Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
«Ὅταν λοιπὸν ἔλθει ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου μὲ ὅλη τὴ δόξα τοῦ Πατρός Του καὶ ὅλοι οἱ ἄγγελοι μαζί Του, τότε θὰ καθίσει στὸν θρόνο τῆς δόξας Του καὶ θὰ χωρίσει τὰ πρόβατα ἀπὸ τὰ ἐρίφια καὶ τοὺς μὲν πρώτους θὰ τοὺς ἐπιδοκιμάσει, διότι ὅταν πεινοῦσε τὸν ἔθρεψαν, ὅταν διψοῦσε τὸν πότισαν, ὅταν ἦταν ξένος τὸν περιμάζεψαν, ὅταν ἦταν γυμνὸς τὸν ἔντυσαν, ὅταν ἦταν ἀσθενὴς τὸν ἐπισκέφτηκαν καὶ ὅταν βρισκόταν στὴ φυλακὴ πῆγαν καὶ τὸν εἶδαν, καὶ θὰ δώσει τὴ βασιλεία Του σὲ αὐτούς. Τοὺς ἄλλους δὲ οἱ ὁποῖοι ἔκαναν τὰ ἀντίθετα, θὰ τοὺς ἀποδοκιμάσει καὶ θὰ τοὺς στείλει στὸ αἰώνιο πῦρ, ποὺ εἶναι ἑτοιμασμένο γιὰ τὸν διάβολο καὶ τοὺς ἀγγέλους του».
Τὴν περικοπὴ αὐτὴ τὴ γλυκύτατη, στὴν ὁποία δὲν παραλείπουμε διαρκῶς νὰ ἐπανερχόμαστε, καὶ μὲ τὴν ὁποία, ὡς τελευταῖα, πολὺ ὀρθῶς ὁλοκληρώνεται ὁ λόγος, ἂς τὴν ἀκούσουμε τώρα μὲ κάθε προσοχὴ καὶ κατάνυξη μεγάλη· διότι σ᾿ αὐτὴν γίνεται πολὺς λόγος γιὰ τὴ φιλανθρωπία καὶ τὴν ἐλεημοσύνη. Γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ καὶ προηγουμένως μίλησε γι᾿ αὐτὴ μὲ διάφορους τρόπους, ἐνῶ ἐδῶ ὁμιλεῖ σαφέστερα καὶ ἐμφαντικότερα, καθὼς δὲν παρουσιάζει ἐδῶ δύο ἢ τρία ἢ πέντε πρόσωπα, ἀλλὰ ὁλόκληρη τὴν οἰκουμένη. Μολονότι στὴν πραγματικότητα, καὶ οἱ προηγούμενες περικοπές, οἱ ὁποῖες ἀνέφεραν δύο πρόσωπα, δὲν ἐννοοῦσαν ἀκριβῶς δύο μόνο, ἀλλὰ δύο κατηγορίες ἀνθρώπων, ὅσους παρακούουν στὶς θεῖες ἐντολὲς καὶ ὅσους ὑπακούουν.
Ἀλλὰ ἐδῶ χρησιμοποιεῖ τὸν λόγο πιὸ φρικώδη καὶ διαυγῆ. Γι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν λέγει τὴ συνήθη φράση: «ἡ Βασιλεία ὁμοιάζει», ἀλλὰ ὁλοφάνερα πλέον παρουσιάζει τὸν ἑαυτό Του, λέγοντας «Ὃταν δὲ ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ (:Ὅταν ἔρθει ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου μὲ ὅλη τὴ δόξα Του)» [Ματθ. 25,31]· διότι τώρα ἦρθε περιφρονημένος, ἦλθε μέσα σὲ ὕβρεις καὶ προσβολές. Τότε ὅμως θὰ κάθεται στὸν θρόνο τῆς δόξας Του. Καὶ μάλιστα μνημονεύει ἀδιάκοπα τὴ δόξα Του. Ἐπειδὴ πλησίαζε ὁ καιρὸς τῆς Σταύρωσης, ἡ ὁποία ἐθεωρεῖτο ἀτιμωτική, γι᾿ αὐτὸ ἐνισχύει τὸν ἀκροατὴ καὶ φέρνει μπροστὰ στὰ μάτια του τὸ δικαστήριο καὶ στήνει γύρω ἀπὸ αὐτὸ ὁλόκληρη τὴν οἰκουμένη. Καὶ δὲν κάνει τὸν λόγο τρομερὸ μόνο μὲ τὸν τρόπο αὐτό, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ νὰ παρουσιάζει τοὺς οὐρανοὺς νὰ ἀδειάζουν· γιατί θὰ εἶναι μαζί Του ὅλοι οἱ ἄγγελοι, λέγει, γιὰ νὰ μαρτυροῦν πόσες ὑπηρεσίες πρόσφεραν σὰν ἀπεσταλμένοι τοῦ Δεσπότου γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ κάθε ἄποψη θὰ προκαλεῖ τρόμο ἡ ἡμέρα τότε ἐκείνη.
Ἔπειτα λέγει: «Συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη (:Θὰ συναχθοῦν μπροστά Του ὅλα τὰ ἔθνη)», δηλαδὴ ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος· «καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων (:καὶ θὰ τοὺς χωρίσει τὸν ἕνα ἀπὸ τὸν ἄλλο, ὅπως ὁ βοσκὸς χωρίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τὰ ἐρίφια)» [Ματθ. 25,32]· διότι τώρα δὲν εἶναι χωρισμένοι, ἀλλὰ ὅλοι μαζὶ ἀνακατεμένοι, ἐνῶ τότε θὰ γίνει ὁ χωρισμὸς μὲ κάθε ἀκρίβεια. Στὴν ἀρχὴ λοιπόν τοὺς τοποθετεῖ χωριστὰ καὶ τοὺς ἀποκαλύπτει ἀπὸ τὸν τόπο στὸν ὁποῖο τοὺς τοποθετεῖ, τοὺς δικαίους δηλαδὴ στὰ δεξιά Του καὶ τοὺς ἀσεβεῖς στὰ ἀριστερά Του. Ἔπειτα ὅμως δείχνει τὸν χαρακτῆρα καὶ τὴ διαγωγὴ τοῦ καθενὸς μὲ τὸ ὄνομα ποὺ τοὺς δίνει: τὴ μιὰ κατηγορία τὴν ὀνομάζει «ἐρίφια», τὴν ἄλλη «πρόβατα», γιὰ νὰ δείξει πόσο ἄκαρποι εἶναι οἱ πρῶτοι -γιατί κανένα ὄφελος δὲν μπορεῖ νὰ προέλθει ἀπὸ τὰ ἐρίφια- καὶ πόσο μεγάλη καρποφορία ἐπέφεραν κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἐπίγειας ζωῆς τους οἱ ἄλλοι- γιατί εἶναι μεγάλο τὸ εἰσόδημα τῶν προβάτων, μαλλὶ καὶ γάλα καὶ μικρά, ποὺ δὲν μπορεῖ τὸ ἐρίφι νὰ δώσει. Τὰ ζῶα ὅμως, τὰ ὁποῖα δὲν ἔχουν λογικό, εἶναι ἀπὸ τὴ φύση τους ἀποδοτικὰ ἢ μή, ἐνῶ οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ τὴν ἐλεύθερη προαίρεσή τους καὶ γι᾿ αὐτὸ ἄλλοι τιμωροῦνται κι ἄλλοι στεφανώνονται.
Καὶ δὲν τοὺς ἐπιβάλλει τιμωρία νωρίτερα, παρὰ μέχρις ὅτου τοὺς κρίνει ὡς δικαστής. Καὶ ἀφοῦ τοὺς στήσει ἀπέναντί Του, ἀπαριθμεῖ τίς ἀξιόποινες πράξεις τους. Αὐτοὶ βέβαια μιλοῦν μὲ ἤπιο τόνο στὴ φωνή τους, ἀλλὰ κανένα ὄφελος δὲν τοὺς ἀπομένει πιά. Πολὺ εὔλογα, γιατί περιφρόνησαν ἕνα τόσο ἀξιοπρόσεκτο πρᾶγμα, γιὰ τὸ ὁποῖο ἔπρεπε μὲ κάθε τρόπο νὰ φροντίζουν. Γιατί καὶ οἱ προφῆτες παντοῦ καὶ πάντοτε ἔλεγαν: «Ἒλεος θέλω καὶ οὐ θυσίαν (:Εὐσπλαχνία ἀπέναντι στοὺς συνανθρώπους σας θέλω καὶ ὄχι τυπικὲς θυσίες)» [Ὠσηέ, 6,6]. Καὶ ὁ νομοθέτης σ᾿ αὐτό [δηλαδὴ στὴν ἐλεημοσύνη] τοὺς παρακινοῦσε μὲ κάθε τρόπο, καὶ μὲ λόγια καὶ μὲ ἔργα. Καὶ ἡ ἴδια ἡ φύση αὐτὸ μᾶς ὑπεδείκνυε.
