Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΨΥΧΩΦΕΛΕΙΣ ΚΑΙ ΓΝΗΣΙΕΣ ΦΙΛΙΕΣ
Ακόμη και αν εσείς μπορείτε να αποφύγετε τη μέθη, αλλά όμως μη γίνεστε κοινωνοί άλλης πολύ πιο φοβερής αμαρτίας· καθόσον τα συμπόσια αυτά είναι γεμάτα από πολλές αρπαγές· διότι, σε παρακαλώ, μη βλέπεις μόνο τα κρέατα που βρίσκονται μπροστά σου, ούτε και τα γλυκίσματα, αλλά αναλογίσου από πού έχουν συγκεντρωθεί, και τότε συχνά ίσως θα διαπιστώσεις ότι προέρχονται από αισχρές πράξεις, από πλεονεξία, βία και αρπαγή.
Μα θα πει κάποιος: «Αυτά τα συμπόσια δεν προέρχονται από παρόμοιες ενέργειες. Μη γένοιτο· διότι ούτε και εγώ το επιθυμώ». Πλην όμως και αν ακόμη είναι καθαρά από αυτά, ούτε και έτσι είναι απαλλαγμένα τα πολυτελή δείπνα από εγκλήματα. Άκουσε λοιπόν τις κατηγορίες του προφήτη για τα συμπόσια αυτά που είναι απαλλαγμένα από όλα αυτά: «οἱ πίνοντες τὸν διυλισμένον οἶνον καὶ τὰ πρῶτα μῦρα χριόμενοι καὶ οὐκ ἔπασχον οὐδὲν ἐπὶ τῇ συντριβῇ Ἰωσήφ(:εσείς, πίνετε εκλεκτό διυλισμένο οίνο, χρίεστε με τα πανάκριβα μύρα και δεν πονάτε καθόλου για την επικειμένη καταστροφή του ισραηλιτικού λαού εξαιτίας της διαφθοράς του)»[Αμώς, 6,6]. Βλέπεις ότι κατηγορεί και την τρυφηλή ζωή; Διότι βέβαια στην περίπτωση αυτήν δεν κατακρίνει την πλεονεξία, αλλά την ασωτία μόνο.Και εσύ μεν τρως χωρίς μέτρο, ο Χριστός όμως δεν έτρωγε ούτε το προς το ζην· εσύ μεν τρως γλυκίσματα διάφορα, ενώ εκείνος ούτε ξερό άρτο· εσύ πίνεις οίνο από τη Θάσο, σε εκείνον όμως που διψά δεν έδωσες ούτε ένα ποτήρι κρύο νερό· εσύ μεν κοιμάσαι σε απαλό και ποικιλόχρωμο στρώμα, ενώ εκείνος πεθαίνει από το ψύχος. Για τον λόγο αυτόν και αν ακόμη είναι καθαρά τα δείπνα από πλεονεξία, παρά ταύτα είναι και πολύ αμαρτωλά, καθόσον εσύ μεν τα κάνεις όλα χωρίς να τα έχεις ανάγκη, σε Εκείνον όμως δεν δίνεις ούτε τα αναγκαία, και όλα αυτά κατά τη στιγμή που απολαμβάνεις όλες τις δωρεές Του. Αλλά όμως, αν ήσουν επίτροπος ανήλικου παιδιού και αφού έπαιρνες όλα τα υπάρχοντά του, το άφηνες να δυστυχεί, θα ήταν δυνατόν να έχεις άπειρους κατήγορους και θα λάμβανες τιμωρία σύμφωνα με τους νόμους, ενώ τώρα που έλαβες τις δωρεές του Χριστού και τις ξοδεύεις έτσι χωρίς κανένα σκοπό, δεν νομίζεις ότι θα δώσεις λόγο; Και αυτά δεν τα λέω γι΄αυτούς που προσκαλούν πόρνες στα τραπέζια(διότι σε αυτούς ο λόγος δεν έχει καμία θέση, όπως ακριβώς και στους σκύλους)· ούτε τα λέω για τους άρπαγες που κατατρώνε τους άλλους με απληστία(διότι ούτε και με αυτούς έχω τίποτε το κοινό, όπως ακριβώς δεν έχω με τους χοίρους και τους λύκους), αλλά τα λέω για εκείνους που απολαμβάνουν μεν την παρουσία τους, αλλά όμως δεν δίνουν στους άλλους, δηλαδή τα λέω απλώς και μόνο γι΄αυτούς που κατασπαταλούν την πατρική τους περιουσία· διότι ούτε και αυτοί απαλλάσσονται από την κατηγορία.
