ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ [:Μᾶρκ.9,14-29]
Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΣΕΛΗΝΙΑΖΟΜΕΝΟΥ ΝΕΟΥ
«Καὶ ἐλθόντων αὐτῶν πρὸς τὸν ὄχλον προσῆλθεν αὐτῷ ἄνθρωπος γονυπετῶν αὐτὸν καὶ λέγων· Κύριε, ἐλέησόν μου τὸν υἱόν, ὅτι σεληνιάζεται καὶ κακῶς πάσχει· πολλάκις γὰρ πίπτει εἰς τὸ πῦρ καὶ πολλάκις εἰς τὸ ὕδωρ. καὶ προσήνεγκα αὐτὸν τοῖς μαθηταῖς σου, καὶ οὐκ ἠδυνήθησαν αὐτὸν θεραπεῦσαι(: Καὶ ὅταν ἔφθασαν στὸ πλῆθος τοῦ λαοῦ, Τὸν πλησίασε κάποιος ἄνθρωπος ποὺ γονάτισε μπροστά Του κι ἔλεγε: ''Κύριε, λυπήσου καὶ σπλαγχνίσου τὸ παιδί μου, διότι σεληνιάζεται καὶ ὑποφέρει ἄσχημα, ἀλλὰ καὶ κινδυνεύει τὸν ἔσχατο κίνδυνο· διότι πολλὲς φορὲς πέφτει στὴ φωτιά, καὶ πολλὲς φορὲς στὸ νερό, καὶ κινδυνεύει ἔτσι νὰ καεῖ ἢ νὰ πνιγεῖ. Καὶ τὸν ἔφεραν στοὺς μαθητές Σου, ἀλλὰ δὲν μπόρεσαν νὰ τὸν θεραπεύσουν)» [Ματθ. 17,14-16].
Αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο ἡ Γραφή μας τὸν παρουσιάζει πάρα πολὺ ἀσθενῆ ὡς πρὸς τὴν πίστη· καὶ τοῦτο εἶναι φανερὸ ἀπὸ πολλὰ σημεῖα, καὶ ἀπό τὸ ὅτι εἶπε ὁ Χριστός: «Πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι (:Σὲ ἐκεῖνον ποὺ πιστεύει ὅλα εἶναι δυνατά)»[Μᾶρκ.9,23],καὶ ἀπό τὸ ὅτι εἶπε αὐτὸς ποὺ Τὸν πλησίασε «Πιστεύω, Κύριε· βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ (:Πιστεύω, Κύριε, ὅτι ἔχεις τὴ δύναμη νὰ μὲ βοηθήσεις. Βοήθησέ με νὰ ἀπαλλαγῶ ἀπ᾿ τὴν ὀλιγοπιστία μου καὶ ἀναπλήρωσε ἐσὺ τὴν ἔλλειψη τῆς πίστεώς μου)»[Μᾶρκ.9,24] καὶ ἀπό τὸ ὅτι ἔδωσε ὁ Χριστὸς ἐντολὴ στὸν δαίμονα νὰ μὴν εἰσέλθει πλέον σὲ αὐτόν, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ ἀπό τὸ ὅτι εἶπε ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος στὸν Χριστό: «Εἰ τί δύνασαι(:Ἐὰν μπορεῖς)»[Μᾶρκ.9,22].
Καὶ γιατί κατηγορεῖ τοὺς μαθητές, ἐὰν ἡ ἀπιστία τοῦ πατέρα αὐτοῦ ὑπῆρξε ἡ αἰτία νὰ μὴν ἐξέλθει ὁ δαίμονας; Γιὰ νὰ δείξει ὅτι πολλὲς φορὲς εἶναι δυνατὸν σὲ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν πίστη, νὰ θεραπεύσουν τοὺς ἀσθενεῖς καὶ χωρὶς νὰ ἔχουν πίστη οἱ ἴδιοι ἀσθενεῖς αὐτοὶ ποὺ προσέρχονται γιὰ ἀποκατάσταση τῆς ὑγείας τους· διότι ὅπως ἀκριβῶς πολλὲς φορὲς ἀρκοῦσε ἡ πίστη ἐκείνου ποὺ προσερχόταν στὸ νὰ ἐκπληρωθεῖ τὸ αἴτημά του καὶ ἀπὸ πολὺ κατώτερους ὡς πρὸς τὸ ἀξίωμα, ἔτσι πολλὲς φορὲς ἀποδείχτηκε ἀρκετὴ ἡ δύναμη καὶ ἡ πίστη ἐκείνων ποὺ ἐνεργοῦσαν τίς θαυματουργικὲς ἰάσεις νὰ θεραπεύσουν καὶ χωρὶς νὰ πιστεύουν αὐτοὶ ποὺ προσέρχονταν γιὰ νὰ γιατρευτοῦν.
