Εξομολόγηση και η αγιορείτικη παράδοση. Μέρος Α'
Ορθοδοξία vs ψυχολογία
Η ψυχολογία εμφανίστηκε με τον καιρό, επειδή η κοινωνία είχε απομακρυνθεί από την Ορθοδοξία και ο δυτικός άνθρωπος αναγκάστηκε να βρει έκτακτη έξοδο από τη δημιουργηθείσα κατάσταση. Τότε, είχε διατυπωθεί ο ισχυρισμός ότι σε αυτή την κατάσταση απόγνωσης, στην οποία βρεθήκαμε, θα επινοήσουμε μια επιστήμη, η οποία θα ασχολείται με τα προβλήματα της ψυχής (αφού η ψυχολογία λέγεται επιστήμη της ψυχής). Οπότε, όλοι, αναμφίβολα, συνειδητοποιούσαν ότι η ψυχή μας έχει προβλήματα, ότι είναι άρρωστη.
Η ορθοδοξία είναι θεραπευτική επιστήμη
Λοιπόν, όπως είπαμε, η Ορθοδοξία είναι θεραπευτική επιστήμη, η επιστήμη γιατρειάς της ψυχής, και η Εκκλησία είναι ο φύλακας αυτής της θεραπευτικής επιστήμης, η οποία εφαρμόζεται με τη συνέργεια του ανθρώπου με τον Θεό.
Αυτό που πρέπει να ξέρουμε είναι ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να ιαθεί μόνος του. Γιατί; Επειδή ο άνθρωπος μόνος του δεν ξέρει τι πρέπει να αποκτήσει, διότι το κυριότερο επακόλουθο των πνευματικών ασθενειών είναι ο απώλεια της όρασης του νου, η συσκότιση του νου. Για να ξέρει ο άνθρωπος τι πρέπει να αποκτήσει και πώς μπορεί να ιαθεί, πρέπει να έχει φωτεινό νου και νοοτροπία θεωμένου ανθρώπου.
Ο άνθρωπος γιατρεύεται στην Εκκλησία
Όμως, επειδή είμαστε πεπτωκότες άνθρωποι, όλοι είμαστε γιοι του Αδάμ, και με αυτόν τον τρόπο, είμαστε μακριά από το θεωμένο άνθρωπο, δεν ξέρουμε προς τα πού πρέπει να πορευόμαστε και πώς να γιατρευτούμε. Για αυτόν το λόγο, ο Θεός δημιούργησε την Εκκλησία Του, στην οποία, με τη βοήθεια των ανθρώπων που έχουν ενωθεί μαζί Του, γιατρεύει τους υπόλοιπους εμάς, που υπακούμε, που ακολουθούμε αυτήν την θεραπευτική μέθοδο, αυτήν τη συνταγή ίασης της προσωπικότητας του ανθρώπου.
Οπότε, αδέλφια, οι εντολές του Θεού δεν είναι απεύθυνση του προϊστάμενου προς τους υφιστάμενους. Οι εντολές του Θεού είναι απεύθυνση του Ιατρού και Πατέρα προς τα αγαπημένα Του τέκνα, που είναι άρρωστα.
Οι θεραπευτές της Εκκλησίας
Εκείνοι μέσω των οποίων εφαρμόζεται αυτή η θεραπευτική μέθοδος ίασης της ανθρώπινης προσωπικότητας είναι οι ιερείς και οι άνθρωποι που πλησίασαν τον Θεό. Από τη μια πλευρά, είναι οι ιερείς, με τη θεσμική τους ιδιότητα, και από την άλλη, οι άνθρωποι της αγίας ζωής που έχουν αποκτήσει τη χάρη, δηλαδή, εκείνοι, στους οποίους ο Θεός απευθείας έχει αποκαλύψει αυτήν την επιστήμη της ίασης των ανθρώπινων ψυχών.
Οι ιερείς, λόγω της χειροτονίας τους, μπορούν να πραγματοποιούν αυτή την ίαση, πρώτα από όλα, μέσω των Μυστηρίων της Εκκλησίας και μέσω της πνευματικής καθοδήγησης, ενώ οι άνθρωποι της αγίας ζωής γιατρεύουν την ψυχή μέσω της δύναμης της χάριτος, μέσω των πνευματικών χαρισμάτων και μέσω των γνώσεων, που έχουν αποκτήσει.
