσιος Διονύσιος ἔστειλε στοὺς μοναχοὺς τῆς μονῆς Σνετογκόρσκϊυ μία ἐπιστολὴ σχετικὰ μὲ τὸ τυπικὸ τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ. Τὸ σπουδαιότερο δὲ πρόβλημα ποὺ εἶχε νὰ ἀντιμετωπίσει στὶ Πσκὼφ ὁ Διονύσιος ἦταν ἡ αἵρεση τῶν Στριγγολνίκων, οἱ ὁποῖοι, κατὰ τὸ πρώτυπο τῶν Βογομόλων, ἀρνοῦνταν τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱεραρχία ὠς ἀντικανονική, ἀρνοῦνταν τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ θρησκευτικὸ ἐνταφιασμό, ἐκτὸς ἀπὸ μία παράδοξη ὁμολογία πρὸς τὴ γῆ.
Ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὸ Πσκώφ, ὁ Ὅσιος Διονύσιος εἶχε νὰ ἀντιμετωπίσει τὸ μοναχικὸ κίνημα ἐναντίον τοῦ Μητροπολίτου Ποιμένος. Προκειμένου νὰ τὸν ἐξαναγκάσουν σὲ παραίτηση, τὸν ἐφυλάκισαν ἀμέσως μετὰ τὴν ἐπιστροφή του ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη. Μὲ τὴν παρέμβαση τοῦ Ὁσίου Διονυσίου ἀποκαταστάθηκε στὸ θρόνο του καὶ πάλι.
Τὸ 1383, συνοδευόμενος ἀπὸ τὸν Θεόδωρο Σιμωνόφσκι (ἀνιψιὸ τοῦ Ὁσίου Σεργίου) ἐπιστρέφει στὴν Κωνσταντινούπολη ὡς πρέσβης τοῦ μεγάλου πρίγκιπος Δημητρίου καὶ σύμφωνα μὲ τὰ ρωσικὰ χρονογραφήματα προήχθη σὲ Μητροπολίτη Κιέβου καὶ πάσης Ρωσίας. Ἡ ἀντικανονικότητα αὐτῆς τῆς ἐκλογῆς ὁδηγεῖ κάποιους στὸ συμπέρασμα ὅτι ἐπρόκειτο στὴν πραγματικότητα γιὰ μία συμφωνία, κατὰ τὴν ὁποία ὁ Ὅσιος Διονύσιος θὰ ἀνελάμβανε τὴ διοίκηση μέχρι τὴ διευθέτηση τοῦ προβλήματος ποὺ ὑπῆρχε μεταξὺ τῶν Ποιμένως καὶ Κυπριανοῦ ποὺ ἦσαν διεκδικητὲς τοῦ μητροπολιτικοῦ θρόνου.
Ὁ Ὅσιος Διονύσιος ἐπιστρέφοντας ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη, δὲν κατάφερε νὰ φθάσει στὴ Μόσχα, διότι περνώντας ἀπὸ τὸ Κίεβο συνελήφθη ἀπὸ τὸ Λιθουανὸ πρίγκιπα Βλαδίμηρο Ὀλγκέρδοβιτς καὶ μετὰ ἀπὸ ἕνα χρόνο ἀπομονώσεως, ἐκοιμήθηκε στὶς 15 Ὀκτωβρίου 1385. Ἐνταφιάσθηκε στὴ Λαύρα τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου, ὅπου καὶ εἶχε ξεκινήσει τὸ μοναχικό του βίο.
Τὰ ἱερὰ λείψανα τοῦ Ὁσίου ἐχάθησαν μεταξὺ τοῦ 1638 καὶ 1686. Ἔχει τὴ φήμη τοῦ θαυματουργοῦ καὶ τὸ ὄνομά του εἶναι καταγεγραμμένο στὴ λίστα ὅλων τῶν Ἁγίων τῆς Λαύρας τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου. Στὸ Συνοδικὸ τῆς μονῆς τῆς Ἀναλήψεως ἡ μνήμη τοῦ Ὁσίου ἑορτάζεται στὶς 26 Ἰουνίου, ἀλλὰ καὶ στὶς 15 Ὀκτωβρίου, ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του.
Σύναξις Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Ὁδηγήτριας ἐν Τιχβὶν Ρωσίας
Ἡ ἱερὴ εἰκόνα τῆς Θεοτόκου τοῦ Τιχβὶν ἐφυλασσόταν ἀρχικὰ στὴν Ἀντιόχεια καὶ κατέληξε στὴν Κωνσταντινούπολη, στὴν ἐκκλησία τῶν Βλαχερνῶν. Τὸ 1383, τὴν ἐποχὴ τοῦ πρίγκιπος Δημητρίου Ντονσκόϊ, ἐμφανίσθηκε μέσα σ’ ἕνα λαμπερὸ φῶς νὰ μεταφέρεται ἀπὸ Ἀγγέλους στὴ λίμνη Ὀνέγκα καὶ εὑρέθηκε ἀπὸ τοὺς κατοίκους τοῦ Τιχβὶν σὲ βαλτώδη περιοχή. Ἐκεῖ ἀνήγειραν, πρὸς τιμὴν τῆς Θεοτόκου, ναὸ καὶ ἀργότερα ἵδρυσαν μονή. Ἀνάμεσα στὰ πολλὰ θαύματα τῆς εἰκόνος θεωρεῖται καὶ ἡ διάσωση τῆς πόλεως ἀπὸ τὴν ἐπιδρομὴ τῶν Σουηδῶν, τὸ 1613.
Σύναξις Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἐν Νεάμτς Ρουμανίας
Ἡ ἱερὰ εἰκόνα τῆς Παναγίας τοῦ Νεὰμτς προσφέρθηκε ὡς δῶρο ἀπὸ τὸ βυζαντινὸ αὐτοκράτορα Μανουὴλ Β’ Παλαιολόγο (1391 – 1425) στὸν ἡγεμόνα τῆς Μολδαβίας Ἀλέξανδρο τὸ 1399 καὶ τοποθετήθηκε στὸ μοναστήρι τοῦ Νεὰμτς τῆς Ρουμανίας.
Σύναξις Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῶν ἑπτὰ Λιμνῶν ἐν Καζὰν Ρωσίας
Δὲν ἔχουμε λεπτομέρειες γιὰ τὸ γεγονός.
Σύναξις Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Ρωμαίας ἐν Ρωσίᾳ
Δὲν ἔχουμε λεπτομέρειες γιὰ τὸ γεγονός.
Πηγές:http://www.saint.gr/index.aspx
http://www.synaxarion.gr/gr/m/6/d/26/sxsaintlist.aspx
«Πᾶνος»
