ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ Π. ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ: Κρήτη του τότε και του τώρα

...Ντρέπονται για τον Έλληνα,

τον Κρητικό του τώρα,

το αίμα δε λογάριασε

που ‘χυσαν για τη χώρα.

Τώρα που κατακάθισε ο κουρνιαχτός των εκλογών και ο λαός ηρέμησε προσωρινά, τώρα που ανασκουμπώνεται ο κάθε νους και συλλογάται τα πεπραγμένα, είναι ώρα για αυτοκριτική.

Μεγάλη θλίψη νιώσαμε με τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών. Ειδικά εμείς οι Κρήτες της διασποράς.

Όχι για το κύριο αποτέλεσμα.

Χαρά μεν, που οι άθεοι και πατριδοκτόνοι πήραν το δρόμο τους για την αντιπολίτευση.

Η σύνθεση της βουλής από το πρώτο κόμμα όμως έως το τελευταίο, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για ικανοποίηση. Πίστη πολλών, ότι το κάθε κόμμα αποτελεί διαφορετική έκφραση της νέας τάξης πραγμάτων,  μια παραλλαγή της προηγούμενης κατάστασης.

Συγκοινωνούντα δοχεία. Κάθε κόμμα και μια δεξαμενή εκτόνωσης της οργής και της λαϊκής απογοήτευσης.

Η θλίψη προκαλείται απ’ τις ψήφους των Κρητικών. Γέννημα θρέμμα Κρητικός, δεν μπορώ παρά να θλίβομαι και να απογοητεύομαι γι’ αυτή την εικόνα.

Έμαθα απ’ τα μικράτα μου κιόλας, μεγαλωμένος στη μεγαλόνησο,  να σέβομαι και να τιμώ τους αγώνες υπέρ πατρίδος, τους πεσόντες, τις αξίες του Έθνους και της πίστης.

Διδάχτηκα την ένδοξη προϊστορία και ιστορία του τόπου μου. Την κουβάλησα μέσα στη συνείδησή μου, στις μνήμες, το DNA μου.

Δεν θα μπορούσα διαφορετικά, ως

απόγονος ενός οπλαρχηγού της Κρητικής επανάστασης.

Του ονομαστού καπετάν Τζαγκαραντώνη απ’ το Βενεράτο.

Μια Κρήτη που αποτέλεσε ένα θρησκευτικό, αγωνιστικό και πολιτισμικό φάρο της παγκόσμιας ιστορίας.

Απ’ την εποχή του Μινωικού πολιτισμού του πρώτου πολιτισμού της Ευρώπης, με παγκόσμια επιρροή και ισχύ στην εποχή του. Ενός πολιτισμού έντονα θρησκευόμενου, με τη γυναίκα σε εξέχουσα κοινωνική θέση. Με θαύματα της μηχανικής, όπως το αποχετευτικό δίκτυο της Κνωσσού, όταν 4500 χρόνια μετά, τα κάστρα της Ευρώπης του Μεσαίωνα δεν διέθεταν κανένα δίκτυο αποχέτευσης.

Η νήσος που διέθεσε στον Μέγα Αλέξανδρο για τις εκστρατείες του, τους περίφημους τοξότες της Κρήτης.

Οι επίλεκτοι Κρήτες Τοξότες των προχριστιανικών αιώνων, εμφανίζονται συχνά να συνοδεύουν μονάδες Λακεδαιμονίων και αργότερα του Φιλίππου Β΄ και του Αλεξάνδρου. Μία πρώτη περιγραφή τους δίδεται από τον Ξενοφώντα (Κύρου Ανάβασις v,2.28–2.32) που περιγράφει τις μικρές ορειχάλκινες κυκλικές τους ασπίδες και τα ισχυρά παλίντοντα τόξα των επίλεκτων μαχητών.

Διέθεσε και τον σπουδαίο ναύαρχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το Νέαρχο, που κατάγονταν από την Κρήτη και μάλιστα από την αρχαία πόλη Λατώ, κοντά στη σημερινή Κριτσά.
Το πλήρες όνομά του ήταν, Νέαρχος Ανδροτίμου ο Κρης. 

Σημαντικό σταυροδρόμι, καταλήφθηκε απ’ τους Ενετούς. Υπήρξε η σημαντικότερη κτήση της αυτοκρατορίας της Γαληνοτάτης. Η σθεναρή αντίσταση των Κρητών, είχε ως αποτέλεσμα να χυθεί πολύ Κρητικό αίμα στις χαράδρες και στα βουνά του νησιού.

Η Κρήτη με το φιλελεύθερο πνεύμα της μετείχε σε όλους τους αγώνες του έθνους υπέρ πίστεως και πατρίδος. Πρωταγωνίστησε μάλιστα, γράφοντας με χρυσά γράμματα το όνομά της στη παγκόσμια ιστορία.

Γέννησε  προσωπικότητες του πνεύματος, της τέχνης και της πολιτικής (κατά το κσσμικό βέβαια φρόνημα και ανεξαρτήτως θρησκευτικών ή πολιτικών φρονημάτων).

Επιμενίδης ο Κρης, Βιτσέντζος Κορνάρος, Γεώργιος Χορτάτσης, Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Κρης ο Θεοφάνης, Νίκος Καζαντζάκης, Παντελής Πρεβελάκης Ιωάννης Κονδυλάκης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Οδυσσέας Ελύτης, Μάνος Κατράκης, Νίκος Ξυλούρης, Μίκης Θεοδωράκης και πολλοί άλλοι που λάμπρυναν την παρουσία της Κρήτης ανά τους αιώνες.

Η Κρήτη προσέφερε και πλειάδα Αγίων και μαρτύρων της Πίστεως. Όσιος Ιγνάτιος ο Σιναϊτης, Νεομάρτυς Γεώργιος ο Κρης, Άγιος Μύρων, Όσιος Ιωσήφ ο υμνογράφος, Όσιος Νικόλαος ο Στουδίτης, Άγιος Ανδρέας ο Κρήτης, Άγιος Τίτος Επίσκοπος Κρήτης ο μαθητής του Αποστόλου Παύλου και πάρα πολλοί άλλοι.

Ο όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης οργανώνει την Εκκλησία της Κρήτης μετά την αραβική κατοχή με εντολή του Νικηφόρου Φωκά.

Το νησί με το λαμπρό ασκητισμό των Αστερουσἰων Ορέων μεταδίδει τη νοερά προσευχή στο Άγιο Όρος. Ο Άγιος Αρσένιος Κρήτης, την μεταλαμπαδεύει στον Όσιο Γρηγόριο το Σιναϊτη, που πριν μεταβεί στον Άθωνα περνά απ’ τη μεγαλόνησο.

Κοιτίδα και του Χριστιανισμού.

Πέρα όμως απ’ την πίστη και τον πολιτισμό,  η Κρήτη υπήρξε και παράδειγμα αγώνα απελευθερωτικού, παράδειγμα αυτοθυσίας και παλικαριάς.

Η μεγαλόνησος αποτελεί φωτεινό σταθμό του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Η αντίσταση των Κρητών και των συμμαχικών δυνάμεων στο νησί, καθυστερούν την επέλαση του Χίτλερ στη Ρωσία με αποτέλεσμα αυτή να γίνει μέσα στη βαρυχειμωνιά και το Γ’ Ράιχ να ηττηθεί κατά κράτος.

Η Μάχη της Κρήτης αποτελεί κομβικό σημείο στον πόλεμο αυτό. Γυναικόπαιδα με γεωργικά εργαλεία, κυνηγούν τους πάνοπλους αλεξιπτωτιστές του Γ’ Ράιχ στο Μάλεμε. Τα λεγόμενα τάγματα θανάτου.

Είναι αυτή η αντίσταση, που οδήγησε τον Αδόλφο Χίτλερ να πει : «Η Κρήτη απέδειξε ότι οι μεγάλες μέρες των αλεξιπτωτιστών τελείωσαν». Ήταν τότε που καταργήθηκε το σώμα των αλεξιπτωτιστών.

Ο στρατηγός Φράιμπεργκ (διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Κρήτη) ομολογεί: «Ολίγα έθνη έχουν τα ευγενικά προτερήματα των Κρητικών».

Ο πτέραρχος Φον Στούντεντ συμπληρώνει: «Δι εμέ ως διοικητής των Γερμανικών μονάδων αλεξιπτωτιστών που κατέλαβαν την Κρήτη, το όνομα της νήσου αυτής συνδέεται με πικρές αναμνήσεις. Ομολογώ ότι επλανήθηκα στους υπολογισμούς μου όταν συνεβούλευσα αυτήν την επίθεση. Αποτέλεσμα ήταν όχι μόνο να χάσω πολύτιμους αλεξιπτωτιστές, τους οποίους θεωρούσα παιδιά μου, αλλά και να εκλείψουν πλέον οι σχηματισμοί αλεξιπτωτιστών, τους οποίους είχα δημιουργήσει ο ίδιος».

Ο στρατάρχης Ουέιβελ διαπιστώνει: «Οι απώλειες των Γερμανών στην Κρήτη έσωσαν τη γενική κατάσταση στη Μεσόγειο, διότι καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος των αεραγημάτων του εχθρού και μέγας αριθμός αεροπλάνων. … Η άμυνα της Κρήτης έσωσε την Κύπρον, την Συρίαν, το Ιράκ και ίσως το Τομπρούκ».

Ο Πάτρικ Φέρμορ, Άγγλος ταγματάρχης που συμμετείχε στην απαγωγή του στρατηγού Κράιπε στην Κρήτη και που λάτρεψε το νησί (οι Κρητικοί μάλιστα του έδωσαν και το παρατσούκλι «Φιλεντέμ») είπε: «Κατά τη Μάχη της Κρήτης, η ανδρεία και το πνεύμα των Κρητών γέμισαν τις σελίδες του παγκόσμιου τύπου. Η μάχη αυτή έγινε θρύλος και στα μάτια ολόκληρου του κόσμου η λέξη «Κρητικός» έγινε συνώνυμη με τις λέξεις «Πολεμιστής» και «Ήρως» 

Ο Άλαν Κλάρκ (Βρετανός ιστορικός) γράφει: «Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο ρους της ιστορίας, αν ένα χρόνο πριν οι κάτοικοι της Δύσης είχαν δείξει το ίδιο θάρρος με τους Κρητικούς κατά την εισβολή των Γερμανών στα χωριά τους».

Ο ραδιοφωνικός σταθμός Μόσχας μεταδἰδει: «Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και ενικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον διά να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε.»

Οι TIMES του Λονδίνου τόνιζαν: «Η Μάχη της Κρήτης υπήρξε το συναρπαστικότερο γεγονός του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. και η αποθέωση του ανθρώπινου ηρωισμού».

Ακόμη και οι σύμμαχοι των Γερμανών, οι Ιάπωνες οι οποίοι έβαζαν τον κώδικα τιμής πάνω και από τη ζωή τους, είχαν μείνει με ανοιχτό το στόμα από τον ηρωισμό των Κρητικών. Η εφημερίδα ΧΡΟΝΟΣ του Τόκιο έγραψε: «Προτείνουμε ως ζήτημα υπέρτατου καθήκοντος τιμής, όπως δημιουργηθεί έκτακτο «Τάγμα των Ιπποτών της Κρήτης», για να τιμηθεί με ειδικό παράσημο κάθε πολίτης, κάθε στρατιώτης και κάθε αξιωματικός που έλαβε μέρος στην ενδοξότερη μάχη της ιστορίας, τη Μάχη της Κρήτης»

Ο Ουίστον Τσόρτσιλ αναφωνεί: « Οι Νεοζηλανδοί, οι Αυστραλοί, οι Ουαλοί και οι Άγγλοι, μαζί με τους αφάνταστα ηρωϊκούς και πεισματάριδες Κρητικούς, που επολέμησαν στον αποκαρδιωτικόν μάταιο αυτόν αγώνα, μπορούν, δίκαια νομίζω, να αισθάνονται ότι έπαιξαν αποτελεσματικό ρόλο, σε μια μάχη, που μας ανακούφισε σοβαρά…»

 Όμως πριν απ’ αυτό τον αγώνα, οι Κρήτες έδειξαν δείγματα σε κάποιον άλλο πόλεμο. Τον Μακεδονικό αγώνα.

Η Κρήτη, λίγο πριν την έκρηξη του Μακεδονικού Αγώνα, βρισκόταν υπό καθεστώς αυτονομίας και στην εσωτερική ζωή της Μεγαλονήσου επικρατούσε ειρήνευση και ευημερία μετά από μία μακρά περίοδο συνεχών και αιματηρών επαναστάσεων (1869, 1895 και 1897). Το γεγονός αυτό όμως δεν εμπόδισε τους εμπειροπόλεμους Κρητικούς να δεχθούν τις εκκλήσεις του μακεδονικού Ελληνισμού για να συνδράμουν στον αγώνα τους.

Στις αρχές του Μακεδονικού αγώνα ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, το 1902, σε επιστολή του προς τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας Αλέξανδρο Ζαΐμη, μεταξύ των άλλων έγραφε:

«...Στείλε μου πενήντα παλικάρια, πενήντα Κρητικούς να τους ενώσω με τους δικούς μου. Θα καταρτίσω έτσι είκοσι Σώματα και θα τα μοιράσω από τον Αλιάκμονα ως το Μορίχοβο και το Μοναστήρι, τη Φλώρινα, το Όστροβο (Άρνισσα), Σέτινα, Βλάδοβο (΄Αγρας), Βοδενά (Έδεσσα) και Καρατζόβα. Ο καιρός είναι κατάλληλος για δράση. Ένα σωρό πρόκριτοι, ιερείς, και διδάσκαλοι είναι μυημένοι και οι οπλαρχηγοί περιμένουν ενίσχυση από την Ελλάδα. Ο ερχομός των παλικαριών από κάτω (Κρήτη) θα δώσει κουράγιο στους δικούς μου, θα εμποδίσει την αποσκίρτησή τους και θα φοβίσει τους Βουλγάρους...».