Καὶ τὰ δύο αὐτὰ ἐπιβεβαιώνονται ἀπὸ τίς θεῖες Γραφές· διότι καὶ ὅσοι ζοῦσαν μαζὶ μὲ τὸν Κορνήλιο ἔλαβαν τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐξαιτίας τῆς πίστεώς τους[ βλ. Πράξ. 10,1-48], καὶ στὴν περίπτωση τοῦ Ἑλισσαίου πάλι ἀναστήθηκε ὁ νεκρός, μολονότι δὲν ὑπῆρξε κάποιος ποὺ νὰ δείξει πίστη[Δ΄βασιλειῶν 13,21 «Καὶ ἀπέθανεν Ἑλισαιέ, καὶ ἔθαψαν αὐτόν. Καὶ μονόζωνοι Μωὰβ ἦλθον ἐν τῇ γῇ ἐλθόντος τοῦ ἐνιαυτοῦ· καὶ ἐγένετο αὐτῶν θαπτόντων τὸν ἄνδρα, καὶ ἰδοὺ εἶδον τὸν μονόζωνον καὶ ἔῤῥιψαν τὸν ἄνδρα ἐν τῷ τάφῳ Ἑλισαιέ, καὶ ἐπορεύθη καὶ ἥψατο τῶν ὀστέων Ἑλισαιὲ καὶ ἔζησε καὶ ἀνέστη ἐπὶ τοὺς πόδας αὐτοῦ(: Καὶ πέθανε ὁ Ἑλισαῖος καὶ τὸν ἔθαψαν. Κατὰ δὲ τὸ ἑπόμενο ἔτος εἰσέβαλαν στὴ χώρα τῶν Ἰσραηλιτῶν ἐπιδρομεῖς Μωαβῖτες. Καὶ καθὼς οἱ Ἰσραηλῖτες πήγαιναν νὰ θάψουν ἕνα νεκρό, φάνηκαν ἀπὸ μακριὰ ἐρχόμενοι ἐπιδρομεῖς Μωαβῖτες. Κατελήφθησαν ἀπὸ τρόμο οἱ Ἰσραηλῖτες καὶ ἔριξαν τὸν νεκρὸ ἄνδρα στὸν ἀνοικτὸ τάφο τοῦ προφήτη Ἑλισαίου καὶ ἐτράπησαν σὲ φυγή. Ὁ νεκρὸς μόλις ἄγγιξε τὰ ὀστᾶ τοῦ Ἑλισαίου, ἐπανῆλθε στὴ ζωὴ καὶ ἀνορθώθηκε στὰ πόδια του)»]. Διότι καὶ αὐτοὶ ποὺ ἔριξαν τὸ νεκρὸ σῶμα μέσα στὸ ἀνοικτὸ μνῆμα, ὅπου βρισκόταν τὰ ὀστᾶ τοῦ προφήτη Ἐλισαίου, τὸ ἔριξαν ἐκεῖ ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχε καὶ ὄχι ἀπὸ πίστη, ἀλλὰ ἀπὸ δειλία καὶ ἐπειδὴ φοβήθηκαν τίς δοκιμασίες ἐὰν τοὺς προλάβαιναν καὶ τοὺς αἰχμαλώτιζαν οἱ ἐπιδρομὲς Μωαβῖτες, ἔφυγαν, καὶ αὐτὸν ποὺ εἶχε πεθάνει, τὸν ἔριξαν ἐκεῖ καὶ ἀναστήθηκε ὁ νεκρὸς αὐτὸς ἀπὸ μόνης τῆς δύναμης τοῦ ἁγίου σώματος τοῦ προφήτη Ἑλισαίου. Ἑπομένως εἶναι φανερὸ ὅτι στὴν περίπτωση αὐτὴ τοῦ σεληνιαζόμενου νέου οἱ μαθητὲς φάνηκαν ἀσθενεῖς ὡς πρὸς τὴν πίστη, ἀλλὰ ὄχι ὅλοι· διότι οἱ στῦλοι:[Ὁ Πέτρος, ὁ Ἰάκωβος καὶ ὁ Ἰωάννης] δὲν ἦταν παρόντες ἐκεῖ τότε[βρίσκονταν στὸ ὄρος τῆς Μεταμορφώσεως μαζὶ μὲ τὸν Ἰησοῦ, ὅταν ὁ πατέρας αὐτὸς εἶχε ἀρχικὰ φέρει τὸν ἀσθενῆ υἱό του γιὰ θεραπεία στοὺς ἄλλους μαθητές].
Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ πρόσεξε τὴν ἀγνωμοσύνη τοῦ ἀνθρώπου αὐτοῦ, πῶς πλησιάζει τὸν Ἰησοῦ ἐνώπιον τοῦ λαοῦ καὶ ὁμιλεῖ ἐναντίον τῶν μαθητῶν λέγοντας ὅτι: «Προσήνεγκα αὐτὸν τοῖς μαθηταῖς σου, καὶ οὐκ ἠδυνήθησαν αὐτὸν θεραπεῦσαι(:Ἔφερα αὐτὸν πρὸς τοὺς μαθητές Σου μὲ τὴν παράκληση νὰ τὸν θεραπεύσουν καὶ αὐτοὶ δὲν μπόρεσαν νὰ τοῦ χαρίσουν τὴν θεραπεία)»[Μᾶρκ.9,18]. Ὁ Χριστὸς ὅμως ἀπαλλάσσοντας τοὺς μαθητές Του ἀπὸ τίς κατηγορίες αὐτὲς ἐνώπιον τοῦ λαοῦ, ἐπιρρίπτει σὲ ἐκεῖνον τὴ μεγαλύτερη εὐθύνη. Διότι λέγει : «Ὦ γενεὰ ἄπιστος καὶ διεστραμμένη! Ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾿ ὑμῶν; ἕως πότε ἀνέξομαι ὑμῶν; (: Ὦ γενεὰ ποὺ τόσα θαύματα εἶδες καὶ εἶσαι ἀκόμη ἄπιστη, καὶ ἀπ᾿ τὴν κακία σου εἶσαι διεστραμμένη! Ἕως πότε θὰ σᾶς ἀνέχομαι;")»[Ματθ.17,17]· καὶ δὲν ἀπευθύνεται μόνο στὸ πρόσωπο αὐτοῦ γιὰ νὰ μὴ φέρει σὲ δύσκολη θέση καὶ σὲ ἀμηχανία τὸν πατέρα αὐτό, ἀλλὰ ἀπευθύνεται καὶ πρὸς ὅλους τοὺς Ἰουδαίους· διότι ἦταν φυσικὸ νὰ σκανδαλισθοῦν πολλοὶ ἀπὸ τοὺς παρόντες καὶ νὰ σκεφθοῦν γιὰ τοὺς μαθητὲς ἀνάρμοστα καὶ ἀνυπόστατα πράγματα. Ἀλλὰ καὶ ὅταν λέγει «Ἕως πότε ἔσομαι μεθ᾿ ὑμῶν;(: Ἕως πότε θὰ σᾶς ἀνέχομαι; Μέχρι πότε θὰ εἶμαι μαζί σας;)», δείχνει πάλι ὅτι ὁ θάνατος εἶναι γιὰ Αὐτὸν κάτι τὸ εὐπρόσδεκτο καὶ ἐπιθυμητὸ καὶ ποθητὴ ἡ ἀναχώρηση ἀπὸ αὐτὴν τὴ ζωή· καὶ ὅτι εἶναι βαρὺ πρᾶγμα ὄχι τὸ νὰ σταυρωθεῖ, ἀλλὰ τὸ νὰ εἶναι μαζὶ μὲ τοὺς ἀπίστους καὶ κακοπροαίρετους αὐτοὺς ἀνθρώπους.