Διότι, πες μου, πώς θα διαφύγεις την κατηγορία και τις αφορμές για κατηγορία όταν ο μεν ομοτράπεζός σου τρώει με υπεραφθονία καθώς και ο σκύλος που βρίσκεται δίπλα σου, ενώ ο Χριστός δεν σου φαίνεται άξιος ακόμη και γι' αυτά; Όταν ο μεν γελωτοποιός λαμβάνει τόσο μεγάλη αμοιβή για τα γέλιά του, ενώ ο Χριστός που σου χαρίζει τη βασιλεία των ουρανών δεν λαμβάνει μέσω των φτωχών ούτε το πολλοστημόριο από αυτά; Και ο μεν γελωτοποιός επειδή μάς είπε κάτι το αστείο έφυγε χορτάτος, ο Χριστός όμως, που μας δίδαξε αυτά, που αν δεν τα μαθαίναμε δεν θα διαφέραμε ως προς τίποτε από τους σκύλους, δεν αξίζει να λάβει ούτε εκείνα που λαμβάνει αυτός; Φρίττεις που τα ακούς αυτά; Φρίξε λοιπόν και για τις πράξεις σου. Εκδίωξε αυτούς που κάθονται στο τραπέζι σου ως παράσιτα και προσπάθησε να έχεις ομοτράπεζό σου τον Χριστό. Εάν Τον καταστήσεις κοινωνό στα γεύματά σου και στο τραπέζι σου, θα είναι επιεικής όταν θα σε δικάζει· γνωρίζει να σέβεται τη φιλοξενία· διότι εάν αυτό το γνωρίζουν οι ληστές, πολύ περισσότερο το γνωρίζει ο Κύριος.
Αναλογίσου λοιπόν την πόρνη εκείνη, πώς τη δικαίωσε όταν προσκλήθηκε σε τραπέζι, και πώς κατηγορεί τον Σίμωνα λέγοντας: «Φίλημά μοι οὐκ ἔδωκας· αὕτη δὲ ἀφ᾿ ἧς εἰσῆλθεν οὐ διέλιπε καταφιλοῦσά μου τοὺς πόδας(:εσύ δεν μου έδωσες φίλημα ούτε στο πρόσωπο, όπως συνηθίζουν για τον κάθε φιλοξενούμενο˙ αυτή όμως απ’ την ώρα που μπήκα δεν σταμάτησε με πολλή ταπείνωση να μου καταφιλεί τα πόδια)»[Λουκά 7,45]· διότι εάν ο Κύριος σε τρέφει χωρίς να τα κάνεις αυτά, πολύ μεγαλύτερη θα είναι η αμοιβή σου όταν τα κάνεις. Μη βλέπεις τον φτωχό που σε πλησιάζει λερωμένος και απεριποίητος, αλλά σκέψου ότι ο Χριστός διαμέσου εκείνου εισέρχεται στην οικία σου και πάψε να είσαι απάνθρωπος και να λες σκληρά λόγια, με τα οποία συνήθως περιλούζεις αυτούς που ζητούν τη βοήθειά σου, αποκαλώντας τους απατεώνες, οκνηρούς και με άλλα λόγια φοβερότερα από αυτά.