Και το αποτέλεσμα;

3.000 από τους 6.000 Μακεδονομάχους ήταν Κρητικοί.

Οι Κρήτες εκείνης της εποχής, φωτισμένοι ακόμη από τη λάμψη του Αρκαδίου, δεν ήταν μόνο οι πιο εμπειροπόλεμοι αγωνιστές, από τις αλλεπάλληλες επαναστάσεις των κατά των Τούρκων, αλλά διακρίνονταν για το υψηλό εθνικό τους φρόνημα και τη φιλοπατρία τους, ιδεώδη που είχαν σφυρηλατηθεί κατά τους πολύχρονους αγώνες για την ανεξαρτησία και την ελευθερία τους και είχαν εδραιωθεί στη συνείδηση και στη σκέψη τους.

Από τους τρεις Γενικούς Αρχηγούς του Μακεδονικού Αγώνα μόνο ο ένας δεν ήταν Κρητικός. Ο Παύλος Μελάς, το γενναίο τούτο παλικάρι από την Παλιά Ελλάδα, με το ψευδώνυμο Καπετάν Ζέζας.

Ο Γεώργιος Κατεχάκης, με το ψευδώνυμο Καπετάν Ρούβας, ήταν από το Ηράκλειο Κρήτης, κι ο Γεώργιος Τσόντος, με ψευδώνυμο Καπετάν Βάρδας, από τ’ Ασκύφου Σφακίων.

Από τους είκοσι πολίτες αρχηγούς, οι δεκατέσσερις ήταν Κρητικοί, κι από τους ογδόντα δύο σημαιάρχες, οι δεκαεννέα πάλι Κρητικοί.

Ο Μακεδονικός Αγώνας στηρίχτηκε από τους Κρητικούς σαν δικός τους αγώνας, γι’ αυτό βλέπουμε μια τόσο μεγάλη συμμετοχή όχι μόνο σε απλούς αγωνιστές, αλλά ιδιαίτερα σε εμπειροπόλεμα στελέχη αυτού του αντάρτικου που ουσιαστικά διεξήγε τούτο τον αγώνα.

Κι ο πρώτος μη Μακεδόνας που έπεσε στο πεδίο της τιμής Κρητικός ήταν o Γεώργιος Σεϊμένης, που για τον δι’ αποκεφαλισμού φρικτό θάνατό του θρυλούνται πολλά. Ότι δηλαδή, η κομμένη κεφαλή του έφτυνε κατάμουτρα τους κομιτατζήδες, που τρομαγμένοι από το υπερφυσικό τούτο φαινόμενο, ετράπησαν σε φυγή και δεν ξαναπολέμησαν.

Αποκορύφωμα της συμμετοχής και της συμβολής των Κρητικών για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της Ηπείρου κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912- 1913 αποτελούν και οι μαθητές του Γυμνασίου Χανίων. Στον προαύλιο χώρο του 1ου Γυμνασίου Χανίων υπάρχει το μνημείο που απαθανατίζει τους 40 νεκρούς μαθητές.

Στις τρεις πλευρές του μνημείου είναι χαραγμένα τα ονοματεπώνυμα των μαθητών και στην πρόσοψη οι παρακάτω στίχοι:

«ΓΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ
ΜΕ Τ’ ΑΡΜΑΤΑ ΣΤΟ ΧΕΡΙ
ΕΤΡΕΞΑΜΕ ΑΠ’ ΤΟ ΣΚΟΛΕΙΟ
ΣΤΑ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΑ ΜΕΡΗ.
ΜΑ ΒΟΛΙ ΜΑΥΡΟ ΞΕΣΚΙΣΕ
ΤΑ ΣΤΗΘΗ ΜΑΣ ΜΙΑ ΜΕΡΑ
ΣΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΝ ΑΝΑΒΡΑΣΜΟ
ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΥΚΕΙΑ ΜΗΤΕΡΑ
ΑΔΕΡΦΙΑ ΜΙΜΗΘΗΤΕ ΜΑΣ
ΣΑΝ ΤΟ ΖΗΤΑ Η ΠΑΤΡΙΔΑ
ΤΟΝ ΝΙΚΗΤΗ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ
ΕΙΝΑΙ ΧΑΡΑ ΚΙ ΕΛΠΙΔΑ»

Αδέλφια μου Κρήτες. Στις 8 του Ιούλη, τις πρώτες πρωινές ώρες είδα όνειρο.