Ὅμως δὲν σταμάτησε στὶς κατηγορίες, ἀλλὰ τί λέγει; «Φέρετέ μοι αὐτὸν ὧδε(:Φέρετέ μου αὐτὸν ἐδῶ)». Καὶ ρωτᾷ τὸν πατέρα πόσα χρόνια εἶναι ὁ γιός του ἀσθενῇς, δικαιολογῶντας ἔτσι καὶ τοὺς μαθητές Του καὶ ὁδηγῶντας ταυτόχρονα ἐκεῖνο τὸν πατέρα στὴν καλὴ ἐλπίδα καὶ στὸ νὰ πιστέψει ὅτι θὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὸ κακό. Καὶ τὸν ἀφήνει νὰ σπαράζει ὄχι πρὸς ἐπίδειξη(ἐπειδὴ λοιπὸν ὁ ὄχλος συγκεντρωνόταν, τὸν ἐπιτίμησε), ἀλλὰ ἐξαιτίας τοῦ πατέρα του, ὥστε ὅταν ἔβλεπε τὸ δαιμόνιο νὰ καταλαμβάνεται ἀπὸ ἀνησυχία καὶ νὰ ταράσσεται γιὰ τὸ ὅτι καὶ μόνο ὁδηγήθηκε μπροστὰ σ᾿ Αὐτόν, ἔστω καὶ ἔτσι νὰ πιστέψει στὸ θαῦμα ποὺ ἐπρόκειτο νὰ γίνει.
Ἐπειδὴ λοιπὸν ὁ πατέρας ἐκεῖνος εἶπε ὅτι τὸ δαιμόνιο εἶχε καταλάβει τὸν γιό του «Παιδιόθεν(:ἀπὸ τὴν παιδική του ἡλικία)»[Μᾶρκ.9,21-22:«Παιδιόθεν. Καὶ πολλάκις αὐτὸν καὶ εἰς πῦρ ἔβαλε καὶ εἰς ὕδατα, ἵνα ἀπολέσῃ αὐτόν(:Ἀπὸ μικρὸ παιδί. Πολλὲς φορὲς μάλιστα τὸν ἔριξε καὶ στὴ φωτιὰ καὶ στὰ νερὰ γιὰ νὰ τοῦ πάρει τὴ ζωή)»] καὶ ὅτι «Εἰ τί δύνασαι(:ἐὰν μπορεῖς νὰ κάνεις κάτι)»[Μᾶρκ. 9,22: «Ἀλλ᾿ εἰ τί δύνασαι, βοήθησον ἡμῖν σπλαγχνισθεὶς ἐφ᾿ ἡμᾶς(:ἀλλὰ ἐὰν μπορεῖς νὰ κάνεις κάτι, λυπήσου μας καὶ βοήθησέ μας)»], ὁ Χριστὸς λέγει: «Πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι(:ὅλα εἶναι δυνατὰ σὲ ὅποιον πιστεύει)»[Μᾶρκ. 9,23: «Εἰ δύνασαι πιστεῦσαι, πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι(:Ἐσὺ ἐὰν μπορεῖς νὰ πιστέψεις, ὅλα εἶναι δυνατὰ σὲ ὅποιον πιστεύει)»], ἐπιρρίπτοντας καὶ πάλι σὲ αὐτὸν τὴν κατηγορία.
Καὶ ὅταν μὲν ἔλεγε ὁ λεπρός, «Κύριε, ἐὰν θέλῃς δύνασαί με καθαρίσαι(:Κύριε, πιστεύω ὅτι, ἐὰν θέλεις, μπορεῖς νὰ μὲ καθαρίσεις ἀπὸ τὴ λέπρα)», ὁμολογῶντας μὲ τὰ λόγια του αὐτὰ τὴ δύναμή Του, ὁ Κύριος μὲ σκοπὸ νὰ τὸν ἐπαινέσει καὶ νὰ ἐπιβεβαιώσει τὰ λόγια του, ἔλεγε: «Θέλω, καθαρίσθητι(:Θέλω, καθαρίσου ἀπὸ τὴ λέπρα)»[Λουκ.5,12-13]. Ὅταν ὅμως αὐτὸς ὁ πατέρας δὲν εἶπε τίποτε ἀντάξιο τῆς δύναμής Του, λέγοντας: «Εἰ τί δύνασαι, βοήθησον ἡμῖν σπλαγχνισθεὶς ἐφ᾿ ἡμᾶς(:Ἐὰν μπορεῖς, νὰ κάνεις τίποτε, σπλαχνίσου μας καὶ βοήθησέ μας)»[Μᾶρκ.9,22], δὲς πῶς τὸ διορθώνει ἐπειδὴ δὲν εἰπώθηκε μὲ τὸν πρέποντα τρόπο. Τί λέγει λοιπόν; «Εἰ δύνασαι πιστεῦσαι, πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι(:Ἐὰν ἐσὺ μπορεῖς νὰ πιστέψεις, τότε ὅλα εἶναι κατορθωτὰ σὲ ὅποιον ἔχει πίστη)»[Μᾶρκ.9,22-23]. Τὰ λόγια Του αὐτὰ ἔχουν τὴν ἑξῆς σημασία: «Τόσο μεγάλη ἀφθονία δυνάμεως ὑπάρχει σὲ Ἐμένα, ὥστε νὰ μπορῶ καὶ ἄλλους νὰ κάνω ἱκανοὺς νὰ θαυματουργοῦν. Ἄρα λοιπὸν ἐὰν πιστεύεις ὅπως πρέπει», λέγει, «καὶ ὁ ἴδιος μπορεῖς νὰ θεραπεύσεις καὶ αὐτὸν καὶ πολλοὺς ἄλλους». Καὶ ἀφοῦ τὰ εἶπε αὐτά, ἀπάλλαξε τὸν ἀσθενῆ ἀπὸ τὸ δαιμόνιο.
Ἐσὺ ὅμως μὴ σκέπτεσαι μόνο ἀπὸ αὐτὸ τὴν πρόνοια καὶ τὴν εὐεργεσία Του, ἀλλὰ καὶ τὸν χρόνο ἐκεῖνο ποὺ ἐπέτρεψε νὰ παραμείνει μέσα στὸν ἄνθρωπο τὸ δαιμόνιο· καθόσον ἐὰν καὶ τότε δὲν ἐκδηλωνόταν στὸν ἄνθρωπο σὲ τόσο μεγάλο βαθμὸ ἡ πρόνοιά Του, ἴσως νὰ εἶχε πρὸ πολλοῦ χαθεῖ· καθόσον «καὶ πολλάκις αὐτὸν καὶ εἰς πῦρ ἔβαλε καὶ εἰς ὕδατα, ἵνα ἀπολέσῃ αὐτόν(: πολλὲς φορὲς μάλιστα τὸν ἔριξε καὶ στὴ φωτιὰ καὶ στὰ νερὰ γιὰ νὰ τοῦ πάρει τὴ ζωή)»[Μᾶρκ.9,22], λέγει. Ἐκεῖνον ὅμως ποὺ ἀποτολμοῦσε τέτοια πράγματα, νὰ πέφτει, δηλαδή, στὴ φωτιὰ καὶ στὰ νερά, ἀσφαλῶς καὶ τὸ δαιμόνιο θὰ τὸν ἐξολόθρευε, ἐὰν ὁ Θεὸς δὲν τοῦ συγκρατοῦσε τὴ μεγάλη μανία μὲ ἰσχυρὸ χαλινάρι· ὅπως ἀκριβῶς συνέβῃ τοῦτο καὶ στὴν περίπτωση ἐκείνων τῶν δύο γυμνῶν ποὺ ἔτρεχαν στὶς ἐρημιὲς καὶ κατέσχιζαν τὰ σώματά τους μὲ πέτρες[Ματθ.8,28: «Καὶ ἐλθόντι αὐτῷ εἰς τὸ πέραν εἰς τὴν χώραν τῶν Γεργεσηνῶν ὑπήντησαν αὐτῷ δύο δαιμονιζόμενοι ἐκ τῶν μνημείων ἐξερχόμενοι, χαλεποὶ λίαν, ὥστε μὴ ἰσχύειν τινὰ παρελθεῖν διὰ τῆς ὁδοῦ ἐκείνης(:Καὶ ὅταν ὁ Κύριος ἦλθε στὴν ἀπέναντι ὄχθη, στὴ χώρα τῶν Γεργεσηνῶν, Τὸν συνάντησαν δύο δαιμονισμένοι ποὺ ἔβγαιναν ἀπό τὰ μνήματα ποὺ ὑπῆρχαν ἐκεῖ, στὰ ὁποῖα εὐχαριστιούνταν νὰ κατοικοῦν. Ἦταν καὶ οἱ δύο ἐπιθετικοὶ καὶ πολὺ ἐπικίνδυνοι· τόσο, ὥστε νὰ μὴν μπορεῖ κανεὶς νὰ περάσει ἀπ᾿ τὸν δρόμο ἐκεῖνο)»].
Καθόλου ἐπίσης νὰ μὴν περιεργήσεις ἐπειδὴ ἀποκαλεῖ τὸν νεαρὸ αὐτὸ «σεληνιαζόμενο»[ὁ πατέρας του ἀπέδιδε τὴν ἀλλόκοτη αὐτὴ συμπεριφορά του στὴν ἐπενέργεια τῆς σελήνης], διότι ἡ ὀνομασία αὐτὴ ἀποδόθηκε ἀπὸ τὸν πατέρα τοῦ δαιμονιζόμενου αὐτοῦ νέου. Μὰ πῶς λοιπὸν τότε ὁ εὐαγγελιστὴς λέγει ὅτι ὁ Κύριος θεράπευσε πολλοὺς σεληνιαζόμενους;[Ματθ.4,24: Καὶ ἀπῆλθεν ἡ ἀκοὴ αὐτοῦ εἰς ὅλην τὴν Συρίαν, καὶ προσήνεγκαν αὐτῷ πάντας τοὺς κακῶς ἔχοντας ποικίλαις νόσοις καὶ βασάνοις συνεχομένους, καὶ δαιμονιζομένους καὶ σεληνιαζομένους καὶ παραλυτικούς, καὶ ἐθεράπευσεν αὐτούς(:Διαδόθηκε λοιπὸν ἡ φήμη του σὲ ὅλη τὴ Συρία. Κι ἔφεραν μπροστά Του ὅλους ὅσους ὑπέφεραν ἀπὸ διάφορες ἀρρώστιες καὶ κατέχονταν ἀπὸ βασανιστικὲς ἀσθένειες, δαιμονισμένους καὶ σεληνιασμένους καὶ παραλύτους, καὶ τοὺς θεράπευε ὅλους)»].
Τοὺς ὀνομάζει ἔτσι στηριζόμενος στὴν ἀντίληψη τῶν πολλῶν[κατὰ τὴ λαϊκὴ αὐτὴν ἀντίληψη στὴν ἀσθένεια αὐτὴ ἀσκοῦν ἐπίδραση οἱ φάσεις τῆς σελήνης. Κάποιες μορφὲς τῆς νόσου κατὰ τὴν Ἁγία Γραφὴ ὀφείλονται στὴν ἐπενέργεια τῶν ἀκαθάρτων πνευμάτων]·διότι ὁ διάβολος γιὰ νὰ συκοφαντήσει τὸ φυσικὸ στοιχεῖο, κάνει τοὺς δαιμονιζόμενους νὰ καταλαμβάνονται ἀπὸ κρίσεις καὶ πάλι νὰ χαλαρώνουν ἀνάλογα μὲ τίς περιστροφὲς καὶ τίς διάφορες φάσεις τῆς σελήνης· ὄχι φυσικὰ ἐπειδὴ ἐκείνη ἐπενεργεῖ, μὴ γένοιτο· ἀλλὰ ὁ διάβολος διαπράττει τὴν κακουργία αὐτὴν πρὸς συκοφάντηση τοῦ φυσικοῦ στοιχείου. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἐπικράτησε μεταξὺ τῶν ἀνοήτων ἡ ἐσφαλμένη αὐτὴ ἀντίληψη, καὶ ἐξαπατώμενοι νὰ ἀποκαλοῦν «σεληνιαζομένους» τοὺς δαιμονισμένους ἀνθρώπους· καθὼς πράγματι αὐτὸ δὲν εἶναι ἀλήθεια, ἡ σελήνη καμία ἐπενέργεια δὲν ἀσκεῖ στοὺς ἀνθρώπους.
«Τότε προσελθόντες οἱ μαθηταὶ τῷ Ἰησοῦ κατ᾿ ἰδίαν εἶπον· διατὶ ἡμεῖς οὐκ ἠδυνήθημεν ἐκβαλεῖν αὐτό;(:Τότε οἱ μαθητὲς πλησίασαν ἰδιαιτέρως τὸν Ἰησοῦ καὶ τοῦ εἶπαν: "Γιατί ἐμεῖς δὲν μπορέσαμε νὰ βγάλουμε τὸ δαιμόνιο αὐτό;"(Καὶ τὸ εἶπαν αὐτό, διότι σὲ ἄλλες περιστάσεις εἶχαν ἐκδιώξει δαιμόνια)»[Ματθ.17,19]. Ἔχω τὴ γνώμη πὼς ἀγωνιοῦν οἱ μαθητὲς καὶ φοβοῦνται μήπως τυχὸν ἔχασαν τὴ χάρη, τὴν ὁποία τοὺς ἔκρινε ἄξιους νὰ τοὺς ἐμπιστευτεῖ ὁ Χριστός· διότι ἔλαβαν ἐξουσία ἐναντίον δαιμόνων ἀκαθάρτων[Ματθ.10,8: «Ἀσθενοῦντας θεραπεύετε, λεπροὺς καθαρίζετε, νεκροὺς ἐγείρετε, δαιμόνια ἐκβάλλετε· δωρεὰν ἐλάβετε, δωρεὰν δότε(:Καὶ γιὰ νὰ ἐπιβεβαιώνεται τὸ κήρυγμά σας, σᾶς δίνω ἐξουσία καὶ δύναμη νὰ θεραπεύετε ἀσθενεῖς, νὰ καθαρίζετε λεπρούς, νὰ ἀνασταίνετε νεκρούς, νὰ βγάζετε δαιμόνια. Τὴ χάρη αὐτὴ τῆς θαυματουργίας τὴ λάβατε δωρεάν, δωρεὰν δῶστε την κι ἐσεῖς, χωρὶς νὰ παίρνετε χρήματα)»]. Γι᾿ αὐτὸ καὶ Τὸν ρωτοῦν, ἀφοῦ Τὸν πλησίασαν ἰδιαιτέρως, χωρὶς νὰ ντρέπονται(διότι ἐφόσον συνέβῃ ὅ,τι συνέβῃ, καὶ ἐλέγχθηκαν, ἦταν περιττὸ νὰ ντρέπονται στὸ ἑξῆς νὰ ὁμολογήσουν μὲ τὰ λόγια τὴν ἀδυναμία τους), ἀλλὰ ἐπειδὴ ἐπρόκειτο νὰ Τὸν ρωτήσουν γιὰ ἕνα ἀπόρρητο καὶ μεγάλο πρᾶγμα.
