του Κωνσταντίνου Αθ. Οικονόμου, δασκάλου συγγραφέα
Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ: Στις 30 Απριλίου του 1954, ένας καταστρεπτικός σεισμός, μεγέθους 7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, συγκλόνισε τις Σοφάδες Καρδίτσας, τα Φάρσαλα και τις γύρω περιοχές, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 25 άτομα και να τραυματιστούν 117. Ο σεισμός που έγινε αισθητός σε όλη την Ελλάδα προκλήθηκε από το ρήγμα των Σοφάδων το οποίο έχει μήκος 52 km και είχε επίκεντρο τη θέση Κομμένο Τζαμί 3 χλμ. μακρύτερα από το χωριό Τσιόμπα, σήμερα Νέο Μοναστήρι. Ο σεισμός προκάλεσε σοβαρές ζημίες στους νομούς, Καρδίτσας, Φθιώτιδας (χωριών επαρχίας Δομοκού), Λάρισας, Τρικάλων, Μαγνησίας, ακόμη και Ευρυτανίας.
ΖΗΜΙΕΣ: Κατέρρευσαν συνολικά 6.599 σπίτια ενώ 9.154 υπέστησαν σοβαρές ζημιές και 12.920 ελαφρότερες. Οι μεγαλύτερες βλάβες και ανθρώπινες απώλειες παρατηρήθηκαν σε οικισμούς που ήταν κτισμένοι σε “παχειά”, κορεσμένα σε νερό εδάφη [εδάφη με χαμηλές αποθέσεις ή και ελώδη].
Στην Καρδίτσα και τα Φάρσαλα καταστράφηκαν το 32 και 18% των κτισμάτων, αντίστοιχα. Στις Σοφάδες, οι απώλειες σε κτίρια ξεπέρασαν το 90%! Από το σεισμό αυτό καταστράφηκαν ολοσχερώς τα χωριά Τσόμπα και Μπεκριλέρ της επαρχίας Δομοκού, η οποία επλήγη γενικότερα πάρα πολύ σοβαρά. Τεράστιες ζημιές υπέστησαν σπίτια στα γειτονικά χωριά Σοφιάδα, Εκκάρα, Βαρδαλή κ.ά., αλλά και όλα τα χωριά της περιοχής του Δομοκού, τα παραλίμνια χωριά της πρώην λίμνης Ξυνιάδας και του λεκανοπεδίου της Μελιταίας. Ο σεισμός προκάλεσε εκτεταμένα φαινόμενα ρευστοποιήσεων και ρηγματώσεων στην επιφάνεια στην πεδιάδα της Καρδίτσας και την πεδιάδα της αποξηραμένης λίμνης Ξυνιάδας, ακόμα και στον Βόλο, σε απόσταση 50 χλμ. Οι μεγαλύτερες εντάσεις παρατηρήθηκαν στις Σοφάδες, την Πασχαλίτσα, το Νέο Ικόνιο, το Ασημοχώρι, την Εκκάρα και την Άνω Αγόριανη. Παρατηρήθηκαν εδαφικές διαρρήξεις [επιφανειακές ρηγματώσεις], σε διάφορα μέρη με σημαντικότερη αυτή στην Εκκάρα, η οποία είχε μήκος 5 km. Η εδαφική αυτή διάρρηξη έκοψε τη σιδηροδρομική γραμμή η οποία, λόγω συνεχιζόμενων (αργών) μετατοπίσεων, χρειαζόταν επισκευές για πολλές μέρες μετά το σεισμό. Η σιδηροδρομική γραμμή κόπηκε επίσης στο χωριό Βελεσιώτες από μικρότερη εδαφική διάρρηξη.ΤΑ ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΗΣΑΝΤΑ: Ακολούθησε μετασεισμική ακολουθία με μεγαλύτερο σεισμό μεγέθους 5.7 Ρίχτερ στις 4 Μαΐου. Η ημέρα του μεγάλου και καταστρεπτικού αυτού σεισμού, αναφέρεται συχνά από τους παλαιοτέρους, που την έζησαν εντονότατα, ως αποφράδα ημέρα για την περιοχή της κεντρικής Ελλάδας. Την επομένη του σεισμού έφτασαν στην περιοχή αυτοκίνητα του στρατού [Μηχανικό] με αρκετούς στρατιώτες κι ένα λοχαγό διοικητή που εγκαταστάθηκε στο Θαυμακό, ενώ σε κάθε πληγέντα οικισμό κατευθύνθηκαν μια ή δυο μπουλντόζες του στρατού, για να γκρεμίζουν τα ετοιμόρροπα κι επικίνδυνα σπίτια. Από την ίδια κιόλας μέρα οι μηχανικοί άρχισαν να επιθεωρούν και να καταγράφουν τα κτίρια. Όσων γκρεμίστηκαν τα σπίτια η κυβέρνηση έδωσε στεγαστικό δάνειο 20.000 δρχ. ενώ εργολάβοι από διάφορα μέρη της Ελλάδας ήρθαν και ανέλαβαν το χτίσιμο των αντισεισμικών σπιτιών, που είχαν όλα από δύο δωμάτια κι ένα διάδρομο. Μερικά απ' αυτά χτίστηκαν με πέτρα κι άλλα με τούβλα. Σήμερα σώζονται πολλά απ' αυτά. Όμως τα χωριά Τσιόμπα και Μπεκριλέρ είχαν ισοπεδωθεί και οι κάτοικοί τους έμειναν χωρίς σπίτια αναγκαζόμενοι για δύο χρόνια να ζουν σε σκηνές ως το 1956, όταν το κράτος έδωσε εργολαβία την κατασκευή σπιτιών στην σημερινή τοποθεσία του χωριού Νέο Μοναστήρι, κάτω από το αρχαίο κάστρο της Πρόερνας. Οι Νέομοναστηριώτες έκαναν τότε πρόταση στα γύρω χωριά να ενωθούν και να εγκατασταθούν όλοι μαζί στην νέα θέση κοντά στο δημόσιο δρόμο. Οι κάτοικοι των γύρω χωριών αρνήθηκαν, μη βλέποντας ότι σε λίγα χρόνια τα χωριά τους θα συρρικνώνονταν κι έτσι χάθηκε η ευκαιρία για την δημιουργία μιας σύγχρονης νέας κωμόπολης. Παρ΄όλα αυτά ντόπιοι και πρόσφυγες Νεομοναστηριώτες κατάφεραν μέσα σε λίγα χρόνια και δημιουργήσουν ένα χωριό πρότυπο στη επαρχία Δομοκού.
Ένα αρκετά ενδιαφέρον φιλμάκι για τον καταστροφικό σεισμό των Σοφάδων μπορούμε να δούμε στην ιστοσελίδα:
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: “Ενεργός τεκτονική της Θεσσαλίας και σεισμικότητα της Καρδίτσας”. Δημ. Παναγιωτόπουλος, Κων/νος Παπαζάχος,
http://sofades.tragazikis.com/
http://sofades.tragazikis.com/
http://www.itsak.gr/db/data [βάση δεδομένων για σεισμους στην Ελλάδα]
ΒΙΝΤΕΟ1: ΤΟ ΡΗΓΜΑ ΚΙ Ο ΣΕΙΣΜΟΣ:
https://www.youtube.com/watch?
ΒΙΝΤΕΟ 2: Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΠΑΠΑΓΟΥ ΣΤΑ ΣΕΙΣΜΟΠΛΗΚΤΑ ΤΩΝ ΣΟΦΑΔΩΝ [ΑΠΟ ΤΑ ''ΕΠΙΚΑΙΡΑ'' ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ]:
https://www.youtube.com/watch?