Πρόσεξε ἐπίσης ὅτι αὐτοὶ δὲν ἔχουν νὰ παρουσιάσουν μόνο ἕνα καὶ δύο καλὰ ἔργα, ἀλλὰ κανένα καλὸ ἔργο· διότι ὄχι μόνο δὲν Τοῦ ἔδωσαν τροφὴ ὅταν πεινοῦσε, ἀλλὰ οὔτε καὶ Τὸν ἔντυσαν ὅταν ἦταν γυμνός· δὲν ἔκαναν ὅμως οὔτε τὸ ἐλαφρότερο, μιὰ ἐπίσκεψη δηλαδὴ ὅταν ἦταν ἄρρωστος. Πρόσεξε πόσο ἐλαφρὰ καθήκοντα ἐντέλλεται. Δὲν εἶπε: «Ἤμουν στὴ φυλακὴ καὶ μὲ ἀποφυλακίσατε, ἄρρωστος καὶ μὲ κάνατε ὑγιῆ», ἀλλὰ «μὲ ἐπισκεφτήκατε καὶ ἤρθατε σὲ μένα». Ἀλλὰ οὔτε καὶ ὡς πρὸς τὴν πεῖνα ἦταν βαρὺ καὶ δύσκολο αὐτὸ ποὺ παράγγελνε. Δὲν ζητοῦσε πλούσιο τραπέζι, ἀλλὰ μόνο τὴν ἀναγκαία τροφὴ καὶ μάλιστα μὲ τὴ μορφὴ ἑνὸς ἀξιολύπητου ἱκέτη.
Ὥστε ὅλα ἦσαν ἀρκετὰ γιὰ νὰ τοὺς καταδικάσουν: τὸ εὔκολο πρᾶγμα ποὺ ζητοῦσε: λίγο ψωμί· ἡ ἀξιολύπητη ὄψη ἐκείνου ποὺ τὸ ζητοῦσε: ἦταν φτωχός· ἡ συμπάθεια τῆς κοινῆς φύσης Του μὲ αὐτούς, ἀφοῦ ἦταν ἄνθρωπος· ἡ περιπόθητη ὑπόσχεση: ὑποσχέθηκε τὴ Βασιλεία· ἡ φοβερὴ τιμωρία: ἀπειλοῦσε μὲ τὴ γέεννα τοῦ πυρός· τὸ ἀξίωμα Ἐκείνου ποὺ τὰ δεχόταν: ἦταν Θεὸς αὐτὸς ποὺ λάμβανε τὴν ἐλεημοσύνη, μέσῳ τῶν φτωχῶν· ἡ ὑπερβολικὴ τιμή: ἔκρινε ὅτι ἄξιζε νὰ ταπεινωθεῖ τόσο· τὸ δίκαιο τῆς χορηγήσεως: ἔπαιρνε ἀπὸ τὰ δικά Του.
Ἀπέναντι σὲ ὅλα αὐτά, ἡ φιλαργυρία ἔκαμε τυφλὰ καθ᾿ ὁλοκληρίαν τὰ θύματά της καὶ αὐτὸ ἐνῶ ἐπικρεμόταν τόσο μεγάλη ἀπειλή. Γιατί καὶ πιὸ πάνω λέγει ὅτι αὐτοὶ ποὺ δὲ δέχονται νὰ βοηθήσουν ὅσους ἔχουν ἀνάγκη, θὰ πάθουν χειρότερα ἀπὸ τοὺς κατοίκους τῶν Σοδόμων [βλ. Ματθ. 10,15: «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἀνεκτότερον ἔσται γῇ Σοδόμων καὶ Γομόῤῥας ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως ἢ τῇ πόλει ἐκείνῃ (:Σᾶς διαβεβαιώνω ὅτι περισσότερο ἐπιεικὴς θὰ εἶναι ἡ τιμωρία, κατὰ τὴ μεγάλη ἐκείνη ἡμέρα τῆς κρίσεως, γιὰ τοὺς κατοίκους τῆς χώρας τῶν Σοδόμων καὶ Γομόρρας, παρὰ γιὰ τοὺς κατοίκους τῆς πόλεως ἐκείνης, ποὺ ἀρνήθηκε νὰ σᾶς δεχθεῖ)»].
Καὶ ἐδῶ ἐπαναλαμβάνει: «Ἐφ᾿ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε (:Ἀληθινά σᾶς λέω, καθετὶ ποὺ δὲν κάνατε σ᾿ ἕναν ἀπ᾿ αὐτοὺς ποὺ ὁ κόσμος θεωροῦσε πολὺ μικρούς, οὔτε σὲ μένα τὸ κάνατε)». Τοὺς ὀνομάζει «ἀδελφούς Του»; Καὶ πῶς τοὺς ἀποκαλεῖ «ἐλαχίστους»; Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι ἀδελφοὶ τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐπειδὴ εἶναι ταπεινοί, ἐπειδὴ εἶναι φτωχοί, ἐπειδὴ εἶναι περιφρονημένοι. Διότι αὐτοὺς κατ᾿ ἐξοχὴν τοὺς ἀνθρώπους καλεῖ νὰ τοὺς κάμει ἀδελφούς Του, τοὺς ἀφανεῖς, τοὺς εὐκολοκαταφρόνητους· δὲν ἐννοεῖ ἐδῶ μόνο τοὺς μοναχοὺς καὶ ὅσους ἔχουν καταφύγει στὰ βουνὰ ὡς ἀσκητές, ἀλλὰ κάθε πιστό. Ἔστω κι ἂν εἶναι κοσμικός· ἐφόσον ὅμως εἶναι πεινασμένος καὶ νηστικὸς καὶ γυμνὸς καὶ ξένος, ὁ Κύριος ἐπιθυμεῖ νὰ ἀπολαύσει ἕνας τέτοιος στερημένος ἄνθρωπος ὅλη τὴ φροντίδα μας· διότι ἀδελφό μας τὸν κάνει τὸ βάπτισμα καὶ ἡ κοινωνία τῶν θείων μυστηρίων.
Ἔπειτα, γιὰ νὰ δεῖς καὶ ἀπὸ ἄλλη πλευρὰ τὸ δίκαιον τῆς ἀποφάσεως, προηγουμένως ἐκείνους ἐπαινεῖ, αὐτοὺς ποὺ ἔχουν κατορθώσει τὰ ἀγαθὰ ἔργα καὶ λέει: «∆εῦτε, οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν πρὸ καταβολῆς κόσμου. Ἐπείνασα γὰρ, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν (:Ἐλᾶτε σεῖς οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου καὶ κληρονομεῖστε τὴν βασιλεία τῶν οὐρανῶν, ἡ ὁποία ἔχει ἑτοιμαστεῖ γιὰ σᾶς ἀπὸ τότε ποὺ θεμελιωνόταν ὁ κόσμος. Διότι πείνασα καὶ μοῦ δώσατε νὰ φάω...)», καὶ ὅλα τὰ παρακάτω.
Γιὰ νὰ μὴν ἰσχυρίζονται ὅτι τάχα «δὲν εἴχαμε γιὰ νὰ ἐλεήσουμε», τοὺς καταδικάζει μετὰ ἀπὸ σύγκριση μὲ τοὺς συνανθρώπους τους· ὅπως ἀκριβῶς καταδίκασε τίς μωρὲς καὶ ἀμελεῖς παρθένες κατόπιν συγκρίσεως μὲ τίς ἄλλες, τίς φρόνιμες καὶ συνετὲς παρθένες (Ματθ. 25,1-13), καὶ τὸν δοῦλο ποὺ μεθοῦσε καὶ ἔτρωγε σὲ ὑπερβολικὸ βαθμὸ ἐν συγκρίσει μὲ τὸν πιστὸ δοῦλο (Ματθ. 24,45-51), καὶ αὐτὸν ποὺ ἔκρυψε τὸ τάλαντο, ἐν ἀντιθέσει μὲ ἐκεῖνον ποὺ πρόσφερε δύο τάλαντα (Ματθ. 25,14-30) καὶ τὸν καθένα ποὺ ἁμαρτάνει συγκριτικὰ πρὸς ὅσους ἔχουν ἐπιτύχει νὰ κάνουν θεάρεστα ἔργα.
Καὶ ἄλλοτε ἡ σύγκριση αὐτὴ γίνεται μεταξὺ ἴσων, ὅπως στὴν περίπτωση αὐτὴ καὶ τῶν παρθένων, ἄλλοτε πάλι εἶναι γίνεται ἀπὸ τὸ περίσσευμα, ὅπως ὅταν λέει: «Ἄνδρες Νινευῖται ἀναστήσονται ἐν τῇ κρίσει μετὰ τῆς γενεᾶς ταύτης καὶ κατακρινοῦσιν αὐτήν, ὅτι μετενόησαν εἰς τὸ κήρυγμα Ἰωνᾶ, καὶ ἰδοὺ πλεῖον Ἰωνᾶ ὧδε. βασίλισσα νότου ἐγερθήσεται ἐν τῇ κρίσει μετὰ τῆς γενεᾶς ταύτης καὶ κατακρινεῖ αὐτήν, ὅτι ἦλθεν ἐκ τῶν περάτων τῆς γῆς ἀκοῦσαι τὴν σοφίαν Σολομῶνος, καὶ ἰδοὺ πλεῖον Σολομῶνος ὧδε (:Οἱ Νινευῖτες θὰ ἀναστηθοῦν στὴν τελικὴ κρίση μαζὶ μὲ τὴ γενιὰ αὐτὴ καὶ θὰ τὴν κατακρίνουν· διότι ἐκεῖνοι, ἂν καὶ ἦταν ἀλλοεθνεῖς καὶ εἰδωλολάτρες, μετανόησαν στὸ κήρυγμα τοῦ Ἰωνᾶ, ὁ ὁποῖος ἦταν ξένος καὶ δὲν ἔκανε κανένα θαῦμα σὲ αὐτούς. Καὶ νά, ἐδῶ πολὺ περισσότερα συντελοῦν στὸ νὰ γίνει δεκτὸ τὸ δικό Μου κήρυγμα ἀπὸ ὅσα συντελοῦν στὸ κήρυγμα τοῦ Ἰωνᾶ· διότι πρὶν ἀπὸ Ἐμένα οἱ προφῆτες σας, σᾶς γνωστοποίησαν τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ σᾶς προανήγγειλαν τὴν ἔλευσὴ μου˙ κι ἐγὼ τόσο καιρό σᾶς κηρύττω καὶ σᾶς ἀποδεικνύω μὲ θαύματα καταπληκτικὰ ὅτι δὲν εἶμαι ἁπλὸς προφήτης. Ἡ βασίλισσα τῆς νοτιοδυτικῆς Ἀραβίας, τῆς χώρας Σαβά, θὰ ἀναστηθεῖ τὴν ὥρα τῆς τελικῆς κρίσεως μαζὶ μὲ τὴ γενιὰ αὐτὴ καὶ θὰ τὴν κατακρίνει. Διότι ἡ βασίλισσα αὐτὴ ἦλθε ἀπὸ τὴν ἄκρη τοῦ κόσμου γιὰ νὰ ἀκούσει τὴ σοφία τοῦ Σολομῶντος, ἐνῶ ἦταν γυναῖκα καὶ δὲν γνώριζε τὸν ἀληθινὸ Θεό. Καὶ νά, ἐδῶ πρόκειται γιὰ κάτι ἀνώτερο ἀπὸ τὸν Σολομῶντα, ἀφοῦ ἐγὼ δὲν εἶμαι ἁπλῶς σοφός, ὅπως ἦταν ἐκεῖνος, ἀλλὰ εἶμαι ἡ ἴδια ἡ ἐνσάρκωση τῆς Θείας Σοφίας)» [Ματθ. 12,41-42].
Καὶ πάλι γιὰ τὴ σύγκριση μεταξὺ ἴσων, λέγει: «Διὰ τοῦτο αὐτοὶ κριταὶ ἔσονται ὑμῶν (:Γι᾿ αὐτὸ ἐκεῖνοι τοὺς ὁποίους δὲν κατηγορεῖτε, ἀλλὰ ἀφήνετε ἐλεύθερα νὰ ἐξορκίζουν, θὰ εἶναι δικαστές, οἱ ὁποῖοι θὰ καταδικάσουν τὴν ὑποκρισία καί το φθόνο σας)» [Ματθ. 12,27]· ἐνῶ γιὰ τὴ σύγκριση ἀπὸ τὸ ἀνώτερο, λέγει: «Οὐκ οἴδατε ὅτι ἀγγέλους κρινοῦμεν; μήτι γε βιωτικά; (:Δὲν γνωρίζετε, ὅτι ἐμεῖς οἱ πιστοὶ θὰ δικάσουμε καὶ αὐτοὺς ἀκόμα τοὺς πονηροὺς ἀγγέλους ποὺ ἔπεσαν, τὸν διάβολο καὶ τὰ πονηρὰ πνεύματα; Καὶ δὲν εἴμαστε, λοιπόν, ἱκανοὶ νὰ διακρίνουμε καὶ νὰ ἀποδώσουμε τὸ δίκαιο σὲ ὑποθέσεις ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν ἐπίγειο ζωὴ μας;)» [Α΄ Κορ. 6,3].
Καὶ σὲ αὐτὴν τὴν περικοπὴ βέβαια ἡ σύγκριση γίνεται μεταξὺ ἴσων, διότι συγκρίνει πλούσιους μὲ πλούσιους, καὶ φτωχοὺς μὲ φτωχούς. Ἀποδεικνύει ἐπίσης ὅτι ἡ καταδικαστικὴ ἀπόφαση ἐκδίδεται δικαίως ὄχι μόνο ἀπὸ αὐτό, ἀπό τὸ ὅτι δηλαδὴ οἱ συνάνθρωποί τους τὸ ἔχουν κατορθώσει αὐτό, ἂν καὶ ἦσαν στὴν ἴδια κατάσταση, ἀλλὰ καὶ ἀπό τὸ ὅτι δὲν ὑπάκουσαν οὔτε σὲ αὐτά, στὰ ὁποῖα ἡ φτώχεια δὲν ἦταν καθόλου ἐμπόδιο· ὅπως, γιὰ παράδειγμα, τὸ νὰ δώσουν νερὸ στὸν διψασμένο, νὰ δοῦν τὸν φυλακισμένο, νὰ ἐπισκεφθοῦν τὸν ἄρρωστο.
Ἀφοῦ λοιπὸν ἔπλεξε τὸ ἐγκώμιο τῶν δικαίων, δείχνει πόσο ἡ ἀγάπη καὶ ἡ στοργή Του γι᾿ αὐτοὺς προερχόταν ἀπὸ ψηλά. «Ἐλᾶτε», τοὺς λέει, «οἱ εὐλογημένοι ἀπὸ τὸν Πατέρα μου, κληρονομήσετε τὴν βασιλεία ποὺ εἶναι ἑτοιμασμένη γιὰ σᾶς ἀπὸ τὸν καιρὸ τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου». Μὲ πόσα ἀγαθὰ εἶναι ἰσάξιος ὁ χαρακτηρισμὸς αὐτός, ὅτι εἶναι εὐλογημένοι καὶ μάλιστα εὐλογημένοι ἀπὸ τὸν Πατέρα! Καὶ ἀπὸ ποῦ ἀξιώθηκαν τόσο μεγάλη τιμή; «Πείνασα καὶ μοῦ δώσατε φαγητό, δίψασα καὶ μοῦ δώσατε νερὸ» καὶ τὰ ἑξῆς. Πόση τιμὴ καὶ πόση μακαριότητα δὲν ἀξίζουν αὐτὰ τὰ λόγια; Καὶ δὲν τοὺς εἶπε: «πάρετε», ἀλλὰ «κληρονομῆστε», ὡς οἰκεῖα, ὡς πατρικά, ὡς δικά σας, ὡς ὀφειλόμενα σὲ σᾶς ἀπὸ τὸν οὐρανό. «Προτοῦ γεννηθεῖτε ἐσεῖς», λέγει, «αὐτὰ εἶχαν ἑτοιμαστεῖ καὶ εὐπρεπιστεῖ γιὰ χάρη σας, ἐπειδὴ γνώριζα ὅτι θὰ εἶστε τέτοιοι δίκαιοι καὶ ἀγαθοὶ ἄνθρωποι». Καὶ σὰν ἀμοιβὴ ποίων πράξεων λαμβάνουν τόσα ἀγαθά; Εἶναι ἀμοιβὴ παροχῆς φιλοξενίας, ἐνδύματος, ψωμιοῦ, νεροῦ δροσεροῦ, ἐπισκέψεως, εἰσόδου στὴ φυλακή. Ὅ,τι δηλαδὴ ἦταν ἀναγκαῖο σὲ κάθε περίσταση. Ὑπάρχουν ἐπίσης καὶ περιπτώσεις, κατὰ τίς ὁποῖες οὔτε ἀνάγκη δὲν ὑπῆρχε· διότι βέβαια, ὅπως εἶπα, ὁ φυλακισμένος καὶ ὁ ταλαιπωρημένος ἀπὸ τὴν ἀρρώστιά του καὶ δὲν ἐπιζητεῖ αὐτὸ μονάχα, ἀλλὰ ὁ ἕνας νὰ ἀποφυλακισθεῖ καὶ ὁ ἄλλος νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴν ἀσθένειά του. Ἀλλὰ Ἐκεῖνος, ἐπειδὴ εἶναι πρᾶος καὶ συγκαταβατικός, ζητεῖ μόνο ὅσα ἔχουμε τὴ δυνατότητα νὰ πράξουμε· ἢ μᾶλλον καὶ λιγότερα ἀπὸ ὅσα μποροῦμε νὰ ὑλοποιήσουμε, ἀφήνοντας σὲ ἐμᾶς νὰ φιλοτιμηθοῦμε γιὰ περισσότερα.