Τον πνευματικό (θεραπευτή) πρέπει να τον ψάχνει κανείς
Η χάρη της άφεσης των αμαρτιών
Είπαμε ότι, από θεσμική άποψη, οι ιερείς έχουν από τον Θεό αυτή την χάρη να δένουν και να λύνουν, δηλαδή να μας γιατρεύουν. Τώρα ας το κοιτάξουμε από την πλευρά της χάριτος και να πούμε ότι με τον πνευματικό είναι πολύ σημαντικό να συναντιέται κανείς συχνά. Όπως έχουμε οικογενειακό γιατρό, ο οποίος μας παρακολουθεί ή πρέπει να μας παρακολουθεί συνέχεια και χρειάζεται τακτικά να βλέπει τις εξετάσεις μας, έτσι και ο πνευματικός γιατρός πρέπει να παρακολουθεί την πνευματική μας εξέλιξη μέσα στο χρόνο.
Να κρατάμε στενή επαφή με τον πνευματικό
Γι΄ αυτό, είναι πολύ καλό ο πνευματικός να είναι σε κοντινή απόσταση, έτσι που να μπορούμε να τον επισκεπτόμαστε, να έχουμε προσωπική επαφή μαζί του, αλλά σήμερα αυτό μπορούμε να το επιτύχουμε και με τη βοήθεια διάφορων τεχνολογικών μέσων.
Και όμως, να τονίσω ακόμα μια φορά, το καλύτερο είναι να επικοινωνούμε πρόσωπο με πρόσωπο. Αν δεν είναι δυνατό λόγω χρόνου, πανδημίας ή μεγάλων αποστάσεων, είναι καλό να επικοινωνούμε με άλλα σύγχρονα μέσα. Σε κάθε περίπτωση είναι πολύ σημαντικό να προσπαθούμε ώστε η επαφή με τον πνευματικό να είναι συχνή.
Οι άγιοι πατέρες και η εξομολόγηση
Πρέπει να ξέρετε ότι πολλοί άγιοι – ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, ο Άγιος Παΐσιος Βελιτσκόβσκιϊ, για να μην αναφέρω και τον Άγιο Θεόδωρο Στουδίτη (και αυτή είναι η παράδοση των αγίων πατέρων ακόμα και σήμερα, μέχρι τον Άγιο Ιωσήφ τον Ησυχαστή), μιλούσαν για την αναγκαιότητα της καθημερινής εξομολόγησης. Και στα μοναστήρια, σε αυτό το εκλεκτό πνευματικό περιβάλλον, εξομολογούνταν καθημερινά.
Ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης, που τιμάται ως πατριάρχης του Αγίου Όρους, δεν είχε σημαντικές θεολογικές σπουδές, ούτε άφησε πίσω του γραπτά έργα, κι ούτε όσο ζούσε έκανε πληθώρα θαυμάτων. Αυτό που διέκρινε τον Άγιο Αθανάσιο τον Αγιορείτη (για αυτό το λόγο και ονομάζεται κιόλας πατριάρχης του Αγίου Όρους), είναι, από τη μια μεριά, ότι ήταν υπόδειγμα για τους μοναχούς, καθώς πάντα βρισκόταν ανάμεσα στους μαθητές του και, από την άλλη, ότι τους εξομολογούσε όλους κάθε μέρα.
Συνεχίζεται...
Πηγή:https://gr.pravoslavie.ru/Εξομολόγηση και η αγιορείτικη παράδοση. Μέρος Β'
Το μέρος Α' ΕΔΩ
Εκτός από το ότι ήταν απλός μοναχός, δηλαδή, είχε μόνο την χαρισματική δύναμη, δεν είχε καν την θεσμική δύναμη, επειδή δεν ήταν ιερέας, δεν επέτρεπε οι μοναχοί να ανοίγουν τους λογισμούς τους σε κάποιον άλλον, εκτός από τον ίδιον.
Βεβαίως, στον κόσμο κάτι τέτοιο δεν εφαρμόζεται, αλλά στο μοναχικό περιβάλλον το συναντάμε. Και ο Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής, επίσης, δεν ήταν ιερέας. Ήταν απλός μοναχός, αλλά, χάρη στα δικά του πνευματικά χαρίσματα άκουγε τους λογισμούς των άλλων και τους διόρθωνε κάθε μέρα.