Είδα το χώμα της Μακεδονίας να υγραίνεται.

Το Κρητικό αίμα να πλημμυρίζει την ξερή απ’ το καλοκαιρινό καύσωνα γη και να τη δροσίζει.

Φυτά, σπαρτά, λουλούδια, όλα στην Κρητική πορφύρα. Κι απ’ το υπέδαφος ακούγεται να αχολογά μια λύρα Κρητική. Να τραγουδά ένα πένθιμο ριζίτικο. Να μοιρολογά.

Αφουγκράζομαι τη γη της Μακεδονίας. Ακούω να πάλλεται. Να δονείται. Είναι τα λείψανα των Κρητών ηρώων. Δεν αντέχουν. Αναστατωμένοι παίρνουν τα τουφέκια και βάζουν πλώρη για το νησί. Το νησί επάρθει από νέο εχθρό. Μα δεν είναι ορατός. Τον λεν ιδιοτέλεια, προσωπικό συμφέρον, βόλεψη.

Δύσκολο να τον πετύχεις. Να τον τσακίσεις.

Βλέπω στον ορίζοντα στίφη πολεμιστών. Σιγά–σιγά διακρίνω τον Ιερό Λόχο των Κρητών Φοιτητών (250 στον αριθμό που άφησαν τα θρανία έσπευσαν αμέσως μετά την κήρυξη των Βαλκανικών Πολέμων αυθορμήτως να χύσουν και αυτοί το αίμα τους ως Ιερολοχίτες του 1821, υπέρ της απελευθερώσεως, τους υπό τον Τουρκικό Ζυγό στεναζόντων αδελφών μας. Έλαβαν μέρος απ’ αρχής μέχρι τέλους στη γιγαντομαχία του Ηπειρωτικού αγώνα.). Παραπίσω ολόκληρο το Ανεξάρτητο Σύνταγμα  Κρητών με τον Ιερολοχίτη Ιωάννη Κ. Χατζιδάκη.

Κατηφορίζουν για το νησί. Να βάλουν μυαλό στο νεοκρητικό. Αυτόν που δεν προσήλθε σε κάλπες. Αυτόν που αλλοιώθηκε απ’ τα ξένα ήθη και έσκυψε το κεφάλι στο συμφέρον, στον τουρισμό, στο κέρδος. Αυτόν που ψήφισε, αλλά δεν τίμησε αυτή τη λαμπρή ιστορία. Που δεν αντιστάθηκε στους πατριδοκτόνους πολιτικούς που ξεπουλάνε πατρίδα και Χριστό για τριάντα αργύρια. Αυτόν που επέτρεψε τη διεξαγωγή της υβριστικής για τον Χριστό και την Εκκλησία Του, ψευδοσυνόδου του Κολυμπαρίου.

Η γερόντισσα της Κρήτης εκεί στο νότο του νησιού (πολλοί ξέρουμε το όνομα αυτής της σύγχρονης Αγίας, το οποίο δεν αναφέρω, καθ’ ότι είναι ακόμα εν ζωή) προειδοποιεί. Ο χασάπης (Τούρκος) έρχεται. Κι έρχεται, γιατί ο Έλληνας και ο Κρητικός παραμένει αμετανόητος.

Καταλήγω με μια Κρητική ρίμα που συνέθεσα πρόχειρα ( αλλά από βάθους ψυχής και με  πόνο καρδίας):

Κρήτη μου κλαίεις και ριγάς

που το παρόν δε δείχνει,

στου παρελθόντος τα λαμπρά

τα ένδοξα τα ίχνη.

Μας βλέπουν όλοι οι ήρωες

κι όλοι οι πολεμάρχοι,

τσι Κρήτης οι σταυραετοί,

και Μακεδονομάχοι.

Ντρέπονται για τον Έλληνα,

τον Κρητικό του τώρα,

το αίμα δε λογάριασε

που ‘χυσαν για τη χώρα.

Που έβαφαν με πορφυρό,

των Μακεδνών τα μέρη,

ώσπου ο αγώνας κι ο Θεός

τη λεφτεριά να φέρει.

Ελπίζω πολλοί να ανανήψουν και να κλάψουν με δάκρυα πικρά πάνω απ΄ τα μνήματα των προγόνων τους.