Τί λοιπόν τοὺς λέγει ὁ Χριστός; «Διὰ τὴν ἀπιστίαν ὑμῶν. ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν, ἐὰν ἔχητε πίστιν ὡς κόκκον σινάπεως, ἐρεῖτε τῷ ὄρει τούτῳ μετάβηθι ἐντεῦθεν ἐκεῖ, καὶ μεταβήσεται, καὶ οὐδὲν ἀδυνατήσει ὑμῖν(:Ἐπειδὴ σᾶς λείπει ἡ πίστη· διότι, ἀληθινά σᾶς λέω, ἐὰν ἔχετε πίστη θερμὴ καὶ δυνατὴ σὰν τὸ μικρὸ σπόρο τοῦ σιναπιοῦ, θὰ πεῖτε στὸ βουνὸ αὐτό, πήγαινε ἀπὸ ἐδῶ ἐκεῖ, καὶ θὰ μετακινηθεῖ. Καὶ τίποτε δὲν θὰ εἶναι ἀδύνατο σὲ σᾶς)»[Ματθ.17,20]. Ἐὰν ὅμως ἤθελες νὰ φέρεις τὴν ἀντίρρησή σου, ρωτῶντας σὲ ποιά περίπτωση μετακίνησαν ἕνα ὄρος, ἐκεῖνο ἔχω νὰ σᾶς πῶ, ὅτι πραγματοποίησαν πολὺ μεγαλύτερα θαύματα, ἐφόσον ἀνέστησαν μυρίους νεκρούς· διότι δὲν εἶναι τὸ ἴδιο πρᾶγμα, τὸ νὰ μετακινήσεις ἕνα ὄρος καὶ νὰ ἐκδιώξεις τὸν θάνατο ἀπὸ ἕνα νεκρὸ σῶμα. Ἀναφέρονται μάλιστα μαζὶ μὲ τοὺς ἀποστόλους καὶ κάποιοι ἅγιοι ποὺ ἦταν πολὺ κατώτεροι στὸ ἀξίωμα ἀπὸ αὐτοὺς καὶ οἱ ὁποῖοι μετακίνησαν καὶ ὄρη, ὅταν παρουσιάστηκε ἀνάγκη. Ἑπομένως εἶναι φανερὸ ὅτι καὶ οἱ ἀπόστολοι θὰ τὰ μετακινοῦσαν ἐὰν τὸ ἀπαιτοῦσε ἡ περίσταση. Ἐὰν ὅμως τότε δὲν προέκυψε ἀνάγκη γιὰ κάτι παρόμοιο, μὴν κατηγορεῖς. Ἐξάλλου καὶ ὁ Χριστὸς δὲν εἶπε ὅτι «ὁπωσδήποτε θὰ μετακινήσετε ὄρη», ἀλλὰ ὅτι «θὰ μπορέσετε καὶ αὐτὸ νὰ τὸ κάνετε, ἂν παραστεῖ ἀνάγκη». Ἄν ὅμως δὲν μετακίνησαν, συνέβη αὐτὸ ὄχι ἐπειδὴ δὲν μπόρεσαν(πῶς ἦταν δυνατὸν νὰ συμβεῖ αὐτό, τὴ στιγμὴ ποὺ αὐτοὶ μπόρεσαν νὰ ἐπιτελέσουν καὶ μεγαλύτερα ἀπὸ αὐτά;), ἀλλὰ ἐπειδὴ δὲ θέλησαν, καθὼς δὲν παρέστῃ ἀνάγκη γιὰ κάτι τέτοιο. Φυσικὸ βέβαια καὶ νὰ ἔχει συμβεῖ αὐτὸ καὶ νὰ μὴν ἔχει γραφεῖ· καθόσον δὲν καταγράφηκαν ἀπὸ τοὺς εὐαγγελιστὲς ὅλα τὰ θαύματα ποὺ οἱ ἀπόστολοι ἐπιτέλεσαν.
Τότε βέβαια ἦταν ἀκόμη πολὺ ἀτελεῖς πνευματικά. Τί λοιπόν; Οὔτε αὐτὴν τὴν πίστη δὲν εἶχαν τότε(σὰν τὸν σπόρο τοῦ σιναπιοῦ); Ἀσφαλῶς δὲν τὴν εἶχαν· διότι δὲν ἦσαν πάντοτε οἱ ἴδιοι· γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ καὶ ὁ Πέτρος, γιὰ παράδειγμα, ἄλλοτε μακαρίζεται ἀπὸ τὸν Κύριο, καὶ ἄλλοτε ἐπιτιμᾷται· ὅμως καὶ οἱ ὑπόλοιποι μαθητὲς ἐλέγχονται ἀπὸ τὸν Χριστὸ γιὰ πνευματικὴ ἀτέλεια, ὅταν δὲν κατανόησαν τὸν λόγο Του σχετικὰ μὲ τὴ ζύμη[Ματθ.16,6-7:«Ὁρᾶτε καὶ προσέχετε ἀπὸ τῆς ζύμης τῶν Φαρισαίων καὶ Σαδδουκαίων. οἱ δὲ διελογίζοντο ἐν ἑαυτοῖς λέγοντες ὅτι ἄρτους οὐκ ἐλάβομεν(:Ἀνοῖξτε τὰ μάτια σας καὶ προσέχετε ἀπὸ τὴν κακὴ ἐπίδραση τῆς ὑποκριτικῆς διδασκαλίας τῶν Φαρισαίων καὶ Σαδδουκαίων, ποὺ μοιάζει μὲ κακὸ προζύμι. Αὐτοὶ ὅμως ἄρχισαν νὰ συλλογίζονται μέσα τους καὶ νὰ λένε: ''Δὲν πήραμε ἄρτους ἀπὸ προζύμι καθαρό, προζύμι ποὺ δὲν προέρχεται ἀπὸ σπίτι Φαρισαίου ἢ Σαδδουκαίου'')» καὶ Ματθ. 16,11-12: «Πῶς οὐ νοεῖτε ὅτι οὐ περὶ ἄρτου εἶπον ὑμῖν προσέχειν ἀπὸ τῆς ζύμης τῶν Φαρισαίων καὶ Σαδδουκαίων; τότε συνῆκαν ὅτι οὐκ εἶπε προσέχειν ἀπὸ τῆς ζύμης τοῦ ἄρτου, ἀλλ᾿ ἀπὸ τῆς διδαχῆς τῶν Φαρισαίων καὶ Σαδδουκαίων(:«Πῶς δὲν καταλαβαίνετε ὅτι δὲν σᾶς εἶπα γιὰ τὸν συνηθισμένο ὑλικὸ ἄρτο, ὅταν σᾶς σύστησα νὰ προσέχετε ἀπὸ τὸ προζύμι τῶν Φαρισαίων καὶ Σαδδουκαίων;''. Τότε κατάλαβαν ὅτι δὲν τοὺς εἶπε νὰ φυλάγονται ἀπ' τὸ προζύμι μὲ τὸ ὁποῖο γίνεται ὁ ἄρτος, ἀλλὰ ἀπ᾿ τὴ διδασκαλία καὶ τὴν ὑποκρισία τῶν Φαρισαίων καὶ Σαδδουκαίων)»]. Συνέβῃ λοιπὸν καὶ τότε νὰ φανοῦν πνευματικὰ ἀδύνατοι· διότι πρὶν ἀπὸ τὴ Σταύρωσή Του ἦσαν πνευματικὰ πάρα πολὺ ἀτελεῖς.