Και να σκέφτεσαι όταν λες αυτά: «Ποια είναι τα έργα αυτών που ζουν κοντά μου σαν παράσιτα; Σε τι ωφελούν την οικία μου; Κάνουν κατά κάποιον τρόπο ευχάριστο το φαγητό μου;». Μα πώς είναι δυνατόν να είναι ευχάριστο, κατά τη στιγμή που αλληλοχτυπιούνται και αισχρολογούν; Και τι θα μπορούσε να υπάρξει πιο δυσάρεστο από αυτό, όταν χτυπάς αυτόν που δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα του Θεού και νιώθεις ευχαρίστηση από τις ύβρεις σου προς αυτόν, μεταβάλλοντας την οικία σου σε θέατρο, γεμίζοντας το συμπόσιο με θεατρίνους και μιμούμενος αυτούς που παρουσιάζονται επάνω στη σκηνή ξυρισμένοι, εσύ ο ευγενής και ελεύθερος; Καθόσον και στη σκηνή υπάρχουν γέλια και χτυπήματα. Πες μου, λοιπόν, αυτά τα ονομάζεις ηδονή, αυτά που είναι άξια πολλών δακρύων, αυτά που είναι άξια πολλών θρήνων και οδυρμών; Και ενώ πρέπει να τους εμπνεύσεις μία σπουδαία ζωή, ενώ πρέπει να τους προτρέψεις για μια καθόλα πρέπουσα ζωή, εσύ αντιθέτως τους οδηγείς σε επιορκίες και σε λόγια απρεπή, και αυτό το πράγμα το ονομάζεις ευχαρίστηση, και αυτό που είναι πρόξενος της γεένης, αυτό εσύ το θεωρείς υπόθεση ηδονής; Καθόσον όταν τελειώσουν οι αστεϊσμοί τους, διαλύονται με όρκους και επιορκίες. Αυτά λοιπόν είναι άξια γέλωτος και δεν είναι άξια οδυρμών και δακρύων; Και ποιος λογικός άνθρωπος θα μπορούσε να τα πει όλα αυτά;
Και αυτά τα λέω όχι για να εμποδίσω να τρέφονται και αυτοί, αλλά να μη τρέφονται για παρόμοια αιτία. Ας έχει δηλαδή η διατροφή ως αιτία της τη φιλανθρωπία και όχι τη σκληρότητα· την αγάπη και όχι την ύβρη. Θρέψε τον επειδή είναι φτωχός, θρέψε τον επειδή μέσω αυτού τρέφεται ο Χριστός, και όχι επειδή παρουσιάζει σατανικά λόγια και καταντροπιάζει τη ζωή του. Μη βλέπεις εξωτερικά που είναι γελαστός, αλλά εξέτασε τη συνείδησή του και τότε θα τον δεις να καταριέται αμέτρητες φορές τον εαυτό του και να αναστενάζει και να οδύρεται. Εάν όμως δεν το φανερώνει και αυτό γίνεται εξαιτίας σου.
Ας είναι λοιπόν αυτοί που τρώνε με εσένα άνθρωποι φτωχοί και ελεύθεροι, όχι όμως επίορκοι και γελωτοποιοί. Εάν πάλι θέλεις να ζητήσεις αμοιβή από αυτούς για την τροφή που τους παρέχεις, δώσε εντολή, εάν δουν να συμβαίνει τίποτε το άτοπο, να επιπλήξουν, να συμβουλέψουν, να βοηθήσουν στη φροντίδα της οικίας, στην προστασία των υπηρετών. Έχεις παιδιά; Ας γίνουν μαζί με σένα πατέρες τους, ας μοιραστούν μαζί με εσένα την προστασία τους, και ας σου φέρουν κέρδη που είναι αγαπητά στον Θεό.
Κάνε επίσης τους φίλους σου να ασχοληθούν με πνευματικό εμπόριο. Και αν δεις κάποιον που έχει ανάγκη προστασίας, δώσε εντολή να τον βοηθήσουν, διάταξε να τον εξυπηρετήσουν. Μέσω αυτών να ψάχνεις και να βρίσκεις τους ξένους, με αυτούς να ντύνεις τους γυμνούς, με αυτούς να στέλνεις αγαθά στις φυλακές και να δίνεις λύση στις ξένες ανάγκες. Αυτήν την αμοιβή ας σου δίνουν έναντι της τροφής τους, που και εσένα ωφελεί και δεν έχει καμία κατηγορία. Με όλες αυτές τις πράξεις σφίγγεται περισσότερο και η φιλία.