Αυτό στην περίπτωση του Αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστή ήταν σχετικά εύκολο, επειδή δεν είχε πολλούς μαθητές. Ο Άγιος Αθανάσιος, όμως, είχε να κάνει με 120-150 μοναχούς. Και για να ακούσει τον καθένα, έπρεπε να έχει τρομερή αντοχή, κολοσσιαία, και από την πλευρά του Αγίου, και από την πλευρά των μαθητών, οι οποίοι, έχοντας συνηθίσει να εξομολογούνται κάθε μέρα, μιλούσαν πολύ λιτά και καίρια: αυτό, αυτό και αυτό.
Η εξομολόγηση: πόσο συχνά;
Στον κόσμο, βεβαίως, είναι δύσκολο να εξομολογείται κανείς κάθε μέρα. Δεν το απαιτούμε. Πρέπει να το κάνει, όμως, μια φορά την εβδομάδα ή, το λιγότερο, μια φορά τις δύο βδομάδες, και σε ακραία περίπτωση, μια φορά το μήνα. Αλλά, όχι 4 φορές το χρόνο, αδέλφια! Είναι πολύ, πολύ λίγο. Δεν είναι πλέον πνευματική εξέλιξη, δεν είναι θεραπευτικό. Έτσι, σχεδόν ολόκληρο το χρόνο, μένουμε χωρίς πνευματική καθοδήγηση, και δεν μπορεί να βγει τίποτα καλό από αυτό.
Πρέπει να έχουμε συνεχή πνευματική επαφή με τον πνευματικό μας. Να προσπαθούμε να μην στερηθούμε την επαφή μαζί του, ώστε να μην συσσωρεύονται οι αμαρτίες, να μην ξεχάσουμε κάτι, να μην βασανιζόμαστε, να μην μας βαραίνει κάτι, να μην μας σκοτίζει. Εάν εξομολογούμαστε σπάνια, τότε, εκτός από το ότι μπορεί να ξεχάσουμε κάτι, θα χρειαστεί να πούμε ένα σωρό πράγματα μέσα σε λίγο χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο και τον πνευματικό θα κουράσουμε και οι ίδιοι θα κουραστούμε και θα στενοχωρήσουμε εκείνους που περιμένουν τη σειρά τους, μετά από μας.
Πώς να εξομολογούμαστε;
Στην εξομολόγηση, αδέλφια, πρέπει να είμαστε λιτοί και σαφείς. Να μην ξεκινάμε με την ημερομηνία γέννησης και όλη τη βιογραφία μας, να μην λέμε την ιστορία της ζωής μας. Δε χρειάζεται, αδέλφια, δε χρειάζονται περιττές λεπτομέρειες. Οι λεπτομέρειες, γενικώς, δε χρειάζονται, επειδή έτσι χάνουμε το χρόνο μας και οι ίδιοι χανόμαστε στις λεπτομέρειες. Εκτός από αυτό, ιδιαίτερα, αν πρόκειται για σαρκικές αμαρτίες, δεν αναφερόμαστε σε λεπτομέρειες, επειδή μπορεί να βάλουμε σε πειρασμό και τον ίδιο τον πνευματικό. Είναι και αυτός άνθρωπος, έτσι δεν είναι; Γι΄ αυτό, θα μιλάμε λιτά και ξεκάθαρα.
Μπορείτε ακόμα και να γράψετε σε χαρτί ένα σημείωμα: «Τι έκανα κακό» (1, 2, 3, 4, 5), «τι έκανα καλό» (1, 2, 3, 4, 5). Είναι ωφέλιμο, αν ο πνευματικός είναι πράγματι έμπειρος. Θα αναφερόμαστε, επίσης, και σε αυτά που νομίζουμε ότι είναι καλά, ώστε ο πνευματικός να μπορεί να μας πει: «Ναι, πράγματι, αυτό είναι καλό, αυτό να το δυναμώσεις, και αυτό να το αφήσεις», για να ξέρει, για να έχει συνολική εικόνα της ζωής μας, της πνευματικής μας πορείας.