Στοὺς ἄλλους, ὅμως, λέγει: «Πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι (:Φύγετε μακριὰ ἀπὸ ἐμένα ἐσεῖς ποὺ ἀπὸ τὰ ἔργα σας γίνατε καταραμένοι)» -ὄχι βέβαια ἀπὸ τὸν Πατέρα· διότι δὲν τοὺς καταράστηκε Ἐκεῖνος, ἀλλὰ τὰ ἴδια τους τὰ ἔργα- «εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ (:στὸ πῦρ τὸ αἰώνιο, ποὺ ἔχει ἑτοιμασθεῖ γιὰ τὸ διάβολο καὶ τοὺς ἀγγέλους του)»· καθὼς ὅταν μιλοῦσε γιὰ τὴ Βασιλεία, λέγοντας: «Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν βασιλείαν (:Ἐλᾶτε ἐσεῖς ποὺ εἶστε εὐλογημένοι ἀπὸ τὸν Πατέρα μου, κληρονομῆστε τὴ βασιλεία)», πρόσθεσε: «τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου (:ποὺ ἔχει ἑτοιμαστεῖ γιὰ σᾶς ἀπὸ τότε ποὺ θεμελιωνόταν ὁ κόσμος)». Ὅταν ὅμως ὁμιλεῖ περὶ τοῦ πυρὸς δὲν λέγει τὸ ἴδιο, ἀλλὰ «τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ (:ποὺ ἔχει ἑτοιμαστεῖ γιὰ τὸν διάβολο καὶ τοὺς πονηροὺς ἀγγέλους του)». «Ἐπειδὴ ὅμως ἐσεῖς οἱ ἴδιοι περιελάβατε μέσα σ᾿ αὐτὸ τὸ αἰώνιο πῦρ καὶ τοὺς ἑαυτούς σας μὲ τίς ἐπιλογὲς ποὺ κάνατε κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ζωῆς σας, ἐσεῖς φέρετε ὅλη τὴν εὐθύνη ποὺ θὰ βρεθεῖτε ἐκεῖ καὶ τὸν ἑαυτό σας νὰ κατηγορεῖτε».
Ὄχι μόνο μάλιστα μὲ αὐτά, ἀλλὰ καὶ μὲ ὅσα λέγει παρακάτω, σὰν νὰ ἀπολογεῖται τρόπον τινὰ σὲ αὐτούς, ἐκθέτει καὶ τίς αἰτίες, «διότι πείνασα καὶ δὲν μοῦ δώσατε νὰ φάω» καὶ τὰ ἑξῆς· διότι ἔστω καὶ ἂν ἦταν ἐχθρὸς ποὺ προσῆλθε καὶ ζητοῦσε βοήθεια, δὲν θὰ ἦταν ἀρκετὰ τὰ παθήματά του, ἡ πεῖνα, τὸ ψῦχος, τὰ δεσμά, ἡ γύμνια, ἡ ἀρρώστια, τὸ γεγονὸς ὅτι περιπλανιέται ἄστεγος παντοῦ, νὰ κινήσουν σὲ οἶκτο καὶ νὰ λυγίσουν αὐτὸν τὸν ἄσπλαχνο ἄνθρωπο; Διότι αὐτὰ εἶναι σὲ θέση καὶ τὴν ἔχθρα νὰ σταματήσουν. «Ἀλλ᾿ ὅμως ἐσεῖς οὔτε στὸν φίλο δὲν κάνατε αὐτά, ὁ ὁποῖος καὶ φίλος ἦταν, ἀλλὰ καὶ εὐεργέτης καὶ Κύριος». Καὶ σκύλο ἐὰν δοῦμε νὰ πεινάει, πολλὲς φορὲς λυγίζουμε καὶ τὸν ταΐζουμε· καὶ ἄγριο ζῶο ἀκόμα ἐὰν δοῦμε, πάλι καμπτόμαστε· ἐσὺ λοιπὸν βλέποντας τὸν Δεσπότη δὲν κάμπτεσαι; Καὶ πῶς νὰ θεωροῦνται αὐτὰ ἄξια γιὰ ἀπολογία;