Στὴν περίπτωση ἐπίσης αὐτή, «πίστη» ἐννοεῖ ἐκείνη μὲ τὴν ὁποία μποροῦσαν νὰ κάνουν θαύματα καὶ ἀναφέρει τὸν κόκκο τοῦ σιναπιοῦ, γιὰ νὰ φανερώσει τὴν ἀπερίγραπτη δύναμη τῆς πίστεως· διότι μολονότι τὸ σινάπι φαίνεται ὡς πρὸς τὸ μέγεθος μικρό, ὅμως ἔχει τὴν πιὸ μεγάλη δύναμη ἀπὸ ὅλα. Γιὰ νὰ δείξει λοιπὸν ὅτι καὶ ἡ ἐλάχιστη ἀκόμη, ἀλλὰ γνήσια πίστη, μπορεῖ μεγάλα πράγματα νὰ ἐπιτύχει, ἀνέφερε τὸ σινάπι· καὶ δὲν ἀρκέστηκε μόνο σὲ αὐτό, ἀλλὰ πρόσθεσε καὶ ὄρη καὶ προχώρησε ἀκόμη περισσότερο. Διότι, λέγει: «Τίποτα δὲν θὰ σᾶς εἶναι ἀδύνατο».
Ἐσὺ ὅμως θαύμασε ἀπὸ ὅλα αὐτὰ καὶ τὸν τρόπο σκέψης τους καὶ τὴ δύναμη τοῦ Πνεύματος. Τὸν τρόπο σκέψης τους θαύμασέ τον ἐπειδὴ δὲν ἔκρυψαν τὸ ἐλάττωμά τους, ἐνῶ τὴ δύναμη τοῦ Πνεύματος, διότι τόσο πολὺ ἀνέβασε, σιγὰ σιγὰ, ἐκείνους ποὺ δὲν εἶχαν πίστη οὔτε σὰν τὸν κόκκο τοῦ σιναπιοῦ, ὥστε νὰ ἀναβλύσουν ἀπὸ αὐτοὺς ποταμοὶ καὶ πηγὲς πίστεως.
«Τοῦτο δὲ τὸ γένος οὐκ ἐκπορεύεται εἰ μὴ ἐν προσευχῇ καὶ νηστείᾳ(:Αὐτὸ ὅμως τὸ εἶδος τῶν δαιμόνων δὲν βγαίνει ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ποὺ ἔχει καταληφθεῖ ἀπὸ αὐτό, παρὰ μόνο μὲ προσευχὴ ποὺ συνοδεύεται καὶ μὲ νηστεία, ὥστε ἡ προσευχὴ νὰ γίνεται μὲ διάνοια ὅσο δυνατὸν ἐλαφρότερη καὶ περισσότερο προσηλωμένη στὸν Θεό)»[Ματθ.17,21], πρόσθεσε, ἐννοῶντας ὅλο τὸ γένος τῶν δαιμόνων, ὄχι μόνο αὐτῶν ποὺ κατέχουν τοὺς σεληνιαζομένους. Βλέπεις πῶς τώρα μὲ τὰ λόγια Του αὐτὰ τοὺς προετοιμάζει γιὰ νὰ ἀκούσουν τὰ σχετικὰ μὲ τὴ νηστεία; Μὴ μοῦ ἀναφέρεις βέβαια τίς σπάνιες ἐκεῖνες περιπτώσεις ποὺ ὁρισμένοι ἐκδίωξαν δαιμόνια καὶ χωρὶς νηστεία. Ἐὰν ὅμως θελήσει κάποιος νὰ τὸ προβάλλει αὐτὸ καὶ γιὰ ἐκείνους ποὺ ἐπιτιμοῦν ἕνα καὶ ἐνδεχομένως καὶ δύο δαιμόνια, ὅμως πάραυτα εἶναι ἀδύνατο κάποιος ποὺ πάσχει καὶ κάνει τρυφηλὴ ζωή, νὰ ἀπαλλαγεῖ κάποτε ἀπὸ αὐτὴ τὴ μανία· διότι αὐτὸς ποὺ ὑποφέρει ἀπὸ αὐτὴν τὴν ἀσθένεια, αὐτὸς κατ᾿ ἐξοχὴν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα, δηλαδὴ τὴν προσευχὴ ποὺ συνοδεύεται ἀπὸ νηστεία.
«Ἀλλὰ ὅμως», θὰ μποροῦσε νὰ πεῖ κανείς, «ἐὰν ἔχουμε πίστη, τί χρειάζεται ἡ νηστεία;» Χρειάζεται ἐπειδὴ καὶ ἡ νηστεία μαζὶ μὲ τὴν πίστη προσφέρει πολὺ μεγάλη δύναμη. Καθόσον προσφέρει πολλὴ εὐσέβεια στὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν μεταβάλλει ἀπὸ ἄνθρωπο σὲ ἄγγελο καὶ τὸν κάνει νὰ ἀγωνίζεται ἐναντίον τῶν ἀσωμάτων δυνάμεων. Αὐτὸ ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ τὸ κάνει μόνη της, ἀλλὰ χρειάζεται καὶ προσευχὴ καὶ μάλιστα ἡ προσευχὴ κατέχει τὴν πρώτη θέση.
Πρόσεχε λοιπὸν πόσα εἶναι τὰ ἀγαθὰ ποὺ προέρχονται ἀπὸ αὐτὲς τίς δύο ἀρετές· διότι αὐτὸς ποὺ προσεύχεται καὶ νηστεύει ὅπως πρέπει, δὲν χρειάζεται πολλὰ πράγματα· ἑπομένως, αὐτὸς ποὺ δὲν χρειάζεται πολλὰ πράγματα, δὲν θὰ ἦταν δυνατὸ νὰ γίνει ποτὲ φιλοχρήματος· καὶ αὐτὸς ποὺ δὲν εἶναι φιλοχρήματος, εἶναι περισσότερο πρόθυμος γιὰ ἐλεημοσύνη. Ἐπιπρόσθετα, αὐτὸς ποὺ νηστεύει εἶναι ἀπαλλαγμένος ἀπὸ βάρη, ἔχει φτερὰ καὶ προσεύχεται μὲ καθαρὴ καρδιά, σβήνει τίς πονηρὲς ἐπιθυμίες καὶ ἐξευμενίζει τὸν Θεὸ καὶ ταπεινώνει τὴν ὑπερηφανευόμενη ψυχή του. Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν λοιπὸν καὶ οἱ ἀπόστολοι σχεδὸν πάντοτε νήστευαν.
Ἐπίσης, αὐτὸς ποὺ προσεύχεται καὶ νηστεύει ἔχει διπλὲς φτεροῦγες, πιὸ ἐλαφρὲς καὶ ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοὺς ἀνέμους· διότι δὲν χασμουριέται κατὰ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς, οὔτε τεντώνεται, οὔτε βυθίζεται σὲ ὕπνο, πρᾶγμα ποὺ τὸ παθαίνουν οἱ περισσότεροι, ἀλλὰ ἔχει μεγαλύτερη δύναμη ἀπὸ τὴ φωτιὰ καὶ εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ τὰ γήινα πράγματα. Καὶ γιὰ τὸν λόγο αὐτὸν ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς εἶναι ὁ μεγαλύτερος ἐχθρὸς καὶ πολέμιος τῶν δαιμόνων· καθόσον τίποτε δὲν ὑπάρχει πιὸ δυνατὸ ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ἐκεῖνο ποὺ ἡ προσευχή του εἶναι εἰλικρινής· διότι ἐὰν γυναῖκα κατόρθωσε νὰ κάμψει κάποιον ἄρχοντα ποὺ δὲ φοβόταν οὔτε τὸν Θεὸ οὔτε καὶ τὸν ἄνθρωπο ντρεπόταν, πολὺ πιὸ εὔκολο θὰ προσελκύσει τὸν Θεὸ ἐκεῖνος ποὺ ἐπιμένει διαρκῶς στὴν προσευχή του πρὸς αὐτὸν καὶ ἐξουσιάζει τὴν κοιλία του καὶ ἀποφεύγει τὴν τρυφηλὴ ζωή.
Ἐὰν ὅμως τὸ σῶμα σου εἶναι ἀσθενές, ὥστε νὰ μὴν μπορεῖς νὰ νηστεύεις συνεχῶς, ἀλλὰ ὅμως δὲν εἶναι ἀσθενὲς γιὰ τὴν προσευχή, οὔτε ἀνίσχυρο γιὰ νὰ περιφρονήσει τὴν κοιλιά· διότι ἐὰν δὲν μπορεῖς νὰ νηστεύεις, μπορεῖς ὅμως νὰ μὴν κάνεις τρυφηλὴ ζωή. Δὲν εἶναι καὶ αὐτὸ μικρὸ πρᾶγμα. Οὔτε ἀπέχει πολὺ ἀπὸ τὴ νηστεία, ἀλλὰ εἶναι ἱκανὸ καὶ αὐτὸ νὰ καταβάλει τὴν μανία τοῦ διαβόλου. Καθόσον τίποτε δὲν εἶναι τόσο ἀγαπητὸ στὸν δαίμονα ἐκεῖνο, ὅσο ἡ τρυφηλὴ ζωὴ καὶ ἡ μέθη, διότι αὐτὴ ἡ ζωὴ εἶναι ἡ πηγὴ καὶ ἡ μητέρα ὅλων τῶν κακῶν. [...]
[...] Ἄς ἀποφύγουμε λοιπὸν αὐτὴν τὴν ἀσθένεια, ὥστε καὶ τὰ ἀγαθὰ τῆς παρούσης ζωῆς νὰ ἀπολαύσουμε καὶ τὰ μελλοντικά, μέ τη χάρη καὶ τὴ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, στὸν ὁποῖο ἀνήκει ἡ δόξα καὶ ἡ δύναμις μαζὶ καὶ στὸν Πατέρα καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG Migne/John%20Chrysostom PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf
• Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου Ἅπαντα τὰ ἔργα, Ὑπόμνημα στὸ Κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, ὁμιλία Νζ΄, πατερικὲς ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς»(ΕΠΕ), ἐκδ. οἶκος «Τὸ Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 11Α, σελίδες 6-28.
• Βιβλιοθήκη τῶν Ἑλλήνων, Ἅπαντα τῶν ἁγίων Πατέρων, Ἰωάννου Χρυσοστόμου ἔργα, τόμος 67, σελ. 103-109.
• Π. Τρεμπέλα, Ἡ Καινὴ Διαθήκη μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2014.
• Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Κείμενον καὶ ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τριακοστὴ τρίτη, Ἀθήνα 2009.
• Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη κατὰ τοὺς ἑβδομήκοντα, Κείμενον καὶ σύντομος ἀπόδοσις τοῦ νοήματος ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2005.
• Π. Τρεμπέλα, Τὸ Ψαλτήριον μὲ σύντομη ἑρμηνεία(ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τρίτη, Ἀθήνα 2016
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia Diathikh/Biblia/Palaia Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh Diathikh/Biblia/Kainh Diathikh.htm
___________________________________
Πολυτονισμὸς ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΣ
«Πᾶνος»