Οι συμβουλές και η εξομολόγηση
Στην εξομολόγηση, βεβαίως, μπορούμε να ζητάμε συμβουλές και αυτό είναι καλό, να ζητάμε συμβουλές ζωής, αλλά να αποφεύγουμε να μπαίνουμε σε καθαρά επαγγελματικά πεδία. Δηλαδή, αδέλφια, δε ρωτάμε τον πνευματικό, ποιο αυτοκίνητο θα αγοράσουμε, ποια ονομασία να δώσουμε στην εταιρεία και τα λοιπά. Σας το λέω, επειδή ξέρω ότι εξαιτίας αυτού έχουν γίνει παρεξηγήσεις. Αν έχουμε εικόνα σχετικά με τις εμπειρίες ζωής του πνευματικού και τις ειδικές του γνώσεις σε συγκεκριμένο πεδίο, μπορούμε να ρωτήσουμε και για θέματα που αφορούν σε αυτό το πεδίο. Δε σημαίνει, όμως, ότι είμαστε δεμένοι με πνευματικό νόμο, αν ο πνευματικός μας πει να αγοράσουμε Χ ή Ψ αυτοκίνητο.
Για παράδειγμα, σε όλο το Άγιο Όρος το πιο διαδεδομένο αυτοκίνητο είναι «Toyota-Hilux». Αν πουν σε κάποιον να αγοράσει «Toyota-Hilux», δε σημαίνει ότι του δόθηκε η εντολή στο Άγιο Όρος να αγοράσει «Toyota-Hilux». Απλώς έχουμε δουλέψει με αυτό, είναι πολύ καλό αυτοκίνητο, αλλά δεν έχουμε επαφή με την εταιρεία.
Ας ξεχωρίζουμε την πνευματική από τη βιοτική πλευρά της ζωής
Καταλαβαίνετε; Το ένα είναι η πνευματική πλευρά και το άλλο η βιοτική πλευρά της ζωής. Επειδή στην οικογένεια μπορούν να παρουσιαστούν σοβαρές τραγωδίες εξαιτίας του ότι, τάχα, «ο πνευματικός μου είπε να κάνω αυτό».
Εδώ πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί! Στα πνευματικά προβλήματα η προτεραιότητα δίδεται στον πνευματικό. Στα οικογενειακά προβλήματα υπερισχύει ο σύζυγος (η σύζυγος). Οπότε, να βρίσκετε κοινή γλώσσα ο ένας με τον άλλον. Εκεί δεν υπάρχει μοναστήρι. Ποτέ δεν υπήρχε τελετουργικό για να γίνεις λαϊκός, όπως υπάρχει τελετουργικό ένταξης στο μοναχισμό, βάση του οποίου όλη την ελευθερία οι λαϊκοί θα την έδιναν στα χέρια του πνευματικού.
Ο πνευματικός των λαϊκών
Η τεράστια διαφορά ανάμεσα στους λαϊκούς και μοναχούς έγκειται στο ότι οι λαϊκοί μπορούν να εξομολογούνται σε όποιον πνευματικό θέλουν. Και αν οι λαϊκοί βλέπουν ότι έχουν πρόβλημα, το οποίο ο οικογενειακός τους πνευματικός δεν το λύνει, ακόμα και χωρίς την ευλογία του πνευματικού τους, μπορούν να πάνε σε άλλον αββά, πιο έμπειρο πνευματικό πατέρα.
Όπως συμβαίνει και στην περίπτωση με τους γιατρούς. Όταν έχουμε κάποιο σοβαρό πρόβλημα – με το στομάχι, με τα μάτια κτλ – και ο οικογενειακός γιατρός δεν μπορεί να το λύσει, εμείς, εννοείται, πηγαίνουμε στον ορθοπεδικό, στον ΩΡΛ, στο γαστρεντερολόγο, δηλαδή, στο ειδικό γιατρό. Δε σημαίνει, όμως, ότι εγκαταλείπουμε τον οικογενειακό μας γιατρό ή ότι πρέπει να πάρουμε ευλογία του οικογενειακού γιατρού για να πάμε στον αντίστοιχο ειδικό γιατρό.
Ο αββάς και η εξομολόγηση
Το ίδιο και στην πνευματική ζωή. Οπότε, όταν διαπιστώνουμε ότι ο πνευματικός μας δεν μπορεί να λύσει κάποιο πρόβλημά μας, πηγαίνουμε και απευθυνόμαστε άλλον παππούλη: «Πάτερ, τι να κάνω με αυτό το πρόβλημα;»
Και πάλι, αν βλέπουμε ότι ο οικογενειακός γιατρός, δηλαδή ο οικογενειακός πνευματικός, δε λύνει στην ώρα του ούτε ένα πρόβλημά μας και, ιδιαίτερα, αν μας οδηγεί σε απόγνωση, τότε εδώ υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα. Πρέπει να αλλάξουμε πνευματικό, να βρούμε άλλον θεραπευτή, ο οποίος θα μας εμπνέει, θα μας σπρώχνει μπροστά και θα μπορεί, με τη βοήθεια του Θεού, να θεραπεύει τα πάθη μας, στην ώρα τους.
Τι και πώς να εξομολογούμαστε;
Ό, τι αφορά σε πάθη, είναι πολύ σημαντικό, αδέλφια, επειδή έχει να κάνει και με το χρόνο, με το ότι δεν εξομολογούμαστε το κάθε μας λογισμό που έρχεται στο κεφάλι μας. Βεβαίως, θα ήταν πολύ ωραίο, αλλά, όπως λέγαμε, δεν είναι δυνατόν, ιδιαίτερα στον κόσμο, για μια σειρά από λόγους: έλλειψη χρόνου κτλ. Αδέλφια, εξομολογούμαστε τις αμαρτίες που επίμονα επαναλαμβάνονται, λογισμούς που μας επισκέπτονται ενοχλητικά. Αυτά πρέπει να εξομολογούμαστε.
Ας πούμε, τώρα στέκομαι στην απέναντι πλαγιά του Άθω, όπου σε εκατοντάδες μέτρα κάτω υπάρχει πεδιάδα. Αν ακούω ότι εκεί κάτω κάποιος με μαλώνει, δεν δίνω σημασία, συνεχίζω. Αν βλέπω ότι βγήκε εδώ, στο δρόμο και ακούω πώς με μαλώνει, θα ρίξω μια ματιά για να δω τι γίνεται εκεί. Αν, όμως, βλέπω ότι έρχεται πάνω μου και μου επιτίθεται, τότε πρέπει να καλέσω την αστυνομία, πρέπει να το αναφέρω.
Και όταν ο λογισμός θα με πλησιάζει, θα με παλεύει και δε θα μπορέσω να τον νικήσω, θα το αναφέρω στον πνευματικό. Δε λέμε όλους τους λογισμούς και τις χαοτικές φλυαρίες του νου. Ανοίγουμε μόνο τους λογισμούς που επιμένουν. Δεν το είπα εγώ. Το είπε ο Όσιος Βαρσανούφιος ο Μέγας.
Λοιπόν, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με αυτά που εξομολογούμαστε. Οι λεπτομέρειες εδώ δε χρειάζονται, και εσείς οι ίδιοι δεν υπάρχει λόγος να θυμάστε τις λεπτομέρειες, ιδιαίτερα αν πρόκειται για σαρκικές αμαρτίες, επειδή αυτές μολύνουν το νου, αν τις θυμόμαστε λεπτομερώς.
Συνεχίζεται...
Εξομολόγηση και η αγιορείτικη παράδοση. Μέρος Γ' (Τελευταίο)
Μην ντρέπεστε να εξομολογείστε!
Όσο για τις σαρκικές αμαρτίες, και άλλες, αδέλφια, μην ντρέπεστε να εξομολογείστε! Είναι πολύ σημαντικό! Και εδώ απευθύνομαι πρώτα από όλα προς το ωραίο φύλο. Να σας πω τι έχω ακούσει; Έχω ακούσει αρκετά. Έχω ακούσει τα πάντα! Οπότε, δε θα εκπλήξετε κανέναν και με τίποτα. Εντάξει, δεν ξέρω πού ακριβώς έχετε βάλει βόμβα, ποιον σκοτώσατε κτλ, αλλά αδέλφια, πιστέψτε με: δε θα εκπλήξετε κανέναν και με τίποτα!
Ο πνευματικός δε θα σας κοιτάζει κάπως. Συνήθως, οι γυναίκες έχουν τέτοιους φόβους: «Ωχ, πώς θα με κοιτάει μετά από αυτό;». Δε θα σε κοιτάει!
Η προσωπική μετάνοια και η έλκυση της χάριτος του Θεού
Ο πνευματικός θα συγκινηθεί με την μετάνοιά σου, αυτό θα γίνει. Και η χάρη του Θεού θα τον φωτίσει να σου μεταφέρει το λόγο του Θεού.
Επειδή η εξομολόγηση δεν είναι μια απλή διαδικασία πληροφόρησης. Η εξομολόγηση είναι ανώτατη μορφή πνευματικής πράξης, στη διάρκεια της οποίας ο πνευματικός φωτίζεται από τη χάρη, την οποία εσύ ελκύεις προς τον εαυτό σου και προς τον πνευματικό με τη μετάνοιά σου, με την άρνηση της αμαρτίας, με την απόρριψη της αμαρτίας. Είναι τότε που ο πνευματικός, εντυπωσιασμένος και συγκινημένος από όλο αυτό, γεμάτος αγάπη και τη χάρη του Θεού, θα σου πει τι να κάνεις και αυτό θα είναι από τον Θεό.
Δεν θα πείτε τίποτα καινούργιο σε κανέναν, όπως είπαμε. Λοιπόν, ας μην είναι πρόβλημα για σας το «τι θα γίνει όταν ακούσει τι έκανα;». Τίποτα δεν έκανες. Εντάξει, λοιπόν, έκανες κάτι και αυτό έγινε πόνος σου, δική σου αιμορραγούσα πληγή, πρόβλημά σου. Όμως, αδέλφια, από τον Αδάμ και μέχρι τώρα δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο κάτω από τον Ήλιο. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό αυτό.
Η νηστεία και η εξομολόγηση
Η προετοιμασία για την εξομολόγηση, τώρα. Αδέλφια, δεν υπάρχει καμία ανάγκη για νηστεία! Επειδή εξαιτίας αυτού προέκυψαν σοβαρά δράματα. Έρχονταν άνθρωποι εδώ, στο Άγιο Όρος, και ήθελαν να εξομολογηθούν, καθώς αντιμετώπιζαν τεράστια προβλήματα. Ωστόσο, επειδή είχαν ξεχάσει να νηστέψουν, τελικά δεν εξομολογήθηκαν.
Ωστόσο, η νηστεία δε χρειάζεται. Πρέπει να ξέρετε ότι ο άνθρωπος μπορεί να εξομολογηθεί οποιαδήποτε ώρα της μέρας ή της νύχτας και πρέπει να είναι έτοιμος να ανοίξει την καρδιά του ανά πάσα στιγμή. Ο δε ιερέας πρέπει να του ανοίξει την πόρτα οποιαδήποτε στιγμή. Βεβαίως, δε θα το παρακάνουμε και δε θα πάμε στις 12 η ώρα τη νύχτα στον ιερέα, δε θα του χτυπάμε την πόρτα, ούτε θα συμπεριφερόμαστε με θράσος και σκληρότητα. Συγχωρέστε με!
Πότε να εξομολογούμαστε;
Ανά πάσα στιγμή μπορούμε να πάμε για εξομολόγηση. Εκτός από αυτό, η μοναδική προετοιμασία που καλό θα ήταν να κάνουμε, αλλά και αυτό δεν είναι υποχρεωτικό, είναι να προσευχηθούμε λιτά πριν την εξομολόγηση: «Κύριε, βοήθησέ με, ώστε να μου πει το λόγο του Θεού και εγώ να πω αυτό που έχω στην ψυχή μου». Λακωνικά, δε χρειάζεται να λέμε πολλά. Και δεύτερο: οι άνθρωποι συγκεκριμένου χαρακτήρα, ιδιαίτερα αν πρόκειται να πουν πολλά, καλό θα ήταν να τα γράφουν σε χαρτί, ώστε να μην πάει στον πνευματικό και, όπως το ψάρι στη στεριά, ανοιγοκλείνει το στόμα του με ένα «ααα…ααα…», έτσι; Αφού έτσι και ο χρόνος χάνεται και στη σειρά που περιμένουν οι άνθρωποι δημιουργείται ένταση.
Λοιπόν, αν κάποιος θέλει να γράψει την εξομολόγησή του, είναι καλό, μπορεί να την γράψει και στο κινητό και οπουδήποτε. Δεν υπάρχει απολύτως κανέναν πρόβλημα. Με βασικά σημεία, για να μην μπερδευτεί στις λεπτομέρειες και, κυριότερο, να μην ξεχάσει τίποτα!
Ας εξομολογούμαστε μόνο για μας!
Στο τέλος θα φύγουμε από την εξομολόγηση με επιβαρυμένη ψυχή, την ώρα που το κυριότερο αποτέλεσμα της εξομολόγησης, πρέπει να το ξέρετε, είναι η ανάσταση, η απελευθέρωση από την τυραννία της αμαρτίας, του θανάτου. Αυτό, βεβαίως, αν εξομολογούμαστε δικά μας και όχι ξένα αμαρτήματα. Στην εξομολόγηση συχνά συμβαίνει να αρχίζουμε πολύ ταπεινά και πνευματικά και μετά ξέσπασμα: «Εξοργίστηκα που ο Χ μου συμπεριφέρθηκε έτσι, είναι γουρούνι και κάθαρμα» κτλ. Στην πραγματικότητα λέω τι έκανε αυτός και δε λέω τι έκανα εγώ. Καταλαβαίνετε;
Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, να μην εξομολογούμαστε τις πράξεις των άλλων. Αν χρειάζεται, να περιγράψουμε τα γεγονότα πολύ σύντομα, αλλά να μην αναφερόμαστε σε ονόματα, αλλά να συγκεντρωνόμαστε στον εαυτό μας, στα προβλήματά μας, γιατί αλλιώς πώς ο ιερέας θα διαβάσει τη συγχωρητική ευχή; Διαβάζει την προσευχή για άφεση των αμαρτιών δικών σου και όχι του ανθρώπου, τις πράξεις του οποίου εξομολογήθηκες.
Η σημασία του επιτιμίου
Αδέλφια, μη φοβάστε τα επιτίμια! Εντάξει, στον κόσμο έχετε άλλο πρόβλημα: ψάχνετε καλούς πνευματικούς, αλλά πρέπει να ξέρετε ότι, τουλάχιστον στα παραδοσιακά μοναστήρια, οι καλύτεροι πνευματικοί, που γνωρίζουν την παράδοση της Εκκλησίας, ξέρουν ότι το επιτίμιο δεν είναι προϋπόθεση για την άφεση αμαρτιών.
Οι αμαρτίες συγχωρούνται ακριβώς τη στιγμή που ο ιερέας βάζει το χέρι στο κεφάλι του εξομολογημένου και διαβάζει τη συγχωρητική ευχή: «…δια της εμής ελαχιστότητος, έχει σε…». Αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή συγχωρούνται όλες οι αμαρτίες και αν ο άνθρωπος πεθάνει το επόμενο δευτερόλεπτο, θα πάει στον Παράδεισο.
Όταν δίδεται το επιτίμιο, αυτό γίνεται για να μην πέφτει πλέον ο άνθρωπος. Καταλαβαίνετε; Με αυτόν τον τρόπο, το επιτίμιο είναι ο ισομεγέθης πόνος και κόπος της ηδονής που αισθάνθηκε ο άνθρωπος, όταν έκανε την αμαρτία, ώστε να μην πέφτει πλέον.
Η ηδονή και ο ισομεγέθης πόνος της
Επειδή η αμαρτία είναι πρώτα από όλα αμαρτωλή ηδονή, για αυτό το λόγο της αναλογεί και ισομεγέθης πόνος, ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία και ο άνθρωπος να απελευθερωθεί από τη δουλεία της αμαρτίας. Γι΄ αυτό, στην περίπτωση των σαρκικών αμαρτιών, αμαρτιών που σχετίζονται με πολλές ηδονές, οι έμπειροι πνευματικοί βάζουν σοβαρά επιτίμια, για να βγάλουν τον άνθρωπο από την αντίστοιχη τυραννία.
Ο Θεός είναι πανοικτίρμων
Και ξανά: μη νομίζετε ότι ο Θεός δε θα σας συγχωρέσει! Ο Θεός θα τα συγχωρέσει όλα! Αρκεί να θέλουμε να πάρουμε συγχώρεση.
Αν μας πήραν στην αγκαλιά και εμείς καθόμαστε εκεί με τις αμαρτίες μας και δε θέλουμε να τις πετάξουμε από πάνω μας, δε θέλουμε να τις αρνηθούμε, δε θέλουμε να τις εξομολογούμαστε, τότε ο Θεός, πάλι από αγάπη προς εμάς, λέει:
– Άκου, αδερφέ, αν θέλεις τόσο πολύ να ζεις με τις αμαρτίες, τι να κάνω μαζί σου; Σέβομαι την ελευθερία της επιλογής σου, λόγω της τέλειας αγάπης Μου προς εσένα, ακόμα και αν αυτή η επιλογή είναι το βάσανό σου.
Και τότε, όταν ο άνθρωπος κάθεται στην αγκαλιά του Θεού με τις αμαρτίες του, και το χειρότερο, χωρίς να τις εξομολογείται, επειδή ντρέπεται, δε θέλει κτλ («και πώς θα με κοιτάξει ο πνευματικός;» και άλλες προφάσεις), αυτή τη στιγμή βασανίζεται τόσο πολύ, μέχρι που δεν αντέχει άλλο, οπότε χάνει τελείως την ελευθερία και κινείται προς την κόλαση.
Η εξομολόγηση είναι όρος για τη σωτηρία
Λοιπόν, για αυτό το λόγο, η εξομολόγηση είναι το σημαντικότερο στην υπόθεση της σωτηρίας του ανθρώπου. Για αυτό το λόγο, από την άλλη, η ψυχολογία δεν μπορεί να ελευθερώσει τον άνθρωπο από τις αμαρτίες, επειδή η ψυχολογία δεν έχει τη χάρη του Θεού.
Η ψυχολογία είναι μόνο, συγχωρέστε με, συζήτηση… Ναι, εκεί γίνεται κάποια αποφόρτιση, αλλά παραμένει στο ανθρώπινο επίπεδο. Εκτός από αυτό, η ψυχολογία δεν είναι μυστήριο. Η ψυχολογία δεν προϋποθέτει την Θεία Μετάληψη.
Όταν ένας άνθρωπος πηγαίνει στον ψυχολόγο, τον αποφορτίσει λίγο και στη συνέχεια τον στέλνει στον πνευματικό, είναι αποδεκτό και καλό. Αρκεί να συνεργάζονται οι ψυχολόγοι με τους πνευματικούς. Αλλά η ψυχολογία από μόνη της δεν μπορεί να γιατρέψει τον άνθρωπο και βλέπουμε ότι όλη η Δύση που γέμισε ψυχολόγους, γέμισε και νευρικές ασθένειες.
Ο άνθρωπος έχει ανάγκη τον Θεό, έχει ανάγκη το Άκτιστο, έχει ανάγκη την αγάπη, και εμείς οι άνθρωποι δεν μπορούμε να λύσουμε τη δική μας εξίσωση, δεν μπορούμε να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας, επειδή η λύση βρίσκεται πάνω από μας.
Συμπεράσματα
Λοιπόν, να τι μπορούμε να πούμε σύντομα για την εξομολόγηση και την ψυχολογία. Γι΄αυτό, πρέπει να ξέρουμε ότι είναι σημαντικό να εξομολογούμαστε τακτικά, έστω μια φορά το μήνα, αλλά καλύτερα μια φορά την εβδομάδα. Στα μοναστήρια μπορούμε να πετύχουμε και την καθημερινή εξομολόγηση.
Εκτός από το ότι ο άνθρωπος στην εξομολόγηση αποφορτίζεται και ελκύει τη χάρη, παίρνει και πνευματικό λόγο από τον πνευματικό του. Και αυτή η χάρη που κατεβαίνει σε αυτόν, του δίνει δυνάμεις να ακολουθεί το πνευματικό λόγο, ο οποίος βγαίνει από τον καθοδηγητή και έτσι ο άνθρωπος σιγά-σιγά απελευθερώνεται. Και με αυτόν τον τρόπο γιατρευόμαστε! Και όχι με χάπια, αδέλφια! Ελάτε να κόψουμε τα χάπια!
Είθε να μας βοηθήσει ο Αγαθός Θεός!