Διότι, ἐὰν ἦταν μόνο του αὐτὸ τὸ καλὸ ποὺ θὰ ἔκανες, δὲν θὰ ἦταν ἀρκετὸ γιὰ ἀνάλογη ἀνταμοιβή; Καὶ δὲν ἀναφέρω καὶ τὸ νὰ ἀκούσεις μιὰ τέτοια φωνὴ μπροστὰ σὲ ὁλόκληρη τὴν οἰκουμένη ἀπὸ Ἐκεῖνον ποὺ κάθεται στὸν θρόνο τοῦ Πατρός Του καὶ νὰ κερδίσεις τὴν Βασιλεία· αὐτὸ ὅμως τὸ ἴδιο τὸ γεγονὸς ὅτι ἐργάστηκες τόσες καλὲς πράξεις δὲν εἶναι ἀρκετὸ γιὰ ἀνταμοιβή; Τώρα λοιπὸν καὶ ἐνῶ εἶναι παροῦσα ὅλη ἡ οἰκούμενη καὶ ἐνῶ ἀποκαλύπτεται ἡ ἀπόρρητη ἐκείνη Δόξα, σὲ ἀνακηρύσσει καὶ σὲ στεφανώνει καὶ σὲ ἀναγνωρίζει ὡς τὸν κατεξοχὴν τροφέα καὶ ξενοδόχο· καὶ δὲν ντρέπεται ὅταν τὰ λέγει αὐτά, γιὰ νὰ σοῦ κάνει λαμπρότερο τὸ στεφάνι σου. Γιὰ τὸν λόγο λοιπὸν αὐτὸν καὶ ἀπὸ τὴ μία πλευρά, οἱ σκληρόκαρδοι καὶ ἀνελεήμονες δικαίως τιμωροῦνται καί, ἀπὸ τὴν ἄλλη, οἱ φιλάνθρωποι καὶ ἐλεήμονες στεφανώνονται κατὰ χάριν· διότι καὶ ἂν ἀκόμη ἔχουν διαπράξει ἀναρίθμητα καλά, πάλι κατὰ χάριν γίνεται ἡ τιμητικὴ διάκριση, ἀφοῦ ἀντὶ τόσο μικρῶν καὶ εὐτελῶν πραγμάτων, τοὺς παρέχεται τόσος οὐρανὸς καὶ βασιλεία καὶ τέτοια μεγάλη τιμή.
Τὰ αἰώνια λοιπὸν ἀγαθὰ εἴθε νὰ ἀποκτήσουμε μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο καὶ ἐμεῖς, μέ τὴ χάρη καὶ τὴ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, στὸν ὁποῖο ἀνήκει ἡ δοξολογία καὶ ἡ δύναμη στοὺς αἰῶνες. Ἀμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG Migne/John%20Chrysostom PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf, σελ. 481-486
• Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου Ἅπαντα τὰ ἔργα, Ὑπόμνημα στὸ Κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, ὁμιλία ΟΘ΄ (ἐπιλεγμένα ἀποσπάσματα), πατερικὲς ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς»(ΕΠΕ), ἐκδ. οἶκος «Τὸ Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1979, τόμος 12, σελίδες 104-117.
• Βιβλιοθήκη τῶν Ἑλλήνων, Ἅπαντα τῶν ἁγίων Πατέρων, Ἰωάννου Χρυσοστόμου ἔργα, τόμος 69, σελ. 28-35.
• Π. Τρεμπέλα, Ἡ Καινὴ Διαθήκη μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2014.
• Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Κείμενον καὶ ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τριακοστὴ τρίτη, Ἀθήνα 2009.
• Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη κατὰ τοὺς ἑβδομήκοντα, Κείμενον καὶ σύντομος ἀπόδοσις τοῦ νοήματος ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2005.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia Diathikh/Biblia/Palaia Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh Diathikh/Biblia/Kainh Diathikh.htm