Διότι και τώρα και αν ακόμη νομίζουν ότι αγαπώνται, αλλά όμως ντρέπονται, επειδή βρίσκονται πλησίον σου χωρίς σκοπό· αν όμως εκτελούν όλα αυτά και οι ίδιοι θα μένουν κοντά σου με μεγαλύτερη άνεση και εσύ θα τους διαθρέψεις με μεγαλύτερη ευχαρίστηση, επειδή δεν θα δαπανάς άσκοπα, και εκείνοι θα διαμένουν κοντά σου με το θάρρος και την πρέπουσα ελευθερία, και η οικία σου θα καταστεί, αντί θεάτρου, εκκλησία, και ο διάβολος θα δραπετεύσει και ο Χριστός θα εισέλθει και μαζί με αυτόν και ο χορός των αγγέλων· διότι όπου βρίσκεται ο Χριστός, εκεί βρίσκονται και οι άγγελοι· και όπου βρίσκονται ο Χριστός και οι άγγελοι, εκεί υπάρχει ο ουρανός, εκεί φως που είναι λαμπρότερο και από το φως του ηλίου. Εάν λοιπόν θέλεις να έχεις και άλλη βοήθεια εκ μέρους τους, δώσε εντολή όταν ξεκουράζεσαι, να πάρουν βιβλία και να διαβάζουν τον θείο νόμο. Με μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα κάνουν αυτά, παρά εκείνα· διότι αυτά καθιστούν και εσένα και εκείνους σεμνότερους, ενώ εκείνα σας καταντροπιάζουν όλους μαζί· εσένα μεν ως υβριστή και μέθυσο, ενώ εκείνους ως άθλιους και γαστρίμαργους· διότι εάν τους τρέφεις για να τους υβρίζεις, είναι φοβερότερο από το εάν τους σκότωνες· εάν όμως για ωφέλεια και κέρδος, τότε η προσφορά σου είναι περισσότερο χρήσιμη, παρά εάν τους επέστρεφες ενώ οδηγούνταν προς τον θάνατο. Και τώρα μεν τους καταντροπιάζεις περισσότερο και από τους υπηρέτες, καθόσον οι υπηρέτες σου έχουν περισσότερο θάρρος και πιο ελεύθερη συνείδηση από αυτούς, ενώ τότε θα τους κάνεις ίσους με τους αγγέλους.
Απάλλαξε λοιπόν και αυτούς και τον εαυτό σου και αφού τους απαλλάξεις από το όνομα των παρασίτων, ονόμαζέ τους ομοτράπεζους, και αφού απορρίψεις την ονομασία των κολάκων να τους αποκαλείς φίλους σου. Γι΄αυτόν τον σκοπό και ο Θεός έκανε τις φιλίες, όχι για το κακό όσων αγαπώνται και όσων αγαπούν, αλλά με σκοπό το καλό και το χρήσιμο. Παρόμοιες όμως φιλίες είναι φοβερότερες από κάθε άλλη έχθρα· διότι από μεν τους εχθρούς, αν θέλουμε, μπορούμε να έχουμε και κέρδος, από αυτούς όμως οπωσδήποτε είμαστε αναγκασμένοι να ζημιωνόμαστε.
Επομένως μην κρατάς πλησίον σου φίλους που σου είναι διδάσκαλοι βλάβης· μην κρατάς φίλους που είναι περισσότερο εραστές του τραπεζιού και του φαγοποτιού, παρά της φιλίας· διότι όλοι οι παρόμοιοι φίλοι, αν θέσεις τέρμα στις απολαύσεις, θα διαλύσουν και τη φιλία· αντιθέτως, όμως, εκείνοι που σε συναναστρέφονται εξαιτίας της αρετής σου, μένουν πλησίον σου συνεχώς, υπομένοντας κάθε δυστυχία σου. Όμως το γένος των παρασίτων πολλές φορές και σε καταπολεμούν και σου προσάπτουν φήμη πονηρή. Εξαιτίας αυτού γνωρίζω πολλούς από τους ελεύθερους που απέκτησαν κακή φήμη, και άλλοι μεν συκοφαντήθηκαν για μαγείες, άλλοι πάλι για μοιχείες και διαφθορά παιδιών· διότι όταν δεν ασχολούνται με τίποτε και ζουν χωρίς κανένα σκοπό στη ζωή τους, δημιουργούν σε πάρα πολλούς υποψίες, δεχόμενοι τις περιποιήσεις τους, σαν να είναι παιδιά.
Απαλλάσσοντας λοιπόν τους εαυτούς μας από κακή φήμη και προπάντων από τη μέλλουσα γέενα και πράττοντας αυτά που είναι αρεστά στον Θεό, ας θέσουμε τέρμα στη διαβολική αυτή συνήθεια, ώστε όλα να τα κάνουμε προς δόξαν του Θεού, και να τρώμε και να πίνουμε, για να απολαύσουμε και την δόξα από Αυτόν, την οποία δόξα εύχομαι όλοι να επιτύχουμε με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον Οποίο ανήκει η δόξα και η δύναμη τώρα και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
· http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf
· Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΜΗ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1978, τόμος 10, σελίδες 883-893.
· Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 66, σελ. 168– 173.
· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
· Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016
· http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
· http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
· http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm
